Η πρόληψη και η αντιμετώπιση φαινομένων εκδήλωσης βίας και εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον έγκειται στην εφαρμογή αποτελεσματικών δραστηριοτήτων, δράσεων και προγραμμάτων, τόσο στο επίπεδο του σχολείου, όσο και σε άλλα επίπεδα. Τα καινοτόμα προγράμματα Σχολικών Δραστηριοτήτων συνεισφέρουν από δημιουργίας τους στην κατεύθυνση αυτή.

1. Η ΣΥΜΒΟΛΗΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ
ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ
Μαρία Παπαδοπούλου
Σχολική Σύμβουλος 38ης Περιφέρειας
6942037618
papadoma@hotmail.com
ΚΙΛΚΙΣ, ΤΡΙΤΗ 13 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
ΙωάννηςΤρικκαλιώτης
Σχολικός Σύμβουλος 3ης Περιφέρειας

2.  Δραστηριότητα είναι το σύνολο των
ενεργειών σε ορισμένο πεδίο δράσεως.
 Μια δραστηριότητα μπορεί να συνδυάζεται
με άλλες ώστε να διευκολύνει το μαθητή
στην προσέγγιση ενός στόχου, ή να οδηγεί σε
κάποιο γενικότερο συμπέρασμα.
 Σχολική δραστηριότητα νοείται συνήθως
ως μια έννοια που χαρακτηρίζει μια μορφή
δράσης του μαθητή.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ…ΣΧΟΛΙΚΗ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ…

3. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ
«ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ» ΚΑΙ «ΔΡΑΣΗ»
 Μια δράση αποφασίζεται από τους εμπλεκόμενους
και στοχεύει στο να φέρει μια αλλαγή (στον τρόπο
επίλυσης κάποιου προβλήματος, μιας κατάστασης
προσωπικής, τοπικής κ.λπ.). Ωστόσο, κάποιες φορές
η διάκριση αυτή δεν είναι τόσο φανερή.
 Ως «δράσεις» μπορούν να θεωρηθούν και
«δραστηριότητες» οι οποίες δεν έχουν άμεσο
αποτέλεσμα αυτές καθαυτές, αλλά σχεδιάζονται,
γιατί αποτελούν τα απαραίτητα βήματα για να
πραγματοποιηθεί μια δράση. (Τσαλίκη, 2005, σ. 288)

4. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
«ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ» ΚΑΙ «ΔΡΑΣΕΩΝ»
«ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ»ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ
ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ
ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΣΤΟ
ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΛΛΟΝ

5. ΒΙΑ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ…

6. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΒΙΑ
ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ…

7. ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΒΙΑ
ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ…

8. ΒΙΑ ΣΤΑ ΓΗΠΕΔΑ
ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ…

9. ΒΙΑ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΛΑΛΛΟΝ
ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ…

10. ΠΑΙΔΙΚΗ ΒΙΑ
ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ…

11. ΒΙΑ ΚΑΤΑΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ…

12. ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ
ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ…

13. ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗ ΒΙΑ
ΜΟΡΦΕΣ ΒΙΑΣ…

14. ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

15.  Συχνά ξεχνάμε πως η εκδήλωση βίας και
εκφοβιστικών συμπεριφορών στο σχολικό
περιβάλλον δεν είναι μεμονωμένα
περιστατικά, αποκομμένα από την
ευρύτερη κοινωνία, το περιβάλλον
(φυσικό, ανθρωπογενές, τεχνητό).
 Είναι συμπτώματα βαθύτερων
προβλημάτων και δομικών ελλείψεων της
κοινωνίας και του σχολείου.Τα φαινόμενα
αυτά δεν είναι παρά η κορυφή του
παγόβουνου αυτών των βαθύτερων
προβλημάτων.

16.  Για να προληφθούν και να
αντιμετωπισθούν, θα πρέπει να
αναζητηθούν οι αιτίες που τα
προκαλούν. Θα πρέπει, λοιπόν, να
μελετηθούν καλύτερα οι μεταβλητές
του περιβάλλοντος που μπορεί να
εξηγούν ή να συμβάλλουν στην
εμφάνιση τέτοιων προβληματικών
συμπεριφορών (Bronfenbrenner,
2005∙•Durant, 1995∙ Molnar & Lindquist,
1989).

