1. Debata społeczna na temat
zagospoDarowania terenu
zielonego pomięDzy osieDlem
lipska a ulicą mały płaszów
raport
1

2. Debata społeczna na temat
zagospoDarowania terenu
zielonego pomięDzy osieDlem
lipska a ulicą mały płaszów
model debaty społecznej nad zagospodarowaniem prze-
strzeni publicznej wypracowany w ramach programu
„autoportret. Debaty” realizowanego przez małopolski
instytut kultury.
raport z debaty na temat zagospodarowania terenu
zielonego pomiędzy osiedlem lipska a ulicą mały pła-
szów, przeprowadzonej na zaproszenie przewodniczą-
cego rady Dzielnicy Xiii podgórze. projekt współfinan-
sowany przez radę Dzielnicy Xiii podgórze

3. > Autoportret, program Małopolskiego Instytutu Kultury, jest poświęcony szeroko
rozumianej przestrzeni. Zajmujemy się zarówno analizą jej kondycji, jak i poszu-
kiwaniem możliwości pozytywnego kształtowania naszego otoczenia. Oprócz
kwartalnika „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni” realizujemy dwa projekty
praktyczne: „Autoportret. Warsztaty”, poświęcony edukacji przestrzennej, oraz
„Autoportret. Debaty”, dotyczący wpływu mieszkańców Krakowa i Małopolski
na kształt ich przestrzeni publicznych.
Projekt „Autoportret. Debaty” wspiera partycypację społeczną w dziedzinie
kształtowania przestrzeni publicznej. Debata „Co dalej?” jest poświęcona
obszarowi o powierzchni 7,3 ha, położonemu pomiędzy osiedlem Lipska a ulicą
Mały Płaszów. Rozciąga się on w kierunku wału wiślanego wzdłuż ogródków
działkowych i stanowi teren przez wiele lat zarezerwowany pod trasę Bagrową,
łączącą Podgórze z Nową Hutą.
Debatę zrealizowaliśmy na zaproszenie Rady Dzielnicy XIII Podgórze.
> Cele projektu:
• integracja mieszkańców okolicznych osiedli,
• przetestowanie metody debaty społecznej opartej na różnorodnym zaangażowa-
niu mieszkańców,
• stworzenie raportu na temat oczekiwań lokalnej społeczności związanych z przy-
szłością tego terenu.
Prezentowany model debaty jest jednym z wielu narzędzi umożliwiających par-
tycypację społeczną, która powinna przebiegać na różnych poziomach zaanga-
żowania mieszkańców, organizacji społecznych i lokalnych samorządów.
3

4. SpiS treści:
I. Model debaty społecznej wypracowany w programie „Autoportret. Debaty” 5
II. Realizacja modelu debaty społecznej w projekcie „Co dalej?” dotyczącym terenu
przy ulicy Lipskiej 6
III. Raport z debaty 9
IV. Wybrane przykłady konsultacji społecznych 16
V. Załączniki:
1) ankieta
2) plansze z wystawy
3) galeria zdjęć
4) projekt w mediach
4

5. i. model debaty społecznej wypracowany w programie
„autoportret. debaty”
> Zaproponowany przez nas model społecznej konsultacji uwzględnia przede wszyst-
kim potrzeby i możliwości mieszkańców terenu, którego debata dotyczy. Opracowa-
ny na jej podstawie raport może być traktowany jako udział mieszkańców w procesie
tworzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Proponujemy
różne sposoby zaangażowania – od pracy przy tworzeniu społecznej koncepcji zago-
spodarowania terenu, a następnie konkretnych projektów, po wypełnienie anonimo-
wej ankiety. Udział w tak rozumianej debacie społecznej jest szansą dla osób, które
z różnych przyczyn nie skorzystałyby z możliwości zgłoszenia swoich uwag w czasie,
gdy realizowany jest początkowy etap tworzenia miejscowego planu zagospodaro-
wania – analiza terenu i zbieranie wniosków od instytucji, organizacji i osób zaintere-
sowanych planem. Dla realizatorów debaty nie mniej ważne od ostatecznego efektu
debaty, czyli raportu, są edukacja architektoniczna mieszkańców oraz wypracowanie
narzędzi komunikacji między mieszkańcami, architektami i władzami samorządowymi.
> Metoda debat społecznych nad zagospodarowaniem przestrzeni publicznej pozwala:
• mieszkańcom – współuczestniczyć w jej kreowaniu inaczej niż tylko poprzez krytykę
projektów niespełniających oczekiwań zainteresowanych,
• architektom – nawiązać dialog z bezpośrednimi odbiorcami ich pracy,
• władzom samorządowym – otrzymać czytelny komunikat o oczekiwaniach mieszkań-
ców wobec ich najbliższej przestrzeni, zanim podjęte zostaną szczegółowe decyzje
o inwestycjach.
1. Wybór i rozpoznanie terenu, którego będzie dotyczyć debata, oraz stworzenie
grupy partnerskiej
> Wybierając miejsce, którego będzie dotyczyć debata, należy możliwie najdokładniej
poznać ten teren. Chodzi tu nie tylko o analizę przestrzenną i społeczną. Należy się
dowiedzieć, kto zarządza danym terenem, do kogo należą działki sąsiednie, czy jest
dla tego obszaru tworzony plan zagospodarowania przestrzennego i na jakim etapie
są prace nad jego przygotowaniem. Słowem, istotne jest ustalenie, jakie są zamierze-
nia lokalnych władz względem terenu naszego projektu. Proponowana tu debata naj-
lepiej sprawdza się dla niewielkich przestrzeni, dotychczas niezagospodarowanych.
Nie zastąpi ona innych rozwiązań systemowych, takich jak negocjacje w wypadku
konfliktu interesów czy planowanie dla obszarów o szczególnym charakterze. Jeżeli
do zorganizowania debaty zapraszają władze samorządowe, odpowiedzi na powyż-
sze pytania udzielą gospodarze terenu.
> Zaproszenie do współpracy architektów, lokalnych instytucji i organizacji społecznych,
oraz ustalenie zasad współpracy z gospodarzami terenu pozwala wielostronnie przy-
gotować się do realizacji pomysłu. W zespole projektowym cenne są osoby znające
politykę miasta dotyczącą planowania przestrzennego, architekci oraz znawcy miej-
scowej historii i stosunków społecznych.
5

