Materiały do pracy magisterskiej

Odpady biodegradowalne - kompost, czyli pożytki z odpadów
Odpady biodegradowalne są to odpady ulegające biodegradacji - rozumie się przez to odpady, które ulegają
rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów. Do powyższych odpadów zaliczamy
między innymi:
- odpady organiczne powstające w trakcie przygotowywania posiłków,
- odpady zielone na przykład: skoszona trawa, liście, gałęzie, chwasty, itp.
Odpady zielone muszą być przekazywane do regionalnej instalacji przetwarzania
odpadów komunalnych
Jakie kody odpadów stanowią odpady zielone, które kierować będzie trzeba do
regionalnej instalacji, a jakie kody odpadów będzie można kierować do innych instalacji
np. kompostowni niebędącej regionalną instalacją?
fot. Thinkstock
Pytanie dotyczy definicji odpadów zielonych w związku z koniecznością ich kierowania do regionalnej
instalacji przetwarzania odpadów komunalnych.
Jakie kody odpadów stanowią odpady zielone, które kierować będzie trzeba do regionalnej instalacji, a
jakie kody odpadów będzie można kierować do innych instalacji np. kompostowni niebędącej
regionalną instalacją?
Czy wszystkie kody z rodzaju 20 02 01 odpady ulegające biodegradacji znajdujące się w podgrupie
"odpady z ogrodów i parków (w tym cmentarzy)" kwalifikują się jako odpady zielone w rozumieniu
definicji z ustawy o odpadach - dalej u.o.?
Czy każdy odpad o kodzie 20 02 01 będzie odpadem zielonym?
Jeśli nie, jak rozgraniczyć, kiedy mamy do czynienia z odpadem zielonym, który będzie trzeba
kierować do regionalnej instalacji, a kiedy nie?
Z definicji wyłączono odpady z czyszczenia placów i ulic (20 03 03), tak więc czy możemy np. liście
pozyskane ze sprzątania ulic i chodników zakwalifikowane jako kod 20 03 03 wyłączyć z definicji
odpadów zielonych?
Odpowiedź
Odpady zielone w rozumieniu odpadów komunalnych, którym nadaje się kod 20 02 01, to odpady
powstające w wyniku pielęgnacji i uprawiania publicznych i prywatnych terenów zieleni oraz
gromadzone selektywnie odpady pochodzenia roślinnego z targowisk, cmentarzy, parków, zieleńców
miejskich, ogrodów. Odpady te, w myśl ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach muszą

być przekazywane do regionalnej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych. Można więc
powiedzieć, że każdy odpad 20 02 01 wytworzony w źródłach wskazanych wyżej jest odpadem
zielonym. Obowiązek przekazania odpadów do instalacji regionalnej dotyczy wszystkich odpadów
komunalnych.
Natomiast odpady zielone w postaci zwiędniętych kwiatów doniczkowych, sadzonek drzew i krzewów
wytworzone np. placówce handlowej nie będą komunalnymi odpadami zielonymi, właśnie z uwagi na
źródło wytworzenia. Takim odpadom należy nadać kod z grupy 16 Odpady nieujęte w innych grupach,
podgrupie 16 03 - Partie produktów nieodpowiadające wymaganiom oraz produkty przeterminowane
lub nieprzydatne do użytku, oznaczając je pod kodem 16 03 06 Organiczne odpady inne niż
wymienione w 16 03 05, 16 03 80. Są to niewątpliwie bioodpady, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt
3a u.o., jednakże nie są odpadami komunalnymi. Można je przekazać do innej instalacji niż regionalna,
np. do kompostowni niebędącej instalacją regionalną.
Uzasadnienie
Odpady komunalne zostały zdefiniowane w art. 3 ust. 3 pkt 4 u.o. Z definicji tej wynika, że
podstawową kwestią, od której zależy klasyfikacja odpadu jest źródło wytworzenia odpadu, którym w
przypadku odpadów komunalnych jest gospodarstwo domowe albo miejsce, w którym wytwarzane
odpady są podobne co do rodzaju i składu do odpadów wytworzonych w gospodarstwie domowym, z
wyłączeniem odpadów niebezpiecznych. Weźmy za przykład sadzonki drzew nienadające się do
sprzedaży, które zostały wytworzone w zakładzie ogrodniczym albo sadzonki pochodzące z tego
zakładu niesprzedane w placówce handlowej. W pierwszym przypadku odpad należy zaklasyfikować
pod kodem 02 01 03 Odpadowa masa roślinna, w drugim 16 03 06 Organiczne odpady inne niż
wymienione w 16 03 05, 16 03 80. Z uwagi na źródło wytworzenia nie można uznać, że sadzonki
nieprzydatne do dalszej sprzedaży są biodegradowalnymi odpadami komunalnymi, klasyfikowanymi w
grupie 20, podgrupie 20 01 Odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie o kodzie 20
01 99 Inne nie wymienione frakcje zbierane w sposób selektywny ani tym bardziej oznaczyć ich
kodem 20 02 01 Odpady ulegające biodegradacji, gdyż ten kod jest wprawdzie odpowiedni dla
sadzonek i roślin, ale wytworzonych w ogrodach lub parkach. Ani zakład ogrodniczy ani dział
ogrodniczy w placówce handlowej nie jest terenem "zielonym", na którym wytwarzane są "zielone"
odpady biodegradowalne, mimo że nie różnią się składem i charakterem od odpadów powstających
podczas prac pielęgnacyjnych na terenach parków czy cmentarzy i można je zakwalifikować do grupy
20, podgrupy 20 02, do rodzaju 20 02 01 - odpady ulegające biodegradacji.
Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 ze zm.)
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z
2005 r. Nr 236, poz. 2008 ze zm.)06.06.2013
http://www.samorzad.lex.pl/czytaj/-/artykul/odpady-zielone-musza-byc-przekazywane-do-
regionalnej-instalacji-przetwarzania-odpadow-komunalnych/print

Wymagania w zakresie postępowania z odpadami ulegającymi biodegradacji zgodnie z ustawą z
dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.).
Art. 3. 3. Ilekrod w ustawie mowa o: (…)
7) odpadach ulegających biodegradacji - rozumie się przez to odpady, które ulegają rozkładowi
tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów;
Art. 5. Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodowad powstawanie odpadów,
powinien takie działania planowad, projektowad i prowadzid, tak aby:
1) zapobiegad powstawaniu odpadów lub ograniczad ilośd odpadów i ich negatywne oddziaływanie
na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakooczeniu ich użytkowania;
2) zapewniad zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec
powstawaniu odpadów;
3) zapewniad zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których
powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddad odzyskowi.
Art. 10. 1. Odpady powinny byd zbierane w sposób selektywny.
2. Podmiot prowadzący działalnośd w zakresie odbierania odpadów komunalnych jest
obowiązany do selektywnego odbierania odpadów oraz ograniczania ilości odpadów ulegających
biodegradacji kierowanych do składowania.
Art. 16a. Do obowiązkowych zadao własnych gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi
należy:
1) zapewnianie objęcia wszystkich mieszkaoców gminy zorganizowanym systemem odbierania
wszystkich rodzajów odpadów komunalnych;
2) zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów
komunalnych, aby było możliwe:
a) ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,
b) wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych,
c) osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych;
3) zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub
przedsiębiorcami instalacji i urządzeo do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych
albo zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeo do
odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców;
4) zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
kierowanych do składowania:

a) do dnia 31 grudnia 2010 r. - do nie więcej niż 75 % wagowo całkowitej masy odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji,
b) do dnia 31 grudnia 2013 r. - do nie więcej niż 50 % wagowo całkowitej masy odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji,
c) do dnia 31 grudnia 2020 r. - do nie więcej niż 35 % wagowo całkowitej masy odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji
w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
http://www.mos.gov.pl
Dodatkowe narzędzia
Odpadów ulegających biodegradacji
LINK DO STRONY KOMISJI EUROPEJSKIEJ POŚWIĘCONEJ PROBLEMATYCE ODPADÓW
ULĘGAJĄCYCH BIODEGRADACJ
Bio-odpady ulegające biodegradacji odpady ogrodowe i park, odpady spożywcze i kuchenne z
gospodarstw domowych, restauracji, placówek zbiorowego żywienia i handlu detalicznego i
porównywalne odpady z zakładów przetwórstwa spożywczego. Nie obejmuje leśnictwa i odpadów
rolniczych, odchodów, osadów ściekowych ani innych odpadów ulegających biodegradacji, takich
jak włókien naturalnych, papieru czy przetworzonego drewna. Nie obejmują również te produkty
uboczne produkcji żywności, które nie stały się odpadami.
Obecnie głównym zagrożeniem dla środowiska z odpadów organicznych (i inne odpady ulegające
biodegradacji) jest produkcja metanu z takiego rozkładającego na składowiskach odpadów, co
stanowiło około 3% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w UE-15 w 1995 roku. Dyrektywa
składowania odpadów (1999/31/WE) zobowiązuje państwa członkowskie do zmniejszenia ilości
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, że składowisko odpadów do 35% poziomu z
1995 r. do 2016 r. (w niektórych krajach do roku 2020), które w znaczący sposób zmniejszyć ten
problem.
Dyrektywa Składowisko nie określa konkretnych opcji leczenia dla kierowanych
odpadów. Najważniejsze korzyści wynikające z prawidłowego zarządzania bioodpadów - oprócz
redukcję emisji gazów cieplarnianych - będzie produkcja dobrej jakości kompostu i biogazu, które
przyczyniają się do poprawy jakości gleby i wydajności zasobów, jak również wyższy poziom
energii, samo- wystarczalność. Jednak w praktyce, państwa członkowskie są często skłonni aby nie
zdecydować się na kompostowanie lub produkcji biogazu, a zamiast tego wybrać pozornie
najłatwiejszą i najtańszą opcję, np. spalanie lub składowanie i pomijając rzeczywiste korzyści dla
środowiska i kosztów.
Bezsprzecznie, składowanie jest najgorszym rozwiązaniem odpadami bioodpadów. Jednakże do
gospodarowania odpadami ulegającymi biodegradacji kierowanych do dalszej obróbki, nie wydaje
się być kilka korzystnych dla środowiska. Chociaż hierarchia gospodarki odpadami odnosi się
również do zarządzania bioodpadów, w szczególnych przypadkach może być uzasadnione odejść od

niego jak równowagi ekologicznej różnych opcji dostępnych dla gospodarowania tymi odpadami
zależy od szeregu lokalnych czynników, między innymi systemy zbiórki, składu i jakości odpadów,
warunków klimatycznych, potencjał wykorzystania różnych produktów pochodzących z odpadów
takich jak energia elektryczna, ciepła, gazu bogatego w metan lub kompostem. Dlatego też
krajowe strategie gospodarowania tymi odpadami powinny być określone w sposób przejrzysty i
opiera się na strukturze i kompleksowego podejścia, takich jak cyklu życia (LCT). Aby pomóc
decydentom w tworzeniu najlepszego wykorzystania odpadów ulegających biodegradacji, zgodnie z
hierarchią postępowania z odpadami, Komisja przygotowała zestaw wytycznych na temat
zastosowania oceny cyklu życia i cyklu życia myślenia do planowania zarządzania
bioodpadów. Wytyczne są dostępnetutaj .
Liczba instrumentów prawnych UE do kwestii traktowania bioodpadów. Ogólne wymogi w zakresie
gospodarowania odpadami, takie jak środowiska oraz ochrony zdrowia ludzkiego podczas
przetwarzania odpadów oraz priorytetowe traktowanie recyklingu odpadów, są określone w
zmienionej dyrektywie ramowej w sprawie odpadów , która zawiera również szczegółowe związane z bio-
odpadów (nowe wartości docelowe recyklingu dla odpadów z gospodarstw domowych, które mogą
obejmować bioodpady) oraz mechanizm umożliwiający ustalenie kryteriów jakościowych dla
kompostu (end-of-waste kryteria). Składowanie bioodpadów jest skierowana do dyrektywy w
sprawie składowania , która wymaga wykorzystywania odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji na składowiskach odpadów. Dyrektywa IPPC (wkrótce zastąpiony dyrektywie w sprawie
emisji przemysłowych ) określa główne zasady wydawania pozwoleń i kontroli bioodpadów instalacji
przetwarzania odpadów o wydajności przekraczającej 50 ton / dobę. Spalanie bioodpadów reguluje
dyrektywa w sprawie spalania odpadów, a przepisy zdrowotne dla kompostowni i wytwórni biogazu,
które traktują produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego określone są w Animal rozporządzenie o
produktach .
Szczegóły dotyczące obecnej Komisji prace dotyczące dalszych regulacji i wytyczne dotyczące
zarządzania bioodpadów, a także badania na ten temat, można znaleźć w sekcji "Rozwój".
Ostatnia aktualizacja: 18/09/2012
http://www.mos.gov.pl/artykul/2456_odpady_ulegajace_biodegradacji/8961_link_do_strony_komisj
i_europejskiej_poswieconej_problematyce_odpadow_ulegajacych_biodegradacji.html
PROBLEMY GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI
ULEGAJĄCYMI BIODEGRADACJI
Ryszard Szpadt
Politechnika Wrocławska
Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska
ryszard.szpadt@pwr.wroc.pl
1. Wprowadzenie
Ograniczenie składowania frakcji ulegających biodegradacji należy obecnie do najważniejszych
zadań gospodarki odpadami komunalnymi. Bez dalszego rozwoju selektywnego zbierania i
przetwarzania
odpadów zielonych, papieru i tektury oraz odpadów kuchennych, a także budowy instalacji
termicznego
oraz mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych nie będzie
możliwe
zmniejszenie ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji w stopniu spełniającym
wymagania ustawy o odpadach. Wyniki prowadzonych w kraju badań przetwarzania odpadów w
procesach mechaniczno-biologicznych pokazują, że konieczna jest optymalizacja pracy tych instalacji,

gdyż poziom zmniejszenia masy odpadów ulegających biodegradacji jest niezadowalający.
2. Wytwarzanie komunalnych odpadów ulegających biodegradacji
Szacunkowe dane dotyczące ilości wytworzonych w latach 1995 i 2004 roku oraz prognozy
wytworzenia do 2018 roku komunalnych odpadów ulegających biodegradacji zawiera tabela 1 (wg
KPGO 2010 [1]). W tabeli tej przedstawiono także dopuszczalne ilości odpadów komunalnych do
składowania stanowiące:
- w 2010 roku - 75 % masy odpadów komunalnych wytworzonych w roku 1995,
- w 2013 roku - 50 % masy odpadów komunalnych wytworzonych w roku 1995,
- w 2020 roku – 35 % masy odpadów komunalnych wytworzonych w roku 1995.
Prognozowane są nieznaczne zmiany masy wytwarzanych odpadów ulegających biodegradacji, na co
zasadniczy wpływ ma zmniejszenie liczby mieszkańców Polski, przy niedużych zmianach
jednostkowych
ilości tych odpadów na mieszkańca. W stosunku do roku 1995, wzrost masy tych odpadów wyniesie
ok.
23-32 %. W 2004 roku, selektywnie zbierane odpady papieru i tektury oraz odzieży i tekstyliów z
włókien naturalnych stanowiły tylko ok. 1,3 % masy zmieszanych odpadów komunalnych. KPGO
2010
zakłada znaczący wzrost selektywnego zbierania papieru i tektury od 66,7 tys. Mg w 2004 roku do
700-
1000 tys. Mg w latach 2010-2018. W związku z tym zmniejszy się odpowiednio masa zmieszanych
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, z 5040 tys. Mg/a do 4644-3971 tys. Mg/a w tym
okresie. W skład tak zbilansowanych zmieszanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
wchodzą: odpady kuchenne, ogrodowe, pozostałe odpady papieru i tektury oraz drewno. Podana ilość
nie
obejmuje odzieży i tekstyliów z włókien naturalnych, odpadów zielonych oraz odpadów z targowisk,
jednak w rzeczywistości one także częściowo wejdą w skład zmieszanych odpadów komunalnych,
gdyż
nie jest możliwe całkowite odrębne ich zbieranie i przekazanie do recyklingu. W stosunku do
całkowitej
masy zmieszanych odpadów komunalnych, zawarte w nich odpady ulegające biodegradacji stanowiły
w
2004 roku ok. 48,4 %, natomiast w latach 2010-2108 stanowić będą odpowiednio: 47,0% – 42,4%, a
zatem ich ilość zmniejszy się w wyniku wzrostu selektywnego zbierania odpadów papieru i tektury.
Tabela 1. Ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (tys. Mg/a)
Rodzaje odpadów 1995 2004 2010 2013 2018
Papier i tektura 66,7 700 800 1000
Odzież i tekstylia (z mat. natur.) 7,1 7,2 7,0 7,0
Odpady zielone (z ogrodów i parków) 326 341,7 334 331,3
Odpady ulegające biodegradacji w
zmieszanych odpadach komun.
5040,4 4644,3 4327,4 3971,0
Ulegające biodegradacji odpady z
targowisk
80 84,4 82,5 81,8
Razem 4380,0 5520,2 5777,6 5550,9 5391,1
Dopuszczalne składowanie 3285,0 2190,0 1752,0*
Wymagana redukcja 2492,6 3360,9 3639,1
* wartość szacunkowa obliczona jako średnia pomiędzy 50 i 35 % dopuszczalnego poziomu
składowania odpadów ulegających biodegradacji w latach 2013 i 2020
3. Wymagane zmniejszenie masy składowanych odpadów ulegających
biodegradacji
Z danych zawartych w tabeli 1 wynika, że w roku 2010 wymagane jest zmniejszenie masy frakcji
ulegających biodegradacji w odpadach składowanych o 2493 Mg/a (ok. 43 % masy wytworzonych
odpadów ulegających biodegradacji), a w roku 2013 o 3361 Mg/a (ok. 60,5 % masy odpadów). W
2004

