Historia da España Moderna

2. • As bases do Estado Moderno: Os reis Católicos
• A expansión europea polo mundo e os inicios da
globalización capitalista
• O novo mundo: da etapa precolombina ao dominio
español
• A Hexemonía da monarquía dos Austrias
• O cambio de ciclo da monarquía no S. XVII
• Sociedade e economía da época moderna

3. • UNIÓN DINÁSTICA
• 1469: Matrimonio entre Isabel de Castela e Fernando
de Aragón
• 1474-1478: Guerra civil en Castela motivado por
intereses contrapostos da nobreza (idea de maior
control por parte de Isabel-Xoana mais manexable)
• Triunfo de Isabel na batalla de Toro. Acordo con
Portugal en Alcaçovas (1479). Fernando asume o poder
en Aragón.
• Características:
• As 2 coroas manteñen leis, institucións, fronteiras e
moedas.
• Políticas comúns nos seus dominios e no plano
internacional.

4. • 1. POLÍTICA INTERIOR
• A. GUERRA CONTRA O REINO DE GRANADA (1482-
1492)
• Inestabilidade Nasarita aproveitada polos RR.CC
• Capitulacións de Granada ou Tratado de Granada. O
2 de Xaneiro de 1492 acórdase a rendición de
Boabdil.
• B. ANEXIÓN DE NAVARRA
• Invasión en 1512. Os Fueros e institucións
mantéñense, incluso ata os nosos días.
• C. RELACIÓNS CON PORTUGAL
• Estreita colaboración por medio de enlaces
matrimoniais.
• Mais problemas en canto ás políticas coloniais entre
ambos Estados.

5. • 2. POLÍTICA EXTERIOR
• Intereses das dúas coroas
• ARAGÓN
• Afianzamento das políticas de control do mediterráneo
occidental. Dominio de Nápoles derrotando a Francia
(Nacemento do podermilitarcos Terzos)
• Recuperación dos Condados do Roselló e Cerdanya
• Conquista de Melilla, Orán e Buxía
• CASTELA
• Ruptura da tradicional alianza con Francia
• Intereses no Atlántico (rutas con Flandres e dominio das
Canarias)
• Política matrimonial: unión dos seus fillos coas grandes
familias europeas (Habsburgo, Yorke Borgoña)

7. • BASES DA MONARQUÍA AUTORITARIA
• Submisión da nobreza e Igrexa con acordos e pactos respectando os
seus privilexios económicos e sociais
• INSTITUCIÓNS
• Consellos, asembleas de xuristas que asesoraban aos monarcas.
• Secretarios reais, homes de confianza da coroa que servían de
enlace entre os diferentes consellos.
• Santa Irmandade, corpo armado encargado de perseguir
criminais.
• ContadoríaReal deFacenda, cuxa función é recadarimpostos.
• Real Audienciaou Chancelería, destinada a mellorara Xustiza.
• Exército profesional, sustentado economicamente pola
monarquía sen ter que depender dos exércitos privados da
nobreza.
• Correxidores, funcionarios que presidían os concellos para
controlaras disputas de podernas cidades.
• Vicerrei, figura que depende directamente da monarquía en

8. • A INTRANSIXENCIA RELIXIOSA COAS MINORÍAS
• 1492: Decreto de expulsión dos xudeus
• Algúns cambian cara ao cristianismo (conversos). A maioría
deciden marchar(Sefardíes)
• Cuestión islámica
• 1492: Capitulacións de Granada
• Liberdade de cultos no antigo Reino nasarita
• 1499: Decreto de bautismo forzoso (Cardeal Cisneros)
• A medida exténdese portodo o reino de Castel
• A maioría acepta a orde e se converten en mouriscos
• Control da Fe
• 1478: Tribunal da inquisición
• Castigos, persecucións, apropiamento de bens, autos de fe,
etc.. contra xudeus, musulmáns e cristiáns.
• http://www.abc.es/historia/abci-falsa-leyenda-negra-
inquisicion-espanola-solo-18-por-ciento-quemado-hoguera-
201512040335_noticia.html

9. • FACTORESOU CAUSAS
-Po líticas, a idea de manter unha cruzada na procura de
novos territorios mantén a mentalidade guerreira dentro
da sociedade. Vía de saída: o Atlántico
-Eco nó m icas, a idea de eliminar intermediarios adquire
maior importancia. Búscase acceder ao producto exótico
directamente
-Cie ntíficas e xe o g ráficas , a maior difusión da cultura
permite menos riscos nas aventuras
-Té cnicas, con novas embarcacións (carabelas) e
material (astrolabio, mapas, compás, etc..)
https://www.youtube.com/watch?v=Vkj8mdu6nh8
-Ide o ló xicas e re lixio sas , fama, riqueza e fe

