2. Paul Samuelson at Samuel
Nordhaus
“ pag-aaral sa kung paano
pinipili ng mga lipunan na
gamitin ang mga kapos na
produktiibong pinagkukunang-
yaman na may mga
alternatibong gamit,
magprodyus ng iba’t ibang
pangkat”
3. Lionel Robbins
“ ang ekonomiks ay ang
agham na sumisiyasat sa
mga gawi ng mga tao bilang
ugnayan sa pagitan ng mga
layon at kapos na sangkap
na may alternatibong mga
gamit”
4. Gerardo Sicat
“ pag-aaral sa kung paanong ang
mga indibidwal at ang lipunan
sa kabuuan ay pumipili
kaugnay ng paggamit sa kapos
na pinagkukunang-yaman sa
harap ng iba’t ibang
alternatibong kagustuhan na
dapat matugunan.”
5. EKONOMIKS
“ pag-aaral kung paano
nagpapasiya ang lipunan
kaugnay ng pagbabaha-bahagi
sa mga kapos na
pinagkukunang-yaman sa iba’t
ibang alternatibong gamit nito
sa paglalayong tugunan ang
mga kagustuhan ng tao”
8. Mahalagang Tanong sa
Ekonomiks
1. Ano ang Ipoprodyus na
Produkto at Serbisyo?
2. Paano Ipoprodyus ang mga
Produkto at Serbisyo?
3. Para Kanino Ipoprodyus ang
mga Produkto at Serbisyo?
9. Gawain 101
Panuto: Gumawa ng
Pagsasadula na nagpapakita sa
kasagutan sa mga mahalagang
tanong sa Ekonomiks.
Krayterya: Nilalaman 0-10
Pagkamalikhain 0-5
Masteri 0-10
Kabuuan 20 puntos
10.
11.
12.
13. Di- kasapatan ng pinagkukunang-yaman
Umiiral ito dahil sa 2 bagay:
a. pisikal na kalagayan- limitadong
pinagkukunang-yaman
b. kalagayang pangkaisipan- walang
hanggang pangangailangan at
kagustuhan ng tao
16. • Sa Yamang Likas
• Sa Yamang Tao
• Sa Yamang Kapital
17. Yamang Likas
• Bagama’t ang Pilipinas ay sagana sa likas
na yaman, ang hindi wastong paggamit
nito ay magdudulot ng kakapusan. Ang
limitadong pinagkukunang-yaman ay hindi
sapat sa lumalaking populasyon na may
maraming pangangailangan. Bunga nito,
mahalagang isaalang-alang ang
pinakamataas na kapakinabangan na
makakamit ng tao sa bawat paggamit ng
yamang likas.
18. Yamang Tao
• Ang pangunahing indikasyon ng
kakapusan sa yamang tao ay ang haba ng
kanyang buhay.
19. Yamang Kapital
• Isa sa mga dahilan ng kakapusan ng
yamang capital ay ang kawalan ng
teknolohiya o kaalaman na kailangan
upang itaas ang productivity nito. Malaki
ang nagagawa ng teknolohiya upang
mapigilan ang mabilis na pagkaubos ng
mga pinagkukunang yaman
21. • maaksayang paggamit ng pinagkukunang-
yaman.
• non-renewability ng ilang pinagkukunang-
yaman
• kawalang-hanggan ng pangangailangan
ng tao
22.
23. -isang suliraning pang-ekonomiya
na tumutukoy naman sa
pansamantala o panandaliang
limitasyon ng pinagkukunang
yaman at pang-kabuhayang
kalakal.
-isang suliraning pang-ekonomiya
na tumutukoy naman sa
pansamantala o panandaliang
limitasyon ng pinagkukunang
yaman at pang-kabuhayang
kalakal.
24. • Ang kakapusan ay
tumutukoy sa limitasyon o
hangganan ng isang
produkto na nililikha o
lilikhain pa lamang.isa
itong permanenteng
kaganapan o kawalan ng
pangangailangan
• Ang kakapusan ay
tumutukoy sa limitasyon o
hangganan ng isang
produkto na nililikha o
lilikhain pa lamang.isa
itong permanenteng
kaganapan o kawalan ng
pangangailangan
• Samantalang ang kakulangan
ay ang pansamantalang
kaganapan o kawalan ng
pangangailangan.Ito ay
nagnyayari lamang kapag ka
may Hoarding o pagtatago ng
suplay ng produkto na
madalas ginagawa ng mga
rice kartel.Ang kartel ay isang
grupo o samahan na
komokontrol at
nagmamanipula ng pagbili
pagpresyo at paglabas ng
produkto.
• Samantalang ang kakulangan
ay ang pansamantalang
kaganapan o kawalan ng
pangangailangan.Ito ay
nagnyayari lamang kapag ka
may Hoarding o pagtatago ng
suplay ng produkto na
madalas ginagawa ng mga
rice kartel.Ang kartel ay isang
grupo o samahan na
komokontrol at
nagmamanipula ng pagbili
pagpresyo at paglabas ng
produkto.