roku składowano ok. 4 mln Mg komunalnych odpadów ulegających biodegradacji , co stanowi ok. 91
%
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 roku. Zmniejszenie masy składowanych odpadów
ulegających biodegradacji w 2004 roku oszacowano na ok. 1,52 mln Mg (27,5 % masy wytworzonych
odpadów ulegających biodegradacji), z czego:
- ok. 278 tys. Mg poddano biologicznemu przekształcaniu w instalacjach,
- ok. 66,7 tys. Mg papieru zebrano selektywnie w gospodarstwach domowych i przekazano do
recyklingu,
- ok. 770 tys. Mg mieszkańcy miast i wsi poddali kompostowaniu we własnym zakresie, spalili w
paleniskach domowych lub wykorzystali do skarmiania zwierząt gospodarskich,
- część z 467,5 tys. Mg odpadów opakowaniowych zebrano selektywnie w obiektach infrastruktury.
Poza pierwszymi dwiema pozycjami, pozostałe dane mają zdecydowanie charakter szacunkowy i
trudne są do jednoznacznego udokumentowania.
Z przedstawionych danych wynika, że, w stosunku do roku 2004, należy do 2010 roku zmniejszyć
masę składowanych odpadów ulegających biodegradacji o ok. 1 mln Mg, a do roku 2013 o 1,84 mln
Mg.
Osiągnięcie tych wymagań wiąże się z koniecznością natychmiastowego podjęcia intensywnych i
efektywnych działań w sferze organizacyjnej oraz inwestycyjnej. KPGO 2010 zawiera następujące
kierunki działań dotyczące zmniejszania składowania odpadów ulegających biodegradacji:
- selektywne zbieranie odpadów zielonych z ogrodów i parków, papieru i tektury (opakowań i
odpadów nieopakowaniowych) i poddanie ich recyklingowi,
- kompostowanie odpadów organicznych,
- mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych,
- fermentacja odpadów (organicznych lub zmieszanych),
- termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych.
KPGO 2010 nie zawiera opcji selektywnego zbierania odpadów kuchennych do biologicznego
przetwarzania. Tabela 1 zawiera prognozy znaczącego wzrostu selektywnego zbierania papieru i
tektury
oraz prognozy niewielkiego wzrostu selektywnego zbierania odzieży i tekstyliów z włókien
naturalnych,
nie zawiera natomiast żadnych wymagań dotyczących stopnia selektywnego zbierania odpadów
zielonych, odpadów z targowisk, jak również odpadów kuchennych i ogrodowych. W przypadku
odpadów zielonych z terenów miejskich oraz odpadów z targowisk, możliwe jest osiągnięcie w
stosunkowo krótkim czasie wysokich efektów selektywnego zbierania i biologicznego przekształcania.
Konieczne są głównie działania organizacyjne, w wyniku których podmioty zajmujące się
konserwacją
zieleni miejskiej oraz wywozem odpadów z targowisk będą dostarczać te odpady do stosunkowo
prostych
kompostowni polowych, zamiast na składowiska. Te kompostownie można urządzić na wydzielonych
powierzchniach składowisk, zarówno będących w eksploatacji, jak i zamkniętych. Odpady zielone,
zwłaszcza drzewne, gałęzie, nadają się także do odzysku energii jako biomasa (odnawialne źródło
energii). Osiągnięcie poziomu selektywnego wydzielenia tych odpadów ok. 70 % w stosunku do masy
tych odpadów wytwarzanych do roku 2010 jest realne, a wzrost do poziomu 80 % do roku 2013
również
nie powinien stanowić większego problemu.
Zasadniczym problemem pozostaje zmniejszenie masy odpadów kuchennych i ogrodowych,
będących jednymi z głównych składników zmieszanych odpadów komunalnych. Powodzenie
selektywnego zbierania tych frakcji w gospodarstwach domowych silnie zależy od motywacji
mieszkańców, na którą można wpływać tylko poprzez prowadzenie systematycznej edukacji
ekologicznej. KPGO 2010 zakłada wprawdzie ponad 10-krotny wzrost masy selektywnie zbieranych
odpadów opakowaniowych papieru i tektury z gospodarstw domowych do 2010 roku i dalszy powolny
wzrost w następnych latach, jednak zbieranie odpadów ulegających biodegradacji jest znacznie
trudniejsze pod względem logistycznym niż zbieranie suchych odpadów.
Tabela 2. Szacunkowy bilans zmniejszenia składowania odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji w latach 2010-2013 (tys. Mg/a)

Rodzaje odpadów 2010 2013
Papier i tektura zbierane selektywnie 700 800
Odzież i tekstylia (z mat. natur.) zbierane
selektywnie
7,2 7,0
Odpady zielone (z ogrodów i parków) zbierane
selektywnie
239,2 267,2
Ulegające biodegradacji odpady z targowisk
zbierane selektywnie
59,0 66,0
Odpady kuchenne i ogrodowe kompostowane w
kompostownikach ogrodowych
464 433
Odpady kuchenne i ogrodowe zbierane selektywnie 464 649
Razem 1933,4 2222,2
Wytwarzane odpady ulegające biodegradacji
ogółem
5777,6 5550,9
Pozostałe odpady ulegające biodegradacji w postaci
zmieszanej
3844,2 3328,7
Dopuszczalne składowanie 3285,0 2190,0
Wymagane zmniejszenie składowania odpadów
zmieszanych
559,2 1138,7
Wymagane całkowite zmniejszenie składowania
odpadów
2492,6 3360,9
Alternatywą do selektywnego zbierania odpadów kuchennych i ogrodowych, w celu poddania ich
przetwarzaniu w odrębnych instalacjach, jest lokalne kompostowanie tych odpadów w
kompostownikach
ogrodowych. Rozwiązanie to może być stosowane na obszarach wiejskich, podmiejskich i
peryferyjnych
miast. Jest ono aktualnie realizowane w małym stopniu w miastach i w znacznie większym stopniu na
obszarach wiejskich (tu również do skarmiania zwierząt domowych), jednak rzeczywista skala tych
działań jest trudna do wiarygodnego oszacowania (brak możliwości weryfikacji szacunków zawartych
w
KPGO 2010). Przyjęcie, że 10 % całkowitej masy odpadów ulegających biodegradacji zawartych w
zmieszanych odpadach komunalnych można poddać kompostowaniu indywidualnemu, stanowi
maksymalne założenie do bilansowania odpadów w skali krajowej. Także na poziomie 10 % przyjęto
efektywność selektywnego zbierania odpadów kuchennych i ogrodowych (do przetwarzania w
odrębnych
instalacjach kompostowania) do roku 2010 oraz na poziomie 15 % do roku 2013.
Dla założonych wyżej szacunkowych poziomów selektywnego zbierania poszczególnych strumieni
odpadów przedstawiono w tabeli 2 bilans odpadów ulegających biodegradacji w aspekcie niezbędnych
działań dla osiągnięcia wymaganego zmniejszenia ich składowania w latach 2010 i 2013. W roku
2010
kluczowe znaczenie dla redukcji składowania odpadów ulegających biodegradacji ma zapewnienie
skutecznego selektywnego zbierania i recyklingu wybranych frakcji tych odpadów (77,5% udziału w
redukcji składowania odpadów ulegających biodegradacji), natomiast przetwarzanie frakcji ulegającej
biodegradacji zawartej w zmieszanych odpadów komunalnych ma mniejsze znaczenie (22,5%). W
2013
roku wzrasta natomiast udział wymaganego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (ok.
40%).

