A ría de Corme e Laxe está situada na Costa da Morte. Ábrese entre as puntas do Roncudo (ao norte) e Laxe (ao sur), na saída ao mar do río Anllóns. Nesta ría pódense distinguir dúas áreas diferenciadas: o interior, formado polo esteiro do Anllóns, protexido da forza do mar por unha barra de area de 2 km; e o resto do espazo, máis aberto, rochoso e recortado con algunhas zonas abrigadas nas que hai praias. As vilas máis importantes son Corme, Ponteceso e Laxe. Está protexida no LIC/ZEC “Río Anllóns” e “Costa da Morte” e na ZEPA “Costa da Morte”.

1. Ría de
Corme e Laxe

2. A ría de Corme e Laxe está situada na Costa da Morte.
Ábrese entre as puntas do Roncudo (ao norte) e Laxe (ao
sur), na saída ao mar do río Anllóns.
Corme
CABANA DE BERGANTIÑOS
PONTECESO
LAXE
Río Anllóns
O Roncudo
Cabo de Laxe
Imaxe de Google
Earth

3. Nesta ría pódense distinguir dúas áreas diferenciadas: o interior, formado polo esteiro do
Anllóns, protexido da forza do mar por unha barra de area de 2 km chamada a Ínsua
onde podemos atopar dunas móbiles e fixas; e o resto do espazo, máis aberto, rochoso e
recortado con algunhas zonas abrigadas nas que hai praias. As vilas máis importantes
son Corme, Ponteceso e Laxe.
Entrada da ría de Corme e Laxe. Punta do Roncudo.

4. Boca da ría coas puntas de Laxe e do Roncudo (ao fondo)

5. Boca da ría coas puntas
de Laxe (co faro) e do
Roncudo (ao fondo)

6. Vista do interior da ría de Corme e Laxe desde o Alto das Travesas

7. Punta do Roncudo

8. Punta do Roncudo. O faro funciona desde 1920.

9. Punta do Roncudo. As cruces recordan o perigosa que é esta costa

10. Punta Seixuda

11. Mar da Eiruga

12. Mar da Eiruga

13. Os Carreiros

14. Vista desde Os Carreiros

15. A Ínsua

16. A Ínsua

17. Punta das Gralleiras

18. Punta do Aguillón

19. Rego do Espiñeiral

20. Punta de Chans. Area das Cunchas. A Batuda.

21. Punta da Granxa. Os Coídos. Coído da Cetárea. O Garabandufe.

22. CORME: porto e enseada

23. Corme

24. Praia da Arnela

25. Punta entre as praias de Arnela e Osmo

26. Praia de Osmo

27. Praia de Osmo

28. Puntas da Furna e da Estrela

29. Punta da Furna

30. Punta da Furna

31. Praia da Ermida

32. Illa da Estrela. Punta Sapeira

33. Punta dos Prados

34. Praia de Rio Covo

35. Punta Verdillo. Punta do Canteiro.

36. Coído da Facha

37. Coído da Facha

38. A Parede. Punta da Facha.

39. Praia de Valarés.
O peirao foi importante embarcadoiro de mineral durante a segunda Guerra Mundial, en
especial volframio. Da area desta praia obtívose mineral de titanio entre 1936 e 1960.
Aínda se poden ver os restos das piscinas nas que se separaba o rutilio -óxido de titanio- da
area da Praia.

40. Praia de Valarés. Ao fondo o monte das Travesas

41. Praia de Valarés

42. Furna do Encanto. Punta do Cal Vaqueiro. Ao fondo a punta da Facha.

43. Illa Tiñosa. Na outra banda da ría a costa de Cabana de Bergantiños e Laxe.

44. Punta do Monte Branco

45. Punta do Monte Branco.
A area, empurrada polo vento, sobe polas
abas formando placas eólicas.

46. Ao atoparse co mar o río Anllóns forma unha frecha de area onde se asenta a praia
da Barra, Dolarís ou do Medio, de algo máis de 1 km de lonxitude.