25. Kakapusan Bilang Suliraning
Panlipunan
• Nag-iiba ang pag-uugali (behavior) ng tao
kapag hindi niya nakakamit ang kanyang
mga pangangailangan. Ang pag-uugali ng
tao ay nagiging hindi katanggap-tanggap.
Natututo siyang magdamot, mandaya at
manlinlang sa kapwa. Nagiging bunga ng
kakapusan ang kaguluhan at pagtaas ng
presyo ng mga bilihin (inflation).
27. Trade-off
• Hindi kayang makuha ng tao ang lahat ng
kanyang pangangailangan.
• Upang makuha ang isang bagay,
kailangang isakripisyo ang iba
28.
29. Pagbubuod
• Nagiging panlipunang suliranin ang
kakapusan kapag hindi nakakamit ng tao
ang kanyang layunin.
• Upang maging responsible ang tao sa
kanyang pagdedesisyon, kailangan niyang
mabatid ang opportunity cost ng kanyang
desisyon.
30. Isang kalahating papel
Panuto: Lagyan ng maikling katapusan ang
kuwento. Iugnay ang kuwento sa suliraning
panlipunan na nagaganap dahilan sa kakapusan.
1. Nagkaroon ng brownout sa Barangay Madilim
dahilan sa walang mabiling gasolina na ginagamit
upang mapaandar ang mga planta ng koryente
________________________________________
_____________________
________________________________________
_____________________
________________________________________
_____________
31. Proyekto
Panuto: Gumawa ng video o
documentation na nagpapakita ng
konserbasyon sa mga yamang likas at
mga paraan kung paano
mapapamahalaan ang kakapusan.
38. Yamang
Lupa
May kabuuang 30, 000, 000
ektarya na binubuo ng mga
kagubatan, kapatagan,
kabundukan, burol, talampas at
lupaing mineral
39. Yamang
Lupa• Kauna-unahang salik ng produksyon
• Pinagmumulan ng hilaw na materyal
• Dito itinatanim ang mga pangunahing pagkain
• Dito itinatayo ang mga impastraktura na isa pang
sektor – industriya
• May 7,107 mga isla ang Pilipinas na ang
karamihan ay maliliit at ang iba ay walang
naninirahan
40. 47 %
3.0 %
50.0 %
Lupang walang
nagmamay-ari at
lupang naipamahagi
Di-klasipikadong
kagubatan
Klasipikadong
kagubatan
41. Batay sa estadistika noong 2006, sa kabuuang
sukat na 30, 000, 000 ektarya ng lupain ng
Pilipinas ito ay mauuri sa dalawa:
1. Alienable and disposable land
2. Kagubatan
a. di-klasipikadong
kagubatan
b. klasipikadong kagubatan
42. Alienable and Disposable
Land
Lupang walang nagmamay-ari at lupang
naipamahagi na. Ito ay mga pampublikon
lupain na maaaring irehistro sa pangalan
ng mga pribadong tao kasama na ang mga
lupaing agrikultural
14, 194, 675 0 47.32 % kabuuang sukat
43. Kagubatan
Mga lupaing pagmamay-ari ng
pamahalaan na hindi pa naidedeklarang
lupang walang nagmamay-ari at lupang
naipamahagi na
15, 805, 325 0 52.68 % kabuuang sukat
46. Mga Uri ng Kagubatan sa
Pilipinas
• Lawaan
• Pino
• Bakawan
47. Mga Tuwirang Kapakinabangan
ng Yamang Gubat
• Ang mga malaking puno ang pumupigil sa
malalaking pagbaha dahil sa ugat na nakakapit
sa lupa.
• Ang mga dahon ang nagsisilbing panlaban sa
tuwirang polusyon likha ng mga usok na galing
sa mga sasakyan at pabrika.
• Tirahan ng mga hayop at halamang piling-pili na
sa kagubatan lamang matatagpuan.
48. Di-tuwirang Kapakinabangan ng
Yamang Gubat
• Nagpapalinis ng maruming hangin
• Sumusugpo sa pagkatangay at pagguho ng lupa
• Binabawasan at sinusugpo ang mapaminsalang
baha
• Nagsisilbing kublihan ng mga hayop
49. Suliranin sa Kagubatan
• Pagputol sa mga puno
• Pagkaubos ng mga hayop sa kagubatan
• Pagbaba ng water level sa mga sapa at
ilog
• Pag-init ng kapaligiran
•
53. Hangganan
• Hilaga – Basi Channel
• Silangan – Pacific Ocean
• Timog – Celebes Sea
• Kanluran – South China Sea
54. Pangunahing Pinagkukunan ng
Isda
• Pangingisda sa loob ng Pulo -
Kasama yaong mga hinuhuli sa tabang na tulad
ng ilog, lawa, latian, at sa mga palaisadan sa
maalat-alat na tubig. - tilapya, bangus,
kanduli, hipon, at iba pa. (Kanlurang Visayas,
Gitna at Timog Luzon)
55. Pangingisda sa Tabing Dagat -
Isinasagawa hanggang limang kilometro mula
sa baybayin ng ating mga pulo. Karaniwang
mahuhuli sa mga palaisdaang ito ay makerel,
dilis, galunggong, at iba pa. (Mindoro, Sulu,
at Zamboanga)
56. Isinasagawa ng malalaking barko para sa
komersyal na pangingisda.
