Mendigoiti ikastetxeko 6.A taldeko ikasleek egindako talde lana

1. Egileak: Iñaki M, Silvia, Oier, Leire

2. AURKIBIDEA:
Sexu-ezaugarriak:
•
•
Zer dira sexu-ezaugarriak?
•
Pubertaroa
•
Emakumeen ugaltze-aparatua
Gizonen ugaltze-aparatua
Sexu-zelulak eta ernalketa:
•
•
Sexu-zelula emeak
•
Sexu-zelula arrak
Ernalketa
Hardunaldia eta erditzea:
•
•
Enbrioiaren garapena
•
Fetuaren garapena
•
Haurdunaldia
•
Erditzea
Edoskitzea

3. SEXU EZAUGARRIAK
Zer dira sexu-ezaugarriak?
Gizonen eta emakumeen arteko
desberdintasun fisikoak dira.
Lehen mailakoak: Ugaltze organoak dira.
Bigarren mailakoak: Kanpoko aldaketak dira.
Gizonezkoak:Ahots baxua, gihar handiagoak, bizarra eta ile asko
gorputzean.
Emakumeak: Ahots altua, titiak, aldaka zabalak eta ile gutxiago.

4. Zer da pubertaroa ?
Pubertaroan gizakion ugaltze aparatuak garatu
egiten dira, sexu-hormonak sortzen dituzte.
Nesken eta mutileen gorputzak ez dira berdinak:
neskek hamaika urtetik aurrera hasten dira
aldatzen eta mutilek hamahiru urtetik aurrera.
Hala eta guztiz denok ez gara aldatzen adin
berekin.

5. Emakumeen ugaltze-aparatua
Emakumeen ugaltze-aparatua hainbat organoz osatuta dago.
Obulutegia : Obulu deritzen zelula emeak organo horretan
sortzen dira. Sexu hormonak sortzen dira.
Falopioaren tronpa :Umetokia eta obulutegia lotzen du.
Umetokia : Haurra bertan garatzen da haurdunaldian.
Bagina : Umetokia eta kanpoaldea lotzen dituen kanala da.
Alua : Ugaltze aparatuaren kanpoko
zatia da, bi larruazal tolesturaz osatuta
dago eta baginako zuloa
babesten du.

6. Gizonen ugaltze-aparatua
Gizonen ugaltze-aparatua hainbat organoz osatuta dago.
Barrabilak : espermatozoide deritzen zelula arrak sortzen
dira organo horretan.Sexu hormonak sortzen ditu.
Hodi deferenteak : gernubideraino espermatozoideak
eramaten ditu.
Gernubidea : espermatozoideak kanporatzen ditu.
Guruinak : semen-besikulak eta prostata dira.Likidoa
da.Espermatozoideak elikatzen ditu.
Eskrotoa : barrabilak babesten dituen
ehun-poltsa.
Zakila : gernubidea amaitu egiten da.
Gernubidean zehar kanporatzen dira
espermatozoideak.

7. Sexu-zelulak
Sexu-zelula emea: Emakumeen sexu-zelulak obuluak dira, gameto
eme ere esaten zaie. Obulua 28 eguneta behin gutxi gora behera
ateratzen da obulutegitik odol oldoljario batekin, odoljario horrek
menstruazio edo hileko esaten zaio.
Sexu-zelula arra: Gizonen sexu-zelulak espermatozoideak dira,
gameto ar ere estaen zaie. Espermatozoideak etengabe ateratzen dira
barrabiletatik. Espermatozoidea hodi defereentatik eta gernubedean zehar
ibiltzen dira igerian. Semen besikulek eta prostata likido bat sortzen du,
semen izenekoa.

8. Ernalketa
Espermatozoide bat eta obulu bat elkartzean ernalketa gertatzen da,
zigoto zelula sortzen da.
Hasieran zigotoa 2 zeluletan banatzen da, gero 4 zeluletan, gero 8 eta
horrela hurrenez hurren zelula osatutako bola txiki bat sortu arte.
Bola horri enbrioi esaten zaio. Gero enbrioia umetokiko paretetan
itsasten da.

9. Haurdunaldia eta erditzea
Enbrioiaren garapena:
Enbrioiaren garapenean 3 zati daude likido
amniotiko, plazenta eta zilbor hestea.
Likido amniotiko: likido horrek likido anmiotiko du izena
eta, enbrioia babesten du.
Plazenta : Enbrioia plazetaren bidez jasotzen ditu
mantenugaiak eta oxigenoa amarengandik.Plazetan
umetokian organoa osatzen du.
Zilbor hestea : Enbrioia zilbor
hesteaz lotuta dago plazetarekin.
Zilbor hestean hainbat odol hodi
daude mantenugaiak eta
oxigenoa eramateko.

10. Fetuaren garapena
Fetuaren garapena:
Hirugarren hilabetean,enbrioiaren organo guztiak
osatuta daude. Fetua hazi eta heldu egiten da
etengabe.
Bederatzi hilabete egon behar da, fetua guztiz osatuta
dago. Jaiotzean 50 zentimetro luzera du gutxi
gorabehera eta 3.300 gramoko pisua izaten du.

11. Haurdunaldia
Haurdunaldia: Ernalketa gertatzen denetik haurtxoa jaio
arteko tarteari haurdunaldia esaten zaio.
Amaren gorputza hainbat aldaketa izaten ditu,horrez
gahinera sabelaren ama handitu egiten zaio
pixkanaka.
Haurdunaldian,emakumeak zaindu behar dio bere burua
eta ez ditu alkohola eta
tabakoa kontsumitu behar,
enbrioira iritsi eta kalte egiten
baitiezaiokete.

12. Erditzea
Haurra amaren baginatik kanpora ateratzeari deritzo.
Erditu aurretik, ikido amniotikoa duen poltsa apurtu egiten
da eta horri urak botatzea deritzo.
Lehen fasea luzeena da, eta dilatazio fasea deitzen da,
umetokia pixkanaka-pixkanaka irekitzen da.
Hurrengoa egozte fasea haurtxoa baginatik kanpora
ateratzea da. Haurra jaio ondoren zilbor- hestea
mozten da.
Haurrari orbain bat geratzen
zaio: zilborra.
Erditzearen amaieran plazenta
botatzen da, fase horri
plazenta kanporatzea esten
zaio.

13. Edoskitzea
Lehendabiziko hilabetean haurtxoak bakarrik esnea
edango du. Aldi horri edoskitzaroa esaten zaio.Erditu
ondoren haurtxoak amaren bularretik esnea edango
du.Amaren esnea oso osasungarria da haurtxoa
elikatzeko eta gaixotasunetatik babesteko.

14. AMAIERA