1. GEBEDE LAÇ SEÇ M
GEBEDE ZOR KARARLAR
• Gebelik ilaç kullanılmaması gereken özel bir
LAÇ SEÇ MLER dönemdir.
ve • Majör doğum defektleri bütün yaşayan
RADYOLOJ K GÖRÜNTÜLEME doğumların %3 ile %5’dir. Çoğunun nedeni
bilinmiyor, fakat %1 ile %3 farmakolojik
maddelere bağlıdır.
Dr. Hüseyin ÜLGER
Kırıkkale Üniversitesi
Acil Tıp A.D.
GEBEDE LAÇ KULLANIMI
• 22 ülkede 148 hastanede doğum yapan yaklaşık
15.000 kadın ile yapılan uluslar arası Gebelik sırasında anne ve fetuste ortaya çıkan ilaç
araştırmada gebelerin %86’sının gebelikleri yanıtları iki faktör tarafından etkilenir:
süresince bir veya daha fazla sayıda ilaç 1. Annede gebeliğe bağlı fizyolojik değişiklikler
kullandığı saptanmıştır.* laçların %54’ü
2. Plasental-fetal kompartman
reçetesiz!**
*Medications during pregnancy: Aninternational cooperative study(C.G.D.U.P)
**Werler MM,Mitchell AA, hernandez-Diaz S, Honein MA. Use of ever-the-counter
medications during pregnancy.Am Jobstet Gynecol 2005;193:771-7
GEBEDE F ZYOLOJ K GEBEDE F ZYOLOJ K
DEĞ Ş KL KLER DEĞ Ş KL KLER
• Plazma albumini azalır. • Midenin boşalma hızı azalır.
• Proteine bağlı ilaç miktarı • Barsak geçiş süresi uzar.
azalır. • Plazma hacmi artar.
• Böbrek plazma akımı artar. • Htc azalır.
• Glumeruler filtrasyon hızı • Total vücut suyu artar.
artar.
• Vücut yağ kitlesi artar.
• drarla protein kaybı artar.
• Dağılım hacmi artar.
• Folat eksikliği olur.
• laçların plazma yarı ömrü uzar.

2. TERATOJEN K ETK N N
ORTAYA ÇIKMASI
1. lacın kullanıldığı dönem
2. lacın dozu ve kullanıldığı süre
3. Birlikte kullanılan diğer ilaçlar
4. Genetik yapının laç metabolizmasına etkisi
5. Gebeliğe bağlı annedeki fizyolojik değişikliklerin
ilaç yanıtlarına etkisi
TERATOJEN LAÇLAR TERATOJEN TE B LG SERV SLER
• ACE inh. •Parametadion,trimethadion
• Farmakolog/toksikolog, Genetik uzmanı, KDH
• Metotreksat, •Fenitoin
Uzmanı, Neonatolog, Radyolog,
aminopterin •Tetrasiklin
•Tholidamide
Epidemiyologlar
• Androjenler
•Valproik asit • ABD’de OTIS(www.otispregancy.org.)
• Busulfan
•Amiodaron • Avrupada ENTIS
• Kokain
•Streptomisin • www.perinatology.com
• Kumarin deriveleri
•Vitamin D
• Dietilstilbestrol • www.motherisk.org
•Mizoprostol
• Ethanol •Alkol
• Isotretinon •Difenilhidantoin
• Lityum • norganik iyod
GEBEDE LAÇLAR Ç N FDA SINIFLANDIRMASI
GEBEDE LAÇ KULLANIMI
Kategori A Kontrollü insan çalışmalarında fetus üzerine risk gösterilememiştir.
• Gebelik döneminde en sık kullanılan ilaçlar bulantı
gidericiler, antihistaminikler, analjezikler,
Kategori B İnsanlar üzerinde çalışmalar yok, hayvan çalişmalarında risk gösterilememiştir.
antibiyotikler, sakinleştirici ilaçlar, uyku ilaçları veya hayvanlarda yapılan çalışmalarda olumsuz etki olmadığı gösterilmiş, fakat
gibi ilaçlardır. insanlarda teyit edilememiştir.
