2. Οι Τρεις Ιεράρχες
Οι τρεις ιεράρχες, ο Μ.
Βασίλειος, ο Ιωάννης ο
Χρυσόστομος και ο
Γρηγόριος ο Θεολόγος
επίσημα από το 1842
θεωρούνται προστάτες
των γραμμάτων και της
παιδείας.
Οι τρεις Ιεράρχες, 17ος αι., έργο Ιερεμία
Παλλαδά, μονή Ζωοδόχου Πηγής, Πάτμος
3. 30 Ιανουαρίου-Εορτή Τριών Ιεραρχών
Όμως από τα χρόνια της
Τουρκοκρατίας, οι πρόγονοί
μας καθιέρωσαν τη μέρα αυτή
των τριών ιεραρχών ως μέρα
των ελληνικών γραμμάτων και
της παιδείας τιμώντας εκτός
των άλλων την επίτευξη του
συγκερασμού της αρχαίας
ελληνικής γραμματείας και της
φιλοσοφίας με τη χριστιανική
πίστη, εκ μέρους των τριών
ιεραρχών.
Οι τρεις Ιεράρχες,
Πατριαρχικός ναός Αγίου Γεωργίου, Φανάρι
5. Ο Μέγας Βασίλειος (330-379 μ. Χ.)
Εξέχουσα
προσωπικότητα της
Χριστιανικής Εκκλησίας,
σπουδαίος ιεράρχης και
κορυφαίος θεολόγος, γι’
αυτό και ανακηρύχτηκε
Άγιος και Μέγας.
7. Η οικογένεια του
Ο πατέρας του λεγόταν
Βασίλειος και η μητέρα
του Εμμέλεια.
Ήταν 9 αδέλφια, 4 αγόρια
και 5 κορίτσια.
Από τα 4 αγόρια τα 3
έγιναν επίσκοποι και το
ένα μοναχός.
Οι γονείς του ήταν
μαθητές Αγίων και
απόγονοι μαρτύρων.
8. Σπουδές
Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε από τον πατέρα
του
Λίγο πριν το 350 μ. Χ. στην Κωνσταντινούπολη
στον φιλόσοφο Λιβάνιο
Μετά πιθανόν στη Νικομήδεια,
φημισμένο κέντρο των γραμμάτων και
των τεχνών.
Το 350-355 μ.Χ. στην Αθήνα και
παρακολούθησε όλες τις επιστήμες
της εποχής.
9. Ο Μ. Βασίλειος
Δικηγόρος και Ασκητής
355-360 μ.Χ.
Επιδόθηκε στη δικηγορία στην πατρίδα του
την Καισάρεια
Το 360 μ.Χ. σε ηλικία 30 χρόνων λαμβάνει το
Άγιο Βάπτισμα
360 μ.Χ. -365 μ.Χ. ασκήτεψε στον Ίρι ποταμό
στον Πόντο
Εκεί μελέτησε την Αγία Γραφή,
τα έργα του σοφού Ωριγένη καιί έγραψε τις 9
ομιλίες του στην Εξαήμερο, που τον
ανέδειξαν ως μεγάλο φυσιοδίφη και
αστρονόμο
10. Ο Μ. Βασίλειος
Διάκονος και Ιερέας
Το 365 μ.Χ. σε ηλικία 35 ετών
χειροτονήθηκε στην Αρχή ως
διάκονος και στην συνέχεια ως
Πρεσβύτερος από τον επίσκοπο
Καισάρειας Ευσέβιο
365 μ.Χ -371 μ.Χ. ως ιερέας
αγωνίστηκε εναντίον
των ασεβών αιρετικών και
της κοινωνικής αδικίας και
της φτώχειας.
Μονή Διονυσίου, Άγιων Όρος 15ος αιών.
11. Ο Μ. Βασίλειος «πρωτοπόρος» στην
κοινωνική δραστηριότητα
Το 368 μ.Χ. στην
διάρκεια της φοβερής
πείνας, με πυρφόρα
κηρύγματα μαλάκωσε
τις άπονες καρδιές
των πλουσίων. Έτσι
σταμάτησε η μαύρη
αγορά, άνοιξαν οι
αποθήκες και
σώθηκαν από βέβαιο
θάνατο .
Άγιος Βασίλειος, σύγχρονη εικόνα
12. Ο Μέγας Βασίλειος
Επίσκοπος
Το 370 μ.Χ. χειροτονήθηκε
επίσκοπος στην Καισάρεια
σε ηλικία 40 χρόνων.
Η αρχιερατεία του διήρκεσε
9 χρόνια και συνολικά η
κληρική ζωή του 15 χρόνια.
