Unha comarca do sur de Ourense, no linde con Portugal, formada polos concellos de Bande, Entrimo, Lobeira, Lobios e Muíños. De grande interese natural e cultural.
2. A comarca da Baixa Limia
abrangue o tramo do val
do río Limia
comprendido entre as
serras do Xurés e o
Leboreiro e as propias
serras ata a fronteira
portuguesa.
3. CONCELLOS: Bande, Entrimo, Lobeira, Lobios e Muíños
ESPAZOS PROTEXIDOS: Dentro desta comarca atópase o Parque Natural Baixa Limia-Serra do
Xurés (declarado en 1992) e a maioría do territorio pertence tamén ao LIC do mesmo nome e
á Reserva da Biosfera Transfronteiriza Xurés-Gerês.
4. E unha comarca cunha longa e coñecida historia por ser un dos pasos naturais entre
Galiza e Portugal. Nela deixaron pegadas as xentes da prehistoria, os visigodos e,
sobre todo, os romanos que construiron por este territorio unha das principais vías
de comunicación da provincia Gallaecica.
Miliarios ao pe da da vía romana que cruzaba pola Portela do Home, que atravesaba Galiza para unir Braga e Astorga.
5. Ruínas romanas do campamento de Aquis Querquernis, próximas aos Baños de
Bande. Só poden verse cando o nivel das augas do encoro das Conchas é moi baixo.
Preto destas ruínas atópase o centro de interpretación “A Vila Romana”.
6. Acolle grandes valores naturais (paisaxísticos, xeolóxicos, ecolóxicos).
As súas características climáticas, de transición entre a zona atlántica e a
mediterránea, xunto coas diferenzas de altitude, dan lugar a unha gran variedade de
ecosistemas de gran riqueza biolóxica: pradeiras de montaña, monte baixo, bosques
de montaña, bosques de ribeira... nos que podemos atopar algunhas especies
únicas.
As Gralleira, na serra do Xurés.
7. CLIMA
As características climáticas son de transición entre a zona atlántica e a mediterránea.
Neva con frecuencia nos cumios, e alcánzanse temperaturas especialmente baixas na
parte oriental.
As diferencias de altitude entre os cumios e os vales dos ríos da lugar a unha ampla
variedade de microclimas.
8. ACTIVIDADES
Agrogandeiría, forestal, turismo, produción de enerxía eléctrica…
As cachenas son as vacas típicas do Xurés e as máis pequenas de Galiza, as femias non pasan dos 300 kg. Ata hai uns anos
estiveron a piques de desaparecer. Unha campaña de protección das razas autóctonas está impulsando a súa
recuperación.
9. Por toda a comarca podemos atopar un rico
patrimonio cultural (hitórico, etnográfico...)
de todas as épocas.
Dolmes: Casota do Foxo, Casiña da Moura ao pé do
encoro de Salas; Casa da Moura (Queguas).
Restos romanos: calzada romana, miliarios en Portela
do Homen, campamento romano de Aquis
Querquernis.
Igrexas: Santa Comba de Bande, capela da Nosa
Señora do Xurés, capela de San Bieito de Grou...
Chivanas ou casarotas: Cabaniña do Curro, Curral do
Mouro, Pión de Paredes, Curral da Carballa...
Cortes: Asentamentos estacionais para subir co
gando aos pastos de verán. A Carballeira (Queguas)
Albarizas: Estruturas de pedra que protexen os
cortizos: Olelas e Alvite.
Foxos de Lobo: Covateiras (Bande), casa do Lobo de
Guende (foxo de cabrita), ...
Explotacións mineiras: especialmente para a
explotación do volframio, moi activas durante a II
Guerra Mundial, pecharon definitivamente na década
de 1970. Mina das Sombras (Lobios).
Muíños hidráulicos: na maioría dos ríos.
Termas: Riocaldo, Bande.
PATRIMONIO CULTURAL
Peto de ánimas en Grou
11. CONCELLOS
BANDE
Superficie: 99 km2
Poboacións: 1.735 habitantes (2015)
Parroquias: Bande, Os Baños, Cadós, Calvos, Carpazás, Corvelle, Garabelos, Guín,
Nogueiroá, O Ribeiro, Santa Comba e Vilar.