• FDA gebelikte ilaç kullanımını ve risk Kategori C Hayvan çalışmalarında olumsuz etki gösterilmiş ve kontrollü insan çalışmaları
yok, veya insan ve hayvan çalışmaları yok.
sınıflandırmasını yapmış ve beş kategoriye
ayırmıştır. Kategori D İnsanda fetal risk gösterilmiştir, fakat kullanımının faydası ağır bastığında risk
edilebilir.
Kategori X Yapılan çalışmalarda insanlarda riskli ve teratojenik.

3. GEBEDE LAÇ SEÇ M AĞRI
• Özellikle gebeliğin ilk aylarında dikkatli
olunmalı(organogenezis) • Asetominofen (kategori B)
• Mümkün olduğunca az ilaç, tek ilaç ve etkili en
düşük terapötik dozda verilmeli • Aspirin (kategori D)
• Yeni denenmiş ilaçlar yerine, yaygın kullanılan,
güvenli kabül edilen ilaçlar seçilmeli
AĞRI AĞRI
• NSAID: PG inh. ductusun erken kapanmasına, • OP YAT: Morfine, meperidin ve oxycodone
infantil pulmoner HT sebep olabilir. 1. trimesterde gebelik esnasında güvenle kullanıbilir. Naloksan
ibuprofen’e maruz kalan 3000 gebede teratojenite opiatların etkilerini güvenli bir şekilde döndürür.
saptanmamasına rağmen NSAID amniyotik sıvı • Gebelik esnasında opiatların kronik
volumünde azalma ile ilişkilendirilmiştir.* kullanımında, neonatal opiat bağımlılık ve
• NSA D (özellikle indometazin); çekilmesiyle sonuçlanabilir.
oligohidroamniyos, intestinal perforasyon, hidrops • Kodein, methadone ve hydrocodone gebelikte
fetalis ve renal yetmezlikle bağlantılı. kategori C’dir. Meperidine uzun dönem
alımlarda veya termde yüksek doz
*Michigan Medicaid Survelance Study,1998
kullanıldığında kategori D olarak değerlendirilir.
ASTIM ASTIM
• B-adrenerjik agonistler: Albuterol (kategori C), • Cromolyn (kategori B): profilakside
metaproterenol, terbutalin güvenli. Bunlar fetal kullanılabilir.
taşikardi, geçici fetal hiperglisemiye sebep • Kortikosteroidler (kategori C): Aerosol
olabilir. KS’ler güvenli, sistemik steroidler hayvan
• Epinefrin (kategori C) çalışmalarında fetal malformasyon riskini
artıdığı gösterilmiş, gebelik esnasında
insanlarda teratojenite saptanmamıştır.

4. D YABET D YABET
• Fetal makrozomi doğum travması açısından • nsülin ( kategori B ); Gebelerde güvenli
majör risk oluşturmaktadır. • Perinatal mortalite ve morbidite glisemik
• Gestasyonel DM hastaların yaklaşık kontrolün derecesiyle bağlantılıdır (multiple
%60’ında kalıcı DM riski var. insülin injeksiyon)
• Oral hipoglisemik(sulfonilüre) ajanlar
gebelikte kontraendikedir
T RO D HASTALIKLARI H PERTANS YON
• Hipertiroidi; preeklamsi ve neonatal morbidite riskinde ACE inh.; 1.Trimester kategori C,
artış, düşük doğum ağırlıklı bebek ve konjenital
2.ve 3.Trimester kategori D
malformasyon mümkün. Gebelerde hipertiroidi PTU
tedavi edilir. • Gebelik esnasında fetal renal toksisite riskine
bağlı olarak kaçınılmalıdır.
• Gebelikte antitiroid ilaç kullanımı sonucu fetusda deri
aplazisi, neonatal hipotiroidi ve guatr gelişebilir. • Oligohidroamniyos, renal ve kraniyal yapı
defektleri ve neonatal anüri
• Hipotirodizm tedavisi alan gebeler her trimester TSH
monitorize edilmelidir(%20’sinde doz artışı).
• Gebelikte tiroid sintigrafisi ve radyoaktif iyot kullanımı
kesinlikle kontraendikedir.