47. Vista aérea
da frecha do
Anllóns
(Imaxe de Google Earth)
Monte Branco
Punta Taboído
Illa Tiñosa
O Cuncharedo
Illa dos Cagallóns
A Barra
O Areal

48. Vista aérea
da frecha do Anllóns
coa marea baixa
(Imaxe da IXG)

50. Praia do Medio, A Barra e O Areal

51. Praia do Medio

52. O Areal

53. O Areal e A Barra

54. Illa dos Cagallóns

55. Esteiro do Anllóns
Vista desde o alto das Travesas

56. RÍO ANLLÓNS. Nace nos montes do Xalo, discorre por terras de Bergantiños durante
54,4 km e desemboca na ría de Corme e Laxe formando un amplo esteiro protexido por
una barra de area. O curso do río Anllóns desde Carballo ata a desembocadura en
Ponteceso e os seus afluentes Balsa e Rosende están protexidos no LIC “Río Anllóns”.

57. A ponte do río Anllóns, marca o límite entre os concellos
de Cabana de Bergantiños e Ponteceso.

58. Fondo da ría de Corme e Laxe. Esteiro do Anllóns e Ponteceso. Á dereita a costa de Cabana
de Bergantiños co monte das Pías e o Pozo do Caldeiro no primeiro plano.

59. Esteiro do Anllóns desde o alto das Travesas. O Malecón. Monte das Pías.

60. Punta de San Sebastián

61. Litoral de Cabana de Bergantiños

62. Neaño. Punta do Curro

63. Litoral de Neaño

64. Praia do Curro

65. Praia da Urixeira

66. Praia da Urixeira
Un paseo percorre parte do litoral de Cabana de Bergantiños, entre a praia do Curro e As Grelas

67. O Cuncharedo

68. Praia do Pendón

69. Praia do Pendón

70. Praia dos Pazos

71. Praia dos Pazos. Punta Caduleira.

72. Enseada de Lodeiro. Miras.

73. Punta Fustingues

74. Taboído

75. Taboído. O Rueiro.

76. Punta de Taboído

77. Punta Taboído

78. Areais de Taboído en fronte da Frecha do Anllóns

79. Miradoiro da Aguieira, desde onde temos de fronte a illa Tiñosa e o Monte Branco e, a
dereita, a Barra e a canle pola circula a auga que entra e que sae do esteiro do Anllóns.

80. Miradoiro da Aguieira

81. Praia das Maseiras ou do Enxo

82. Praia das Maseiras

83. Area das Vacas

84. Area das Vacas

85. Punta do Padrón, un excelente miradoiro desde o que temos vistas
panorámicas da costa da contorna e da ría

86. Punta de Padrón (á dereita) e Monte Branco coa frecha do Anllóns (á esqueda)

87. Furna dos Corvos

88. Punta Escanavada

89. Punta de Cánduas

90. Punta de Cánduas

91. Furna dos Bolos

92. Punta Mundiña

93. Punta Mundiña

94. Punta Mundiña

95. Praia de Rebordelo

96. Praia de Rebordelo

97. Praia de Rebordelo. Un rego forma unha bonita escorregadoira e unha pequena
fervenza ao desembocar no mar.

98. Punta da Catuxa

99. Praia de San Pedro

100. Praia de San Pedro

101. A Cormellana

102. A Cormellana

103. Portiño de Filgueiras. Punta Rastrelo

104. Punta do Cabalo. Os cantís acada 50 m de altura.

105. Punta do Cabalo

106. Vista desde a punta do Cabalo: punta Rastrelo, praia de Rebordelo e punta Mundiña.

107. Coído da Serva

108. Punta Rubia

109. Puntal dos Muíños

110. Puntal dos Muíños

111. Coído e rego dos Muíños, onde nos sorprende a fermosa estampa da caída ao
mar do rego dos Muíños de Frexufre

112. A Corveira

113. Costa entre a punta do Cabalo e o Puntal dos Muíños

114. Costa entre o Puntal dos Muíños e a Punta da Area

115. Punta da Area

116. Punta da Area

117. Lagoa do Cabo da Area, coñecida tamén como Brañas Mouras. O Rego de San Amedio
desemboca na Praia e forma o humidal.

118. Praia e enseada de LAXE

119. Praia e vila de Laxe. A praia mide 1.320 m de
lonxitude e conserva un bo sistema dunar.

120. Vila e porto de LAXE
A vila de Laxe, situada ao abrigo da punta Ínsua, ten un importante porto dedicado ao
marisqueo e á pesca do cerco, volantas, palangres e outras artes menores.