O territorio de Bande é alto polo norte onde se atopan as estribacións da Serra do
Leboreiro (Porto de Lamas con 1.147 m) e os montes de Bande que acadan no Coto da
Fonte Santa 1.090 m de altitude, e van perdendo altura a medida que se achegan ao río
Limia que fai de fronteira natural entre Bande e Muíños na mesma comarca, e A Peroxa da
comarca da Limia. O río principal e o Limia que no sur do municipio está encorado pola
presa das Conchas, o outro río importante do concello é o Cadós que fai todo o seu
percorrido dentro do territorio de Bande para xuntarse ao Limia no encoro.
Bande desde a Pena da Hedra.
12. Santa Comba de Bande, unha das
principais representacións da arte
visigótica na Península, construída a
finais do século VII.
13. ENTRIMO
Superficie: 85,43 km2
Poboación: 1.323 habitantes (2014)
Parroquias: Entrimo, Galez, A Illa, A Pereira e Venceans.
O territorio e de grandes alturas e pendentes fortes xa que polo norte está ocupado pola
Serra de Queguas (1.112 m en Corraídos); e polo oeste ten os Montes do Quinxo (1.163 m). O
río principal é o Limia, encorado na presa do Lindoso e os seus afluentes Agro e Castro
Laboreiro.
A Terrachá, capital do concello de Entrimo vista desde o
mirador do Pedreiriño (na estrada de A Terrachá a Queguas),
desde o que se ve case toda a comarca.
16. LOBEIRA
Superficie: 68,9 km2
Poboación: 813 habitantes (2015).
Parroquias: A Fraga, Grou (San Martiño) compartida con Lobios, Grou (Santa Cruz), Lobeira,
Monte Longo, San Xes de Vilariño e Santa Comba.
O relevo está marcado polos cumes e as fortes pendentes que baixan da serra do Laboreiro (o
punto máis alto da serra - O Codesal- con 1.344 m está na fronteira con Portugal).
O río principal é o Grou.
Senderiz e a Serra do Laboreiro.
18. LOBIOS
Superficie: 168,38 km2
Poboación: 2.025 habitantes (2014).
Parroquias: Araúxo (San Martiño), Araúxo (San Paio), A Cela, Grou (San Mamede), Grou (San
Martiño) compartida con Lobeira, A Illa, Lobios, Manín, Río Caldo e Torno.
Sube polo noroeste até a Serra de Queguas e polo oeste ata os Montes do Quinxo aínda que a
meirande parte do seu territorio atópase ao sur do Limia, entre o río e a fronteira portuguesa,
coas Serras do Xurés (coas maiores alturas) e Santa Eufemia. O relevo caracterízase por unha
sucesión de fortes pendentes con profundos vales escavados polos afluentes do Limia.
Val do río Caldo desde a Corga da Frecha, coas
poboacións de Torneiros e Riocaldo.
20. MUÍÑOS
Superficie: 109,66 km2
Poboación: 1.622 habitantes (2014)
Parroquias: Barxés, Cadós, Couso de Salas, Farnadeiros, Maus de Salas, Muíños, Parda de
Ventosa, Porqueirós, Prado de Limia, Requiás, Souto de Limia e Xermeade.
O relevo está dominado pola Serra do Xurés (acada os 1.448 m de altura no Coto das
Gralleiras) e o Pisco. Os ríos máis importantes son o Limia (encoro das Conchas) e o Salas, que
o atravesa de leste a oeste.
Vista de Muíños e o encoro das Conchas desde a área recreativa que
se atopa na estrada de Mugueimes a Maus de Salas.
21. Dolme Casiña de Moura, ao pé do encoro de Salas. Trasladado
ao seu asentamento actual para evitar que quedase asolagado
polo encorlo.
22. RELEVO
O relevo está marcado polo val do río Limia, que empeza a encaixarse xusto ao entrar na
comarca (pasando dos 600 m de altitude da Limia aos 250 m na fronteira portuguesa) e as
serras, que a rodean e que sobrepasan case todas os 1.000 m de altura: polo norte os
montes de Bande e as lombas da Pena da Edra; polo oeste as serras do Leboreiro, Queguas
e os montes do Quinxo; polo sur as serras de Santa Eufemia, O Xurés e O Pisco, e polo
nordeste a serra de S. Tomé; e o contraste entre as formas redondeadas dos montes do
norte e o oeste e as formas violentas, fortemente marcadas pola erosión, do sur, formas ás
que contribuiu, de maneira decisiva, a actividade glaciar de tempos pasados que deixou a
súa pegada impresa nas abas dos montes e nos vales dos que baixan do Xurés.
