Nos concellos de Cariño e Ortigueira. Protexido nos LICs/ZECs "Cabo Ortegal", “Estaca de Bares” e "Ortigueira-Mera", na ZEPA "Ortigueira-O Ladrido" e como Lugar de Importancia Internacional.
3. Vista desde o miradoiro de Vilariño (A Capelada)
A ría de Ortigueira ábrese entre o Cabo Ortegal, ao oeste e a punta de Estaca de Bares, ao
leste.
É a maior das Rías Altas, con 12 km de lonxitude, de forma moi sinuosa e recortada, con
moitos entrantes, zonas pouco fondas e lamacentas nos esteiros dos numerosos ríos e
regatos. A parte interior está ocupada por marismas e a exterior por praias e cantís
rochosos. Coa marea baixa queda ao descuberto unha ampla chaira intermareal.
É unha importante área de pesca de baixura e marisqueo e ten un especial interese
ecolóxico polas marismas que acollen a numerosas especies de aves acuáticas, sobre todo
nos pasos de primavera e outono.
4. Vista parcial da ría de Ortigueira desde o miradoiro do castelo do Casón (Ortigueira).
5. Monte da Miranda e ría de Ortigueira.
O Penido da Miranda (498 m de altitude), na parroquia de Landoi (Cariño). No cume hai un
miradoiro con vistas panorámicas da ría e da serra da Capelada.
Accedese en coche ou a pé desde Cariño
7. Vista de ría de Ortigueira desde o miradoiro da Miranda
8. A Estaca de Bares, límite leste da ría de Ortigueira, é o punto máis ao Norte da Península
Ibérica. Está formada maioritariamente por rochas graníticas que forman cantís de ata 200
m, e varios illotes.
22. REGO DE ESTEIRO. Nace no monte Couto Vilariño (serra da Coriscada) e desemboca entre
os concellos de Ortigueira e Mañón, na praia de Esteiro. Forma na desembocadura unha
pequena marisma pechada .
68. Praia e porto de Espasante e monte do Castro de Espasante.
A praia coñécese tamén cos nomes de A Cuncha e Santa Eulalia e mide algo
máis de 1 km de lonxitude.
69. Praia de Espasante e desembocadura do río Dola que nace na serra da Curiscada.
76. Dunas das Praias de Morouzos e Baleo, coa illa de San Vicenzo e o monte Picouto
77. llla de San Vicenzo e praia de Morouzos.
Na illa houbo un convento de franciscanos que foi abandonado no século XVI.
78. Praia de Morouzos e do Cabalar, entre as barras de area que pechan parcialmente o esteiro
do río Baleo (Ría do Ladrido) e o Mera. Mide 3 km de lonxitude.
Coa marea baixa queda en seco un amplo areal
81. ORTIGUEIRA
A vila de Ortigueira conserva un interesante casco histórico no que destacan o convento de
San Domingos, a igrexa parroquial de Santa Marta e varios pazos e casas tradicionais.
Vista de Ortigueira desde o Campo da Torre onde hai un muíño de vento
83. Río Maior. Baixa desde o Coto do Mallo.
No esteiro hai dous muíños de marea.
84. Desembocadura do río Mera e o Casón. O Mera baixa desde o Alto do Caxado e ten un
percorrido de 27 km, e o rego do Casón baixa desde o Alto do Foxo.
88. Río do Seixo de Landoi.
Nace na Vixía Herbeira e desemboca
na enseada do Esteiro, na Ría de
Ortigueira.
É un río de grande valor ecolóxico
por acoller nas súas beiras varias
especies de fentos en perigo de
extinción.
O curso alto está protexido no LIC
“Costa Ártabra”, e o esteiro no LIC
“Ortigueira-Mera”.