121. Porto de Laxe e coído

122. Coído e punta Besugueira

123. Punta da Ola

124. Punta do Costado

125. Península de Laxe coa vila e o cabo

126. Punta de Terralonga

127. Punta da Cruciña

128. Cabo de Laxe ou punta da Ínsua

129. Cabo de Laxe, desde onde temos panorámicas do litoral da ría e da zona exterior.

130. Faro no Cabo de Laxe, construído en 1920

131. As rochas máis comúns no litoral da ría de Corme e Laxe son os xistos, na zona interior
do esteiro, e os granitos, na parte exterior, onde forman altos cantís. As formas máis
interesantes son os areais arredor da frecha do Anllóns e os cantís onde podemos
atopar furnas, illotes, dobras, fervenzas...
MAPA LITOLÓXICO
XEOLOXÍA

132. Praia do Osmo

133. Punta da Furna

134. Praia de Valarés

135. Pías no alto da punta do Cabalo

136. Punta do Cabalo

137. Furna na punta do Roncudo

138. Mar da Eiruga

139. Furna na praia das Maseiras

140. Furnela Mundiña

141. Zona de lameiros (Praia da Urixeira) onde se depositan as partículas máis finas

142. Areais na boca da desembocadura do Anllóns

143. Na praia de Laxe houbo unha explotación de caolíns
desde o 1920. En 1939, rematada a Guerra Civil
Española, Isidro Parga Pondal, tras ser expulsado
polo novo réxime da Universidade de Santiago de
Compostela, na que exercía como profesor de
xeoquímica, establécese en Laxe, onde crea o
Laboratorio Xeolóxico e faise cargo da dirección da
empresa de caolíns. Arredor de 1940 descobre e
pon en explotación o xacemento de Coéns, e
trasladan o mineral por medio de vagonetas
suspendidas dun teleférico cos cables sobre grandes
postes de formigón ata as instalacións da praia de
Laxe, onde estaban as naves de escollido, lavado e
secado do material, xunto cos talleres, garaxes e
oficinas da empresa.
A empresa funcionou ata finais da década de 1970,
dando emprego a centenares de persoas da
comarca. Das instalacións extractivas e produtivas
hoxe en día sobreviven a cheminea da praia, algúns
postes de formigón por Sarces e Serantes, e a lagoa
que ocupa o xacemento de Coéns.
O transporte das arxilas facíase por mar cara a
Santander, País Vasco e Castellón, ademais de
envialo a Catoira e Vigo para a industria cerámica.

144. Praia de Laxe. Nos sedimentos apréciase a abundancia de caolín.

145. Fervenzas no rego dos Muíños

146. Formas creadas polo vento e a marea na praia da Barra

147. Praia da Barra

148. LUGAR DE INTERESE XEOLÓXICO GM017. Zona de cizalla de Malpica-Lamego en Ponteceso.
(LIG pendente de descrición e delimitación definitiva).
Deformación en granitos variscos asociada á zona de cizalla varisca entre Malpica e Lamego
(Portugal). Pódese apreciar na zona do monte das Travesas/Monte Branco) e arredores.
Interese xeolóxico principal: tectónico.
Monte das Travesas

149. LUGAR DE INTERESE XEOLÓXICO GM016. Sistema dunar de Ponteceso. (LIG pendente de
descrición e delimitación definitiva).
Desenvolvido na marxe dereita do esteiro do Anllóns. Destaca pola duna de Monte Branco,
con 150 metros de altura, unha das dunas rampantes máis altas de Europa.
Interese xeolóxico principal: xeomorfolóxico.

150. PROTECCIÓN
-LIC/ZEC “Río Anllóns” e “Costa da Morte”.
-ZEPA “Costa da Morte”

151. LIC/ZEC Costa da Morte: comprende o litoral desde
Cabo Fisterra (Laxe de Corveiro) ata Arteixo (punta
da Cancela), agás a maior parte da ría de Camariñas
e as zonas próximas á áreas urbanas. É o espazo de
maior distribución territorial costeira do país.

152. FLORA
A ría de Corme e Laxe forma un sistema marítimo-terrestre moi diverso no que
podemos atopar numerosos ecosistemas e hábitats que acollen unha importante flora
coa presenza de algunhas especies pouco comúns.
A vexetación de cantís, dunas e marismas está moi especializada e pódense atopar
numerosas especies e subespecies endémicas da zona.

153. Nas áreas mariñas dominan as algas suxeitas ás rochas e algunha planta vascular adaptada á
vida mergullada como as sebas.
Carrapuchos (Chondrus crispus)

154. Vexetación nas dunas da Barra
Nas dunas podemos atopar: arenaria do mar, barriña, eiruga mariña, poligono da praia, aceda,
grama mariña, leiteira, correola da praia, cardo mariño, cebola das gaivotas, melga de mar,
alelí das praias, herba do cuco, espigadiña do mar, silene, tomelo bravo, rabo de lebre, cardo
leiteiro, buño das praias, queiruga mariña...