Pangingisda sa Ilalim ng Karagatan -
Pandaca Pygmea – pinakamaliit na isda sa
daigdig
Pisidium – pinakamaliit na kabibe
Tridacna Gigas – pinakamalaking kabibe
60. Ginto (Baguio, Camarines Norte,
Masbate at Surigao)
Alahas at Dekrasyon at kawad ng mga
computer
Chromite (Zambales, Camarines Sur,Chromite (Zambales, Camarines Sur,
Surigao, Misamis Oriental, Palawan,Surigao, Misamis Oriental, Palawan,
Bohol, Samar, Mindoro, Lanao)Bohol, Samar, Mindoro, Lanao)
Paggawa ng Chromium na ginagamit
naman sa paggawa ng stainless steel,
kutsilyo, itak, mga instrumentong pangtstis
62. Manganese (Quezon, Marinduque,Manganese (Quezon, Marinduque,
Negros Oriental, Bohol, Palawan, Tarlac,Negros Oriental, Bohol, Palawan, Tarlac,
Samar, Zamboanga del Sur, Agusan delSamar, Zamboanga del Sur, Agusan del
Norte)Norte)Paggawa ng Bakal
Nickel (Surigao del Norte, Zambales)Nickel (Surigao del Norte, Zambales)
Protektang bakal sa kalawang
66. Planatang Geothermal
• Tiwi Geothermal Power Plant at Bacon-
Manito Geothermal Power Plant sa Bicol
• Makiling-Banahaw Geothermal Plant sa
Laguna
• Tongonan Geothermal Power Plant sa Leyte
• Palipinon Geothermal Plant sa Negros
Oriental
• Bataan Nuclear Power Plant sa Bataan
69. Mga Salik na Lumilimita sa
Lubusang Paggamit ng mga
Pinagkukunang Yaman
• Maraming likas na yaman na
hindi pa nalilinang sa ating
bansa.
• Madami ding mga kagubatan na
hindi pa nagagalaw o Virgin
Forests.
70. Bataan Nuclear Power Plant
Sinimulang itayo noong
1976 at nakumpleto
noong 1984.
Ito ay ginawa upang
matugunan ang
kakulangan sa enerhiya
at suplay ng kuryente
noong dekada ‘70 sa
ilalim ng pamunuang
Marcos.
Ang pagpapatayo ng
planta ay nagkahalagang
2.3 bilyong dolyares.
75. • Nasisira ang mga likas na
yaman sa pamamagitan ng
polusyon.
• Nababawasan din ang kalidad
ng mga likas na yaman sa
polusyon.
76.
77. Paggamit ng mas maraming
pinagkukunang yaman dahil sa
pangangailangan sa produksyon
ng mga goods at paglilingkod
78. Konserbasyon
• Wastong paggamit at pagbibigay
proteksyon sa ating limitadong
yaman.
• Ito ay upang may makuha pa din
ang mga susunod na henerasyon.
80. Kahalagahan ng Tao
• Nakasalalay ang
kapaligiran na
kinabibilangan ng tao.
• Mayroong
Interdependence ang
bawat nilalang sa
kapaligiran.
81. Halaga ng Kabuhayan
• Malaki ang pakinabang ng isang
bansa sa isang maayos , malinis
at hindi inaabusong kapaligiran
dahil mas mataas ang kalidad ng
nalilinang na likas na yaman dito.
84. • Aesthetics- sangay ng pilosopiya at
humanidades na nakatuon sa pag-
aaral ng kagandahan ng isang bagay.
• Isa ring benepisyo ng kagandahan at
kaayusan ng kapaligiran ay ang
pangkalusugang epekto nito sa isang
tao.
85. Kahalagahan ng Siyensya at
Agham
• Ginagamit ng mga
mananaliksik ang
kalikasan bilang isang
mapagkukunang
kaalaman.
86. Wastong Paggamit sa Pinag-
kukunang Yaman
• Huwag gumamit ng
mapaminsalang kemikal
sa tanimang lupa.
• Ihinto ang ilegal na
pangangaso,
pagpuputol ng troso,
pangingisda at
pagquarry.
• Mag recycle
87. Earth Summit
Sistematikong pagbabalik tanaw sa mga tularan
ng paggawa- lalo na sa paggaw ng toxic na mga
bagay tulad ng lead sa gasolina o nakakalasong
dumi tulad ng radioctive na kemikal.
Mga alternatibong mapagkukunan ng enerhiya
upang mapalitan ang fossil fuel na nakaaapekto
sa Climate Change.
Pag-hihikayat sa paggamit ng Pampublikong
transportasyon upang maiwasan ang vehicle
emissions, pagkatrapik at smog.
Pagkaubos ng tubig.