4. Wymagana efektywność niezbędnych działań
Z danych tabeli 2 wynika, że jeśli osiągnie się założone poziomy selektywnego zbierania papieru i
tektury, odpadów zielonych, odpadów z targowisk, a także odpadów kuchennych i ogrodowych,
pozostała
masa frakcji ulegającej biodegradacji zawartej w zmieszanych odpadów komunalnych (wymaganej do
usunięcia przed składowaniem) stanowić będzie ok. 560 tys. Mg w roku 2010 i 1140 Mg w roku 2013.
Przeliczając masę tej frakcji na całkowitą masę zmieszanych odpadów komunalnych otrzyma się
następujące szacunkowe wartości: ok. 1190 tys. Mg oraz ok. 2533 tys. Mg.
Biorąc pod uwagę selektywnie zbierane frakcje odpadów kuchennych i ogrodowych, zielonych oraz
odpadów z targowisk, wymagana wydajność instalacji do przetwarzania tych frakcji wyniesie ok. 760
tys.
Mg/a w roku 2010 oraz 980 tys. Mg/a w roku 2013.
Niezbędna w 2010 łączna roku wydajność wszystkich instalacji przetwarzania odpadów ulegających
biodegradacji wynosi ok. 1320 tys. Mg/a, a w roku 2013 ok. 2120 tys. Mg/a.
Wg KPGO 2010, w dniu 31 grudnia 2005 roku czynnych było w kraju 58 kompostowni odpadów
zielonych i selektywnie zbieranych odpadów organicznych, 6 zakładów fermentacji odpadów
komunalnych, 20 zakładów mechaniczno-biologicznego przekształcania oraz 1 spalarnia zmieszanych
odpadów komunalnych. Brak jest danych dotyczących łącznej wydajności tych instalacji. W 2004
roku
procesom przekształcania biologicznego poddano tylko ok. 278 tys. Mg odpadów, a termicznie
unieszkodliwiono 44 tys. Mg odpadów komunalnych. W dominującym stopniu przekształcane są
zmieszane odpady komunalne w instalacjach mechaniczno-biologicznych (kompostowniach
zmieszanych
odpadów komunalnych oraz wydzielonych częściach biologicznej stabilizacji średniej frakcji odpadów
–
z reguły <80 mm - w zakładach mechaniczno-biologicznych).
Gdyby założyć, że łączna wydajność wszystkich instalacji biologicznego, mechaniczno-biologicznego
i termicznego przekształcania wyłącznie frakcji ulegających biodegradacji wynosi 500 tys. Mg/a
(część
wydajności istniejących instalacji nie jest wykorzystana), brakująca wydajność w roku 2010 wyniesie
ok.
820 tys. Mg/a, a w roku 2013 ok. 1620 tys. Mg/a.
Ta brakująca wydajność instalacji jest znacznie większa, jeśli uwzględni się całą masę zmieszanych
odpadów komunalnych poddawanych przetwarzaniu (odpady biodegradowalne stanowią 45-47%
masy
zmieszanych odpadów komunalnych) i wynosi 1470 tys. Mg/a w roku 2010 i 3013 tys. Mg/a w roku
2013.
W świetle tych potrzeb inwestycyjnych, a także organizacyjnych (organizacja selektywnego zbierania)
podaje się poniżej listę niezbędnych działań:
1. Zapewnienie przez gminy i przedsiębiorców, we współpracy z organizacjami odzysku, skutecznego
selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych i nieopakowaniowych papieru i tektury, głównie
na
terenach miejskich. Zakładając, że w jednym pojemniku 2,2 m3 można zebrać w ciągu roku średnio
ok.
15 Mg odpadów papieru i tektury (opróżnianie co 2 tygodnie), całkowita liczba pojemników na papier
powinna wynosić w kraju ok. 50 tys. w roku 2010 i 55 tys. w roku 2013.
2. Zapewnienie przez gminy, przedsiębiorców i podmioty wytwarzające odpady, skutecznej
organizacji selektywnego zbierania i przetwarzania w prostych instalacjach kompostowania
pryzmowego
odpadów z terenów zielonych i odpadów z targowisk oraz przekazania tych odpadów do odzysku
energii.
Wydajność kompostowni odpadów zielonych i odpadów z targowisk powinna wynosić łącznie ok. 300
tys. Mg/a w roku 2010 i ok. 340 tys. Mg/a w roku 2013, jeśli odpady nie zostaną skierowane do
odzysku

energii. Szacując, że łączna wydajność czynnych kompostowni odpadów zielonych w kraju wynosi
ok.
100 tys. Mg/a, brakujące wydajności stanowią ok. 200 tys. Mg/a do roku 2010 i ok. 240 tys. Mg/a do
roku
2013.
3. Aktywne wspieranie przez gminy indywidualnego kompostowania odpadów kuchennych
(roślinnych) i ogrodowych na obszarach wiejskich, podmiejskich i peryferyjnych miast (edukacja
ekologiczna, finansowanie lub dofinansowanie zakupu kompostowników ogrodowych itp.).
4. Organizacja przez gminy i przedsiębiorców selektywnego zbierania odpadów kuchennych i
ogrodowych na obszarach miejskich wraz z odbieraniem tych odpadów do biologicznego
przetwarzania
w procesach fermentacji i kompostowania. Wykorzystanie niedociążonych komór fermentacyjnych
oczyszczalni ścieków do przetwarzania odpadów kuchennych i ogrodowych. Budowa kompostowni
odpadów zbieranych selektywnie przy istniejących składowiskach oraz sortowniach. Wymagana
wydajność instalacji przetwarzania odpadów zbieranych selektywnie wynosi ok. 465 tys. Mg/a w roku
2010 i ok. 650 tys. Mg/a w roku 2013. Można przyjąć, że aktualnie brak jest w kraju instalacji do
przetwarzania selektywnie zbieranych odpadów kuchennych i ogrodowych.
5. Zapewnienie przez gminy i przedsiębiorców wraz z organizacjami społecznymi i charytatywnymi
skutecznego zbierania odzieży, w tym odzieży z włókien naturalnych, z przeznaczeniem do dalszego
użytkowania lub odzysku np. na czyściwa (odzieży nie nadającej się do użytku).
6. Budowa regionalnych instalacji termicznego i mechaniczno-biologicznego przetwarzania
zmieszanych odpadów komunalnych dla zapewnienia łącznej wydajności czynnych i budowanych
instalacji ok. 1190 tys. Mg/a w roku 2010 oraz ok. 2533 tys. Mg/a w roku 2013. Gdyby założyć, że
łączna wydajność czynnych instalacji biologicznego, mechaniczno-biologicznego oraz termicznego
przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych wynosi obecnie ok. 700 tys. Mg/a (w tym: w
Warszawie 260 tys. Mg/a, w Katowicach 32 tys. Mg/a, Prażuchy Nowe - 80 tys. Mg/a , kilkanaście
mniejszych instalacji o wydajnościach 20-25 tys. Mg/a), wówczas brakujące wydajności wynoszą
łącznie
ok. 500 tys. Mg/a do roku 2010 i ok. 1800 tys. Mg/a do roku 2013. Biorąc pod uwagę realizowane
oraz
przygotowywane w kraju inwestycje, szacuje się do roku 2010 zrealizowane będą instalacje o łącznej
wydajności ok. 300 tys. Mg/a, pozostają zatem brakujące wydajności ok. 200 tys. Mg/a w roku 2010 i
1500 tys. Mg/a w roku 2013. Należy tu zwrócić uwagę także na konieczność pełnego wykorzystania
wydajności istniejących i budowanych instalacji, gdyż dotychczas wiele z nich pracowało przy
niepełnym obciążeniu odpadami.
Z przedstawionej analizy wynika, że osiągnięcie do 2010 roku wymaganego poziomu zmniejszenia
składowania odpadów ulegających biodegradacji będzie bardzo trudne, o ile w ogóle możliwe, gdyż
wymaga znaczącej intensyfikacji selektywnego zbierania odpadów papieru i tektury (ponad 10-krotny
wzrost w stosunku do roku 2004), organizacji selektywnego zbierania i przetwarzania odpadów
kuchennych i ogrodowych, skutecznego wsparcia rozwoju kompostowania przydomowego odpadów
kuchennych i ogrodowych na terenach miejskich i podmiejskich, a także inwestycji w zakresie
budowy
instalacji przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Z uwagi na pozostały okres ok. 3 lat do
końca 2010 roku i biorąc pod uwagę czas wymagany dla przygotowania i realizacji inwestycji (5-7 lat)
finansowanych ze środków unijnych, nie jest praktycznie możliwe zrealizowanie w tym okresie
nowych
inwestycji, dla których nie wykonano dotychczas żadnych prac przygotowawczych.
Jeszcze trudniejszym zadaniem jest osiągnięcie znacznie wyższego poziomu zmniejszenia
składowania odpadów ulegających biodegradacji do roku 2013, gdyż konieczne jest ponad trzykrotne
zwiększenie zadań inwestycyjnych w zakresie przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w
stosunku do roku 2010. Zasadniczy postęp w latach 2010-2013 można zatem osiągnąć głównie
poprzez
budowę nowych instalacji termicznego i mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych
odpadów komunalnych i w mniejszym stopniu poprzez rozbudowę instalacji przetwarzania odpadów
zbieranych selektywnie.