23.
24.
25. As especiais características físicas e xeolóxicas das serras e a súa ubicación no límite entre as áreas de
influencia climática atlántica e mediterránea, converten a esta comarca nun lugar no que se mesturan as
especies de ámbalas dúas zonas ademais de área de reserva de especies residuais e outras endémicas
únicas. Na flora atopamos o loro (Prunus lusitanica), recordo da flora de épocas pasadas (única
localización en Galiza), o lirio do Xurés (Iris boissieri), en perigo de extinción, o cardo do Xurés (Eryngium
duriaei subsp juresianum, a Xolantha globularifolia endémica do NO da península ibérica, case exclusiva
de Galiza, Anemona trifolia endémica de Galiza e a metade norte de Portugal, Armeria humilis subsp
humilis, endemismo das serras do Xurés e o Gerês ademais de carballos, rebolos, sobreiras, erbedos,
estripos, pereiras bravas, capudres...
Arzaia ou cantroxo (Lavandula
stoechas). Planta característica
do clima mediterráneo,
endémica do oeste da península
Ibérica e común en lugares secos
da metade sur de Galiza.
Vencetósigo (Vincetoxicum hirundinaria).
Este pequeno arbusto tóxico florece nas
abas soleadas das áreas cálidas do Xurés.
Sedum forsteranum. Coloniza noiros e valados desde os que
chama a atención pola cor amarela dos numerosos grupos de
flores. So se atopa no sur-leste de Galiza
26. Na fauna tamén se atopan especies atlánticas e mediterráneas típicas. Insectos como as cigarras, a águia
real, cunha poboación moi escasa actualmente reforzada con soltas, ou a cabra fera, extinguida no século
pasado e reintroducida na área do parque.
Lagarto das silveiras (Lacerta schreibei).
O macho, na época de celo presenta unha fermosa cor
azul na cabeza.
Choia (Pyrrhocorax pyrrhocorax)
27. SERRA DO LABOREIRO
Describe un arco orientación NO-S ao longo da fronteira entre os concellos de Entrimo, Lobeira, Verea,
Quintela de Leirado e Padrendra con Portugal. De morfoloxía suave, formada por granitos de dúas micas
na zona central, granodioritas no occidental e xistos no oriental.
Os pico máis alto é o Codesal (1.334 m). Nas vertentes galegas nacen ríos e regatos que van ao Arnoia
(Cexo, Ourille...), ao Miño (Deva e os seus afluentes, e Barxas) e ao Limia (Grou, Casal...). Na vertente
portuguesa o máis importante é o río Barcia ou Castro Laboreiro, afluente do Limia que é a fonteira
natural con Portugal nunha gran parte do seu percorrido.
Accedese desde Lobeira, por Parada do Monte e Fraga; desde Outeiro das Augas (as Catro Cruces), por
Xacebáns ou por Padrenda.
O Codesal, a máxima altura do Laboreiro, chamada localmente
o 31, por coíncidir con ese poste fronteirizo.
28. Panorámica da serra do Laboreiro.
Plantago radicata. Unha chantaxe de pequeno
tamaño que só vive nas montañas da metade
norte da península Ibérica, en terreos pobres,
pedregosos e areentos, por enriba dos 800 m
de altitude.
29. SERRA DE QUEGUAS
Con orientación N-S, situada entre as serras do Quinxo e Laboreiro, rodeado polos vales dos ríos Agro e
Casal. Acada as alturas máximas na fronteira con Portugal, en Corraídos, con 1.233 m.
Conserva restos arqueolóxicos (mamoas) e etnográficos (cabanas) e algunhas zonas de bosques
autóctonos. Desde os cumes hai unhas vistas impresionantes sobre todo o Xurés.
Accedese desde Entrimo, pola estrada de Queguas.
Vista xeral da serra de Queguas. No centro a poboación do mesmo nome, desde a que se poden facer varias rotas de
senderismo. Á dereira o val do río da Montaña, nas cabeceiras do Agro.
31. MONTES DO QUINXO
Macizo granítico de orientación N-S, con 1.169 m de altura máxima no Outeiro da Quintana ou Quinxo.