Το 378 μ.Χ. στα 49 χρόνια
πήρε «μετάθεση» για τους
ουρανούς, ύστερα από
εξάντληση και πάθηση των
νεφρών. Βημόθυρα με το Μ. Βασίλειο και τον
Ι. Χρυσόστομο, Βυζαντινό μουσείο, Αθήνα
13. Το φιλανθρωπικό έργο
Μοίρασε την τεράστια
πατρική του περιουσία
στους πάσχοντες και
στους φτωχούς
Ίδρυσε την Βασιλειάδα
μια φιλανθρωπική πόλη
που περιελάμβανε
πτωχοτροφείο,
ορφανοτροφείο,
γηροκομείο, ξενοδοχείο
και νοσοκομείο.
Ο Μέγας Βασίλειος
14. Πρόμαχος της Ορθοδοξίας
Δεν πολέμησε με
επιτυχία μόνο τους
εξωτερικούς εχθρούς
(τους αιρετικούς) της
Εκκλησίας αλλά και τους
εσωτερικούς εχθρούς.
Τους φαύλους, ανάξιους
και σκανδαλοποιούς
κληρικούς κάθε βαθμού.
πυρογραφία
15. Συγγραφικό έργο (1)
Δογματικά συγγράμματα.
α) «Ανατρεπτικός του Απολογητικού του δυσσεβούς
Ευνομίου»
β)«Προς Αμφιλόχιον, περί του Αγίου Πνεύματος»
Ασκητικά συγγράμματα.
α) «Τα Ηθικά».
β) «Όροι κατά πλάτος».
γ) «Όροι κατ’ επιτομήν».
δ) «Περί πίστεως».
ε) «Περί κρίματος».
στ) «Περί της εν παρθενία αληθούς αφθορίας».
16. Συγγραφικό έργο (2)
Ομιλίες
Ορισμένες από τις ομιλίες του είναι:
α) «Εις την Εξαήμερον».
Με θέμα τη δημιουργία του κόσμου.
β) «Εις του Ψαλμούς».
Με αφορμή το περιεχόμενο των Ψαλμών
του Δαυίδ.
γ) «Περί του ουκ έστιν αίτιος του κακού ο Θεός».
δ) «Περί πίστεως».
Επιστολές
17. Η Θεία λειτουργία του Μ. Βασιλείου
Τελείται τις 5 πρώτες
Κυριακές της Μ.
Σαρακοστής
Τη Μ. Πέμπτη
Το Μ. Σάββατο
Του Αγ. Βασιλείου
Παραμονή
Χριστουγέννων &
Φώτων
18. Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος
(329-390 μ.Χ.)
Σπουδαία εκκλησιαστική
προσωπικότητα και ένας
από τους Τρεις Ιεράρχες.
Η μνήμη του γιορτάζεται
σε Ανατολή και Δύση στις
25 Ιανουαρίου.
22. Σπουδές (2)
Στην Αθήνα συνδέθηκε
στενά με τον Μ. Βασίλειο
Η φιλία τους έμεινε
ιστορική, οι δύο σεμνοί
φίλοι δεν παρασύρθηκαν
από τις προκλήσεις της
ζωής γι’ αυτό διακρίθηκαν
στο χαρακτήρα και τα
γράμματα
Επιτραχήλιο των Ιεραρχών: Πέτρος-Παύλος,
Γρηγόριος-Βασίλειος, Ιωάννης Χρυσόστομος-
Νικόλαος, 15ος αι., Πάτμος
23. Ο Άγιος Γρηγόριος
δημιούργησε τους
πρώτους στην Ιστορία
της Εκκλησίας
Χριστιανικούς κύκλους
μελέτης της Αγ. Γραφής
για φοιτητές.
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και Γρηγόριος
ο Θεολόγος, έργο Θεοφάνους του Κρητός,
μονή Σταυρονικήτα, Άγιον Όρος
24. Ασκητική
Πριν ασχοληθεί με
οποιοδήποτε εκκλησιαστικό
έργο ασκήθηκε στην έρημο
του Πόντου κοντά στον Ίρι
ποταμό, μαζί με τον Μέγα
Βασίλειο.
Μιμήθηκε τον Ιησού και
έμεινε στην έρημο 40
ημέρες πριν αρχίσει το
κοσμοσωτήριο έργο του.
25. Ως κληρικός
Σε ηλικία 36 ετών
χειροτονήθηκε Διάκονος
και κατόπιν πρεσβύτερος
από τον πατέρα του.
Στα 46 χρόνια του
χειροτονήθηκε
Επίσκοπος από τον ίδιο
το Μέγα Βασίλειο με
έδρα τη περιοχή των
Σασιμών.
26. Η δράση του στην Κωνσταντινούπολη (1)
Το 381 μ.Χ. όλοι οι ναοί της
Βασιλεύουσας ήταν στα
χέρια των αιρετικών. Ο
Άγιος Γρηγόριος, δεν
απελπίστηκε , αγωνίστηκε
σκληρά και πέτυχε το
σκοπό του.
