1. ANTİVİRAL TEDAVİ
Dr. Gökhan Metan
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji A.D

2. Amaç
 HIV ve kronik HBV, HCV enfeksiyonları
dışında kalan viral enfeksiyonlarda
kullanılan ajanların genel özelliklerinin
öğrenilmesi
2

3. Asiklovir
 Deoksiguanozin analoğudur
 Hücre içinde timidin fosfokinaz tarafından aktif
hale getirilir
 DNA polimerazı inhibe ederek etki eder
3

4. Başlıca kullanım endikasyonları
 Herpes ensefaliti
 Herpes zoster
 Genital herpes enfeksiyonları
 Herpes labialiste
 İmmünsupresif hastalığı olan hastalarda
varicella enfeksiyonlarının tedavisinde
 Organ ve doku nakli yapılacak ve HSV IgG
(+) olan hastalarda profilakside
4

5. Asiklovir
 Topikal, oral veya intravenöz kullanılabilir
 En önemli yan etkisi nefrotoksitedir
(interstisyel nefrit)
 Nadir olarak baş ağrısı, bulantı-kusma,
iştahsızlık; lokal kullanımda kaşıntı,
dermatite neden olabilir
5

6. Pensiklovir-Famsiklovir-
Valasiklovir
 Pensiklovir guanozin analoğudur.
 Valasiklovir asiklovirin L-vanil ester formudur.
 Fansiklovir ise pensiklovire dönüşerek etki gösterir
 DNA polimerazı inhibe ederler
 Ensefalit dışında asiklovir ile aynı endikasyonlarda
kullanılabilirler.
 Farmakokinetik ve dinamik özelllikleri nedeniyle asiklovire
göre daha düşük dozlarda ve daha geniş doz aralıklarında
kullanılabilmeleri en önemli özellikleridir
6

7. Herpes labialis
 İmmünsüpresif hasta Asiklovir 5 mg/kg/8sa iv, 7
gün
 Topikal
Asiklovir %5 krem, günde 5 kez, 7 gün
Pensiklovir %1 krem, gündüzleri 2 saatte bir, 4
gün
 Oral
Asiklovir 400 mg, günde 5 doz, 5 gün
Famsiklovir 500 mg/12 saat, 7 gün
Valasiklovir 2 gr tek doz 1 gün
7

8. Genital herpes (İlk atak)
 Asiklovir  200 mg günde 5 kez,
po, 10 gün
 Famsiklovir  250 mg/8 saat, po, 10
gün
 Valasiklovir
 1 gr/12 saat, po, 10
gün
8

9. Genital herpes (tekrarlayan enfeksiyon)
 Asiklovir  200 mg günde 5 kez,
po, 5 gün
 Famsiklovir  125 mg / 8 saat, po, 5
gün
 Valasiklovir
 500 mg / 12 saat, po,
5 gün
9

10. Genital herpes (supresyon tedavisi)
 Asiklovir  200 mg / 8 saat, po, 5
yıl
 Famsiklovir  500 mg / 24 saat, po,
1 yıl
 Valasiklovir
 250 mg / 12 saat,
po,1 yıl
10

11. Herpes ensefaliti
 Asiklovir 10 mg/kg/8 saat, iv
 14-21 gün
(Asiklovirin BOS düzeyi serum seviyesinin
yaklaşık %50’si)
11

12. Varicella zoster
 İmmünsüpresif hastada
Asiklovir 10 mg/kg/8 saat, iv, 7 gün
 Normal konakta
Asiklovir, 800 mg günde 5 kez, po, 7 gün
Famsiklovir, 500 mg/8 saat, po, 7 gün
Valasiklovir, 1000 mg/8 saat, po, 7 gün
(iyileşme süresini kısaltır, post-herpetik nevralji
görülme oranını azaltır)
12

13. Varicella pnömonisi
 Asiklovir 10 mg/kg/8 saat, iv, 7 gün
 Asiklovir, 800 mg günde 5 kez, po, 7 gün
13

14. Gansiklovir
 Tüm herpes grubu virüslere in vitro etkisi
olmasına rağmen asıl kullanım alanı CMV
enfeksiyonlarıdır
 DNA sentezini inhibe ederek etki gösterir
 AIDS’li hastalarda CMV retiniti ve immün
süpresif hastalarda CMV viremisi, pnömonisi,
özefajiti ve koliti en önemli kullanım alanlarıdır
 CMV retinitinde intraoküler kullanılabilir
14

15. Gansiklovir
 Gansiklovirin oral biyoyaralanımı düşüktür
 Valgansiklovir ise daha yüksek oral
biyoyararlanıma sahip olan ön ilaç şeklidir
 Gansiklovirin kullanımını sınırlayan en önemli yan
etkisi, lökopeni ve trombositopeni
 Bulantı, kusma, baş ağrısı, fotofobi,
hepatotoksite ...
15

16. Sidofovir
 DNA sentezini inhibe eder
 CMV retinitinde gansiklovire dirençli veya
tolere edemeyen vakalarda endikedir
 En önemli yan etkisi nefrotoksitedir
 Oral, intravenöz veya topikal olarak
kullanılabilir
16

17. Foskarnet
 Herpes virüslerinde DNA polimeraz enzimini
inhibe eder
 Oral biyoyararlanımı düşüktür
 CMV retinitinde (intravenöz veya intraoküler)
 Asiklovir dirençli HSV infeksiyonlarında
kullanılabilir
 Belirgin nefrotoksik etkisi nedeniyle kullanımı
sırasında böbrek fonksiyonlarının yakın izlemi
gereklidir
17

18. Ribavirin
 mRNA sentezini engelleyerek DNA sentezini
inhibe ettiği düşünülmektedir.
 Aerosolize, oral ve intravenöz şekli mevcuttur.
 En önemli kullanım alanı kronik HCV, RSV
pnömonisi ve bronşioliti,
 Kırım Kongo kanamalı ateşi etki ?, SARS ?
 Sistemik kullanımda anemi, aerosolize
kullanımda bronkospazm !!!
18

19. Amantadin-Rimantadin
 İnfluenza A virüsüne etkin
 Virüsün M2 proteinine bağlanarak hücre
içine giren virüsü soyunma aşamasında
inhibe ederler.
 Amantadin 100 mg/12 saat, po, 5 gün
Rimantadin 200 mg/gün, po, 5 gün
(Yüksek dozda kullanılırsa nörotoksite,
kardiyak aritmi, ...)
19

20. Oseltamivir-Zanamivir
 İnfluenza A ve B virüsleri üzerine etkilidirler.
 Nöroaminidazı inhibe ederek etki gösterirler.
 Oseltamivir 75 mg/12 saat, po, 5 gün
Zanamivir 10 mg/12 saat inhale, 5 gün kullanılır.
 Klinik fayda sağlayabilmeleri için semptomların
görüldüğü ilk 24-48 saat içinde kullanılmaya
başlanmaları gereklidir
 Kısa süre önce yaşanan salgın sırasında influenza
pnömonisi saptanan hastalarda geç dönemde ilacın
olumlu etkisi olduğu gösterilmiştir
20