H PERTANS YON H PERTANS YON
• B-bloker( Atenolol kategori D ( UGR),
Labetolol, Metopranolol kategori C ) • Ca Kanal Blokerleri; (kategori C ) sadece son çare
• Nifedipin hayvan deneylerinde teratojenik olduğu
gösterilmiş ve UGR ve fetal ölüm rapor edilmiş.
◊◊Labetolol;Terotojenik etkisi bilinmiyor ve
◊◊
fetal pulmoner surfaktanı artırdığı gösterilmiş
hatta premature infantlarda avantajlı olabilir.
B-bloker alan annelerin yenidoğan bebekleri;
hipoglisemi, solunum depresyonu ve neonatal
bradikardi için monitorize edilmelidir.

5. H PERTANS YON H PERTANS YON
• Metil Dopa;(kategori B ) gebelik esnasında en
• Thiazid Diüretikler; (kategori B)
sık kullanılan antihipertansif ilaçtır. Gebede
• Furosemid (kategori C ); teratojenik değil fakat kronik hipertansiyon yönetiminde tercih
gebelikte dikkatli. Benzer şekilde plasental edilebilecek bir ilaçtır.
hipoperfüzyon ve maternal plazma volümünün azalması
• Hydralazin (kategori C ); gebelerde akut
sonucunda konjenital defekt ve perinatal mortalite riski
abartılı hipertansiyon yönetiminde tercih edilen
artış bu ilaçlar bağlantılı.
bir ilaçtır.
D SR TM LER TROMBOEMBOL K
HASTALIKLAR
• Digoksin (Kategori C)
• Adenozine (Kategori C) • Heparin (kategori C); gebe hastalarda tercih
• Amiodaron (Kategori D) edilen antikoagülandır.
• Kinidin ve Prokianamid (Kategori C) • Warfarin (kategori X); gebelerde kesinlikle
• Lidokain (Kategori C) kontraendikedir. Warfarin kullanımında %30
malformasyon riski var.
• butulid;hayvan çalışmalarında teratojenik, gebelerde
önerilmemektedir. • Trombolitikler (kategori C); gebelerde relative
kontraendike.
• Mexiletin,Flekainid,Propafenon ve Sotolol;hakkında
fazla bilgi olmamasına ragmen bilinen teratojenik etkisi
yok
PS K YATR K HASTALIKLAR PS K YATR K HASTALIKLAR
• TSAD (kategori C) ve SSRI; öngörülen • Fenotiazinler ve Haloperidol (kategori C)
teratojenik etki saptanmamış.
• Lityum (kategori D); Flopy-baby sendromu, • Klozapin (kategori B)
kardiyovasküler malformasyon riskinde artış, • Risperidon (kategori C)
neonatal tiroid fonksiyonlarını etkileyebilir.
• Olanzapin (kategori C)

6. GASTRO NTEST NAL GASTRO NTEST NAL
HASTALIKLAR HASTALIKLAR
• Antasitler (aliminyum ,magnezyum, kalsiyum); Famotidin (kategori B )
gebelik esnasında güvenli. Nizatidin; UGR ve malformasyon kaydedilmiş.
• Sükralfat (kategori B ) Omeprazol (kategori C); Plesantaya geçmesine
• H2 reseptör antagonistleri (Simetidin); (kategori B) rağmen, fetal malformasyon riskinde artış
Yenidoğan 460 hasta üzeride yapılan çalışmada bulunamamıştır.*
konjenital defekt görülmemiştir.*
*Broussard CN,Richter JE.Drug Saf 1998;19:325-337 *Kallen B. Obstet Gynaecol 1998;105:877-881
GASTRO NTEST NAL
ÜR NER S STEM ENFEKS YONLARI
HASTALIKLAR
• Proklorperazin, promethazin(kategori C); sıklıkla • Antibiyotikler tek doz kür önerilmiyor, 3
kullanılan antiemetikler, teratojenik etki yok günlük tedavi etkili (DM ted. uzatılabilir)
• Metklopramid (kategori B) ◊ Sefalosporinler (kategori B)
• Ondansetran (kategori B) ◊Aminoglikozidler (Kategori C); Gr(-)
enfeksiyon tedavisinde kullanılabilir.