Polo oeste limita co río Barcia ou Castro Leboreiro, que fai fronteira con Portugal e polo sur co Limia. É
unha serra de formas abruptas con formacións graníticas de bolos e formas acasteladas.
O Barranco de Olelas é unha Reserva Integral. Accedese desde Olelas.
Montes do Quinxo co val do río Barxas ou
Castro Leboreiro á dereita.
33. SERRA DE SANTA EUFEMIA
Situada entre os vales dos ríos Caldo e Limia, con orientación N-S. A altura máxima son 1.107 m no Alto de
Santa Eufemia. Acolle unha importante flora e fauna e varios endemismos.
e unha parte da serra está declarada Reserva Integral.
Accédese pola estrada de Lobios a Portela do Homen.
Serra de Santa Eufemia desde O Xurés.
34. Aporia crataegui.
En Galiza só é común no sur de
Ourense, onde as eirugas se
alimentas de estripos.
Vista xeral da serra de Santa Eufemia, co
encoro de Lindoso, no río Limia.
35. SERRA DO XURÉS
Está situada ao sur da provincia de Ourense, con orientación NE-SO, compartida con Portugal (Gerês).
Destaca pola súas paisaxes graníticas de cumes irregulares e agrestes, en contraste coas dos arredores, de
contornos máis suaves. Os cumes máis altos son A Nevosa (1.546 m) e Fontefría (1.458 m). A maioría das
rochas son granodioritas intrusivas tardías (granito rosado de mica negra) que dan lugar ao seu relevo
característico de picos espectaculares e grandes bolos. A liña fronteiriza é rica en wolframita que foi
explotada no tempo da II Guerra Mundial.
Na serra do Xurés consérvanse formas traballadas polos glaciares cuaternarios máis occidentais de
Europa: circos glaciares, morrenas (Val do Vilameá ou val das Sombras), rochas estriadas, acumulacións de
depósitos fluvioglaciais e vales en artesa. Na ladeira noroeste nacen afluentes do río Caldo (Vilameá,
Lobios, Cabaleiros, Teixeira...)
Accedese desde Lobios.
Vista xeral da serra do Xurés desde o mirador do Pedreiriño na estrada de A Terrachá a
Queguas. Á dereita a serra de Santa Eufemia. No mirador hai un panel coa imaxe da serra
na que aparecen os nomes dos picos máis destacados.
39. GLACIARISMO
No Wurmiense desenvolveuse nos cumes do Xurés un sistema glaciar de meseta cunha superficie duns 60
km2
, entre os 1.300 e os 1.500 m de altura. Por toda a zona consérvanse vestixios destes fenómenos:
Circos e vales glaciares, moreas, sedimentos periglaciares...
O Val de Vilameá esta considerado como punto de interese xeolóxico.
Val de Vilameá. Á esquerda o Altar dos Cabrós e A Nevosa, o cume máis alto da serra.
41. A maior parte do terreo dos cumes da serra do Xurés é rocha espida ou está cuberto por un mato espeso
de uces, xestas, toxos e carqueixas acompañado de piñeiros de repoboación. Nas zonas de difícil acceso
consérvanse pequenos bosques con carballos, erbedos, sobreiras e algúns loros. Nas partes máis altas
cerquiños, teixos, bidueiros e acivros. Destaca a presenza de numerosas especies endémicas
Rochas graníticas e breixos.
42. Cardo do Xurés (Eringium duriaei subsp.
juresianum), especie endémica do Xurés.
Lirio do Xurés (Iris boissieri), endemismo do noroeste
Ibérico, en perigo de extinción. En Galiza só se atopa no
Xurés e ocasionalmente no Courel.
Herba de namorar
(Armeria humilis),
endemismo dos
cumes do Xurés-
Gerês.
43. Cigarra (Cicadella montana). Antes de converterse no adulto
da imaxe a lava pasa varios anos enterrada zugando saiba
das raíces das árbores e matogueiras.
A cabra brava (Capra pyrenaica lusitanica),
subespecie endémica do Gêres-Xurés desapareceu
hai máis dun século. Actualmente hai un programa
de recuperación con Capra pirenaica victoriae.
44. Chivanas, refuxios
temporais dos pastores
na montaña.
Albariza. As produccións
das abellas, que
aproveitan a gran
cantidade e variedade
de flores que producen
os matos, son unha
achega para a economía
das persoas que viven
nestas áreas.