6. 2. przebieg debaty
etap debaty co jest do zrobienia cel
a) Prezentacja rozwią- 1. Opracowanie prezentacji: wskazane ciekawe ilustracje Zainteresowanie mieszkańców
zań urbanistycznych i dobry komentarz. projektem, zaproszenie ich do
podobnych terenów 2. Wybór miejsca prezentacji: możliwie bliskie terenu pro- następnych jego etapów, ale
w miastach europej- jektowego; przygotowanie logistyczne. przede wszystkim – uruchomie-
skich 3. Zaanonsowanie prezentacji jako początku debaty. nie wyobraźni w myśleniu
o otaczającej przestrzeni.
b) Warsztaty dla 1. Ustalenie dogodnego terminu i miejsca warsztatów Ustalenie społecznych kryteriów
mieszkańców po- (jedno lub więcej spotkań, wskazana praca w dłuższych zagospodarowania terenu, czyli
święcone społecznej sesjach, np. sobotnich), miejsce: sala wygodna do pracy cech, które zgodnie z oczekiwa-
koncepcji zagospoda- w grupach, niedaleko terenu projektowego. niami mieszkańców powinien on
rowania terenu. Są 2. Stworzenie scenariusza warsztatów. Należy uwzględ- posiadać w przyszłości.
propozycją dla osób, nić liczebność grup, relacje między uczestnikami, dobrać
które chcą zaangażo- metody pracy (przykład scenariusza – w załączniku). Wypracowanie konkretnych
wać się w tworzenie 3. Przygotowanie prezentacji zasobów miejsca, która propozycji zagospodarowania
konkretnych pomy- będzie wstępem do pracy warsztatowej. terenu.
słów. 4. Przygotowanie materiałów warsztatowych (wskazana
makieta terenu, papier, plastelina, pisaki itp.).
5. Ustalenie ról prowadzących warsztaty: moderatorów
i architektów.
6. Zaproszenie mieszkańców według klucza sąsiedztwa
lub grup interesów (np. młodzież, osoby niepełnospraw-
ne). Ważne są odpowiednie sposoby informowania
o warsztatach, łatwy sposób rejestracji chętnych do
udziału w warsztatach i dobór dogodnego terminu.
7. Realizacja warsztatów.
c) Wystawa wypra- 1. Opracowanie koncepcji wizualnej wystawy: ustalenie Szeroka debata społeczna
cowanych koncepcji z architektami sposobu wizualizacji, opracowanie graficz- umożliwiająca zbadanie opinii
zagospodarowania te- ne, redakcja tekstów. mieszkańców za pomocą ankiet
renu i debata otwarta 2. Opracowanie wersji cyfrowej wystawy. tradycyjnych, elektronicznych
3. Wybór miejsca ekspozycji (uwzględnienie jego dostęp- oraz w czasie bezpośrednich roz-
ności, oświetlenia itp.). mów, które będą podstawą dla
4. Opracowanie ankiety oraz innych sposobów pozyskiwa- opracowania raportu dla władz
nia opinii respondentów. miasta.
5. Promocja wystawy jako debaty otwartej.
6. Dbanie o jakość ekspozycji w czasie jej trwania.
3. Opracowanie raportu dla władz samorządowych
> Raport, w intencji autorów, powinien być traktowany jako opinia mieszkańców na
temat przyszłości ich przestrzeni sąsiedzkiej i być uwzględniony w procesie tworzenia
miejscowego planu zagospodarowania. Może, na przykład, posłużyć do sformuło-
wania warunków konkursu na konkretny projekt dla tego miejsca. Ważne jest, aby
dostęp do raportu mieli wszyscy zainteresowani projektem. Informacja o dostępności
dokumentu, np. na stronie internetowej, powinna się znaleźć w lokalnych mediach.
ii. realizacja modelu debaty społecznej w projekcie „co dalej?” dotyczącym tere-
nu przy ulicy lipskiej
1. Wybór i rozpoznanie terenu, którego będzie dotyczyć debata
> Wybór terenu jako przedmiotu konsultacji społecznych uzasadnia Przewodniczący
Rady Dzielnicy XIII, Jacek Bednarz: „Kiedy zrezygnowano ostatecznie z budowy tej
trasy, pojawiło się pytanie: co dalej? jakie funkcje powinien pełnić ten teren?”
> Wydaje się uzasadnione przeznaczenie tego obszaru pod funkcję publiczną (szkoła,
6