• Laksatifler (Hint yağı, Senna, Docustes); gebelerde Aminoglikozidler gebe hastalarda geçici renal
kullanımı güvenli. disfonksiyon prevelansını artırabilir.
• Metranidazol; Giardia 2. ve 3. Trimester (kategori B)
1.trimesterde önerilmiyor.
ÜR NER S STEM ENFEKS YONLARI ÜR NER S STEM ENFEKS YONLARI
• Ampisilin, Amoksisilin (kategori B); Bütün β-laktam • Trimetoprin (folat agonisti); gebelerde
antibiyotikler gebelerde güvenli. Gebe hastaların üriner tavsiye edilmiyor ve kombinasyonlarından
sistem enfeksiyonları için ilk düşünülen ajan olmasına kaçınılmalıdır.
rağmen %30 veya daha fazla E. Coli rezistansı olabilir. • Nitrofurantain( Kategori B ); sıklıkla gebelik
• Sülfanamidler; Plasentaya geçer, fakat gebeliğin erken esnasında kullanılmakta fakat neonatal
döneminde güvenli olduğu düşünülüyor. Ancak 3. hiperbilirubinemiye sebep olabilir ve 3.
trimesterde kontraendike çünkü albumine bağlanmak trimesterde kaçınılmalıdır.
için bilirubinle yarıştığından, kernikterusa sebep
olabilir.
• Flurokinolonlar; kontraendike.

7. SOLUNUM YOLU SOLUNUM YOLU
ENFEKS YONLARI ENFEKS YONLARI
• Eritromisin ve Azitromisin (kategori B) • zoniazid (kategori C); Kategori C olmasına
• Sefalosporinler pnömoni gebelerde rağmen gebe bayanlarda 1.tercih anti-Tbc ajandır.
güvenli • Rifampisin (kategori C); neonatal koagulopati
• Florokinolonlar kontraendike. • Etambutol (kategori B);Gebelerde güvenli
• Tetrasiklin ve Doksosiklin (kategori D); • Streptomisin; gebelerde kaçınılmalı
Gebelerde kaçınılmalıdır.(Genitoüriner ve
• Penisilin (kategori B); gebelerde güvenli.
extremite malformasyon)
Allerjisi varsa Eritromisin verilebilir.
Klindamisin(kategori B); Hem penisilin hem de
eritromisin allerjisi.
SOLUNUM YOLU NÖBETL HASTALIKLAR
ENFEKS YONLARI
• Gebe bayanların nöbetli hastalıklarının
• Viral ÜSYE semptomatik tedavi de kullanılan yönetiminde ilaç ihtiyaçları tek ajan, en
ilaçlar tavsiye edilmemektedir. düşük etkili doz ile en iyi şekilde tedavi
edilir.
• Dekonjestan ilaçlar (fenilefrin,
pseudoefedrin ve fenilproponalamine)
• Antihistaminikler; klorpheniramin (kategori B)
• Dexatrametaharon (kategori C )
NÖBETL HASTALIKLAR NÖBETL HASTALIKLAR
• Karbamazepin;(Kategori C) • Valproik asit ;(Kategori D) İnsanlar için
• Fenitoin;(Kategori D);Fetusun fenitoin teratojenik, nöral tüp defekti(% 2.5)
maruziyatinde %7-%10 İUGR • Trimethadion; (Kategori X ) (%80
Motor ve gelişimsel gecikmeler malformasyon) kontraendikedir.
Fasial dismorfi ve uzuv anomalileri • Felbamat, Gabapentin, Lamotrijin, Topiramat
%3 üzerinde majör kraniofasial gebelik esnasında elde mevcut güvenli yeni
anormalliler(yarık damak,yarık dudak, ajanlar( kısıtlı bilgiler)
mikrosefali) • Benzodiazepinler;( Kategori D)
• Fenobarbital; (Kategori D)

8. GEBEDE MMÜN ZASYON GEBEDE MMÜN ZASYON
• Hepatit A aşısı (kategori C); ateş riskinden
• Gebelikte; Tetanoz toxoid, Tetanoz-difteri toxoid dolayı
• Tetanoz mmunoglobulinler • nfluenza aşısı ilk trimesterden sonra verilebilir.
