Dr.Nattavud Pimpa's article published in Business Plus Magazine.

1. 148 Biz Solution Business & Ethic
ดร.ณัฐวุฒิ พิมพา
ผูอานวยการหลักสูตรปริญญาตรีสาขาธุรกิจระหวางประเทศ
 ํ
มหาวิทยลัยอารเอ็มไอที ประเทศออสเตรเลีย (RMIT University)
@nattpimpa
ธุรกิจสีดําในตลาดสีเทา
คุณผูอานเคยซื้อสินคาจากตลาดมืดไหมครับ หลายทานอาจจะเคยซื้อเครื่องใช ไฟฟา เครื่อง
สําอาง บุหรี่ หรือ สุรา จากตลาดมืด เพียงเพราะทานเห็นวาสินคาจากตลาดมืดมีราคาถูกกวา
ราคาปกติ แลวคุณผูอานเคยคิดตอไหมครับวา ทําไมสินคาจากตลาดมืดถึงมีราคาถูก ใครกัน
 
แนเปนผูจายสวนตางของราคาสินคาเหลานั้น?
ในแวดวงนกวชาการดานธรกจและการคาระหวางประเทศนน เรามแนวคด
ั ิ ้ ุ ิ ้ ่ ั้ ี ิ
เรืองธุรกิจในด้านมืด (Black Economy) ทีเ่ ป็นตัวขับเคลือนล้อธุรกิจในภาพใหญ่
่ ่
ของการด�าเนินธุรกิจระหว่างประเทศ ธุรกิจในด้านมืดนั้นอาจให้ค�าจ�ากัดความ
ได้ยากพอสมควร เพราะบรรทัดฐานแห่งจริยธรรมในการด�าเนินธุรกิจของแต่ละ
ประเทศ แต่ละสังคมและวัฒนธรรมล้วนแต่มีความแตกต่างกัน ยกตัวอย่างเช่น
การใช้แรงงานคนยากจนในประเทศก�าลังพัฒนา เช่น ไทย บังคลาเทศ หรือ
เวยดนาม อาจมองวาเปนสงทถกตอง เพราะเปนการจางงานและสรางรายไดให้
ี ่ ็ ิ่ ี่ ู ้ ็ ้ ้ ้
กบผคนทดอยโอกาส และผคนเหลานนมกจะขาดการสนบสนนจากรฐบาล หรอ
ั ู้ ี่ ้ ู้ ่ ั้ ั ั ุ ั ื
องค์กรธุรกิจในประเทศของเขาเอง แต่ก็มีนักวิจารณ์กระแสหลัก เช่น Naomi
Klien ทไมเ่ หนดวยกบการจางแรงงานโดยราคาถก แตไดเ้ มดเงนและผลประโยชน์
ี่ ็ ้ ั ้ ู ่ ็ ิ
ต่างๆ โกยกลับประเทศตนเป็นจ�านวนมหาศาล ที่ส�าคัญ โครงสร้างทางสถาบัน
สังคมและธุรกิจ รวมไปถึงข้อกฎหมายในประเทศก�าลังพัฒนา ล้วนมีช่องว่างที่
เอื้อให้บรรษัทข้ามชาติสามารถเข้าไปกอบโกยผลประโยชน์ โดยขาดการดูแล
คุณภาพชีวิตที่ดีของประชากร และไม่เอื้อต่อการสร้างความเข้มแข็งขององค์กร
ที่มีบทบาทในการเรียกร้องสิทธิอันพึงมีพึงได้ของประชาชนในประเทศนั้น
ตวอยางขององคกรทมความจาเปนในการสรางพลงตอรองตอบรรษทขาม
ั ่ ์ ี่ ี � ็ ้ ั ่ ่ ั ้
ชาติก็น่าจะประกอบไปด้วย สหภาพแรงงาน กลุ่มเอ็นจีโอจากต่างประเทศหรือ
ในท้องถิ่น รวมไปถึง องค์กรในชุมชนนั้นเอง เช่น สภาต�าบล สถาบันทางศาสนา
เป็นต้น แต่ในความเป็นจริงของหลายๆ ประเทศก�าลังพัฒนาพบว่า สถาบันเหล่า
นีโดนท�าให้งอยเปลียเสียขาโดยกลไกของรัฐและบรรษัทข้ามชาติเอง และส่งผลก
้ ่ ้
ระทบต่อการเติบโตของตลาดมืดในประเทศเหล่านั้น
สนคาบางประเภททมผลกระทบตอสขภาพของผบรโภค เชน บหรี่ สรา หรอ
ิ ้ ี่ ี ่ ุ ู้ ิ ่ ุ ุ ื