7. ośrodek kultury) i rekreacyjną, czyli park. Charakter tego parku jest przedmiotem
debaty.
> Obserwując powstającą w szybkim tempie zwartą zabudowę mieszkaniową na
terenach przyległych do nieużytku przeznaczonego na park, należy oczekiwać, że ten
teren zielony będzie w przyszłości jedną z nielicznych tu oaz zieleni. Osiedle Lipska,
którego mieszkańcy z racji bezpośredniego sąsiedztwa zostaną głównymi użytkow-
nikami parku, stali się najważniejszymi adresatami zaproszenia na konsultacje. Są to
przeważnie młodzi ludzie, rodzice małych dzieci. Wiek i styl życia mieszkańców będzie
miał zapewne wpływ na to, jakiego rodzaju teren zielony chcieliby oni mieć w swoim
sąsiedztwie.
2. przebieg debaty
• 20 listopada 2008 – prezentacja multimedialna rozwiązań urbanistycznych podob-
nych terenów w europie. Szkoła Podstawowa nr 47 im. Stefana Czarnieckiego przy
ulicy Myśliwskiej. Udział wzięło 30 osób.
> Mieszkańcy osiedla Lipska zostali zaproszeni na prezentację za pomocą plakatów
rozwieszanych na osiedlu oraz ulotek rozdawanych dzieciom w szkole (z przeznacze-
niem dla ich rodziców), a także mieszkańcom na osiedlu – bezpośrednio i za pośred-
nictwem okolicznych sklepów i firm usługowych. Te same materiały zapraszały do
udziału w całym projekcie, także w warsztatach i wystawie. O projekcie informowali
obywateli również członkowie Rady Dzielnicy XIII.
• 27 listopada 2008 i 4 grudnia 2008 – warsztaty, w czasie których mieszkańcy wraz
z architektami wypracowali dwie ogólne koncepcje zagospodarowania terenu oraz
listę konkretnych propozycji dotyczących architektury parku. Szkoła Podstawowa
przy ulicy Myśliwskiej. Udział wzięło 8 dorosłych i 4 dzieci.
> Oprócz wspomnianych plakatów i ulotek na warsztaty zapraszał artykuł w „Dzienniku
Polskim” (10-11 listopada 2008).
> Warsztat 1: Wspólne wypracowanie społecznych kryteriów zagospodarowania tere-
nu. Uzgodniono, że teren ten powinien:
• mieć sportowy charakter,
• być całorocznie atrakcyjny,
• być uporządkowany według funkcji i zróżnicowany.
> Warsztat 2: Stworzenie konkretnych propozycji, które, wizualizowane przez architek-
tów, stały się punktem wyjścia do szerokiej debaty przy okazji wystawy tych projektów.
> W czasie warsztatów wykorzystano następujące materiały i pomoce: podkłady w ska-
li 1:1000, oraz wykonaną specjalnie makietę terenu (50 x 60 cm, wykonana z pleksi
i materiałów drewnopochodnych) z wyjmowanym elementem przedstawiającym opra-
cowywany skwer. Dzięki temu uczestnicy mogli tworzyć robocze makiety, używając
kolorowego papieru i plasteliny (patrz: galeria fotografii).
> Udział dzieci w warsztatach:
> Biorąc pod uwagę, że wielu mieszkańców osiedla jest rodzicami małych dzieci, za-
prosiliśmy na warsztaty także najmłodszych mieszkańców. Specjalne spotkanie dla
nich, odbywające się w czasie, gdy ich rodzice brali udział w warsztatach, prowadziła
instruktorka edukacji architektonicznej.
> Najmłodsi mieszkańcy rysowali swoje ulubione zabawy, dyskutowali o idealnym
placu zabaw, a następnie tworzyli model, obrazujący ich pomysły. Ogromna kartka
papieru, która służyła za podstawę modelu, szybko zapełniła się zarówno typo-
wymi elementami, takimi jak huśtawki, drabinki, piaskownica, bujaki, jak również
mniej spotykanymi – trampolinami czy torem dla sterowanych samochodzików,
a wszystko to w otoczeniu drzew i kwiatowych klombów. Przy wejściu na plac
zabaw dzieci zlokalizowały dekoracyjną bramę, w pobliżu umieściły zakaz wjazdu
samochodów.
• 30 stycznia-27 lutego 2009 – wystawa połączona z debatą otwartą. Plansze
z projektami pokazano równocześnie w Szkole Podstawowej nr 47 im. Stefana Czar-
nieckiego przy ulicy Myśliwskiej i w kaplicy powstającego kościoła pw. Matki Bożej
Fatimskiej w Krakowie-Płaszowie. Wystawie towarzyszyły ankiety. Łącznie wypełnio-
no 185 ankiet.
7