Zasadniczym problemem pozostaje zatem wybór typów i rozwiązań technologicznych i technicznych
instalacji gwarantujących osiągnięcie postawionych celów. W dalszej części skupiono się na ocenie
instalacji mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów komunalnych, pomijając instalacje
termiczne, które zapewniają całkowity rozkład termiczny frakcji ulegających biodegradacji.
W zakładach mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów, odpady są sortowane w części
mechanicznej na 2 lub 3 frakcje ziarnowe. W przypadku dwóch frakcji, ich uziarnienie wynosi z
reguły
<40 mm i > 40 mm. Z frakcji > 40 mm wydzielane są grube frakcje surowcowe > 180 mm lub >200
mm
(karton, tworzywa sztuczne), a pozostałość po sortowaniu (luzem lub w postaci zbelowanej) usuwana
jest
również na składowisko. Frakcja < 40 mm jest usuwana bezpośrednio na składowisko (traktowana
niesłusznie jako frakcja mineralna do wykorzystania na warstwy izolacyjne). Masa wydzielanych
surowców nie przekracza na ogół 10 % masy sortowanych odpadów, jednak potencjał surowcowy
odpadów jest znacznie wyższy i wynosi nawet 15-20 % ich masy.
W przypadku sortowania na trzy frakcje, są to frakcje: drobna (< 20 mm), średnia 20-70 mm lub 20-80
mm lub 20-100 mm oraz frakcja gruba > 70 mm lub > 80 mm lub > 100 mm.
Frakcja drobna jest usuwana bezpośrednio na składowisko, z reguły jest wykorzystywana na warstwę
izolacyjną jako tzw. materiał inertny (co nie do końca jest prawdziwe – frakcja <20 mm zawiera ok.
30%
składników ulegających biodegradacji). Frakcja średnia, po wydzieleniu składników niebezpiecznych i
ewentualnie szkła oraz metali, jest kierowana do biologicznej stabilizacji tlenowej lub beztlenowej.
Frakcja gruba, po ręcznym sortowaniu składników surowcowych i elektromagnetycznej separacji
metali
żelaznych, jest usuwana na składowisko w postaci luźnej lub po zbelowaniu. Nie prowadzi się
dotychczas
przetwarzania frakcji grubej na paliwo zastępcze, choć to rozwiązanie jest rozważane w niektórych
zakładach. Odrębnie sortowane ręcznie są również odpady zbierane selektywnie. Pełna biologiczna
stabilizacja frakcji średniej ma miejsce tylko w nielicznych instalacjach, w większości instalacji
stabilizacja jest tylko częściowa lub nie jest prowadzona w ogóle. W niektórych zakładach
prowadzone
jest tylko kompostowanie selektywnie zbieranych bioodpadów, ewentualnie z małym dodatkiem
frakcji
średniej.
Aktualnie, w większości projektowanych zakładów mechaniczno-biologicznego przekształcania
odpadów przyjmowany jest podział odpadów na trzy frakcje < 20 mm, 20-80 mm oraz > 80 mm.
Na podstawie danych z istniejących zakładów oraz wyników badań odpadów, przyjęto do dalszych
analiz następujący uśredniony bilans masowy sortowania zmieszanych odpadów komunalnych:
- frakcja < 20 mm 23,5 %
- frakcja 20-80 mm 41,0 %
- frakcja > 80 mm 35,5 % (w tym 12 % stanowią odpady surowcowe możliwe do
wysortowania).
Podczas biologicznej stabilizacji frakcji średniej 20-80 mm następuje zmniejszenie jej masy średnio o
ok. 50 %, w wyniku utleniania biodegradowalnej frakcji organicznej oraz odparowania części wody.
Tak więc, w wyniku sortowania (ubytek 12 %) i biologicznej stabilizacji (ubytek 20,5 %) masa
odpadów zmniejsza się do ok. 68,5 % masy początkowej, w tym udziały pozostałych frakcji (w
stosunku
do masy odpadów przed przetwarzaniem) wynoszą:
- frakcja < 20 mm 23,5 %
- ustabilizowana frakcja 20-80 mm (stabilizat) 20,5 %
- pozostała frakcja > 80 mm 23,5 %
W tabelach 4 i 5 przedstawiono przykładowe charakterystyki frakcji materiałowych wytworzonych w
jednym z zakładów mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych.
Tabela 4. Skład materiałowy frakcji odpadów, jako % masy zmieszanych odpadów komunalnych
Składnik 20-80

mm
> 80 mm po
wydzieleniu
surowców
surowce
> 80 mm
< 20 mm wielkogabarytowe
razem
Kuchenne i ogrodowe 17,57 4,87 22,44
Drewno 0,08 1,01 1,09
Papier i tektura 2,63 10,33 3,20 16,16
Tworzywa sztuczne 0,66 10,33 1,70 12,69
Szkło 4,33 0,58 1,00 5,91
Tekstylia 0,07 4,24 4,31
Metale 0,53 1,60 2,13
Odpady niebezpieczne
Kompozyty 0,19 3,49 3,68
Inertne 1,44 1,18 2,62
Inne kategorie 0,97 0,97
Udział frakcji, % 27,5 37,0 7,5 26,0 2,0 100
Tabela 5. Wybrane parametry frakcji 20-80 mm i < 20 mm oraz stabilizatu
Składnik Jednostka Frakcja
20-80
mm
StabilizatStabilizat
oczyszczony -
kompost
Frakcja
< 20 mm
Wilgotność % 58,4 53,39 39,60 31,93
Strata prażenia % sm 66,71 55,82 32,85 29,77
Tworzywa
sztuczne
% masy 4,50
Szkło % masy 15,6
Kamienie, gruz % masy 10,6
Metale % masy 2,1
Kompost % masy 67,2
Dane z powyższych tabel wskazują, że:
- frakcja drobna odpadów (0-20 mm) nie może być traktowana jako frakcja mineralna, gdyż zawiera
ona ok. 30% substancji organicznych ulegających biodegradacji (oznaczonych jako strata prażenia). W
stosunku do całkowitej masy odpadów, ta frakcja ulegająca biodegradacji stanowi 7,8% (nie jest ona
uwzględniona w ogólnym bilansie odpadów biodegradowalnych),
- całkowita zawartość składników ulegających biodegradacji (odpady kuchenne, ogrodowe, papier,
drewno) we frakcjach odpadów > 20 mm wynosi 39,7%, w tym 20,2% przypada na frakcję 20-80 mm
(głównie odpady kuchenne i ogrodowe), 16,20 % na frakcję > 80 mm, pozostałą po wysortowaniu
składników surowcowych (głównie papieru i tektury), a tylko 3,3% stanowi wysortowany papier,
- uwzględniając frakcję < 20 mm, całkowita masa składników ulegających biodegradacji stanowi ok.
47,5% całej masy odpadów po wydzieleniu surowców i frakcji 20-80 mm do biostabilizacji, na
składowisko usuwa się frakcję ulegającą biodegradacji (we frakcji < 20 mm i > 80 mm) stanowiącą
24%
początkowej masy odpadów oraz ok. połowę całkowitej początkowej zawartości frakcji ulegającej
biodegradacji w odpadach surowych,
- stabilizat frakcji 20-80 mm zawiera ok. 67% kompostu (oczyszczonej ustabilizowanej frakcji
ulegającej biodegradacji) oraz 33% zanieczyszczeń, głównie mineralnych (szkło, kamienie, gruz).