27. Μετέτρεψε ένα δωμάτιο στο
σπίτι που τον φιλοξενούσε σε
ναό με το συμβολικό όνομα Αγ.
Αναστασία.
Δείγμα ότι πίστευε στην
ανάσταση της ορθόδοξης
πίστης.
Στο ναό αυτό εκφώνησε τους 5
θεολογικούς λόγους που του
έδωσαν τον τίτλο του
Θεολόγου.
Η δράση του στην Κωνσταντινούπολη (2)
28. Η δράση του στην Κωνσταντινούπολη (3)
Η Β’ Οικουμενική Σύνοδος τον
αναγνώρισε πρόεδρο της.
Υπήρχε όμως μικρή μερίδα
επισκόπων που δεν τον
αποδέχθηκαν και ο Γρηγόριος
παρατήθηκε από
Αρχιεπίσκοπος
Κωνσταντινουπόλεως.
29. Επιστροφή στην Καππαδοκία
Επιστρέφοντας στην Καππαδοκία,
ο Γρηγόριος έγινε ξανά Επίσκοπος
της Ναζιανζού. Πέρασε τα
επόμενα χρόνια παλεύοντας με
τους αιρετικούς του Αρειανισμού
και με την αρρώστια του. Στα τέλη
του 383, η υγεία του Γρηγορίου
χειροτέρευσε και τη θέση του
ανέλαβε ο Ευλάλιος. Αφού πέρασε
μερικά χρόνια ειρήνης στο
οικογενειακό του κτήμα, ο
Γρηγόριος πέθανε στις 25
Ιανουαρίου 390.
30. Συγγραφικό έργο
Το πλούσιο συγγραφικό του έργο χωρίζεται σε:
Λόγους
(αντιαιρετικούς, εόρτιους,
εγκωμιαστικούς κλπ)
Επιστολές (διασώζονται 246)
Ποιήματα (θεολογικά και ιστορικά)
31. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος
(344-354 μ.Χ.)
Ο Ιωάννης ο
Χρυσόστομος, γνωστός
και ως Ιωάννης της
Αντιόχειας, είναι Άγιος,
Πατέρας και ιεράρχης
της Ορθοδόξου
Εκκλησίας.
33. Οικογένεια
Ο πατέρας του ήταν
στρατηγός και
ονομαζόταν
Σεκούνδος.
Η μητέρα του
Ανθούσα ανέλαβε όλο
το βάρος της
ανατροφής του όταν
έμεινε, βρέφος
ακόμα, ορφανός από
πατέρα.
Απόστολος Πέτρος και Ιερός Χρυσόστομος,
μονή Αγίου Παύλου, Άγιον Όρος
34. Σπουδές
Σπούδασε στην
περίφημη Θεολογική
Σχολή της Αντιόχειας.
Ελληνοβυζαντινή εικόνα 16ος αι., ανάμεσα
στους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ
35. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ως Νέος
Στην ηλικία των τριάντα
μόνασε για έξι χρόνια
σε ένα από τα πολλά
μοναστήρια που
υπήρχαν στα γύρω
βουνά της Αντιόχειας.
Η πνευματική
προπόνηση της ερήμου
τον ανέδειξε
πρωταθλητή στον
κοινωνικό στίβο.
Βημόθυρα με τους ιεράρχες Βασίλειο
και Χρυσόστομο, Βυζαντινό μουσείο, Αθήνα
36. Ως Διάκονος
Στην Αντιόχεια
χειροτονείται Διάκονος το
έτος 381 μ.Χ. από τον
επίσκοπο Αγ. Μελέτιο και
υπηρέτησε ως Διάκονος
για 5 χρόνια.
Πέραν των λειτουργικών
του καθηκόντων
ασχολείται και με το
φιλανθρωπικό έργο της
τοπικής Εκκλησίας που
συντηρούσε καθημερινά
3000 άτομα.
Ιωάννης ο Χρυσόστομος,
σύγχρονη εικόνα
37. Ως Πρεσβύτερος (1)
Το 386 μ.Χ. χειροτονείται
Πρεσβύτερος από το
διάδοχο επίσκοπο του Αγ.
Μελετίου Φλαβιανού.
Ως Ιερέας και παράλληλα
με το αγιαστικό του έργο
ασχολείται με το
κήρυγμα του θείου λόγου
κάνοντας τον άμβωνα
παγκόσμιο βήμα.
Μοναστήρι Μεταμορφώσεως του
Σωτήρος, Βοστώνη
38. Ως Πρεσβύτερος (2)
Ερμήνευσε τα
περισσότερα βιβλία της
Παλαιάς και της Καινής
Διαθήκης.