8. • Marzec 2009 – publikacja raportu zawierającego oczekiwania mieszkańców osiedla
Lipska i Małego Płaszowa względem przyszłego kształtu parku. Dokument opraco-
wano na podstawie wszystkich ankiet wypełnionych przez mieszkańców oglądają-
cych wystawy wypracowanych na warsztatach koncepcji zagospodarowania.
3. ewaluacja projektu
• partnerstwo:
> Dokonano podziału podstawowych zadań pomiędzy partnerami projektu. Były to:
• realizacja prezentacji multimedialnej, warsztatów z mieszkańcami, opracowanie
graficzne druków i plansz z projektami, opracowanie raportu, a także współpraca ze
studentami architektury Politechniki Krakowskiej (MIK),
• finansowanie druku materiałów realizacyjnych (druki promocyjne, plansze) oraz wyko-
nania makiety terenu (Rada Dzielnicy XIII),
• udostępnienie pomieszczeń szkolnych na potrzeby debaty (Szkoła Podstawowa nr 47
im. Stefana Czarnieckiego).
> Wszystkie organizacje wywiązały się ze swoich zadań. Szczególne wyrazy uznania
należą się studentom architektury za woluntarystyczny i pełen zaangażowania udział
w debacie.
> Słabym punktem partnerów był brak pomysłu na rozpropagowanie zaproszenia na
debatę wśród mieszkańców.
• Udział mieszkańców:
> Udział garstki mieszkańców w warsztatach, przy stosunkowo wysokiej frekwencji
na prezentacji i na wystawach, powinien skłonić przyszłych organizatorów debat do
zastanowienia się nad drogami komunikacji. Być może komunikat na ulotkach i pla-
katach dotyczący warsztatów nie był dość precyzyjny. Nie sprawdziło się zaproszenie
rodziców uczniów szkoły za pośrednictwem ulotek przekazanych dzieciom przez na-
uczycieli. Nie udało się, chociaż był taki pomysł, rozwiesić plakatów na klatkach scho-
dowych osiedla. Szkoła podstawowa jest właściwie jedynym, nie licząc budującego
się kościoła, obiektem publicznym w okolicy. Nie działają tam organizacje społeczne
związane z tym terenem ani silne więzi sąsiedzkie (to odróżnia debatę na Lipskiej od
poprzedniej, związanej ze starą Nową Hutą). Jeśli chodzi o zapraszanie mieszkańców
do udziału w debacie, zabrakło osoby bezpośrednio odpowiedzialnej za ten proces.
Dla dobra następnych debat należałoby stworzyć zbiór zasad informowania i anga-
żowania mieszkańców w proces konsultacji.
• Wizualizacje wypracowanych przez mieszkańców koncepcji
> Po doświadczeniu nowohuckiej debaty, zgodnie z sugestiami architektów biorących
udział w warsztatach, pomysły zagospodarowania zostały pokazane przede wszyst-
kim jako pewna idea parku: jego strefy i funkcje, a dopiero w następnej kolejności
przykłady przełożenia idei na jeden z możliwych projektów. Nie wiemy jednak, jak da-
lece osoby oglądające te wizualizacje sugerują się wiernym, fotograficznym przedsta-
wieniem projektowanego parku. Być może w przyszłych debatach warto ujednolicić
stylistycznie wszystkie prezentowane koncepcje.
• W warsztatach udział wzięli:
> Mieszkańcy:
Jacek Bednarz, Elżbieta Chytkowska, Krzysztof Gałat, Agnieszka Gut,
Monika Musiał-Taźbirek, Bogusław Taźbirek, Patryk Plak, Waldemar Plak
> Dzieci:
Ola Taźbirek (6 lat), Szymon Taźbirek (5 lat), Kinga Gut (6 lat), Kacper Gut (5 lat)
> Architekci:
• Magdalena Chudy, studentka V roku architektury i urbanistyki oraz III roku architektu-
ry krajobrazu na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej;
8

