2. Wie het Rotterdamse havengevoel echt intens wil erva-
ren, kan het best de fiets pakken. Er valt heel wat te be-
leven als je de wijde blik van de autorijder laat voor wat
het is en met ogen op steeltjes door de haven gaat fiet-
sen. Dat kan en dat mag. Daarom heeft het Havenbedrijf
Rotterdam N.V. een aantal fietsroutes samengesteld. De
routes helpen fietsers onbekende stukken van de ha-
ven te ontdekken. Dit boekje is de derde uitgave uit de
serie en bevat vier spannende routes op de Maasvlakte
plus een aanrijroute vanaf Hoek van Holland.
3. Ontdek de Maasvlakte
Of je de Maasvlakte kent of niet, er valt steeds weer veel te ontdekken. Alles is er ruim en groots en de contrasten zijn
scherp. Veel industrie, vrachtwagens, containers, windmolens en enorme schepen, maar ook fietspaden, natuur, zand,
meeuwen en altijd veel wind. Slagbomen die het effect van de stoplichten versterken, fietspaden die zomaar ophouden en
windmolens die boven je hoofd de lucht in stukken malen. Als je hier fietst, heb je soms het gevoel dat je op verboden ter-
rein bent. Dat is niet zo, je mag hier fietsen, tenzij de borden anders aangeven natuurlijk. Wees wel altijd extra voorzichtig,
voor je het weet, waai je met de wind mee...
D e c o n t r a s t e n va n De Maasvlakte het distripark waar enorme loodsen staan voor de opslag en
De Maasvlakte is precies wat de naam zegt, een vlakte aan het verwerking van goederen. Vervolgens fiets je rond het Oostvoornse
eind van de Maas. Terwijl het er zo ‘vol’ is dat er een tweede Meer, dwars door en langs natuurgebieden, maar overal met op de
Maasvlakte bij komt, blijf je de weidsheid van de vlakte ervaren. achtergrond de elektriciteitsmasten van de Maasvlakte..
Niet overal natuurlijk, sommige stukken zoals de Amazonehaven,
zijn vol en gevaarlijk. Daar sturen de truckers hun vrachtwagens over het water...
trefzeker door de bochten. Er zijn geen aparte fietspaden en in het Natuurlijk kun je heel goed met de auto naar de Maasvlakte. Fiet-
broedseizoen zijn de meeuwen er de baas. Maar ook hier kan en sen achterop, parkeren bij FutureLand en fietsen maar. Misschien
mag je fietsen. Maar als je de Amazoneroute neemt, wees dan een vlieger mee in de tas... Maar je kunt ook per trein of auto naar
wel extra voorzichtig. Ga in het weekend en neem in geen geval Hoek van Holland rijden. Vanaf Hoek van Holland kun je namelijk
kinderen mee. De Slufterroute daarentegen is juist heel leuk perfect met de Fast Ferry naar de Maasvlakte. Ook dat is een ge-
en geschikt voor kinderen. Op ongeveer de helft van deze route beurtenis om niet snel te vergeten. Alleen voetgangers kunnen ge-
kom je op het Slufterstrand met uitzicht op de Noordzee en het bruik maken van de Fast Ferry - fietsen mogen gratis mee. Binnen
natuurgebied de Slikken van Voorne. Het strand en de duinen zijn een paar seconden na vertrek is de catamaran al op volle snelheid
het terrein van kitesurfers, golfsurfers en vliegeraars en zelfs van en scheur je over de Nieuwe Waterweg. Geniet ervan! Achterin dit
paragliders. Genietend van de zon, de zee en het uitzicht zou je boekje is de aanrijroute via de Fast Ferry beschreven.
