BATXI - artelan baten irakurketa

1. IKUS HIZKUNTZA
Artelan baten irakurketa
Hizkuntza espezifikoak
I r u d i a
T e s t u i n g u r u a
I k u s l e a
I k u s p u n t u a

2. ARTELAN BATEN
IRAKURKETA
• Testuinguru historikoa
• Testuinguru sozial,
geografiko, kulturala
• Espresioa, adierazpena
• Ikus elementuen
nagusitasuna, lehentasuna
• Prozedurak eta teknikak

3. Testuinguru historikoa
• Artelana ze garaitan sortua izan zen.
Testuinguru historikoa islatua geratzen da artelanean.
Ramses II.aren tenplua
(k.a. 1290-1224)
Abu Simbel
Egiptiar arkitektura

4. Nefertariren hilobiko pinturak
(k.a. 1300-1225)
Erreginen Bailara
Egiptiar pintura murala
Aurrekoaren testuinguru
historiko berbera du.

5. La danaide, Rodin
(1885)
Rodinen museoa, Paris
Eskultura modernoa
Aurrekoen testuinguru historiko
desberdina du.

6. Testuinguru sozial, geografiko, kulturala
• Artelana non sortu zen.
Testuinguru sozial, geografiko eta kultural bereko
artelanak eremu geografiko hurbilean sortu dira.
Argizko hormak 011
Muros de luz 011
(2005)
Aitor Ortiz (Bilbo, 1971)
Argazki digitala
aluminioan

7. Domina gehiago, erantzukizuna handiago
(2004)
Abigail Lazkoz (Bilbo, 1972)
Tinta paper gainean

8. Ibiltaria
El Caminante (Gasteiz, 1985)
Juan Jose Egizabal (Logroño, 1961)
Hiri-eskultura
Artelan honen eta
aurrekoen
testuinguru sozial,
geografiko, kulturala
berdina da; eremu
geografiko
hurbilekoak dira.

9. Aharia, Hontza
Anne P. Smith (Florida, 1980)
Eskultura robotikoa
Artelan hauek eta ondorengoak aldiz
testuinguru sozial, geografiko, kultural
desberdinekoak dira; eremu
geografiko urrunagokoak dira.

10. “Sueños de galopes 5” seriea (2006); teknika mixtoa mihisean
Orlando Salero (Venezuela, 1971)

11. Jae-Hyo Lee (Korea, 1965)
Altzairua, iltzeak, egurra …
eskultura organikoak

12. Espresioa, adierazpena
• Gai bera artista
ezberdinek oso
modu ezberdinean
tratatu dezakete,
emaitza bezala
adierazpen
ezberdina lortuko
delarik.
Meninak (1656)
Diego Velazquez

13. Joel-Peter Witkin's
Equipo Crónica

14. Pedro José García Andreo
Manolo Valdés

15. Pablo Picasso

16. Ikus elementuen nagusitasuna,
lehentasuna
• Konposizio batean elementu bat(zu)en
nagusitasuna ematen da.
Trena inguratzen
duen euri giroa
eta abiadura
adierazteko
argiaren,
kolorearen eta
pintzeladaren
nagusitasuna,
kasu honetan.
Euria, baporea eta abiadura; Turner (1844)

17. Prozedurak eta teknikak
• Prozedura eta teknikak
artelanaren emaitza
erabakitzen du.
G
i
o
c
o
n
d
a
(
1
5
0
3
-
6
)
L
e
o
n
a
r
d
o
d
a
V
i
n
c
i
G
i
o
c
o
n
d
a
-
l
e
g
o

18. E
Y
E
S
K
I
2
3

19. D
O
L
K

20. * ERREPERTORIOAK *
Gaien arabera errepertorioak deritzen
taldetan sailkatu ohi dira batzuetan
artelanak eta irudiak; hauek
zenbaitetan lengoaia propioa garatuko
dute aldi eta kultura ezberdinetan.

21. Bodegoia
Erretratua
pintura
generoak

22. Marina
Paisaia

23. Alegoria
Ideia abstraktuen irudikapena figura edo ikurren bidez

24. historikoa
Pintura erlijiosoa
mitologikoa

25. Biluzia
Pasarte kostunbristak

26. eskultura tipologiak
Erliebea
Planoari, hondoari itsatsia;
baxu-erliebea, erdi-erliebea,
altu-erliebea, erliebe-
hondoratua.