10. Mapa de Piri Reis (1513)

11. Nao Victoria (1516)

14. • Iniciativa estatal por medio de diferentes personaxes, p.ex.,
Henrique o Navegante
• https://www.youtube.com/watch?v=69DjhMhQm6M
• Busca de especias e ouro cara ás Indias rodeando o
continente Africano
• Conflitos diplomáticos con Castela resoltos nun 1º momento
en Alcaçovas (1479)
• Diferentes exploradores descubren, fundan factorías e
levantan fortalezas
• Resultados: control do comercio oceánico das especias e
da seda
• Páxinas web das viaxes de castela e portugal

16. • “Además, los antes citados Rey y Reina de Castilla, Aragón, Sicilia, etc.,
deseosos y resueltos, con el objetivo de que esta paz sea firme, estable y
duradera, prometen de ahora en adelante, que ni ellos directamente, ni por
medio de otras personas, pública o secretamente, (...) molestarán, dificultarán
o impedirán (...) al citado Rey y Príncipe de Portugal o a los futuros
soberanos de Portugal (...) en sus posesiones (...) comerciales, territoriales (...)
en Guinea, con sus minas de oro, o en cualquiera otras islas, costas o tierra
firme, descubiertas o por descubrir, encontradas o por encontrar, o en las islas
de Madeira, Porto Santo y Desierta, o en todas las islas Azores (...) así como
en las islas de Cabo Verde, o en todas las islas hasta ahora descubiertas, o en
las que sean descubiertas o adquiridas por conquista desde las islas Canarias
hacia el sur y Guinea. Todo lo encontrado o que sea encontrado en el futuro,
adquirido por conquista o descubierto, pertenece al citado Rey y Príncipe de
Portugal (...), con la única excepción de las Islas Canarias (...) las cuales
pertenecen al Reino de Castilla.”
Fragmento Tratado deAlcaçovas (1479)

17. • Iniciativa dun estraño personaxe histórico, rodeado de
enorme polémica (Colón)
• Acordo cos Reis Católicos nas Capitulacións deSantaFe
• Viaxe no verán e chegada a Guanahaní.
• Un bó contrato que beneficia á coroa de Castela
• De novo conflito diplomático con Portugal (Bula Inter
CaeteraeTratadodeTordesillas)
• http://www.artic.ua.es/biblioteca/u85/documentos/1572.pdf
O continente queda co seu nome grazas aos descubrimentos
do cartógrafo Américo Vespucio

20. • Tordesillas
7 de junio de 1494:[...]Los dichos procuradores de los dichos señores
rey y reina de Castilla, de León, de Aragón, de Sevilla, de Granada, y
del dicho rey de Portugal y de los Algarbes, dijeron: Que por cuanto
entre los dichos señores sus constituyentes hay cierta diferencia
sobre lo que a cada una de las dichas partes pertenesce de lo que
hasta hoy día de la fecha de esta capitulación está por descobrir en el
mar océano,y que ellos, por bien de paz y concordia y por
conservación del debdo e amor que el dicho señor rey de Portugal
tiene con los dichos señores rey y reina de Castilla, de Aragón, etc.: a
sus altezas place, y los dichos sus procuradores, en su nombre y por
virtud de los dichos sus poderes, otorgaron y consintieron: 1.- Que se
haga y asigne por el dicho mar océano una raya o línea derecha de
polo a polo,
del polo Ártico al polo Antártico, que es de norte a sur, la cual raya o
línea e señal se haya de dar e dé derecha, como dicho es, a
trescientas setenta leguas de las islas de Cabo Verde para la parte de
poniente, por grados o por otra manera, como mejor y más presto se
pueda dar, de manera que no será más. [...]

21. http://www.artehistoria.jcyl.es/v2/videos/93.htm

22. A MONARQUÍA
HISPÁNICA

25. • INICIODO SEU REINADO (1516-1523)
• HERDANZA
• Froito da política matrimonial dos RR.CC., Carlos I convértese no
monarca mais poderoso de Europa.
• En 1519 consegue o nomeamento como emperador do SIRX
• PROBLEMAS INICIAIS
• As Comunidades de Castela (1519-21)
• Conselleiros de Flandres e Borgoña con tarefas de goberno
• Desconfianza de parte da Nobreza e dalgúns poderes locais de
Castela
• Aumento desa desconfianza coa esixencia de novos impostos
• Levantamento e posterior derrota en Villalar (1521)
• As Xermanías de Valencia e Mallorca (1519-23)
• Carácter social de reivindicacións. Apoio total da Nobreza á
Coroa.