125. Toda a costa da ría de Ortigueira ten un enorme valor xeolóxico, pola variedade de rochas e
minerais (xistos, lousas, cuarcitas, neis, granitos, ecloxitas, anfibolitas, seixo, ...) e de formas
producidas pola tectónica (dobras, fallas...) e a erosión (cantís, illotes, furnas, arcos, areais,
dunas...)
Micropregues na punta Vilardeira
Costa de Xuncos
XEOLOXÍA
127. A ría de Ortigueira é unha zona moi complexa nivel xeolóxico. Nela converxen distintas
formacións: a parte central e oriental comprende o dominio Ollo de Sapo, no sur hai unha
faixa de xistos, e a zona Oeste está ocupada polas rochas ultrabásicas da Capelada.
Costa de Ortigueira desde o facho de Maeda, en Mañón
132. Detalle das lousas puídas polo mar.
Praia de Esteiro.
Xistos en Espasante
133. Distintos tipos de rochas
nunha construción
tradicional de Cariño
Micropregues na rochas
da praia do Mallorquín
134. Hai aproximadamente 350 millóns de anos
tivo lugar a Oroxenia Varisca formando a
maior cordilleira da historia da Terra debido
ao choque entre dous continentes,
Laurassia e Gondwana, que estaban
separados inicialmente polo océano Rheico
e que se xuntaron formando o
supercontinente Panxea.
Das profundidades dese océano xurdiron a
maior parte das rochas que formaron a
costa de Ortegal e da ría de Ortigueira:
peridotitas, serpentinitas, metavulcanitas,
metasedimentos...
Na costa é onde se aprecian mellor os
detalles.
A ría de Ortigueira conta con varios Puntos de Interese Xeolóxico internacional (XEOSITES).
Que forman parte do COMPLEXO DO CABO ORTEGAL:
-Cantís e macizo montañoso en Punta Aguillóns, en Cabo Ortegal (Cariño).
-Complexo de Cabo Ortegal entre a península de Masanteo e a illa de San Vicenzo e Mélange
de Somozas na praia de Espasante e San Antón.
135. GM001d (Xeosite OV004d).
Complexo de Cabo Ortegal na Punta dos Aguillóns (Cabo Ortegal). Concello de Cariño.
Interese: Tectónico.
O Cabo Ortegal forma parte dunha aliñación de cristas montañosas entre Cerdido e Cariño que
remata nos Aguillóns.
Cabo Ortegal e Punta dos Aguillóns
136. ECLOXITA
Rocha metamórfica composta de
piroxenos verdes e granates vermellos.
Formouse na codia interior e no manto
superior a temperaturas de 800-1000º.
O Cabo Ortegal está formado por ecloxita,
unha rocha moi dura e pouco común.
Esta área acolle o maior afloramento de
ecloxitas coñecido na Terra.
138. Dobra nas rochas de Area dos Cabalos
GM001e (Geosite OV004e). COMPLEXO DE CABO ORTEGAL ENTRE A PENÍNSULA DE
MASANTEO E NA ILLA DE SAN VICENTE E MÉLANGE DAS SOMOZAS NA PRAIA DE ESPASANTE E
SAN ANTÓN.
Interese: Tectónico. Xeomorfolóxico. Sedimentolóxico.
Situación: unha parte en Cariño, entre a praia de Basteira e O Penso, na enseada da Caleira; e a
outra parte en Ortigueira, que inclúe a illa de San Vicenzo e o tramo de costa entre Centeáns e
a punta de Santa Olaia, en Espasante e a Praia de San Antón
-A península de
Masanteo ofrece
afloramentos
espectaculares de
neises cuarzo-
feldespáticos de alto
grao con inclusións de
ecloxitas. As
estruturas que se
observan permiten a
reconstrución de
enormes dobras.
139. -Na illa de San Vicenzo hai afloramentos da ofiolita de Moeche; secuencia de xistos verdes datados
en c. 400 millóns de anos.