9. • Aleksander Gruszka, student Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, dyplo-
mant w Zakładzie Kompozycji Urbanistycznej;
• Hubert Gruszka, absolwent Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego;
• Brygida Rajca, studentka III roku architektury krajobrazu na Wydziale Architektury
Politechniki Krakowskiej;
• Wojciech Zagórski, student Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, dyplo-
mant w Zakładzie Kompozycji Urbanistycznej.
> prowadzenie debaty:
Anna Komorowska (MIK), Anna Miodyńska (MIK)
iii. raport z debaty
> Kolejny etap projektu stanowiły badania ankietowe, których celem było poznanie
oczekiwań związanych z zagospodarowaniem obszaru pomiędzy osiedlem Lipska
a ulicą Mały Płaszów. Interesowały nas przede wszystkim oczekiwania mieszkańców
tego osiedla i okolic. Ankiety zostały zaprojektowane na podstawie pomysłów i kon-
cepcji wypracowanych w warsztatach, których uczestnikami byli mieszkańcy osiedla
i architekci. Stanowią je:
1. Określenia opisujące funkcje przyszłego parku:
a) teren rekreacyjno-sportowy: boiska, place zabaw, miejsca do uprawiania różnych
dyscyplin sportu,
b) teren atrakcyjny przez cały rok: także jesienią i zimą można tam dobrze spędzić
czas,
c) teren uporządkowany według funkcji i zróżnicowany, z wyraźnie zaznaczonymi
strefami przeznaczonymi dla różnych celów: sportu, odpoczynku w ciszy, zabaw dzie-
cięcych, obecności psów.
2. elementy charakterystyczne dla terenu rekreacyjno-sportowego:
a) boisko piłkarskie,
b) boisko do koszykówki,
c) boisko do siatkówki,
d) mini golf,
e) plac do gry w boule,
f) plac zabaw,
g) skatepark,
h) stoliki do gry w szachy,
i) ścianka wspinaczkowa,
j) ścieżka zdrowia.
3. elementy charakterystyczne dla przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku:
a) kino plenerowe,
b) ławki lub inne miejsca do siedzenia,
c) miejsce do grillowania,
d) miejsce do plażowania,
e) miejsce na małą, sezonową gastronomię,
f) miejsce na ogródki dla mieszkańców,
g) muszla koncertowa,
h) rzeźby,
i) fontanna.
4. Dwie koncepcje zagospodarowania terenu wypracowane przez mieszkańców
i architektów, zaprezentowane pod nazwami:
a) „Spacer na wał”,
b) „Paski”.
9

10. > W badaniach wzięło udział 185 osób. Większość z nich oczekuje takiego zagospo-
darowania terenu, które umożliwiłoby korzystanie z niego przez cały rok. Teren ma
mieć charakter wielofunkcyjny: powinien być podzielony na przestrzeń przeznaczoną
do odpoczynku i uprawiania sportów. Respondenci oczekują miejsca do uprawiania
najbardziej popularnych w Polsce sportów (piłka nożna, siatkówka), a także miejsca
do zabawy dla dzieci. Pojawiło się też zapotrzebowanie na dość rzadko obecnie pro-
jektowane ścieżki zdrowia. Przestrzeń przeznaczona do odpoczynku powinna mieć
zróżnicowany charakter, tzn. nadawać się do odpoczynku w samotności (ławki), a tak-
że wspólnie z rodziną i znajomymi (miejsce do grillowania, kino plenerowe). 23 osoby
prosiły o nienaruszanie górki/wałów, z których dzieci zjeżdżają w zimie na sankach.
Wiek:
poniżej 25 lat – 20%
25 do 35 lat – 19,46%
36 do 45 lat – 38,38%
46 do 55 lat – 12,97%
powyżej 55 lat – 9,19%
Miejsce zamieszkania:
Osiedle Lipska lub Mały Płaszów – 58,15%
inna część dzielnicy XIII – 38,59%
inna dzielnica miasta – 2,72%
spoza Krakowa – 0,54%
płeć:
kobieta – 57%
mężczyzna – 43%
10

11. > W badaniach wzięło udział 185 osób. Większość z nich stanowiły kobiety (57%),
osoby w wieku od 36 do 45 lat (38%) i osoby mieszkające na osiedlu Lipska lub na
ulicy Mały Płaszów (58%). Zwraca uwagę stosunkowo niewielki udział osób w wieku
powyżej 55 lat (9%).
Oczekiwane funkcje przyszłego parku
(liczba wskazań):
teren rekreacyjno-sportowy – 70
teren atrakcyjny przez cały rok – 94
teren uporządkowany według funkcji i zróznicowany – 82
Oczekiwane elementy charakterystyczne dla
przestrzeni o charakterze rekreacyjno-sportowym
(liczba wskazań):
boisko piłkarskie – 89
ścieżka zdrowia – 76
boisko do koszykówki – 48
boisko do siatkówki – 66
mini golf – 14
plac do gry w boule – 8
plac zabaw – 83
skatepark – 36
stoliki do gry w szachy – 19
ścianka wspinaczkowa – 29
Oczekiwane elementy charakterystyczne
dla przestrzeni przeznaczonej do odpo-
czynku (liczba wskazań):
kino plenerowe – 55
ławki lub inne miejsca do siedzenia – 141
miejsce do grillowania – 63
miejsce do plażowania – 22
miejsce na małą, sezonową gastronomię – 15
miejsce na ogródki dla mieszkańców – 11
muszla koncertowa – 30
rzeźby – 31
fontanna – 71
11