26. • POLÍTICA EXTERIOR
• Visión mais medieval do concepto de monarquía que agora non é
posible realizar
• Defensa da cristiandade ante a ruptura da Igrexa
• CONFLITOS
• PAPADO
• Certa tensión na disputa do poder terreal, sobre todo, a
partires do Saco de Roma (1527)
• FRANCIA
• Oposición francesa á hexemonía Carolina pero sae derrotada
en 4 guerras
• DEFENSA DA CRISTIANDADE
• No mediterráneo mais fracasos que vitorias. Control
paulatino porparte do Imperio Otomán
• No SIRX, con tensións políticas contra os Luteranos e
guerras estériles que rematan coa Paz de Augsburgo (1555).
Cada territorio coa relixión que elixa o seu gobernante.

27. • AMBITOMILITAR
• Herdanza da liña vitoriosa dos RR.CC. (Terzos). Voluntarios e
mercenarios profesionais de tódolos territorios, sobre todo, de
Castela, Suiza e Alemaña.
• AMBITOADMINISTRATIVO
• Gran rendemento, fiabilidade, complexidade e seguridade o corpo
burocrático desta época
• AMBITOECONÓMICO
• Facenda real desbordada polas campañas militares e gastos da
corte
• O ouro e prata americano non queda no territorio español. A maior
parte serve para pagar os empréstitos dos banqueiros alemáns e
italianos.
• Aumento da presión fiscal sobre a poboación non privilexiada
• AMBITOPERSOAL
• Desgaste da persoa de Carlos I. Abdicación en 1556 no seu fillo
Filipe da coroa Castelá e no seu irmán Fernando o SIRX. Morte en

28. Tapiz sobre a batalla de Pavía (1525)

29. • Herdanza dos territorios da Casa de Borgoña, Aragón e
Castela
• 1580: incorporación da coroa portuguesa
• Goberno dende Madrid e El Escorial
• Apoio prioritario (incluso esaxerado) na Coroa de Castela

30. • 1. POLÍTICA INTERIOR
• Fortalecemento dos mecanismos da monarquía autoritaria
• Burocracia mais complexa e maior peso político dos seus cargos
afíns
• Defensa extrema do Catolicismo
• Potencia o papel da Inquisición evitando a entrada do Luteranismo
• RESISTENCIAS:
• Revolta dos mouriscos nas Alpujarras (1567)
• Mais prohibicións e presións sobre a poboación local
• Forte represión posterior e deportacións de moitos vencidos
• Alteracións de Aragón (1591)
• Problemas con Antonio Pérez que se entremezclan con disputas
políticas de poder sobre o territorio Aragonés.
• Revolta dos Países Baixos (1568)
• Transfondo relixioso (calvinismo) con sublevacións e creación
das Provincias Unidas na zona norte de Flandres. Longa guerra
con altibaixos que remata en 1648 coa aparición de Holanda
como Estado.

31. • 2. POLÍTICA EXTERIOR
• CONFLITOS:
• LOITA POLOCONTROL DO MEDITERRÁNEO
• Liga Santa e enfrontamento cos Turcos en Lepanto (1571)
• FRANCIA
• Batalla de San Quintín (1557). Derrota definitiva francesa que
se ve inmersa en graves problemas relixiosos internos durante
40 anos.
• PORTUGAL
• Reclamación de dereitos coa morte do Rei Portugués Henrique
I
• As Cortes de Tomar (con reticencias) o nomean rei en 1581
• Ampliación do Imperio cos territorios portugueses
• INGLATERRA
• Rivalidade no control dos mares e das colonias contra Isabel I
• Armada Invencible (1588) destinada a conquistar o territorio
inglés que fracasa pola mala dirección, a presión inglesa e o
mal tempo.

32. Batalla de San Quintín (1557)

33. Lepanto (1571)

34. • FILIPE III (1598-1621)
• Inicio da época dos validos ou favoritos, similar a un
conselleiro persoal que se encarga na práctica das
decisións do goberno da coroa.
• Principal valido desta etapa: DuquedeLerma
• Expulsión dos mouriscos (1609): graves consecuencias
económicas e sociais, en especial, nos territorios
valencianos.
• Tregua dos doce anos (1609-1621): Paz temporal entre
as Provincias Unidas e España
• Paz conInglaterra
• Inclusión semiforzada na guerra dos trinta anos a
partires de1620

35. FILIPE III

36. • FILIPE IV (1621-1665)
• Valido da época: Conde-DuquedeOlivares
• Inicio do reinado cargado de boas intencións con propostas e reformas
comoo GranMemorial de1624:
• Uniformizar as leis e institucións seguindo o modelo de Castela para
reforzar a autoridade do monarca
• Aumentar a participación dos demais reinos nos gastos militares
(peso en Castela e metais americanos)
• Unión de armas (1626), aportando cada territorio un exército
proporcional á súa poboación.
• Oposición e fracaso destas e outras reformas que marcan o inicio real
do declive
• Enorme lastre e gasto na Guerra dos trinta anos en Alemaña
• Crise de 1640:
• Revolta catalana, portuguesa e mais adiante Nápoles
• Sucesivas derrotas contra Francia e na guerra dos trinta anos
• Paz de Westfalia (1648): Independencia de Holanda
• Paz dos Pireneos (1659): Rosellón, Cerdanya e algunhas prazas en
Flandres para Francia.