bijna vergeten dat je met je rug tegen de Slufter aan zit, een depot
waar 150 miljoen m3 verontreinigde baggerspecie in past. Dat zijn Maasvlakte 2
de contrasten van de Maasvlakte. In september 2008 is begonnen met het opspuiten van zand voor
Maasvlakte 2. Er is zo’n 240 miljoen kubieke meter zand voor
De vier beschreven routes starten bij FutureLand, het infor- nodig. Inmiddels doemen de eerste zandbanken al op. FutureLand
matiecentrum over Maasvlakte 2 aan de Europaweg. Parkeren staat op de zeewering van de eerste Maasvlakte en biedt een
bij FutureLand is gratis, er is altijd voldoende parkeerruimte. geweldig uitzicht over de aanleg van Maasvlakte 2. In FutureLand
is alle mogelijke informatie over de aanleg van Maasvlakte 2 te
De Maasmondroute brengt je helemaal tot aan slag de Beer en vinden. Zeker de moeite waard! Maasvlakte 2 is straks zo groot
de Papegaaiebek. Vanaf dat punt kijk je uit over de Landtong Ro- dat er met gemak 2000 voetbalvelden op passen. En omdat de
zenburg en Hoek van Holland. Onderweg is alles groot, groter en haven twintig meter diep wordt, kunnen straks ook de allergrootste
grootst. Je fietst er bijvoorbeeld langs de Yangtzehaven, waar de containerschepen-van-de-toekomst er terecht. In 2013 meren de
grootste containerschepen aanmeren. Hier zwaaien de markante eerste schepen aan maar ruim voor die tijd is dit boekje al aan ver-
enorme oranje-blauwe kranen heen en weer om de mammoeten te vanging toe: voor de aanleg van Maasvlakte 2 wordt de Yangtzeha-
lossen. Een indrukwekkend schouwspel. Een heel andere ervaring ven doorgebroken. Als het eenmaal zover is, moet je dus helemaal
doe je op bij de Oostvoornse Meerroute. Die voert je eerst door buitenom fietsen om bij slag Maasmond en slag De Beer te komen.
HAVENROUTE MAASVLAKTE 1
4. Nieuwsgierig?
Pak de fiets en beleef de haven!
FuT urELAnd
Op de zeewering van de Maasvlakte, met uitzicht op de FutureLand is een geweldige belevenis en geschikt voor
Noordzee, staat FutureLand, het informatiecentrum voor iedereen, jong, oud, landrotten, waterrotten, gamers en
Maasvlakte 2 en startpunt van de vier fietsroutes. Hier kun gezinnen. Bovendien is het de perfecte start voor alle
je alles te weten komen over de aanleg van de nieuwe fietsroutes.
haven, een nieuw stuk Nederland. Er zijn tentoonstellingen,
rondleidingen, films en games. Je kunt er bijvoorbeeld de Van Pasen tot november is FutureLand van dinsdag tot
toekomst beleven door een virtuele reis te maken boven en met vrijdag geopend van 10.00 uur tot 17.00 uur en
de Maasvlakte in 2033. Op het terras van het restaurant op zondag vanaf 11.00 uur. In de overige maanden sluit
kun je buiten zitten, uit de altijd waaiende wind. De enorme FutureLand om 16.00 uur. Op zaterdag en maandag is
glaswand van FutureLand biedt een prachtig zicht op de FutureLand altijd gesloten. Meer informatie is te vinden
bouw van Maasvlakte 2 en de enorme zand opspuitende op www.futureland.nl.
sleephopperzuigers. Met de verrekijkers van FutureLand
zijn de werkzaamheden nog beter te volgen.
2 HAVENROUTE MAASVLAKTE
5. Maasmondroute
Op de Maasvlakte, zeker in het noordelijke deel, is alles groot,
groter, grootst. Hier komen de grootste schepen ter wereld, staan
de grootste fabrieken en bevind je je midden tussen de grootste
civiele en waterbouwkundige projecten. Ook de ruimte om je heen,
het landschap, is weids en groots. Bij de Maasmond zie je hoe
talloze schepen de trechter van de Rotterdamse haven invaren
met (grondstoffen voor) producten die jij binnenkort misschien wel
koopt. Al fietsend kom je terecht in de bedrijvigheid van talloze
kranen, en van trucks en treinen die voor de aan- en afvoer over
land zorgen. Toch straalt de Maasvlakte ook rust uit. De wegen,
gebouwen, fabrieken, havens, bedrijventerreinen en bijbehorende
logistieke processen zijn strak geregisseerd. Aan de randen van
de industriële zones gaan de scherpe lijnen over in ruig gebied,
met vaak bijzondere flora en fauna.
Al fietsend ervaar je pas goed dat de dimensies en contrasten van
een geheel andere orde zijn dan bijvoorbeeld in de stadshavenge-
bieden.