155. Alelí das praias (Malcolmia littorea)
Cebola das gaivotas (Pancratium maritimum)

156. Herba namoradeira
Pirixel do mar
Nos cantís podemos atopar herba namoradeira, fento mariño pirixel do mar, liques...
E na parte alta un mato de toxos, breixos, fentos...

157. Fento mariño (Asplenium marinum). Vive nos furados dos cantís e nas fendas das paredes da beiramar.

158. Rosa pimpinellifolia no Monte das Travesas

159. Esteiro e Xunqueira
do Anllóns.
O Xuncal.
No esteiro do
Anllóns hai
pradeiras de sebas
e salicornias e nas
beiras carrizos e
xuncos.

160. Esteiro do Anllóns. As especies máis comúns son os xuncos

161. Halimione portulacoides

162. FAUNA
Nas áreas mariñas podemos atopar especies de fondo, de augas libres e de espazos
rochosos. Entre os peixes destacan: abadexo, acedía, ollomol, linguado, polbo, raia, rape,
rodaballo, salmonete, sanmartiño, sollo...
Nos mariscos: percebe, longueirón, ameixa, berberecho, centolo, boi, langosta, lumbrigante,
nécora, santiaguiño, camarón ...
Hai que destacar a grande riqueza dos hábitats costeiros e o número de aves acuáticas,
moitas delas invernantes que se concentran nos cantís e nas zonas húmidas.
Pinto
(Labrus bergylta)

163. Os percebes (Pollicipes
pollicipes) desenvólvense
unicamente nas rochas da zona
intermareal en lugares de
augas limpas e forte ondada. É
unha das especies máis
comúns e coñecidas da Costa
da Morte e un importante
recurso económico.

164. Moreas de area deixados polos
cagóns (Arenícola marina)

165. Berberechos (Cerastoderma edule)

166. Lavancos (Anas platyrhynchos) no areais do esteiro do Anllóns
O esteiro do Anllóns é unha importante área de descanso para as aves mariñas, sobre todo no inverno,
entre as que destacan as limícolas.
É frecuente ver limícolas pouco comúns: píllara semipalmeada, píllara dourada pequena, pilro
americano, pilro de Bonaparte, pilro canelo, bilurico maculado, bilurico patiamarrelo grande, bilurico
patiamarelo pequeno...

167. Garza branca e bilurico

168. Píllara papuda (Charadrius alexandrinus)
Cría nas praias da Barra

169. Píllara papuda
(Charadrius alexandrinus)
Cría nas praias da Barra
Pilro curlibico (Calidris alpina)

170. Corvo mariño cristado (Phalacrocorax aristotelis)

171. -Pesca e marisqueo
-Acuicultura
-Transporte
-Deportes, lecer...
-Industrias
USOS/APROVEITAMENTO
Corme (Imaxe de 1979). Noutros tempos foi un importante porto de comercialización de madeira.

172. Corme, vila mariñeira de grande tradición con estreitas rúas
e casas de cores que conviven coas embarcacións.

173. Porto de Laxe

174. Laxe

175. A recollida do percebe é unha actividade importante na Costa da Morte

176. HISTORIA-PATRIMONIO CULTURAL
No litoral da ría consérvase un rico patrimonio relacionado co mar: porto, faros,
embarcacións, aparellos de pesca e marisqueo...
En Laxe hai un Museo e unha Aula do Mar.

177. Peirao de Valarés

178. Porto e vila de Laxe
Coa igrexa de Santa
María da Atalaia

179. Laxe

180. Laxe. Capela de Santa Rosa.

181. Punta do Roncudo.

182. Muíño de vento de Laxe

183. Rego dos Muíños en Frexufre
(Cabana de Bergantiños)

184. Illa da Estrela. Nela hai un castro e os restos dunha capela dedicada á Virxe.

185. -Construcións na liña de costa, dragados, recheos
-Presión humana nos espazos naturais e sobre as especies
-Especies invasoras
-Contaminación
PROBLEMAS

186. Herba do coitelo (Carpobrotus edulis), una especie invasora de orixe surafricana, común nos cantís

187. Montaxe e fotos: Adela Leiro, Mon Daporta
xaneiro 2021