27. Gune arkitektonikoetako
mukulu biribileko eskultura
Arkitekturarekiko
menpekotasuna eta
ikuspuntu mugatua ditu.
Funtzio arkitektonikodun eskultura

28. mukulu biribileko eskultura
inguragarria eta arkitektura dependentzia gabea

29. burua
bustoa

30. gorputz erdikoa
gorputz -
enborra

31. hiru
laurdenekoa

32. gorputz osokoa
zaldizkoa

33. zutikakoa
jesarria
etzana

34. otoizlaria
eskaintzailea

35. Kolosoa
neurri naturala askogatik gainditzen duena

36. monumentala
gertaera baten, zerbaiten, norbaiten memorian eraikia

37. talde eskultorikoa

38. hiri -eskultura

39. HIZKUNTZA
ESPEZIFIKOAK
• Margolaritza
• Argazkia
• Zinea
• Komikia
• Marrazketa
• Eskultura
• Arkitektura
• Grabatua

40. Margolaritza, argazkia, zinea, komikia,
marrazketa, erliebea
• Ikuspuntu bat espazioan.
Ikuspuntua hautatzen dute eta irudikatu nahi
duten espazioa mugatzen dute.

41. • Eremua irudiak barne hartzen duen
espazioaren lagin irudikaria da ala
zinean ikustarazte pantailan begiak
ikusten duena.

42. • Kanpo eremua erreferentzia markoak mugatzen
duenetik kanpo dago; ikusleak irudimenaren bidez
eraikitzen dituen elementuak dira (pertsonaiak,
dekoratua …) baina irudiaren eremuan agertu ohi ez
direnak:
Zatikatzea
(fragmentación):
pertsonaien edo
elementuen atalak
enkoadratzearen bidez
eremutik kanpo uzten
direnean, honek
berekin dakar ikusten
ez diren elementuen
atalak kanpo eremuan
egotea.

43. pertsonaien begiradek,
ahotsak, argiak, soinuak,
kamera mugimenduak,
pertsonai ala elementuen
eremuarekiko sartu irtenek
… kanpo eremuarekiko
arreta piztu dezakete.
CH ep13 part3

44. Batzuetan, irudiaren
kanpo eremuan dagoena
irudiaren eremuan ager
daiteke (itzala, islapena),
baliabide desberdinak
erabiliz:itzala
ispilua
argia
islapenaura
begiak

45. Horizonte bezala jokatzen duen dekoratua edo
elementuen atzean dagoena ala ikuspuntuaren edo
kameraren atzean dagoena ere, kanpo eremua
izango da, kontra-eremu bezala joka dezakeena.

46. • Kontraeremua: Ikuspuntua, ispiluan islatutako
pertsonaiarena, irudiaren barne eremuan, agertzen da,
nahiz eta pertsonaia kanpo eremuan kokatuta dagoen.
Kontraeremua eremuan agertzen da.

48. eremua
kontraeremua
Ikuspuntua –
planoa aldatuz
eremu –
kontraeremu
jokoa sortu
daiteke.

49. Marrazketa
• Analisia, ezaguera, adierazpena.
Marrazketa ezaguera tresna bat (ere) da;
diziplina desberdinak izan ditzake.

51. • Mimesia: marrazkiak errealitatearen alderdiren
bat zehaztasunez imitatzea jarraitzen du.

52. • Irudia ez figuratibo bezala
ulertzen duen adierazpena ere
izango da; ikusmenaren bidez
ikustatzen diren elementuak
deskribatzera mugatzen ez
dena.
• Abstrakzioa:
objektuetan
inplizitu dago
marrazkia.

53. Eskultura (mukulu biribilekoa)
• Objektuaren inguruan biratzea.
Eskulturak bere ingurua inguratzen duen
ikuspuntua eskaintzen du.

54. • Eskultura isotropikoa: eskultura inguratuz
hautematen duguna ez da aldatzen.

55. • Eskultura anisotropikoa: ikuspuntu ezberdinetatik
behatuz hautematen duguna aldatu egiten da.

56. Arkitektura
• Translazioa espazioan.
Arkitekturak espazioan translazio aukera
ematen digu, ikuspuntu anitzak eskainiz .

57. Eraikinak kanpo
espaziotik, kanpo
aldetik begiratuz,
espazio neurri
batean mugatua
dirudi.

58. Eraikinak barne
espazioan, barruan
desplazatuz, ikuspuntu
ezberdinak eskaintzen
dizkigu, kanpotik
begiratuta espazio
mugatua badirudi ere.

59. Grabatua, argazkia
• Birsortzeko gaitasuna.
Artelana birsortzeko gaitasuna dute.
Ikuslegoarekin kontaktua
eta hedatzea
ahalbidetzen da.

60. birsortzea interesen - merkatuaren
eskaeren araberakoa izango da