2 0 Ki L oM E T E r
HAVENROUTE MAASVLAKTE 3
6. H oE JE F iETST
n a a r D e Ya n g t z e h av en
Bij FutureLand fiets je het (parkeer)terrein af en ga je links het
fietspad op. Je fietst nu links van de Europaweg. Sla na ongeveer
2,5 km rechtsaf bij de afslag Havens 8230-8325 en steek de weg
over naar het fietspad langs de Antarticaweg. Volg dit fietspad ruim
2 km tot je de gele aanlegsteiger van de Fast Ferry aan je linker-
hand ziet aan het eind van de pier. Vanaf hier kun je niet verder. Je
fietst de pier weer af naar de Europaweg.
n a a r s l a g M a a sM o nD
Steek de Europaweg over en neem rechts het fietspad richting
Yangtzehaven, aanlegsteiger Fast FerrY
slag Maasmond. (ATB’ers kunnen hier in plaats van rechtsaf,
rechtdoor een niet-geasfalteerd terrein op. Als je je fiets over de
buis heen tilt en een stukje door het rulle zand ploetert, loop je
langs een houten slagboom naar de ruw geasfalteerde weg boven
op de dijk. Dit pad kun je volgen tot vlak voor slag Maasmond. Je
komt dan vanzelf weer terecht op het fietspad. Sla nu linksaf en
zo’n 300 meter verder weer linksaf naar slag Maasmond.) Na circa
2 km fiets je met een lange bocht naar rechts om de Euromax
containerterminal heen. Volg na ruim 1 km het bord ‘Slag Maas-
mond’ links de dijk op om te genieten van de containerreuzen en
mammoettankers die af en aan varen.
naar slag De Beer
Vanaf dit punt fiets je nog een kleine 3 km verder naar het uitkijk-
gelukkige (en lekkere!) garnalen Bij happY shriMp
punt bij slag De Beer. Het uitzicht is vergelijkbaar met het uitzicht
bij slag Maasmond, maar bij slag de Beer zit je net iets dieper in
de Nieuwe Waterweg waardoor vooral het zicht op Hoek van Hol-
land en de Landtong Rozenburg beter is. Om naar slag De Beer te
fietsen, ga je linksaf het fietspad weer op. Je volgt de Europaweg.
Let op: na ongeveer 700 meter gaat het fietspad met een bocht
rechts richting de Aziëweg. Je blijft echter rechtdoor op de Euro-
paweg fietsen. Hier is geen fietspad meer, je fietst dus op de weg.
Links zie je het ruig begroeide duin met windmolens en rechts
de opslagtanks van de Maasvlakte Olie Terminal (MOT). Sla vlak
voor het einde linksaf richting Nieuwe Waterweg. (ATB’ers kun-
nen vanaf slag Maasmond de deels onverharde weg over de dijk
volgen naar slag De Beer. Houd er rekening mee dat delen van de
weg moeilijk begaanbaar zijn door opgehoopt stuifzand.)
winD en zanD heBBen vrij spel op De europaweg
n a a r F u t u r ela nD
Fiets over hetzelfde fietspad langs de Europaweg de circa 5 km
4 HAVENROUTE MAASVLAKTE
7. lange weg terug naar FutureLand. Bij slag Dobbelsteen zie je de
gebogen daken van het informatiecentrum en sla je rechtsaf de
dijk op naar het (parkeer)terrein.
WAT J E Zi E T
Zodra je het terrein van FutureLand verlaat, zie je voor je de ener-
giecentrale van E.ON Benelux. Deze in 1974 in gebruik genomen
olie/gasgestookte centrale werd in 1985 omgebouwd tot een
poederkoolgestookte centrale voor het produceren van energie en
warmte. Ook de restwarmte wordt inmiddels goed gebruikt voor
het verwarmen van de bassins van de Happy Shrimp Farm (1).
De kassen vind je al vrij snel aan je linkerhand als je eenmaal links
het fietspad opfietst. Er loopt een leiding van de energiecentrale
naar de kweekvijvers. Via een warmtewisselaar worden de 24
bassins op dertig graden gehouden, een temperatuur die anders
een forse energierekening zou opleveren. Het project is niet alleen
goed voor het milieu omdat het efficiënt gebruik maakt van ener-
gie, maar ook omdat de garnalenalgen CO2 eten.
De Happy Shrimpfarm is de eerste duurzame en volledig bio-
logische tropische garnalenkwekerij in Europa. Bij de kweek
van de gamba’s wordt dan ook geen gebruik gemaakt van
antibiotica of groeihormonen en ook de aangeleverde larven
en het voer worden gecontroleerd op milieuvriendelijk-
heid. De ‘gelukkige gamba’s’ worden niet alleen verkocht bij
gerenommeerde vishandels als Schmidt Zeevis in Rotterdam.