12. projekt spełniający oczekiwania
mieszkańców:
„Spacer na wał”
„Paski”
żaden z wyżej wymienionych
> Każde z wypracowanych w debacie określeń opisujących funkcje przyszłego parku
zyskało podobną aprobatę: 94 osoby wskazały na „teren atrakcyjny przez cały rok”,
82 osoby na „teren uporządkowany według funkcji i zróżnicowany”, a 70 osób na
„teren rekreacyjno-sportowy”.
> Wśród elementów charakterystycznych dla terenu rekreacyjnego-sportowego
największą popularnością cieszyło się boisko piłkarskie (89 wskazań), plac zabaw
(83 wskazania), ścieżka zdrowia (76 wskazań) i boisko do siatkówki (66 wskazań).
Bardzo mało osób wybrało natomiast stoliki do gry w szachy (19 wskazań), mini
golfa (14 wskazań) i plac do gry w boule (8 wskazań). Respondenci oczekują miejsca
do uprawiania najbardziej popularnych w Polsce sportów (piłka nożna, siatkówka),
a także miejsca do zabawy dla dzieci. Wśród elementów charakterystycznych dla
przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku zdecydowanie najwięcej głosów zyskały
ławki i inne miejsca do siedzenia (141 wskazań), fontanna (71 wskazań), miejsce do
grillowania (63 wskazania) i kino plenerowe (55 wskazań). Wydaje się zatem, że re-
spondenci oczekują przestrzeni o dość zróżnicowanym charakterze – takiej, w której
będzie można odpoczywać w samotności (ławki), a także wspólnie z rodziną i znajo-
mymi (miejsce do grillowania, kino plenerowe).
> Zdecydowana większość respondentów wybrała projekt „Spacer na wał” (63%). Drugi
projekt („Paski) zyskał akceptację 16% respondentów. 21% respondentów nie doce-
niło żadnego z zaproponowanych projektów.
Oczekiwane funkcje przyszłego parku:
teren rekreacyjno-sportowy
teren atrakcyjny przez cały rok
teren uporządkowany wg funkcji i zróżnicowany
12

13. Oczekiwane elementy charakterystyczne dla
przestrzeni rekreacyjno-sportowej:
boisko piłkarskie
ścieżka zdrowia
boisko do koszykówki
boisko do siatkówki
mini golf
plac do gry w boule
plac zabaw
skatepark
stoliki do gry w szachy
ścianka wspinaczkowa
Oczekiwane elementy charakterystyczne dla
przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku:
kino plenerowe
ławki lub inne miejsca do siedzenia
miejsce do grillowania
miejsce do plażowania
miejsce na małą, sezonową gastronomię
miejsce na ogródki dla mieszkańców
muszla koncertowa
rzeźby
fontanna
projekt spełniający oczekiwania
mieszkańców:
„Spacer na wał”
„Paski”
żaden z wyżej wymienionych
13

14. > Płeć dość wyraźnie wpływa na wybór funkcji przyszłego parku. Kobiety preferują „teren atrakcyjny
przez cały rok” (58 wskazań) i „teren uporządkowany według funkcji i zróżnicowany” (49 wska-
zań). Rzadziej wybierają „teren reakreacyjno-sportowy” (33 wskazania). Mężczyźni podobnie cenią
każde z tych określeń (odpowiednio 34, 32 i 35 wskazań).
> Widoczne są też różnice w wybieranych elementach charakterystycznych dla terenu rekreacyjno-
-sportowego. Podobną liczbę wskazań zyskał u kobiet plac zabaw (52), boisko piłkarskie (50),
ścieżka zdrowia (47) i boisko do siatkówki (41). Mężczyźni wybierają podobne elementy, ale wy-
raźnie je hierarchizują. Największe znaczenie ma dla nich boisko piłkarskie (38 wskazań), w dalszej
kolejności ważny jest dla nich plac zabaw (28 wskazań), ścieżka zdrowia (27 wskazań), boisko do
koszykówki (27 wskazań) i boisko do siatkówki (24 wskazania).
> Wśród elementów charakterystycznych dla przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku zarówno
kobiety (81 wskazań), jak i mężczyźni (58 wskazań) deklarują potrzebę uwzględnienia w projekcie
ławek i innych miejsc do siedzenia. Dla obu płci istotna jest też obecność fontanny, kina plenero-
wego i miejsca do grillowania.
> Obie płcie preferowały projekt „Spacer na wał”. Podobny był też rozkład wskazań na projekt „Pa-
ski” i odrzucenie obu projektów.
Oczekiwane funkcje przyszłego parku:
teren rekreacyjno-sportowy
teren atrakcyjny przez cały rok
teren uporządkowany wg funkcji i zróżnicowany
Oczekiwane elementy charakterystyczne
dla przestrzeni rekreacyjno-sportowej:
boisko piłkarskie
ścieżka zdrowia
boisko do koszykówki
boisko do siatkówki
mini golf
plac do gry w boule
plac zabaw
skatepark
stoliki do gry w szachy
ścianka wspinaczkowa
14