45. SERRA DO PISCO
Compartida entre o concello de Muíños e Portugal, con orientación NE-SO e unida ao Xurés polo oeste (na
Portela de Pitòes). O punto máis destacado é o Alto do Pisco, con 1.398 m. As formas en xeral son suaves
e os materiais dominantes son os granitos rosados de mica negra que conforman unha paisaxe moi
erosionada. Na súa maior parte está cuberta de mato de breixos e carqueixas e algúns pasteiros. Hai unha
zona repoboada con piñeiros e algúns bosques de cerquiños nas partes baixas, cara a ao val do Salas.
Desde os cumes hai unha vistas espectaculares do Xurés e do Encoro do río Salas e arredores.
Accedese desde Guntumil (Calvos de Randin), ou pola estrada de Portugal.
Vista do Encoro do Salas desde os cumes da Serra do Pisco.
46. Vista xeral da serra do Pisco
desde Portugal.
Lagarta rabuda
(Psammodromus algirus).
Gosta de lugares cálidos,
cubertos de mato baixo, polo
que só se atopa na metade
sur de Galiza.
47. LOMBAS DA PENA DA EDRA
Prolongación cara ao nordeste da Serra do Leboreiro no concello de Verea. É unha serra de cumes
achairados e desprovistos de vexetación arbórea. O punto máis alto é Pena da Edra, con 1.025 m e Coto
da Atalaia con 1.018 m. Desde os cumes hai unhas vistas espectaculares para todo o contorno: Serra do
Xurés, O Leboreiro, terras de Bande e Celanova...
48. Tomelo do país
(Thymus caespititius).
Ocupa terreos degradados
e rochosos nos cumes e
noiros.
MONTES DE BANDE
Pequeno macizo entre os concellos de Verea, Rairiz de Veiga e Bande que se prolonga cara ao norte ata A
Bola polo Forriolo (857 m) e o Monte Calvo. O punto máis alto é o Coto da Fonte Santa, con 1.088 m.
Accedese desde Bande ou Verea, polo Alto de Vieiros. Ao Furriolo accedese pola estrada de Celanova a
Vilar de Santos.
Vista xeral dos Montes de
Bande desde Muíños.
49. RÍOS
O Limia no encoro de Lindoso co Xurés ao fondo.
O río principal, eixe do espazo, que o atravesa de NE a SO en toda a súa lonxitude, é o Limia, e
completan a rede os afluentes (Salas, Grou, Caldo, Castro Laboreiro) que baixan a el desde a
serras que o rodean. En xeral, os ríos teñen cursos curtos e con fortes pendentes, nos que se
forman series de rápidos e algunhas fervenzas importantes. Están retidos en varios encoros
para a produción de enerxía hidroeléctrica.
50. Nas beiras dos ríos hai salgueiros, amieiras e freixos acompañados de sanguiños, fentos e especies propias
das correntes e ribeiras. Entre os animais podemos atopar peixes, ras, libeliñas, cabalos do demo e outros
insectos relacionados coa auga.
Salgueiros nas augas quedas no río encorado.
Río de montaña, de corrente rápida. No centro, de cor
crara, salgueiros nodosos (Salix salvifolia) endemismo da
metade occidental da península Ibérica que se atopa na
Baixa Limia.
Patinadores ou zapateiros.
Viven en augas quedas e
correntes lentes alimentándose
de pequenos animais que atopan
na superficie da auga.
51. AS AUGAS TERMAIS
Un dos valores da Baixa Limia, aprezado xa polos romanos, son as augas termais que xorden en distintos
puntos da comarca ao longo do curso dos ríos Limia e Caldo.
Baños de Bande. As augas desta
surxencia abrollan a 48ºC.
Surxencia na canle do río Caldo. As augas saen a unha
temperatura entre 55 e 67ºC, son bicarbonatadas, sódicas e
fluoradas. Na actualidade están aproveitadas pola Vila
Termal de Riocaldo.
Unha parte da surxencia termal do río Caldo é recollida
nunha piscina de uso público moi frecuentada por veciños
da zona galegos e portugueses, xa que son augas
recomendadas para tratar problemas da pel, vías
respiratorias e reúma.