Ook particulieren kunnen ze bestellen en als je op donder-
dag- of vrijdagmiddag langsfietst, kun je ze meteen ophalen.
Verser kan eigenlijk niet. Kijk voor meer informatie op
www.happyshrimp.nl.
Je fietst nu aan de ene kant langs een groene dijk en aan de
andere kant langs een vlakte waar zand, windmolens en kranen de
dienst uitmaken. Het waait hier eigenlijk altijd maar bij windkracht
6 waan je je in een woestijngebied waar hier en daar, als in een
fata morgana, een fabriek opdoemt. Of een geel-zwart gestreepte
vuurtoren... Als je die ziet, weet je dat je het Kustlicht Maasvlakte
(2) in het vizier hebt. De hoogste vuurtoren van Nederland torent
wel 62 meter de lucht in. Met zijn vijf schitteringen per twintig
seconden is het een van de sterkste kustlichten van Nederland. De
betonnen vuurtoren werd in 1974 gebouwd als vervanger van het
Kustlicht Hoek van Holland, dat door de aanleg van de Maasvlakte
HAVENROUTE MAASVLAKTE 5
8. onvoldoende zichtbaar was. Maar sinds oktober 2008 is ook het
Kustlicht Maasvlakte niet meer in gebruik omdat het geen rol van
betekenis meer speelt als navigatiemiddel in de aanvaarroute naar
Rotterdam.
Net voorbij de vuurtoren steek je de Europaweg en het spoor over
naar de Antarticaweg. Je fietst nu langs de Yangtzehaven (3).
Hier kunnen schepen afmeren die tot wel 19 meter diep liggen
en tot 100.000 ton wegen. Dit is dus de plek waar de reuzen en
mammoeten onder de containerschepen af en aan gaan, laden
en lossen. Dicht bij de Europaweg zie je links een half afgegraven
zandvlakte. Hier komt een doorsteek naar de Yangtzehaven: een
poort naar Maasvlakte 2.
De Euromax Terminal van ECT bestaat sinds september
2009. Hier worden 24 uur per dag ook ultragrote container-
schepen geladen en gelost. Op dit moment is de terminal het
meest geavanceerde containerhandling centum ter wereld.
Langs de 1,5 km lange kade staan 23 giga-kranen die, tot
Maasvlakte 2 klaar is, de containerschepen van Hanjin, Yang
Ming, Cosco en K Line laden en lossen. Vanaf 2013 kunnen
ook andere diepzeerederijen bij de terminal terecht.
Vlak na de zandvlakte is een kade aangelegd: een wachtplaats
voor schepen die niet direct in een haven terecht kunnen. Voorbij
de kade, net voor de toegangspoort van DFDS Tor Line, doemt
de kop op van de gele aanlegsteiger van de Fast Ferry (4). Een
beetje verlaten staat er een bushokje om te schuilen tegen wind
en stuifzand als je op de catamaran wacht. Via een hellingbaan
kom je op de steiger. Daar beleef je nog beter de grootte van de
schepen die de Yangtzehaven binnenvaren of er afgemeerd liggen
om te worden gelost. Vanaf dit punt heb je ook goed zicht op de
steigers en opslagtanks van de Maasvlakte Olie Terminal (MOT)
aan de overkant.
Op de kop van de pier zie je de terminal van DFDS Torline (5). De
poort biedt de vrachtwagens toegang tot de hellingbanen die lei-
den naar de roll on/roll-off-schepen richting bijvoorbeeld Engeland
of Noorwegen. De schepen zien er uit als uit de kluiten gewassen
legoblokjes en zijn speciaal ontworpen om voertuigen te vervoeren
die via een klep het schip op en af kunnen rijden. Het kan hier dan
ook behoorlijk druk zijn met aan- en afrijdend vrachtverkeer.
Als je dezelfde weg terug fietst naar de Europaweg, zie je aan je
linkerhand Loders Croklaan, de grootste en meest geautomati-
seerde palmolieraffinaderij van Europa.