15. Oczekiwane elementy charakterystyczne dla
przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku:
kino plenerowe
ławki lub inne miejsca do siedzenia
miejsce do grillowania
miejsce do plażowania
miejsce na małą, sezonową gastronomię
miejsce na ogródki dla mieszkańców
muszla koncertowa
rzeźby
fontanna
projekt spełniający oczekiwania
mieszkańców:
„Spacer na wał”
„Paski”
żaden z wyżej wymienionych
> Wśród wszystkich kategorii wiekowych rysuje się podobna hierarchia funkcji przyszłe-
go parku. Pierwsze miejsce zajmuje zwykle „teren atrakcyjny przez cały rok”, drugie
„teren uporządkowany według funkcji i zróżnicowany”, trzecie „teren rekreacyjno-
-sportowy”. Tylko wśród osób powyżej 55. roku życia „teren atrakcyjny przez cały
rok” zajmuje ostatnie miejsce w hierarchii.
> We wszystkich kategoriach wiekowych popularne są boiska do piłki nożnej i siat-
kówki, a także ścieżka zdrowia i plac zabaw. W zależności od kategorii zmienia się
natomiast hierarchia tych elementów. Zwraca uwagę wysoka liczba wskazań na
skatepark wśród osób poniżej 25. roku życia.
> Podobna sytuacja ma miejsce w wypadku elementów charakterystycznych dla
przestrzeni przeznaczonej do odpoczynku. W każdej kategorii wybiera się podobne
elementy, a zmienia się ich hierarchia. Najczęściej wybierane są ławki i inne miejsca
do siedzenia, fontanna i kino plenerowe. Miejsce do grillowania nie zyskało aprobaty
tylko w grupie osób powyżej 55. roku życia.
15

16. > W większości kategorii wiekowych najczęściej wybierany był projekt „Spacer na wał”.
Tylko wśród osób poniżej 25. roku życia więcej wskazań uzyskało odrzucenie obu
projektów.
> Liczba dodatkowych sugestii dotyczących zagospodarowania przestrzeni osiedla
Lipska była niska. Najczęściej pojawiała się prośba o zachowanie wałów w obecnej
formie.
iV. Wybrane przykłady konsultacji społecznych
> Strona internetowa projektu partycypacja Społeczna w planowaniu przestrzen-
nym w europie (participatory Spatial planning in europe – pSpe)
Na stronie dostępny poradnik (w formacie pdf) zawierający m.in. informacje o praw-
nych podstawach partycypacji w planowaniu przestrzennym.
http://www.gridw.pl/pspe
> Gdański program rewitalizacji. Konsultacje
Raport z miejskich konsultacji społecznych. Jest to przykład systemowego potrakto-
wania debat społecznych w procesie rewitalizacji.
http://www.brg.gda.pl/rewitalizacja/konsultacje.htm
> Participation Tools. Activating Environmental Consciousness, Museum of Finnish
Architecture, Helsinki 2002
Publikacja wydana w ramach projektu Futuropa, realizowanego jako jeden z modułów
programu GAUDI (2002-2004). Pokazuje konkretne przykłady pracy z mieszkańcami
Londynu, Brukseli, Glasgow i Helsinek nad polepszeniem jakości przestrzeni w ich
sąsiedztwie.
> Strona internetowa royal town planning institute
Zawiera m.in. ciekawe case studies, scenariusze działań partycypacyjnych oraz zasa-
dy planowania społecznego – do zastosowania we wszystkich debatach społecznych.
http://www.communityplanning.net
> Strona internetowa commission for Architecture and the Built
Szczególnie polecamy dostępną tam publikację: It’s our space. A guide for community
groups working for improve public space.
http://www.cabe.org.uk/AssetLibrary/9462.pdf
> European Handbook for Citizens’ Participation
Publikacja będąca jednym z produktów projektu „Partecipando Network” realizowa-
nego w ramach programu URBACT 2002-2006.
Dostępna na: http://urbact.eu/projects/partecipando/home.html
> Strona internetowa Association of community Organizations for reform Now
Amerykańskie doświadczenie w organizowaniu się wspólnot mieszkańców na rzecz
rozwiązywania problemów, także związanych z zagospodarowaniem przestrzeni
publicznej.
http://www.acorn.org
> przykłady demokracji uczestniczącej z Wielkiej Brytanii
http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/395898.html
> Strona internetowa partizipation & nachhaltige entwicklung in europa
Podręcznik partycypacji społecznej, także w wersji anglojęzycznej.
http://www.partizipation.at/handbuch-oeff.html
16