Vila romana termal de Ríocaldo
52. O Limia no encoro das Conchas.
RÍO LIMIA
Nace no monte Talariño (Sarreaus) e despois de atravesar a Limia cun discorer maino entra
nesta comarca onde, obrigado polo relevo, ten un curso sinuoso e rápido, que é freado polos
encoros da Cunchas e Lindoso. Desde os 600 m de altitude da Limia baixa aos 250 m na
fronteira portuguesa. Desemboca Viana do Castelo. Recibe pola dereita as augas do Cadós,
Grou, río do Casal ou da Montaña e Castro Leboreiro; e pola esquerda o Salas, Lobios e Caldo.
53. Encoro de Lindoso, compartido con Portugal.
Praia fluvial en Muíños. Unha parte
de escasa pendente da beira do
encoro da Conchas, en Muíños, está
acondicionada como praia flivial e área
de lecer para a práctica de deporte
acuáticos.
54. Canón do Limia
Coñecido co nome de Os Infernos, é un
pequeno tramo do río sen encorar entre os
encoros das Conchas e Lindoso.
Vese desde a estrada de Grou, pola marxe
dereita do río. Pódese baixar desde a antiga
central pero é moi complicado.
55. Desembocadura do Salas
no Limia, no encoro de
Lindoso.
RÍO SALAS
Nace na Serra do Larouco. Fai a primeira parte do seu percorrido fóra da comarca entre a serra da Pena e
os montes dos Blancos, por un val amplo e con pouca pendente. Comeza a encaixarse un pouco antes de
entrar en Portugal e, logo dun breve percorrido, entra na Baixa Limia onde o atranca o encoro de Salas.
Logo continúa nun descenso bastante pronunciado ata a súa entrada no Limia, no encoro de Lindoso. Os
afluentes máis importantes son o Lobios, Cabaleiros e Mao.
Fervenzas: Fecha de Xermeade, Fecha Carneira (rego de Salgueiros), Fecha de Cela ou Fecha da Balsa, Pozo
Negro ou Pozo da Seima, As Olas (río Mao), As Forcadiñas (río Chao de Requeixo-Cabaleiro), rego da
Portela.
62. RÍO LOBIOS
O río Lobios nace na Serra do Xurés, entre A
Nevosa e Os Carrís, e en menos de 10 km,
descende case en liña recta ao Limia, ao que
se xunta na vila de Lobios.
Río Lobios
Saa (Lobios)
63. RÍO CALDO
Nace na Portela do Home e descende nun curso recto cheo de rápidos e pequenos saltos ata o Limia, no
encoro de Lindoso. O principal afluente é o Vilameá.
O río Caldo recibe o seu nome da surxencia de augas termais que se producen na mesma canle do río e
que son aproveitadas con fins medicinais.
Fervenzas: Corga da Fecha (regato da Fecha), río Vilameá.
Val do río Caldo entre as serras do Xurés (á esquerda) e Santa Eufemia (á dereita).
Na parte alta apréciase o paso fronteirizo da Portela do Homen.
64. RÍO VILAMEÁ
É un afluente pola dereita do río Caldo que nace no
Alto dos Cabrós e baixa por un val profundo no que se
aprecian claramente as pegadas do glaciarismo.
O río Vilameá forma pozas e pequenas fervenzas en
todo o seu curso. Un ruta indicada permite achegarse
a elas.
65. Rio Caldo.Calzada romana. Desde Riocaldo unha ruta á
beira do río lévanos polos restos dunha vila
termal romana, a calzada e varios muíños ata
o conxunto de milirios romanos. A partir
deste tramo continúa un sendeiro estreito
ata a fronteira portuguesa de Portela do
Homen.
Área termal no río Caldo, en Lobios
66. Corga da Fecha
O regato da Fecha, afluente do río Caldo, forma
varios saltos cun total de 200 m de altura en rochas
graníticas.
67. RÍO NAU
Nace nos montes de Santa Eufemia e baixa ao Limia no encoro do Lindoso. Nunha grande parte do seu
curso hai numerosos rápidos e pequenos saltos.
Unha ruta indicada (Dos Muíños) permite percorer un tramo.
68. RÍO CADÓS
Recolle as augas das Lombas da Edra e lévaas ao encoro das Cunchas, drenando unha gran parte do
concello de Bande. Está explotado por unha minicentral.
Fervenzas: Ponte Cadós e Pombeira.