6 HAVENROUTE MAASVLAKTE
9. Loders Croklaan, de dochter van het Maleisische IOI, ver-
werkt dagelijks tussen de 2500 en 3000 ton palmolie, genoeg
om jaarlijks meer dan 500 Olympische zwembaden mee te
vullen! De palmolie is bestemd voor de voedingsmarkt en
wordt niet alleen gebruikt in margarines, soepen, koekjes,
sauzen maar ook voor de veevoederindustrie.
Het laatste stuk pier aan je linkerhand wordt gedomineerd door
de vele rokende pijpen en ketels van Lyondell-Bayer (6). Hier
zie je de grootste fabriek ter wereld voor propyleenoxide (PO) en
styreenmonomeer (SM). Deze chemicaliën dienen als grondstof
voor bijvoorbeeld kleding, huishoudelijke artikelen, autostoelen,
matrassen, cosmetica en koelvloeistoffen.
euroMax
Terug op het fietspad langs de Europaweg volg je de borden naar
slag Maasmond. Net voor de bocht zie je bovenop de dijk een
knalgeel bord. Hier kun je via een pad de dijk oplopen en heb je
een prachtig zicht op de Noordzee en de langsvarende schepen.
Bij helder weer kun je de pier van Scheveningen zien liggen.
Op deze plek eindigt ook de blokkendam (7) die het Havenbe-
drijf als extra kustbescherming heeft aangelegd. Het gele bord
‘verboden zich op de blokkendam te bevinden’ staat er niet voor
niets. In 2007 werden hier twee vissers gered. Ze hadden er geen
rekening mee gehouden dat de noordwestenwind het toch al
hoge water nog hoger stuwde. Met golven tot wel vier meter hoog
konden zij zich nog net vasthouden aan de punt van een blok tot
ze werden gered.
De BlokkenDa M. o p D e achtergronD wor D t zanD opgespoten voor M v2
Nog even flink doortrappen en je bent bij slag Maasmond (8). De
opgang naar de slag is tegenover het kantoor van Euromax: een
wit gebouw met een schuin dak. Slag Maasmond biedt een van de
mooiste panorama’s van de Rotterdamse haven. Met uitzicht op
de Noordzee links, de Landtong Rozenburg rechts en Hoek van
Holland aan de overkant zie je hier alle mogelijke soorten schepen
aan je voorbijgaan: olietankers, kustvaarders, cruiseschepen,
baggerschepen, ferryschepen, patrouilleboten van de douane en
loodsboten. Geen wonder dat het gigantische (parkeer)terrein aan
het eind van de ochtend vol staat met auto’s waarin mensen genie-
tend van het uitzicht hun lunch verorberen. Dit is de toegangspoort
tot het grootste logistieke en industriële knooppunt van Europa, de
Rotterdamse haven. Links zie je twee kleine vuurtorens, de groene
lYonD ell-BaYer
lichtopstand Maasmond Zuiderdam en de rode lichtopstand Maas-
mond Noorderdam. Ze worden ook wel de paddestoelen genoemd.
Allebei hebben ze namelijk een opgebouwd helikopterdek omdat
HAVENROUTE MAASVLAKTE 7
10. de lichtopstanden te moeilijk bereikbaar zijn. De ‘paddestoelen’
voorzien in hun eigen energie door zes windturbines. Als het niet
waait, zorgen accu’s voor de elektriciteit.
Richting slag De Beer zie je op de dijk tussen de ruige begroeiing
van duindoorn, vlier, wilg, braam en hondsroos een rits windmo-
lens staan. Loop er eens naar toe en ga eronder staan om het
‘gezwoef’ in je op te nemen. Je kunt deze Zuidwal verder aflopen
naar slag De Beer maar als je een stevige fiets hebt, lukt het ook
fietsend. Hier is het heerlijk rustig. Je ruikt de zee en hoort en
ziet veel verschillende vogels. Regenwulpen, witte kwikstaarten,
bontbekplevieren, sneeuwgorsen en kuifaalscholvers zijn hier
regelmatig te zien. Wil je niet lopen, heb je geen stevige fiets en
Maasvlakte olie terMinal (Mot )
wil je toch naar slag De Beer, ga dan terug naar het fietspad en
sla linksaf richting de Maasvlakte Olie Terminal (MOT) (9). Als
je daar links de Europaweg blijft volgen, fiets je over een redelijk
rustige weg zonder fietspad. Hier mengt de geur van duindoorn
en heesterrozen zich met die van ruwe olie, een merkwaardige
combinatie.