17. Załącznik nr 1: ankieta
SzanoWni PańStWo, Można zaznaczyć od 1 do 3 odpowiedzi.
Zapraszamy do udziału w ankiecie dotyczącej kino plenerowe
zagospodarowania prezentowanego na wystawie ławki lub inne miejsca do siedzenia
terenu zielonego. Celem tej ankiety jest poznanie miejsce do grillowania
Państwa oczekiwań co do przyszłego kształtu tego miejsce do plażowania
terenu. miejsce na małą, sezonową gastronomię
Ankietę sformułowano na podstawie pomysłów miejsce na ogródki dla mieszkańców
wypracowanych przez mieszkańców osiedla Lipska na muszla koncertowa
spotkaniu poświęconym organizacji przestrzeni parku. rzeźby
Wypełnione formularze zostaną opracowane w postaci fontanna
raportu, który będzie uwzględniony przy tworzeniu inne (jakie?) ……………………....….……………
projektu realizacyjnego. ……………………………………….…………..……
…………………………………….……..……………
ankieta jest anonimowa. ……………………………………….…..……………
4. Który z zaproponowanych na wystawie
1. Które z podanych niżej określeń, pomysłów spełnia Pana/Pani oczekiwania
zaproponowanych przez uczestników warsztatów, dotyczące zagospodarowania terenu?
dobrze opisują funkcje przyszłego parku? Można projekt 1 – „Spacer na wał”
zaznaczyć od 1 do 3 odpowiedzi. projekt 2 – „Paski”
Teren rekreacyjno-sportowy: boiska, place zabaw, żaden z nich
miejsca do uprawiania różnych dyscyplin sportu.
Teren atrakcyjny przez cały rok; także jesienią 5. Jakie ma Pan/Pani inne sugestie dotyczące
i zimą można tam dobrze spędzić czas. zagospodarowania tej przestrzeni?
Teren uporządkowany według funkcji ………………………………………………………
i zróżnicowany, z wyraźnie zaznaczonymi strefami ………………………………………………………
przeznaczonymi dla różnych celów: sportu, ………………………………………………………
odpoczynku w ciszy, zabaw dziecięcych, obecności ………………………………………………………
psów. ………………………………………………………
………………………………………………………
2. Które z wymienionych niżej elementów ………………………………………………………
charakterystycznych dla terenu rekreacyjno- ………………………………………………………
-sportowego powinny według Pana/Pani ………………………………………………………
znajdować się w przyszłym parku? Można ………………………………………………………
zaznaczyć od 1 do 3 odpowiedzi. ………………………………………………………
boisko piłkarskie ………………………………………………………
boisko do koszykówki
boisko do siatkówki 6. Płeć:
mini golf kobieta
plac do gry w boule mężczyzna
plac zabaw
skatepark 7. Miejsce zamieszkania:
stoliki do gry w szachy Osiedle Lipska lub Mały Płaszów
ścianka wspinaczkowa inna część Dzielnicy XIII
ścieżka zdrowia inna dzielnica miasta (jaka?)………………………
inne (jakie?) …………………………………….. spoza Krakowa (skąd?)……………….…….………
………………………………………………………
……………………………………………………… 8. Wiek:
……………………………………………………… poniżej 25 lat
……………………………………………………… 25-35 lat
36-45 lat
3. Które z wymienionych niżej elementów 46-55 lat
charakterystycznych dla przestrzeni powyżej 56 lat
przeznaczonej do odpoczynku powinny według
Pana/Pani znajdować się w przyszłym parku? DzięKuJeMy za WyPełnienie anKiety!

18. Załącznik nr 2: plansze
18

19. Załącznik nr 2: plansze
19

20. Załącznik nr 2: plansze
20

21. Załącznik nr 3: galeria zdjęć

22. Załącznik nr 4: projekt w mediach
„Dziennik Polski”, 24 stycznia 2009 „Polska Gazeta Krakowska”, 10-11listopada 2008
„Dziennik Polski”, 7 listopada 2009 „Głos Podgórza”, nr 4(42)

23. realizatorzy:
Małopolski Instytut Kultury Rada i Zarząd Dzielnicy XIII Podgórze
ul. Karmelicka 27, Kraków Biuro Rady Dzielnicy XIII
tel.: +4812 422 18 84
www.mik.krakow.pl
Rynek Podgórski 1
30-533 Kraków
instytucja kultury tel./fax 012 423 55 29
Województwa
Małopolskiego
Opracowanie graficzne plansz i raportu: Anna Zabdyrska (MIK)
Opracowanie statystyczne raportu: Tomasz Leśniak
redakcja raportu: Anna Miodyńska (MIK)
Zdjęcia: Anna Komorowska (MIK), archiwum MIK
partnerzy:
Szkoła Podstawowa nr 47 im. Stefana Czarnieckiego
Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły Podstawowej nr 47 „Przez naukę i sport do
sukcesu”
© by Małopolski Instytut Kultury, Kraków 2009
& Rada Dzielnicy XIII Podgórze, Kraków 2009