อาหารขยะที่มีปริมาณไขมันหรือน�้าตาลสูง ล้วนแล้วแต่โดนวิพากษ์จากกลุ่มผู้
BUSINESS PLUS | JULY 2012

2. 149
บรโภคเปนอยางมากวา ควรทจะตองแสดงความรบ
ิ ็ ่ ่ ี่ ้ ั
ผิ ด ชอบต่ อ สั ง คมให้ ม ากกว่ า สิ น ค้ า ประเภทอื่ น
เนื่องจากเม็ดเงินจ�านวนมหาศาลที่บริษัทเหล่านั้น
ได้รับตอบแทนจากการค้าขายนั้น มีผลกระทบทั้ง
ทางตรงและทางอ้อมต่อสุขภาพของผู้บริโภคสินค้า
กลุ่มสินค้าที่จัดอยู่ในหมวดสินค้าเสพติด เช่น บุหรี่
หรอสรา ลวนแลวแตตองผานกระบวนการตรวจสอบ
ื ุ ้ ้ ่้ ่
โดยสถาบันกฎหมายและกลุ่มต่างๆ ทางสังคมตาม
ที่กล่าวไว้ในเบื้องต้น
จากงานวิจัยทางสาธารณสุขและสุขภาพล้วน
ยืนยันตรงกันว่า การสูบบุหรี่หรือการได้รับควันบุหรี่
ทังทีไม่ได้สบบุหรี่ (Second hand Smoker) ส่งผล-
้ ่ ู
กระทบต่อสุขภาพของมนุษย์เป็นอย่างมาก แต่
รายงานวิจยของศาสตราจารย์ Elisa Tong และคณะ
ั
วจยทตพมพในวารสาร Circulation ไดแสดงใหเ้ หน
ิ ั ี่ ี ิ ์ ้ ็
ถึงความพยายามของบรรษัทยักษ์ใหญ่ผู้ผลิต และ
จ�าหน่ายบุหรี่ในตลาดโลก ที่จะบิดเบือนข้อเท็จจริง
ในเรื่องผลกระทบของบุหรี่ต่อสุขภาพในระยะยาว
ของผู ้ สู บ และพยายามหาหนทางเชื่ อ มโยงกั บ
รั ฐ บาลในประเทศก� า ลั ง พั ฒ นาใน
หลายประเทศที่กฏหมายด้านการ
จ�าหน่าย และโฆษณาชวนเชื่อของ
สิ่งหนึ่งที่ประชาคมโลกตางตั้งประเด็นสังเกตก็คือ ใน ประเดิ่็นหนเกตกระชาคมโลกตืดของง ส ง ึ่ ง ที่ ป
สัง ็คือ ในตลาดม
่ า งตั้
สินค้าบุหรี่ในสื่อสาธารณะ ยังไม่มี ตลาดมื ด ของสิ น ค า สี ดํ า เช น บุ ห รี่ และ สุ ร านั้ น สิ น ค้ า สี ด� า เช่ น บุ ห รี่ และ สุ ร านั้ น
ความเข้มแข็งเพียงพอ บรรษัทข้าม กระบวนการการจัดการสินคาตังแตตนนําถึงปลายนํา กระบวนการการจั ด การสิ น ค้ า ตั้ ง แต่
้  ้ ้
ชาติเหล่านี้ตระหนักดีว่า การสร้าง “นาจะ”’ มีการฉอราษฎร และ บังหลวง โดยกลุม ต้นน�้าถึงปลายน�้า “น่าจะ”’ มีการฉ้อ
โมเดลทางธุรกิจที่สั่นสะเทือนตลาด ราษฎร์ และ บั ง หลวง โดยกลุ ่ ม
บุหรี่ เช่น ในอดีตที่บุหรี่ยี่ห้อ Marl- อาชญากรขามชาติที่มีอํานาจและเงินที่มาก อาชญากรขามชาตทมอานาจและเงนที่
้ ิ ี่ ี � ิ
boro เคยท�า โดยฉายภาพของความ มากจนกระทั่งสามารถ “ซื้อ” เจ้าหน้าที่
สมชายและฉกรรจ์ ของผู้สูบบุหรี่ Marlboro นั้น ไม่ เป็นการซื้อขายใต้ดินเพื่อหลีกเลี่ยงการจ่ายภาษีให้ ของรัฐและองค์กรในประเทศก�าลังพัฒนาที่มีส่วน
น่าจะใช้ได้ผลแล้วในโลกยุ ค ปั จ จุ บัน นี้ เพราะผู ้ กับรัฐบาลของประเทศนั้น เกี่ยวข้องกับการขายสินค้าดังกล่าวในวงจรอุบาทว์
บริโภคในวัยยีสบถึงสีสบล้วนตระหนักถึงพิษภัยของ