Σώζονται περίπου 1000
ομιλίες του.
Όλα του τα έργα φτάνουν
τους 18 ογκώδεις τόμους
στην Πατρολογία του
Migne και τους 42 στην
σειρά ΕΠΕ (δίκαια λοιπόν
η προσωνυμία του
Χρυσόστομος).
Ρωσική εικόνα, 13ος αιώνας
39. Ως αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης
Στις αρχές του 398 μ.Χ.
ενθρονίζεται στο ναό της
Σοφίας του Θεού
αρχιεπίσκοπος
Κωνσταντινούπολης.
Ασχολείται όπως έκανε
και στην Αντιόχεια με το
θείο κήρυγμα και με την
προς όλους
φιλανθρωπία.
Εργάζεται με ασυνήθιστη
ζέση για την κάθαρση
Εκκλησίας και Κοινωνίας.
Βυζαντινή εικόνα
40. Η καθαίρεση και η εξορία (1)
Το 403 μ.Χ. καθαιρείται
αντικανονικά και
παράνομα με τη
λεγόμενη παρά τη Δρυ
σύνοδο.
Ο Λαός του Θεού
αντέδρασε πηγαία και
δυναμικά και ζήτησε να
επανεξεταστεί το θέμα.
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ένθρονος, Μιχαήλ
Δαμασκηνού (16ος αι.) , Κέρκυρα
41. Η καθαίρεση και η εξορία (2)
Σύνοδος 60 επισκόπων τον
επαναφέρει θριαμβικά στο
θρόνο του.
Το 404 μ.Χ. υπογράφεται
νέο παράνομο διάταγμα
εξορίας του.
Σταθμοί της πορείας του:
Χαλκηδόνα, Νικομήδεια,
Νίκαια, Άγκυρα,
Καισάρεια, Κουκουσός,
Αράβισσος και Κόμανα.
Ιερός Χρυσόστομος, 1894,
Πατριαρχικός ναός Αγίου Γεωργίου. Φανάρι
42. Η καθαίρεση και η εξορία (3)
Στην Κουκουσό μένει
τρία χρόνια και γράφει
(όντας άρρωστος και με
πολλούς πόνους
ψυχικούς και
σωματικούς) 240
εξαίρετες επιστολές σε
διάφορα πρόσωπα.
Το 407 μ.Χ. διατάχτηκε
η μετακίνησή του
μακρύτερα στα
Κόμανα.
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, 10ος αιώνας,
Ομιλίες Αγίου, Εθνική Βιβλιοθήκη, Αθήνα
43. Πεθαίνει στο ναό του
Αγ. Βασιλίσκου (λίγο
πιο έξω από τα
Κόμανα) όπου και
θάβεται.
Στις 27 Ιανουαρίου
του 438 μ.Χ. γίνεται
πανηγυρικά η
ανακομιδή των
λειψάνων του στην
Κωνσταντινούπολη. Ανακομιδή των ιερών λειψάνων του Ιωάννου
του Χρυσοστόμου στο ναό Αγίων Αποστόλων
Κωνσταντινουπόλεως, Βατικανή Βιβλιοθήκη
44. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αποτελεί
το ιδανικό πρότυπο των
κληρικών όλων των
αιώνων
πνευματικό οδηγό κάθε
χριστιανού
μοναδικό σαγηνευτή
των ανθρώπινων
καρδιών
τον αληθινό
Χρυσσορρήμονα (που
λέγει χρυσά, δηλ.
σοφά, λόγια).
Ιερός Χρυσόστομος, έργο Θεοφάνους του
Κρητός, μονή Σταυρονικήτα, Άγιον Όρος
55. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, αυτοκράτορας
Νικηφόρος Γ' και Αρχάγγελος Μιχαήλ,
Ομιλίες Ιωάννου του Χρυσοστόμου, 1074-1078,
Εθνική Βιβλιοθήκη, Παρίσι.
56. Ομιλίες Ιωάννου του Χρυσοστόμου στο κατά
Ματθαίον Ευαγγέλιο. Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος
προσφέρει το Ευαγγέλιό του στον Άγιο Ιωάννη
το Χρυσόστομο, 1040-1050, Πάτμος
58. Η Αγία Τριάδα και οι άγιοι Χαράλαμπος,
Βασίλειος, Ιωάννης Χρυσόστομος
και Γρηγόριος, Βυζαντινό μουσείο, Αθήνα
59. Συλλογή εκκλησιαστικών κανόνων, κώδικας από
χαρτί (φφ. 5ν - 6r).Στο φύλλο 6r η προτομή του
Ιωάννη του Χρυσοστόμου που ευλογεί.
Βυζαντινό μουσείο, Αθήνα