Należy zwrócić uwagę na możliwość dalszego przetwarzania otrzymanych frakcji, tj. wydzielenia
kompostu ze stabilizatu (niskiej jakości lecz przydatnego do rekultywacji) przez jego przesiewanie i
separację szkła oraz folii, oraz przetworzenia pozostałej frakcji > 80 mm na paliwo zastępcze w
procesach
separacji w strumieniu powietrza oraz suszenia.
Zestawienie średnich zawartości frakcji ulegających biodegradacji w odpadach komunalnych zawiera
tabela 6.
Tabela 6. Średnie zawartości substancji ulegających biodegradacji we frakcjach zmieszanych
Frakcja Zawartość substancji
ulegającej biodegradacji
jako % całkowitej masy
zmieszanych odpadów
komunalnych
Zawartość substancji ulegającej
biodegradacji jako % całkowitej
zawartości substancji ulegającej
biodegradacji w całej masie zmieszanych
drobna < 20 mm 8 17
średnia 20-80 mm 20 42,6
gruba > 80 mm bez
papieru nadającego się do
recyklingu
16 34
papier z frakcji >80 mm
nadający się do
recyklingu
3 6,4
Razem 47 100
Aby zapewnić całkowite przetworzenie frakcji ulegających biodegradacji, zawartych w zmieszanych
odpadach komunalnych, należałoby:
- poddać biologicznej stabilizacji całą frakcję < 80 mm, a frakcję > 80 mm, po ewentualnym
oddzieleniu czystego papieru i tektury do recyklingu, przetworzyć na paliwo zastępcze, albo
- całą masę odpadów poddać biologicznemu suszeniu, a z otrzymanego tzw. suchego stabilizatu
wydzielić frakcję palną z przeznaczeniem na paliwo zastępcze.
Tabela 7 zawiera zestawienie efektywności różnych procesów wydzielania odpadów ulegających
biodegradacji z odpadów zmieszanych – do bilansu przyjęto uśrednione zawartości odpadów
ulegających
biodegradacji we frakcjach odpadów zmieszanych.
Założono, że stabilizat jest na tyle ustabilizowany biologicznie, że pozostała w nim nierozłożona
substancja organiczna może być traktowana jako nie ulegająca dalszej biodegradacji. Należy jednak
podkreślić, że konieczne jest jednoznaczne określenie wymaganych parametrów jakościowych
stabilizatu
z odpadów, aby uznać, że spełnia on wymagania pełnego przetworzenia odpadów ulegających
biodegradacji, równoważnego przetworzeniu odpadów w procesie termicznym. Wymagania takie
zostały opracowane m.in. w Niemczech i Austrii, zawarte były w projekcie dyrektywy UE o
bioodpadach
[2], powinny zostać jednoznacznie zdefiniowane także w Polsce dla umożliwienia jednolitego w skali
kraju rozliczania poziomów redukcji odpadów ulegających biodegradacji.
Tabela 7. Ubytek masy substancji ulegających biodegradacji w procesach sortowania i przetwarzania
zmieszanych odpadów komunalnych
Procesy sortowania i
przetwarzania
Zmniejszenie składowania

substancji ulegającej
masy zmieszanych odpadów
komunalnych
Zmniejszenie składowania
substancji ulegającej
zawartości substancji ulegającej
biodegradacji w całej masie
zmieszanych odpadów
komunalnych
Stabilizacja frakcji 20-80 mm,
recykling papieru z frakcji > 80
mm. Składowanie stabilizatu,
frakcji <20 mm i pozostałej
frakcji > 80 mm
23 49
Stabilizacja frakcji < 80 mm,
mm. Składowanie stabilizatu i
pozostałej frakcji > 80 mm
31 66
Stabilizacja frakcji < 80 mm
mm. Wytwarzanie paliwa
zastępczego z pozostałej frakcji
> 80 mm. Składowanie tylko
stabilizatu lub z wykorzystanie
części stabilizatu do celów
rekultywacyjnych
47 100
5. Podsumowanie
Dla osiągnięcia brakujących poziomów zmniejszenia składowania odpadów ulegających biodegradacji
należy podjąć następujące działania:
- organizacyjne i inwestycyjne (zakup pojemników, doposażenie sortowni) w zakresie selektywnego
zbierania i recyklingu ok. 700 tys. Mg/a papieru i tektury do roku 2010 oraz dalszych 100 tys. Mg/a do
roku 2013,
- organizacyjne i inwestycyjne (budowa kompostowni polowych o wydajności ok. 200 tys. Mg/a do
roku
2010 i dalszych 40 tys. Mg/a do roku 2013, jeśli nie podda się odpadów odzyskowi energii)
selektywnego
zbierania i biologicznego przetwarzania (ok. 300 tys. Mg/a do roku 2010 i dalszych 40 tys. Mg/a do
roku
2013) oraz/lub wykorzystania odpadów zielonych i odpadów z placów targowych do wytwarzania
energii,
- aktywne wspieranie przez gminy indywidualnego kompostowania odpadów kuchennych (roślinnych)
i
ogrodowych na obszarach wiejskich, podmiejskich i peryferyjnych miast (edukacja ekologiczna,
finansowanie lub dofinansowanie zakupu kompostowników ogrodowych itp.).
- organizacja przez gminy i przedsiębiorców selektywnego zbierania odpadów kuchennych i
ogrodowych
na obszarach miejskich wraz z odbieraniem tych odpadów do biologicznego przetwarzania w
procesach
fermentacji i kompostowania. Wykorzystanie niedociążonych komór fermentacyjnych oczyszczalni
ścieków do przetwarzania odpadów kuchennych i ogrodowych. Budowa kompostowni odpadów

zbieranych selektywnie przy istniejących składowiskach oraz sortowniach. Wymagana wydajność
instalacji przetwarzania odpadów zbieranych selektywnie wynosi ok. 465 tys. Mg/a w roku 2010 i ok.
650
tys. Mg/a w roku 2013. Aktualnie, praktycznie brak jest w kraju instalacji do przetwarzania
selektywnie
zbieranych odpadów kuchennych i ogrodowych.
- zapewnienie przez gminy i przedsiębiorców wraz z organizacjami społecznymi i charytatywnymi
skutecznego zbierania odzieży, w tym odzieży z włókien naturalnych, z przeznaczeniem do dalszego
użytkowania lub odzysku np. na czyściwa (odzieży nie nadającej się do użytku).
- budowa regionalnych instalacji termicznego i mechaniczno-biologicznego przetwarzania
zmieszanych
odpadów komunalnych dla zapewnienia łącznej wydajności czynnych i budowanych instalacji ok.
1190
tys. Mg/a w roku 2010 oraz ok. 2533 tys. Mg/a w roku 2013. Brakujące wydajności wynoszą łącznie
ok.
500 tys. Mg/a do roku 2010 i ok. 1800 tys. Mg/a do roku 2013. Biorąc pod uwagę realizowane oraz
przygotowywane w kraju inwestycje, szacuje się do roku 2010 zrealizowane będą instalacje o łącznej
wydajności ok. 300 tys. Mg/a, pozostają zatem brakujące wydajności ok. 200 tys. Mg/a dla roku 2010
i
1500 tys. Mg/a dla roku 2013.
6. Bibliografia
[1] Uchwała nr 23 Rady Ministrów z dnia 29grudnia 2006 r. w sprawie uchwalenia Krajowego planu
gospodarki odpadami 2010. (M.P. nr 90, poz. 946).
[2] Die biologischeBehandlung von Bioabfällen. ZweiterEntwurf. European Commision. Brussel,
12.02.2001.
http://www.pzits-cedeko.com.pl/referaty/Ryszard_Szpadt.pdf
2.3.4. Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne
Zapobieganie powstawaniu, źródła powstawania, ilości wytworzone i zagospodarowane
Ze względu na różnorodność odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalne,
są stosowane różne metody zapobiegania powstawaniu tych odpadów. Szczególne znaczenie
ma modernizacja istniejących technologii.
Do odpadów ulegających biodegradacji innych niż komunalne zalicza się 65 rodzajów
odpadów zakwalifikowanych ze względu na źródło pochodzenia m.in. do następujących grup:
grupy 02 - odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych,
rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności (30 rodzajów
odpadów z podgrup: 02 01, 02 03, 02 03, 02 04, 02 05, 02 06 i 02 07),
grupy 03 - odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji płyt i mebli, masy
celulozowej, papieru i tektury (10 rodzajów odpadów z podgrup: 03 01 i 03 03),
grupy 04 - odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego
(6 rodzajów odpadów z podgrup: 04 01 i 04 02),
grupy 19 - odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów,
z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów
przemysłowych (13 rodzajów odpadów z podgrup: 19 06, 19 08, 19 09 i 19 12).
Właściwości fizyczne i skład chemiczny odpadów ulegających biodegradacji z sektora
przemysłowego są bardzo zróżnicowane i zależą od miejsca powstawania odpadów, rodzajów
użytych surowców oraz warunków technologicznych prowadzenia procesu. Z kolei odpady