่ิ ่ิ ดงนน สนคาประเภทบหรหรอสราทอาจมราคา นี้ และสามารถสร้างอิทธิพลเหนือกฎหมายที่บังคับ
ั ั้ ิ ้ ุ ี่ ื ุ ี่ ี
บุหรี่ อันเป็นผลมาจากนโยบายสาธารณสุขทีเ่ ปลียน แพงในกลุ่มประเทศที่ก�าลังพัฒนา เนื่องจากการตั้ง ใช้ในประเทศนั้น ขั้นตอนเหล่านี้อาจรวมไปถึงการ
่
ไป ดังนั้นผู้ผลิตสินค้าที่โดนจัดว่าสินค้าสีด�า จึงมอง ก� า แพงภาษี เ พื่ อ ป  อ งกั น การไหลบ ่ า ของสิ น ค ้ า ใชแรงงานขามชาตและการคามนษยทผดกฎหมาย
้ ้ ิ ้ ุ ์ ี่ ิ
หาตลาดใหม ่ ที่ มี โ อกาสในการจั ด จ� า หน ่ า ยใน ประเภทนี้ เพื่อปองกันผลกระทบต่อสุขภาพของ การใช้อ�านาจฉ้อฉลของเจ้าพ่อ เจ้าแม่ที่หน้าฉาก
ปริมาณที่สูงกว่า ตลาดมืดจึงเป็นทางเลือกที่น่า ประชากรในบานเมองของตน จงสามารถนามาขาย อาจมาปรากฏกายในคราบนักบุญ ทีบริจาคเงินช่วย
้ ื ึ � ่
สนใจ ในราคาที่ต�่าได้ในตลาดสีเทาใต้ดิน นักวิเคราะห์ คนยากคนจน และที่ส�าคัญ รัฐบาลหรือผู้น�าของ
เราพบว่ า ประเทศก� า ลั ง พั ฒ นาในเอเชี ย ใต้ หลายคนจากหลากองคกร ตงขอสงสยวา จรงๆ แลว ประเทศเหล่านั้นอาจมี (หรือไม่มี) ส่วนรู้เห็นเป็นใจ
์ ั้ ้ ั ่ ิ ้
แอฟริกา และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีประชากร ผู้ผลิตสินค้านั้นอยู่เบื้องหลังการสนับสนุนสินค้า กับขั้นตอนการท�าธุรกิจที่ไม่ถูกต้องเหล่านี้
ในกลุ่มเยาวชน (ต�่ากว่า 25 ป) ที่สูบบุหรี่ต่อวันเป็น ตนเองในตลาดมดหรอไม่ เพราะการเพมยอดขายที่
ื ื ิ่ จากประเด็นของสินค้าจากตลาดมืด คุณผูอาน ้่
ปริมาณสูงกว่าในกลุมประเทศพัฒนาแล้ว นอกจาก สูง แม้ก�าไรจะไม่มากเพราะสินค้าไปอยู่ในตลาด คงพอจะเห็นภาพได้นะครับว่า ท�าไมเราจึงไม่ควร
่
นรายงานดานการตลาดโลกของ The International สีเทา แต่ก็สามารถก่อให้เกิดการเสพ และการใช้ สนับสนุน สินค้าจากตลาดมืด หรือสินค้าทีคาขายใน
ี้ ้ ่้
Trade Commission (ITM) ยังแสดงให้เห็นถึงการ สนคาของตนในปรมาณมากจนเปนนสย จนอาจถง ตลาดสเี ทา เพราะมนมปจจยหลายประการททาให้
ิ ้ ิ ็ ิ ั ึ ั ี ั ั ี่ �
เจริญเติบโตอย่างน่าตกใจของสินค้าสีด�าในตลาด ขั้นขาดไม่ได้ หากเรื่องนี้เป็นจริงก็นับได้ว่า เป็น สินค้าตัวหนึ่งไปปรากฏตัวตนในตลาดมืด อ�านาจ
มืด หรือ ตลาดสีเทา (Gray Market) อันหมายถึง กลยทธทางการตลาดทไรซงจรยธรรมในการดาเนน ความโลภ การวางช่องทางและกลยุทธ์ทางการตลาด
ุ ์ ี่ ้ ึ่ ิ � ิ
ตลาดที่ สิ น ค้ า นั้ น ถู ก ขายในราคาที่ ต�่ า กว่ า แต่ ธุรกิจเป็นอย่างมาก ทีไม่ชอบมาพากล ล้วนแล้วแต่มทมาทีไปทังสิน
่ ี ี่ ่ ้ ้
JULY 2012 | BUSINESS PLUS