37. Batalla de Rocroi (1643)

38. • CARLOS II (1665-1700)
• Valido desta época: Xoan Xosé de Austria
• Incapacidade, inoperancia e esterilidade: claves da persoa de
Carlos II
• Con moitas dificultades, mantéñense a maiorparte dos territorios
europeos e americanos
• Problema sucesorio:
• Pretendentes:
• Filipe de Anjou (familia dos Borbóns)
• Arquiduque Carlos de Austria
• Nomeamento de Filipe pero o arquiduque, Gran Bretaña e outras
potencias menores non están dacordo (posible unión posterior
con Francia e o poderde Luis XIV)
• Inicio da Guerra de Sucesión (1701-1715)
• Filipe V accede ao trono finalmente e iníciase a dinastía
Borbónica, presente ata a actualidade.

39. Carlos II

40. • SOCIEDADE ESTAMENTAL
• PRIVILEXIADOS
• NOBREZA, con cargos de goberno, señoríos e exentos de pagar
impostos.
• CLERO, con influencia de poder no goberno aínda que, por
momentos, controlado pola coroa. Creación de numerosas
ordes relixiosas e control da poboación (INQUISICIÓN)
• NON PRIVILEXIADOS
• BURGUESÍA, escasa e pouco activa con aspiracións de ser
nobres
• LABREGOS, grupo mais numeroso, sometido a unha carga
impositiva crecente.
• Mentalidade social de intolerancia relixiosa e da escasa valoración
do traballo manual (talleres de manufacturas). Consecuencia lóxica:
progreso débil no plano económico

41. • ECONOMÍA
• S. XVI
• Castela, motor da economía da monarquía
• Aragón, non se aproveita dos beneficios da expansión imperial
• Chegada de metais ocasiona unha suba de prezos (inicio a
mediados de século)
• Demanda non satisfeita pola case inexistencia de industria
nacional
• Recursos destinados a gastos militares e gastos suntuarios
• S. XVII
• Período marcado por unha profunda crise causada por:
• Declive demográfico (epidemias, emigración e guerras)
• Caída do comercio con América (ataques ás frotas, fraude e
corrupción)
• Aumento dos gastos da monarquía
• Solucións constante:
• Aumento impositivo da carga fiscal, devaluacións da moeda e
solicitude de mais préstamos.

42. • CARACTERÍSTICAS XERAIS
• Introdución tardía debido ao peso da tradición gótica e
Mudéxar
• Impulso e mecenado da corte de Carlos I
• Persoais interpretacións desta arte (localismos)
• Importación de técnicas e artistas procedentes de Italia

43. • Enorme peso da tradición gótica (Ex. Catedral de Segovia-
1º cuarto do S. XVI)
• Influencia enorme Italiana que promove o cambio
• Sucesión de tres estilos:
• 1. PLATERESCO (1º TERZO S. XVI)
• Novos elementos decorativos en edificios góticos
• Utilización de delicados relevos (Prateiros)

44. Universidad Salamanca

45. • 2. CLASICISTA (2º TERZOXVI)
• Utilización dos modelos clásicos (columnas, linteis, frontóns)
• Palacio de Carlos V (Pedro Machuca)

46. • 3. HERRERIANO (ÚLTIMO TERZOXVI)
• Ausencia decorativa, liñas rectas, volumes cúbicos. Edificios mais
monumentais e xeométricos
• Catedral de Valladolid (Juan de Herrera)

47. • Intentar plasmar os sentimentos relixiosos buscando a
representación da espiritualidade mais que a beleza
• Desenvolvemento principal nos xéneros dos sepulcros,
retablos, sillerías de coro e imaxinería.
• Principais artistas:
• Bartolomé Ordóñez
• Alonso Berruguete
• Juan de Juni

48. Sacrifio de Isaac
(Alonso Berruguete)

49. Enterro de Cristo, Juan de Juni

50. • Adopción da nova linguaxe renacentista (preocupación
pola luz, a cor e a perspectiva)
• Dominio da temática relixiosa
• Artistas destacados:
• Alonso e Pedro Berruguete
• Alonso Sánchez Coello
• Doménikos Theotokópulos (O Greco)
• Estilo manierista con alongamento de figuras
• Xestos dramáticos, cores frías (tonalidades avermelladas e
azuladas), contrastes de luz e composicións complexas
• As súas escenas tentan expresar unha espiritualidade de cara
ao espectador.

51. A paixón, Pedro Berruguete

52. O expolio, O Greco