• Rabies human diploid cell aşılar
• Rabies mmunoglobulinler
• HBV, HB mmunoglobulinler
• Varicella Zoster mmunoglobulinler
• Pooled mmunoglobulinler
GEBEDE ZEH RLENME GEBEDE ZEH RLENME-Antidot
• FDA hemen hemen bütün antidotlar kategori C de
• Gebelik döneminde meydana gelen intoksikasyon gösterilmektedir. Bunların bazılarında spesifik durumlar
durumlarında anne hayatı her zaman ön plandadır. söz konusudur. Etanol kategori D (positive kanıtlanmış
• Eğer anne yaşamı tehlikede değilse , fetüse zarar risk), tahminen gebelik boyunca kronik kullanımla
verecek herhangi bir müdahaleden mutlaka kaçınmak bağlantılı.
gerekmektedir. • Fomepizole, toxic alkol zehirlenmeleri için ethanol
• Gebeliğin son dönemlerinde meydana gelen yerine tercih edilen antidot, kategori C’dir.
intoksikasyon durumlarında, toksik maddenin veya • N-Asetilsistein, glukagon, naloksan kategori B
tedavi için gerekli olan antidot yada tıbbi ilaçların, ilaçlardır.
fetüse herhangi bir zararı varsa acil doğum endikasyonu
mevcuttur. Goldfrank’s Manual of Toxıcologıc Emergencıes, 2007
GEBEDE RADYOLOJ K
NCELEME
• Gebelikte yapılan tanısal radyolojik tetkikler
hekimler için ikilem oluşturmaktadır.
• Radyolojide kullanılan radyasyon dozlarında fetal
anomali riski ihmal edilebilir düzeydedir. Eğer
annenin sağlığı risk altında ve görüntüleme için
uygun endikasyon varsa, radyolojik tetkikler
dikkatli şekilde yapılabilir.
Safety of Radiographic Imaging During Pregnancy
KEVIN S. TOPPENBERG, M.D., D. ASHLEY HILL, M.D., and DAVID P. MILLER, M.S. Florida
Hospital Medical Center Orlando, Florida

9. GEBE HASTALARDA KAYNAKLAR
GU DEL NES 1- Harwood-Nuss’ Clinical Practice of EMERCENCY MED C NE, 2005
2- ROSEN’S EMERCENCY MED C NE,2006
1. 1. trimester gebelerde kesin medikal endikasyon 3- TÜRK YE KL N KLER PED ATR K B L MLER,2006
4- TÜRK YE KL N KLER CERRAH TIP B L MLER AC L TIP,2006
olmadıkça batına, pelvise, lumbal vertebralara,
5- Safety of Radiographic Imaging During Pregnancy
kalçaya röntgen ışını verilmez. KEVIN S. TOPPENBERG, M.D., D. ASHLEY HILL, M.D., and DAVID P.
2. Mümkün oldukça teratojenik olmayan alternatif MILLER, M.S. Florida Hospital Medical Center Orlando, Florida
6- www.motherisk.org/women/index.jsp
görüntüleme tetkikleri (USG, MRI) tercih edilmeli 7- Manoguerra AS.Iron poisoning: report of a fatal case in an adult. Am J Hosp
3. Gebede röntgen film sayısı kısıtlanır. Pharm. 1976 Oct;33(10):1088-90.
8- Goldfrank’s MANUAL OF TOXICOLOG C EMERGENCIES
4. Gebede abdomen veya pelvis kazara ışınlandığından 9- CEC L Textbook of Medicine ,Goldman/Ausıello
da fetusun aldığı ışın dozunu hesaplanıp,potansiyel 10-EMERCENCY RADIOLOGY, Davıd T. Schwartz Earl J.Reısdorff
etkileri belirlenebilir. 11-EMERCENCY MED C NE Judith E. Tintinalli,2004
12-Last full review/revision May 2007 by Michael R. Foley, MD
Teşekkürler