wytwarzane w poszczególnych sektorach przemysłu z reguły charakteryzują: jednorodność
i stabilność oraz zbliżone właściwości fizyczne i chemiczne.
Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa,
przetwórstwa żywności (grupa 02)
Tabela 11 zawiera zestawienie danych o produkcji wędlin i cukru w latach 2004-2008.
Tabela 1. Produkcja wybranych wyrobów (tys. Mg)
Produkcja 2004 2005 2006 2007 2008
wędliny, tys. Mg 856 756 826 845 899
cukier, tys. Mg 1999 2033 1574 1857 1397
W branży spożywczej następuje regularny spadek całkowitej masy wytwarzanych odpadów (w 2006
r. duży wpływ przemysłu cukrowniczego, a następnie w roku 2008 częściowo wpływ kryzysu
gospodarczego).
Znaczny wzrost masy odpadów wystąpił w przetwórstwie mięsa, owoców i warzyw, wyrobów
tytoniowych, a także produkcji napojów, niezależnie od kryzysu gospodarczego. Bardzo duży spadek
masy odpadów w przemyśle cukrowniczym w roku 2006 wiązał się z zamknięciem wielu cukrowni (76
cukrowni czynnych w roku 2000, 43 – w roku 2004 i 19 cukrowni w roku 2008), co było konsekwencją
zmniejszenia limitów produkcji cukru przez Komisję Europejską (z 1672 tys. Mg w roku 2005/2006 do
1406 tys. Mg w roku 2009/2010), a w 2008 roku wpływ miał także kryzys ekonomiczny. Głównym
rodzajem odpadów w przemyśle cukrowniczym są wysłodki, wykorzystywane na cele paszowe.
W 2008 r. znaczący odsetek odpadów grupy 02 został wykorzystany, głównie na cele paszowe i
nawozowe.
Tabela 2. Masa odpadów ulegających biodegradacji z grupy 02 wytworzonych w latach
2004, 2006 i 2008, w podziale na rodzaje i podgrupy
Lp.
Kod
odpadu
Nazwa odpadu
Masa odpadów ulegających
biodegradacji innych niż
komunalne, w tys. Mg,
wytworzonych w latach
2004 2006 2008
1 02 01 02 Odpadowa tkanka zwierzęca 31,2 21,0 3,1
2 02 01 03 Odpadowa masa roślinna 21,9 40,8 53,2
3 02 01 06 Odchody zwierzęce 212,3 234,2 387,8
4 02 01 07 Odpady z gospodarki leśnej 0,0 0,1 0,0
5 02 01 83 Odpady z upraw hydroponicznych 0,0 0,0 0,0
02 01
Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, leśnictwa,
łowiectwa i rybołówstwa
265,4 296,1 444,1
6 02 02 01 Odpady z mycia i przygotowania surowców 4,2 36,9 28,2
7 02 02 02 Odpadowa tkanka zwierzęca 265,8 653,5 523,1
8 02 02 03 Surowce i produkty nienadające się do spożycia i przetwórstwa 22,4 30,1 35,4
9 02 02 04 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 31,5 32,3 29,3
10 02 02 82 Odpady z produkcji mączki rybnej 0,0 0,0 0,0

02 02
Odpady z przygotowania i przetwórstwa produktów spożywczych
pochodzenia zwierzęcego Inne nie wymienione odpady
323,9 752,8 616,0
11 02 03 01
Szlamy z mycia, oczyszczania, obierania, odwirowywania i oddzielania
surowców
58,1 62,5 67,2
12 02 03 03 Odpady poekstrakcyjne 0,0 274,2 236,4
13 02 03 04 Surowce i produkty nie nadające się do spożycia i przetwórstwa 6,0 25,6 15,1
14 02 03 05 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 26,7 25 49,7
15 02 03 80
Wytłoki, osady i inne odpady z przetwórstwa produktów roślinnych
(z wyłączeniem 02 03 81)
211,1 254,8 379,6
16 02 03 81 Odpady z produkcji pasz roślinnych 0,0 1,2 0,0
17 02 03 82 Odpady tytoniowe 3,1 4,6 5,9
02 03
Odpady z przygotowania, przetwórstwa produktów i używek spożywczych
oraz odpady pochodzenia roślinnego (z wyłączeniem 02 07)
305,0 647,9 753,9
19 02 04 80 Wysłodki 4228,6 3221,7 1707,3
02 04 Odpady z przemysłu cukrowniczego 4228,8 3223,8 1707,3
20 02 05 01 Surowce i produkty nieprzydatne do spożycia oraz przetwarzania 63,9 99,6 6,0
22 02 05 80 Odpadowa serwatka 807,2 963,6 933,6
02 05 Odpady z przemysłu mleczarskiego 892,8 1085,6 956,8
23 02 06 01 Surowce i produkty nieprzydatne do spożycia oraz przetwarzania 6,6 10,1 9,7
25 02 06 80 Nieprzydatne do wykorzystania tłuszcze spożywcze 0,0 0,0 0,0
02 06 Odpady z przemysłu piekarniczego i cukierniczego 6,6 10,1 9,7
26 02 07 01 Odpady z mycia, oczyszczania i mechanicznego rozdrabniania surowców 15,7 28,5 13,7
27 02 07 02 Odpady z destylacji spirytualiów 6,7 0,0 0,0
28 02 07 04 Surowce i produkty nieprzydatne do spożycia i przetwórstwa 3,6 0,9 0,9
30 02 07 80 Wytłoki, osady moszczowe i pofermentacyjne, wywary 674,3 1023,2 1113,2
02 07
Odpady z produkcji napojów alkoholowych i bezalkoholowych
(z wyłączeniem kawy, herbaty i kakao)
701,8 1055,8 1132,5
Do najważniejszych problemów w gospodarce odpadami z grupy 02 należą: rozproszenie źródeł
powstawania odpadów, sezonowośd wytwarzania dużej ilości odpadów (tryb kampanii), brak
ekonomicznego uzasadnienia dla stosowania procesów odzysku dla części rodzajów odpadów z tej
grupy oraz trudności z transportem na większe odległości.
Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru
i tektury (grupa 03)
Produkcja tarcicy drzewnej (tab. 13), a także wytwarzanie odpadów z produkcji drewna i wyrobów z
drewna (tab. 14) były ze sobą ściśle skorelowane w latach 2004-2008.
Tabela 3. Produkcja tarcicy oraz papieru i tektury w latach 2004 oraz 2006-2008
Produkcja 2004 2006 2007 2008
Tarcicy, dam3
3164 3607 4417 3786
papieru i tektury, tys. Mg 2635,2 2857,1 3004,8 3043,8

W latach 2004-2007 miał miejsce stały wzrost produkcji tarcicy oraz masy wytwarzanych odpadów,
natomiast w roku 2008 nastąpiło zmniejszenie obydwu wskaźników, co wiązało się z kryzysem w
branży meblarskiej i znacznym zmniejszeniem produkcji oraz eksportu mebli. Zdecydowana
większośd odpadów poddana jest odzyskowi.
Lp.
Kod
odpadu
Nazwa odpadu
2004 2006 2008
1 03 01 01 Odpady kory i korka 379,9 379,8 297,1
2 03 01 05
Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir inne niż
wymienione w 03 01 04
1119,0 1640,7 1834,9
03 01 Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli 1505,5 2027,1 2144,1
4 03 03 01 Odpady z kory i drewna 319,7 343,2 328,5
5 03 03 02 Osady i szlamy z produkcji celulozy metodą siarczynową 8,5 13,6 14,0
6 03 03 05 Szlamy z odbarwiania makulatury 60,9 64,1 72,0
7 03 03 07 Mechanicznie wydzielone odrzuty z przeróbki makulatury i tektury 53,1 57,7 73,8
8 03 03 08 Odpady z sortowania papieru i tektury przeznaczone do recyklingu 36,5 80,6 148,0
9 03 03 10
Odpady z włókna, szlamy z włókien, wypełniaczy i powłok z
mechanicznej separacji
41,8 60,5 68,6
03 03
Odpady z produkcji oraz z przetwórstwa masy celulozowej, papieru i
tektury
524,8 670,7 760
Do najważniejszych problemów w gospodarce tymi odpadami należy duże uwodnienie
niektórych rodzajów odpadów (np. osadów ściekowych), utrudniające ich unieszkodliwianie i
odzysk. Jest składowany duży procent odpadów z podgrupy 03 03.
Odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego (grupa 04)
W latach 2002-2008 nastąpił znaczny spadek ilości wytwarzanych odpadów z grupy 04. Spadek ten
spowodowany był zmniejszeniem produkcji w przemysłach skórzanym, futrzarskim i tekstylnym
wskutek upadku wielu przedsiębiorstw, niewytrzymujących konkurencji tanich towarów z Chin i
innych krajów azjatyckich, a także europejskich.
Lp.
Kod
odpadu
Nazwa odpadu
2004 2006 2008
1 04 01 06
Osady zawierające chrom, zwłaszcza z zakładowych oczyszczalni
ścieków
5,4 1,4 1,2
2 04 01 07
Osady nie zawierające chromu, zwłaszcza z zakładowych oczyszczalni
ścieków
0,9 1,6 1,0
04 01 Odpady z przemysłu skórzanego i futrzarskiego 6,3 3,0 2,2