140. -Na praia de Espasante consérvanse rochas volcánicas submariñas afectadas por metamorfismo de
alta presión; pódense apreciar lavas almofadadas con diques de diabasa. Forman parte do Mélange
de Somozas que nos conta como foi a colisión Varisca.
Espasante e punta Santa Eulalia
141. Na praia de San Antón (Espasante) atópanse formacións rochosas de grande interese: basaltos, lavas
almofadadas procedentes de erupcións submariñas do Paleozoico e xistos con pregamentos.
143. -Na praia de San Antón (Espasante ) aparecen
mármores entre serpentinitas; trátase de
afloramentos únicos en Iberia, de extraordinaria
importancia e rareza.
144. GM003. CONTACTO E SUCESIÓN DE METASEDIMENTOS AUTÓCTONOS DO ORDOVÍCICO
SUPERIOR CO PARAUTÓCTONO SILÚRICO NA PRAIA DE PICÓN E COSTA XUNCOS.
(LIX pendente de descrición e delimitación definitiva)
Na praia de Picón vese o contacto
entre o Autóctono, constituido por
metasedimentos do Ordovícico
Superior, e o Parautóctono, formado
por metasedimentos e metavulcanitas.
Os metasedimentos silúricos teñen
fósiles de graptolitos, abundante
materia orgánica (grafito) e unha alta
deformación na parte basal.
Na Costa Xuncos, hai bos
afloramientos das metavulcanitas do
conxunto volcánico inferior do
Parautóctono, que se puideron formar
na marxe continental próxima a
Gondwana, hai uns 475 millóns de
anos.
Rochas na punta da Pena Furada (Loiba)
No litoral de Loiba houbo unha importante actividade volcánica explosiva e violenta.
147. PROTECCIÓN
-LIC/ZEC e Sitio de Interese Nacional “Estaca de Bares”
-LIC/ZEC e ZEPA. “Ortigueira Mera”, “Rías de Ortigueira-O Ladrido”.
-ZEPA Espazo Mariño “Candieira, Ría de Ortigueira, Estaca de Bares”.
-A área correspóndese parcialmente coa IBA 006 Punta Candeeira-Ría de Ortigueira-Estaca
de Bares, incluída no inventario de SEO/BirdLife (1998).
-Lugar de Interese Xeolóxico “Complexo de Cabo Ortegal”
Pedra do
Carro ou
Pedra Furada
148. CONCELLOS:
Mañón e Ortigueira
VALORES NATURAIS:
paisaxístico, xeolóxico,
flora e fauna (en
especial aves mariñas)...
-LIC/ZEC “Estaca de Bares”
Abrangue a zona comprendida entre a praia do Eirón en Espasante e a Punta Almeiro
en Bares.
A maioría da costa é rochosa con altos cantís entre os que se atopan algunhas praias
como as de Esteiro, Sarridal e Picón.
É unha área de grande interese paisaxístico, xeolóxico e ecolóxico.
149. -LIC “Ortigueira-Mera”.
Entre Cabo Ortegal e Estaca de Bares, no
norte da provincia da Coruña.
VALORES NATURAIS: fondos mariños,
esteiro, marismas, praias, dunas, bosques
de ribeira, aves acuáticas e de bosque...
A ría de Ortigueira ten un especial interese ecolóxico
polas marismas que acollen a numerosas especies
de aves acuáticas, sobre todo nos pasos de
primavera e outono.
Garzota
150. ZEPA RÍA DE ORTIGUEIRA
E LADRIDO
CONCELLOS:
Cariño, Ortigueira
151. LIC “Costa Ártabra”
Ao norte da
provincia da Coruña,
nas comarcas de
Ferrol e Ortegal.
VALORES NATURAIS:
paisaxe, formacións
xeolóxicas, rochas,
flora e fauna.
Nesta zona inclúe o
cabo Ortegal.
152. Seba (Zostera marina)
A gran variedade de hábitats (mariños, costeiros e fluviais) da lugar a unha enorme
diversidade de especies adaptadas a cada ambiente.