17. Ανάγκη 1η:
Να επαναπροσδιοριστεί ο δημόσιος λόγος σχετικά με
τη σχολική βία και τον εκφοβισμό.

18. Σχολικός εκφοβισμός / θυματοποίηση
Το φαινόμενο του εκφοβισμού και της βίας στο χώρο
του σχολείου αναφέρεται στην κακοποίηση μεταξύ
συνομηλίκων εμπεριέχει την επαναληπτικότητα της
πράξης και την ανισορροπία στη δύναμη υπεράσπισης.
(Olweus, 2003)
Το σχολείο γίνεται όλο και περισσότερο χώρος
μεταφοράς ή εκτόνωσης εντάσεων (οικογενειακών,
κοινωνικών, κλπ), ενώ μειώνεται η ικανότητά του να
επηρεάζει τη ζωή των μαθητών.
(Συνήγορος του παιδιού, Θεσσαλονίκη, 19.10.2012)

19.  Η πρόληψη και η αντιμετώπιση
φαινομένων εκδήλωσης βίας και
εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον
έγκειται στην εφαρμογή
αποτελεσματικών δραστηριοτήτων,
δράσεων και προγραμμάτων, τόσο στο
επίπεδο του σχολείου, όσο και σε άλλα
επίπεδα.
 Τα καινοτόμα προγράμματα Σχολικών
Δραστηριοτήτων συνεισφέρουν από
δημιουργίας τους στην κατεύθυνση
αυτή.
 Ήδη στα σχολεία μας υπάρχουν
παραδείγματα σχετικών εφαρμογών.

20. ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ…
Και για να είναι αποτελεσματικές οι όποιες δραστηριότητες,
δράσεις, προγράμματα, πρωτοβουλίες , χρειάζεται να
υιοθετούν μια οικοσυστημική προσέγγιση για την πρόληψη
και αντιμετώπιση των φαινομένων ΣΒΕ. Αυτό σημαίνει ότι
εφαρμόζονται παράλληλες δράσεις σε πολλαπλά επίπεδα.

21. ΕΠΙΠΕΔΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ- ΔΡΑΣΕΩΝ,
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ-ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΩΝ:
 επίπεδο της κοινότητας
 επίπεδο της οικογένειας
 επίπεδο του σχολείου
 επίπεδο της τάξης
 επίπεδο της ομάδας των συνομηλίκων
 επίπεδο του ατόμου (παιδιά και έφηβοι)

22. "μια καριέρα θύματος
όπως και μια
καριέρα επιτιθέμενου,
οικοδομείται…
(Debarbieux, 2008)
Η ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ!

23. Για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού
πρέπει να λαμβάνεται υπόψη:
Η πολυπλοκότητα:
• Οικοσυστημική θεώρηση
• Διεπιστημονική συνεργασία
Οι εμπλεκόμενοι να:
• συμμετέχουν στο όραμα
• έχουν ρόλο συν-διαμορφωτή
• αλληλεπιδρούν
• ανατροφοδοτούνται
Η ανάπτυξη δεξιοτήτων:
• Σύμφωνα με την κοινωνικο-συναισθηματική
μάθηση

24. Ανάγκη 2η:
Να δοθεί έμφαση στην παιδαγωγική λειτουργία του σχολείου,
που αποσκοπεί στην πρόληψη, με την καλλιέργεια αισθήματος
ασφάλειας για όλους.

25. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΓΩΓΗΣΥΓΕΙΑΣ
Σύμφωνα με τις προτάσεις του Συνηγόρου
του Παιδιού, τα προγράμματα Αγωγής
Υγείας θα πρέπει, επίσης, να ενισχυθούν,
με αντικείμενο σχετικό με την πρόληψη
και αντιμετώπιση κάθε είδους βίας και την
προαγωγή της αρμονικής συμβίωσης και
των λειτουργικών σχέσεων μεταξύ των
μαθητών.

26. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΓΩΓΗΣΥΓΕΙΑΣ
Τα προγράμματα αυτά είναι σκόπιμο να γίνονται με
τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορεί να συμμετέχει ο
μεγαλύτερος δυνατός αριθμός μαθητών. Βασικός
στόχος είναι να αποκτούν οι μαθητές κοινωνικές και
συναισθηματικές δεξιότητες συμπεριφοράς, οι
οποίες χρειάζονται για να γίνουν πολίτες που να
γνωρίζουν πώς να επιλύουν τις όποιες συγκρούσεις
με μη βίαιους τρόπους. Πηγή: http://stop-
bullying.sch.gr/learn/mod/book/view.php?id=49&
chapterid=80

27.  Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και
Θρησκευμάτων (Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ.)
 Δίκτυο Πρόληψης και Αντιμετώπισης
των Φαινομένων Σχολικής Βίας και
Εκφοβισμού
 Ο Συνήγορος του Παιδιού
 Ε.ΨΥ.Π.Ε
 Το Πρόγραμμα Παρέμβασης «STOP!
στην Ενδοσχολική Βία»
 Το Πρόγραμμα Παρέμβασης «ΚΑΤΑ-
νοώντας το Σχολικό Εκφοβισμό»

28. Παρέμβαση στη σχολική τάξη 1
• με τους μαθητές για τις σχέσεις τους, τους στόχους τους και
τους τρόπους επίλυσης κρίσεων
Συζήτηση-γνωστική επεξεργασία
Θέσπιση κανόνων
Εγκαθίδρυση διαδικασιών
• Συναισθηματική υποστήριξη (αναγνώριση, έκφραση
συναισθημάτων)
• Κοινωνική (δημιουργία σχέσεων)
• Μαθησιακή (εφαρμογή ομαδοσυνεργατικής και
διαφοροποιημένης διδασκαλίας)
Διαμόρφωση κατάλληλου κλίματος:

29. Παρέμβαση στη σχολική τάξη 2
Δημιουργία «συμβολαίου σχολικής τάξης»
Αξιοποίηση της δυναμικής της ομάδας
Στόχευση στην ανάπτυξη ενσυναίσθησης,
αυτοεκτίμησης, αυτοελέγχου
Υπόδειξη τρόπων αντίδρασης (μίλα,
γραμματοκιβώτιο, χιούμορ, όρια)

30. Παρέμβαση προς την οικογένεια
Ενημέρωση - συνεργασία
Συμφωνία σε πρόγραμμα
παρέμβασης
Συμφωνία για τυχόν συνέπειες

31. Τα προγράμματα ΑγωγήςΥγείας μπορούν
να υποστηριχτούν από εκπαιδευτικό
υλικό που έχει δημιουργηθεί από φορείς
και προγράμματα…

33. Στην κατεύθυνση πρόληψης και
αντιμετώπισης ΣΒΕ συμβάλλουν με τη
φιλοσοφία, τις μεθόδους/τεχνικές, τη
θεματολογία τους και τα υπόλοιπα
Προαιρετικά –Εθελοντικά –
Προγράμματα
 Αγωγής Σταδιοδρομίας
 Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
 Πολιτιστικών Θεμάτων, κ.ά.)
δηλ. το σύνολο των
Προγραμμάτων Σχολικών
Δραστηριοτήτων.

34. Τα Προγράμματα Σχολικών Δραστηριοτήτων
εμπεριέχουν στην θεματολογία τους μεταξύ
άλλων και θέματα που είτε άμεσα, είτε έμμεσα
σχετίζονται με την πρόληψη φαινομένων βίας
και την προαγωγή του σχολείου της ειρήνης
και της συνεργασίας!

35. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:
Η πρόληψη της
βίας κατά των
παιδιών είναι πολύ
στενά συνδεδεμένη
με τη γενική
αποδοχή και την
τήρηση των
δικαιωμάτων των
παιδιών…

36. ΚΟΙΝΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ
ΥΓΕΙΑΣ
 Ανθρώπινα Δικαιώματα – Δημοκρατία
 Προβλήματα Φτώχειας, Αναλφαβητισμού
 Δημοκρατικά δικαιώματα, δικαιώματα του
πολίτη & του παιδιού
 Κοινωνικός αποκλεισμός
 Ισότητα ευκαιριών
 Ισότητα φύλων
 Ρατσισμός, ξενοφοβία,
 Ενεργός πολίτης,
 Όχι στον πόλεμο, κ.ά.