A Pombeira (Bande)
70. Rabo de Besta
Río Grou (Limia)
San Xes de Vilariño (Lobeira)
RÍO GROU
Recolle as augas do concello de Lobeira e baixa
cara ao sur ata o Limia. Está explotado por unha
minicentral.
Fervenzas: rego Rabo de Besta, rego da
Ramallosa (Fragoso), Corga do Poleiro, Corga da
Fecha...
73. Corga das Rozadas
Río da Montaña (Limia)
Queguas-Entrimo
Fecha do Fragón
Corga das Rozadas
(Río da Montaña-Agro)
Queguas-Entrimo
RÍO PACÍN OU DA MONTAÑA
Baixa da serra de Queguas (rego da Montaña) e recolle afluentes da serra do Quinxo (Agro e rego de Illa).
Xúntase co Limia no encoro de Lindoso, en Lantamil.
Fervenzas: río Agro (Entrimo), Fecha do Fragón, Corga das Rozadas e Corga de Merlán (río da Montaña),
Pozo Caído (río Pacín).
78. Corga da Fecha
Rego da Illa (Pacín)
Illa (Entrimo)
Corga da Feixa
Rego da Illa (Pacín)
Illa (Entrimo)
79. RÍO BARCIA OU CASTRO LABOREIRO
Nace en Portugal e durante unha gran parte do seu percorrido fai fronteira cos concellos de Lobios e
Entrimo. Discorre moi encaixado entre as serras da Peneda e do Quinxo e recibe as augas do río da
Peneda (co Pomba). Xúntase co Limia no encoro de Lindoso.
Fervenzas: Castro Leboreiro, Pozas do Mallón e outras no Barranco de Olelas.
Barranco de Olelas
81. AS ÁRBORES
As masas arbóreas non son moi abundantes na comarca. Só se conservan algúns bosques
nas partes máis escarpadas dos vales e nas beiras dos ríos.
Carballeira da Barxa, unha das poucas carballeiras naturais da serra
do Xurés. Na Reserva Integral do Parque, Visítase na ruta “A Cela-
Pitoes” que pasa poe Salgueiros, cun permiso especial.
Loro ou acereiro (Prunus lusitanica).
En Galiza só se atopa no Xurés e no
val do Arnoia.
82. Carballos da Praza de San Roque en Bande.
ÁRBORES
SENLLEIRAS
Carballos (Quercus robur):
-Praza de San Roque en Bande. Dous
exemplares de 5,5 e 6,5 m de perímetro.
Incluídos no catálogo de Árbores Senlleiras
da Xunta de Galiza.
-Monte da Clamadoira, no Barrio de
Muíños (concello de Muíños) (5 m de
perímetro).
-San Pedro de Ludeiros, en Manín, Lobios.
-Capela de San Bieito de Grou (Lobios),
varios exemplares.
-Capela da Nosa Señora do Xurés en
Vilameá, Lobios (varios exemplares de ata
5,57 m de perímetro).
83. -Capela da Nosa Señora do Xurés en Vilameá, Lobios
-San Pedro de Ludeiros, en Manín, Lobios.
84. Queguas.
Cerquiños ou rebolos (Quercus pyrenaica).
-Capela da Clamadoira, do Barrio de Muíños.
-Ermida do Xurés en Vilameá, Lobios (3,53 m de
perímetro)
-Casas da Carballeira en Queguas, Entrimo (4,65
m de perímetro). Incluído no catálogo de Árbores
Senlleiras da Xunta de Galiza.
-Ermida do Xurés en Vilameá, Lobios
87. ESPAZOS PROTEXIDOS
-LIC “Baixa Limia-Serra do Xurés (decembro 2004) (33.921 ha)
-ZEC (Zona de Especial Protección dos Valores Naturais) (marzo 2014): (33.921 ha)
“Baixa Limia-Serra do Xurés”
-Parque Natural “Baixa Limia”
-Zona de Especial Protección para as Aves (ZEPA) de 31.287 ha
-Forma parte da “Reserva da Biosfera transfronteiriza Gerês-Xurés”
-A área forma unha unidade coa ZEPA PT002 (62.922 ha) e co Parque Nacional
Peneda-Gerês (70.290 ha), en Portugal.
Está incluído no inventario de áreas importantes para a herpetofauna española
(Xurés-Laboreiro; Dirección Xeral de Conservación da Natureza, 2004).
Local do centro de Interpretación do Parque Natural
“Baixa Limia-Serra do Xurés”.