Nas marismas hai seba, salicornia, herba das anduriñas, Spartina maritima, Suaeda maritima,
Triglochin maritima, Glaux maritima, Pucinellia maritima, chantaxe de mar, acelga salgada,
estrela das xunqueiras, verdoaga mariña, buño, santolina de auga, xuncos, esparganio e nas
beiras pudia xesta (Cytisus commutatus subsp merinoi)...
FLORA
154. Chantaxe do mar (Plantago maritima)
Salicornia (Sarcocornia perennis)
155. Nas dunas podemos atopar Limonium binervosum, feo, amores pequenos, melga de mar,
Ononis diffusa subsp. intermedia, correola de praia, paxariños amarelos, espigadilla do mar,
carrascas de San Xoán, as orquídeas abelleira (Ophrys apifera) e neotia (Spiranthes
aestivalis)...
Orquídea abelleira (Ophrys apifera)
Carrascas de San Xoán (Otanthus maritimus)
156. Breixos e toxos
nos cantís de
punta Herbosa
A vexetación mais común nos cantís é o mato de toxos, xestas queirugas e algún,
Leucanthemum pluriflorum. Nas rochas hai aceda (Rumex acetosa subsp. biformis), herba
namoradeira (Armeria pubigera), catalinas (Silene scabriflora subsp. gallaecia), pudia xesta
(Cytisus commutatus subsp. merinoi), Linaria Polygalifolia subsp. aguillonensis, (que so se
atopa na costa da Coruña do cabo Vilán a Estaca de Bares), Inula Crithmoides...
159. Pirlo curlibico (Calidris alpina)
A Ría de Ortigueira é un espazo de especial interese ecolóxico polas marismas que acollen a
numerosas especies de aves acuáticas, como invernantes e, sobre todo, nos pasos de
primavera e outono. Destaca o pato asubiador (Anas penelope), a gabita (Haematopus
ostralegus), a píldora cincenta (Pluvialis squatarola), o pilro común (Calidris alpina), o
mazarico rubio (Limosa lapponica), o mazarico real (Numenius arquata), o bilurico patirrubio
(Tringa totanus)…
FAUNA
160. A poboación de mazarico real (Numenius
arquata) é particularmente relevante, con
concentracións invernais de 500-600
individuos, que poden chegar á 800 no verán-
outono.
Pato rabilongo (Anas acuta). Non cría en
Galiza, pero é frecuente como invernante.
161. Destaca a presenza de numerosos invertebrados mariños (algunhas especies de valor
comercial): moluscos, crustáceos, ourizos, estrelas de mar...
ESPECIES DE INTERESE
Nucella lapillus
Patella ulyssiponensis
Cagón (Arenicola marina).As miñocas atopan
no terreo areoso-lamacento dos esteiros o
medio ideal para o seu desenvolvemento.
Lapas
164. HISTORIA-PATRIMONIO CULTURAL
A contorna da ría de Ortigueira estivo poboada desde tempos moi antigos, do que dan
testemuña algúns castros.
Destaca o núcleo urbano da vila de Ortigueira e algúns muíños de marea, vento e río
Sauna castrexa
na Punta dos Prados
(castro de Espasante)
165. Muíños de río e
vento en Campo
Torto, ao noroeste
da vila de Bares
171. A Garita no monte Facho de Maeda
Esta garita, xunto coas de Vixía Herbeira (Cedeira) e a Garita da Vela (Espasante) formaban
parte dun conxunto de atalaias de vixiancia da costa de Ortegal.
174. Ostra rizada, ostra xaponesa, ostra do Pacífico, ostra portuguesa ou ostión (Cassostrea gigas), unha
especie de ostra procedente dos mares de Xapón, China e Corea, e que debido á súa boa adaptación e ao
seu rápido crecemento, converteuse nunha especie invasora das rías do norte de Galiza.