37. Η εμπλοκή της σχολικής κοινότητας σε πρόγραμμα
Σχολικών Δραστηριοτήτων με αντικείμενο την μη
βία, δημιουργεί πλαίσιο:
 Σύνδεσης των ανθρώπων (μαθητών/τριων,
εκπ/κών, φορέων, γονέων)
 Ανάδειξης και ενίσχυσης προσωπικής
ταυτότητας
 Δικτύωσης με φορείς πρόληψης και
αντιμετώπισης των φαινομένων ΣΒΕ
 Πληροφόρησης και μοιράσματος σχετικών
εμπειριών

38.  Ενασχόλησης στην ομάδα με κοινό
έργο (μοίρασμα θετικών
επιτευγμάτων, δράσεων,
δραστηριοτήτων.
 Ανάδειξης της συμβολής του κάθε
ατόμου ξεχωριστά στο κοινό
αποτέλεσμα και την προσφορά της
κάθε ομάδας στο σύνολο.

39. Τα Προγράμματα Σχολικών Δραστηριοτήτων
ενδυναμώνουν την κουλτούρα της μη βίας
και της δημοκρατίας όχι μόνο σε σχέση με
το σχολικό περιβάλλον!

40. Τα Προγράμματα Σχολικών
Δραστηριοτήτων ενδυναμώνουν το
πρόσωπο στην απόκτηση ικανοτήτων
και δεξιοτήτων προστασίας εαυτού…

41. Τα Προγράμματα Σχολικών
Δραστηριοτήτων ενδυναμώνουν το
πρόσωπο στην απόκτηση ικανοτήτων
και δεξιοτήτων όχι μόνο προστασίας
εαυτού και των άλλων όντων !

42.  Τα Προγράμματα Σχολικών
Δραστηριοτήτων υποστηρίζονται από
σχετικό εκπαιδευτικό υλικό!
 Διακρίνονται από μη αποσπασματικότητα
στην προσέγγιση των σχετικών
ζητημάτων!

43. Η υλοποίηση ενός Προγράμματος στο πλαίσιο των
Σχολικών Δραστηριοτήτων δίνει πολλές δυνατότητες
πρόληψης και αντιμετώπισης του ΣΒΕ.
Επιμορφωτικές συναντήσεις-σεμινάρια εκπαιδευτικών
Σχεδιασμός και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων παίρνοντας υπόψη
τις τοπικές ανάγκες
Υποστήριξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων
Συντονισμός στοχευμένων προγραμμάτων παρέμβασης
Αναδιοργάνωση των καθημερινών διαδικασιών του σχολείου όταν αυτό
κρίνεται σκόπιμο
Άμεση παρέμβαση για έγκαιρη αντιμετώπιση
Διαδικασίες γεφύρωσης διαφορών μεταξύ συνομηλίκων
Δημιουργία Σχολικού Κανονισμού
Συνεργασία με φορείς,Ανταλλαγή καλών πρακτικών, κ.ά.

44. Υλικό για αξιοποίηση:
Αναλυτικό Πρόγραμμα ΣπουδώνΥποχρεωτικής Εκπαίδευσης
(Σχολική και Κοινωνική Ζωή/ΝΑΠΣ)
Τα προγράμματα ΑγωγήςΥγείας και της Ευέλικτης Ζώνης για την
προσχολική και τη δημοτική εκπαίδευση
Τις Διαθεματικές Σχολικές Δραστηριότητες στην Α/θμια και Β/θμια
Εκπ/ση (ερευνητικές εργασίες / μέθοδος project)
Επιμορφωτικό υλικό του δικτύου πρόληψης και του σχετικού
υλικού φορέων που διαθέτει το Γραφείο Σχολικών
Δραστηριοτήτων.

46.  Το δέντρο της μη βίας;

47. Σας
ευχαριστούμε
για την
προσοχή σας!