3 04 02 10 Substancje organiczne z produktów naturalnych (np. tłuszcze, woski) 0,0 0,0 0,0
4 04 02 20 Odpady z zakładowych oczyszczalni ścieków 1,1 0,7 0,1
5 04 02 21 Odpady z nieprzetworzonych naturalnych włókien tekstylnych 1,2 0,3 0,1
6 04 02 22 Odpady z przetworzonych naturalnych włókien tekstylnych 3,5 3,3 3,6
04 02 Odpady z przemysłu tekstylnego 5,8 4,3 3,8
Do najważniejszych problemów w gospodarce tymi odpadami należą: nieprawidłowości
występujące w małych zakładach, w których powstają odpady ciekłe, w niewystarczającym
stopniu zneutralizowane i odprowadzane nielegalnie do środowiska oraz składowanie dużej
części odpadów.
Odpady z instalacji i urządzeo służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z
uzdatniania wody pitnej i do celów przemysłowych (grupa 19), poza komunalnymi osadami
ściekowymi
Do grupy 19 zalicza się m.in. odpady z tlenowej i beztlenowej fermentacji odpadów stałych oraz
odpady z oczyszczalni ścieków i stacji uzdatniania wody.
Lp.
Kod
odpadu
Nazwa odpadu
2004 2006 2008
1 19 06 04
Przefermentowane odpady z beztlenowego rozkładu odpadów
komunalnych
31,4 27,5 4,6
2 19 06 06
Przefermentowane odpady z beztlenowego rozkładu odpadów
zwierzęcych i roślinnych
0,0 19,5 41,8
19 06 Odpady z beztlenowego rozkładu odpadów 31,4 47,0 46,4
3 19 08 01 Skratki 27,7 27,6 45,7
4 19 08 02 Zawartość piaskowników 49,7 52,2 48,6
5 19 08 09
Tłuszcze i mieszaniny olejów z separacji olej/woda zawierające
wyłącznie oleje jadalne i tłuszcze
3,7 3,5 7,3
6 19 08 12 Szlamy z biologicznego oczyszczania ścieków przemysłowych 150,0 68,2 25,9
19 08
Odpady z oczyszczalni ścieków nieujęte w innych grupach (poza 19
08 05)
231,1 151,5 127,5
7 19 09 01 Odpady stałe ze wstępnej filtracji i skratki 1,9 0,9 2,5
8 19 09 02 Osady z klarowania wody 2070,1 1789,3 2188,9
19 09 Odpady z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych 2072 1790,2 2191,4
9 19 12 01 Papier i tektura 38,7 58,6 49,2
10 19 12 07 Drewno inne niż wymienione w 19 12 06 0,8 3,0 4,2
11 19 12 08 Tekstylia z włókien naturalnych 9,9 7,3 0,0
12 19 12 12
Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z
mechanicznej obróbki odpadów
20,2 116,7 385,8
19 12
Odpady z mechanicznej obróbki odpadów (np. obróbki ręcznej,
sortowania, zgniatania, granulowania) nie ujęte w innych grupach
69,6 185,6 439,2
Do najważniejszych problemów w gospodarce tymi odpadami należą: różnorodność
i zmienność właściwości wytwarzanych odpadów, masowość wytwarzania, duży procent
składowanych odpadów (np. w podgrupach 19 08 oraz 19 09).

Istniejący system zagospodarowania
System opiera się na odpowiedzialności wytwórców odpadów, za ich właściwe zagospodarowanie.
Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne, były przede wszystkim, poddawane
odzyskowi (tab. 17).
Tabela 7. Masa odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych oraz poddanych
odzyskowi, unieszkodliwionych, magazynowanych i nagromadzonych w grupach 02, 03,
04 i 19 (bez 19 08 05) w latach 2004, 2006 i 2008
Lp.
Kod
odpadu
Odpady wytworzone
w ciągu roku
Unieszkodliwione
Magazyno-
wane
czasowo
Dotychcz
as
składowa-
ne (nagro-
madzone)
na składo-
wiskach
własnych
ogółem
poddane
odzyskowi
razem termicznie
komposto-
wane
Składowane na
składowiskach
własnych
i innych
w inny
sposób
w tys. Mg,
1 2004 11167,7 8672,4 2326,0 157,6 32,8 224,8 1878,5 169,6 7400,4
2 2006 11951,5 9725,3 2083,2 178,0 33,6 234,9 1583,5 185,3 2553,5
3 2008 11329,0 8395,9 2618,3 213,8 62,5 478,5 1864,3 249,9 2860,7
3.1. Odpady komunalne, w tym ulegające biodegradacji
Prognozowane ilości wytwarzanych odpadów komunalnych w kraju, komunalnych odpadów
ulegających biodegradacji oraz ilości komunalnych odpadów ulegających biodegradacji
dopuszczone do składowania w latach 2011-2022 przedstawiono na rysunku 8.

Rysunek 1. Prognozowane ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, w tym odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji w latach 2011-2022
Oczekuje się wzrostu ilości wytwarzanych odpadów w przeliczeniu na jednego mieszkańca
do poziomu 329 kg/M w 2013 r. i 377 kg/M w 2020 r. i ilości wytwarzanych odpadów
z tempem od 1,2 do 1,6% rocznie.
W tabeli 26 przedstawiono prognozowane ilości wytwarzanych 4 frakcji odpadów
komunalnych, a mianowicie papieru i tektury, szkła, metali i tworzyw sztucznych w latach
2011-2022.
3.1.1. Prognozowane zmiany w zakresie rozwiązań organizacyjnych i techniczno-
technologicznych
Przewiduje się, że będzie następowad:
bardzo intensywny rozwój selektywnego zbierania oraz sortowania selektywnie zebranych
odpadów komunalnych, m.in. w związku z koniecznością zapewnienia poziomu przygotowania
do ponownego użycia i recyklingu w wysokości 50% w stosunku do co najmniej papieru i
tektury, szkła, tworzyw sztucznych i metali z gospodarstw domowych w 2020 r.,
przyspieszenie działao w zakresie tworzenia ponadgminnych i gminnych systemów odzysku i
unieszkodliwiania odpadów komunalnych ze szczególnym uwzględnieniem odpadów
ulegających biodegradacji,
budowa regionalnych zakładów zagospodarowania odpadów komunalnych, obejmujących
instalacje do mechaniczno-biologicznego lub termicznego przekształcania odpadów (w
zależności od wielkości regionu),
zmniejszenie liczby składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których
składowane są odpady komunalne, ze względu na zamykanie składowisk niespełniających
12528 12835 13035
13609
14265
14729
776175747287701569336800
15331533
219021902190
3285
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
2011 2013 2014 2016 2020 2022
[tys.Mg]
Prognoza w ytw arzania odpadów komunalnych
Prognoza ilości w ytw orzonych odpadów ulegających biodegradacji
Ilość komunalnych odpadów ulegających biodegradacji dopuszczonych do składow ania

wymagao, (termin dostosowania upłynął w dniu 31 grudnia 2009 r.). Marszałek województwa
oraz Regionalny dyrektor ochrony środowiska mają obecnie możliwośd zamykania składowisk z
urzędu i są zobowiązani wykorzystywad ten mechanizm prawny.
3.3.4. Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne
Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa,
przetwórstwa żywności (grupa 02)
Prognozuje się, że w następnych latach zostanie odbudowana produkcja przemysłu spożywczego na
średnim poziomie lat 2007/2008. Przy takim założeniu masa odpadów ulegających biodegradacji w
tej grupie wzrośnie z 5639 tys. Mg w roku 2008 do 6900 tys. Mg w roku 2022 (tab. 33)
Tabela 8. Prognoza wytwarzania odpadów ulegających biodegradacji innych niż
komunalnych z grupy 02
Nazwa odpadów
Masa wytwarzanych odpadów,
w latach ( tys. Mg)
2011 2014 2017 2020 2022
Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych,
rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności,
ulegające biodegradacji
6051,7 6362,5 6602,1 6791,4 6899,5
Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury
(grupa 03)
Prognozuje się dalszy wzrost masy wytwarzanych odpadów ulegających biodegradacji z grupy 03
(tab. 34)
Tabela 9. Prognoza wytwarzania odpadów ulegających biodegradacji innych niż
komunalnych z grupy 03
Nazwa odpadów
Masa wytwarzanych odpadów,
w latach (w tys. Mg)
2011 2014 2017 2020 2022
Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i
mebli, masy celulozowej, papieru i tektury, ulegające
biodegradacji
3027,9 3182,2 3300,2 3392,0 3444,1
Projektz dnia 30 lipca 2010 r.
Krajowy plan gospodarki odpadami 2014

Materiały do pracy magisterskiej

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Andere mochten auch

Andere mochten auch (20)

Materiały do pracy magisterskiej