Op- en overslag van ruwe olie is de core-business van de
Maasvlakte Olie Terminal (MOT). Jaarlijks meren hier zo’n
240 megatankers aan die in totaal tussen de 40 en 45 miljoen
ton ruwe olie aanvoeren. Tankers tot 460 meter lang met een
diepgang van 22 meter kunnen aanmeren bij de steigers. De
36 opslagtanks die de terminal rijk is, staan met elkaar in
verbinding via een uitgebreid leidingensysteem. Zij vormen
lichtopstanD Met helikopterDek
de schakel tussen de olietankers en de Nederlandse raffinade-
rijen. Eén opslagtank bevat genoeg ruwe olie om, nadat het is
omgezet in benzine, ruim 90.000 auto’s een jaar lang van te
laten rijden.
Aan het eind van deze toch wel lange weg kom je bij de Pape-
gaaiebek (10), het voormalige baggerspeciedepot. Het verontrei-
nigde havenslib is inmiddels door buizen naar de Slufter gepompt.
Op deze desolate woestijnachtige vlakte voeren bulldozers een
druk spel op: hier wordt de GATE-terminal gebouwd, een LNG-
terminal die in het najaar van 2011 klaar moet zijn. Met zijn vier
opslagtanks van 180.000 kuub per stuk is deze terminal straks
goed voor de opslag, de verwerking en het transport van twaalf
miljard kubieke meter aardgas per jaar. Dat is een kwart van het
Bouw van De gate-terMinal
verbruik in heel Nederland. GATE (Gas Access to Europe) is
een samenwerkingsverband tussen de Nederlandse Gasunie en
VOPAK.
8 HAVENROUTE MAASVLAKTE
11. LNG staat voor Liquefied Natural Gas ofwel vloeibaar
gemaakt aardgas. Dit wordt met speciale tankers aangevoerd
uit heel de wereld, in een verdampingsinstallatie opgewarmd
en verwerkt tot gas. Het verdere transport vindt plaats via
pijpleidingen. De LNG-terminal is een alternatief voor het
aardgasveld in Slochteren. Daar neemt de komende jaren de
winning van gas waarschijnlijk af dus extra aanvoer is nodig.
Slag De Beer (11) is de verste uithoek van de Maasvlakte en een
favoriete visstek. Omdat de vaargeul met zijn 15 meter diepte bijna
de kant raakt, is het een zeer gevarieerde stek. Zo staat slag De
Beer samen met slag Maasmond in de top drie van hotspots voor
het vangen van zeebaars. En volgens kenners is het dé perfecte
nachtvisplek voor tong en paling. Zodra het donker wordt, komen
de vissen uit de diepe Waterweg om te ‘azen’ en vervolgens de
vissers letterlijk rond de voeten te zwemmen.
Vanaf hier of vanaf slag Maasmond fiets je de weg weer terug naar
FutureLand. Je hebt nu alle tijd om nog eens rustig de dimensies
en contrasten van dit industriële en tegelijk steppeachtige gebied
goed in je op te nemen. En vergeet niet om daarbij al je zintuigen
op scherp te zetten!
HAVENROUTE MAASVLAKTE 9
12. Slufterroute
Dit is een route van uitersten. Dat valt vooral op als je de helft
achter de rug hebt. Daar word je aan de ene kant getroffen door
de overweldigende natuur, aan de andere kant ligt, veilig in het
depot, verontreinigde baggerspecie: de slufter. Veel valt er niet te
zien van het depot, een ringdijk van 24 meter boven NAP omsluit
de slufter. Op een enkele plek is het mogelijk om via een trapje in
de slufter te kijken. De baggerspecie is altijd bedekt met een laagje
water, er is dus geen sprake van een stinkende berg modder. Aan
de andere kant van de dijk kijk je uit over het natuurgebied de Slik-
ken van Voorne, met zandbanken waar soms zeehonden rusten,
en natuurlijk de Noordzee met het enorme, brede slufterstrand.
Hier komen zon- en zeeaanbidders die willen genieten van de
ruimte, maar het strand is toch vooral het domein van kitesurfers,
golfsurfers en vliegeraars. Bijzonder om te zien zijn de paragliders
die het hoge duin gebruiken om zelf door de lucht te zweven.
Natuur en afval naast elkaar... het klinkt tegenstrijdig, maar het
kan. Ervaar het zelf!
20 K iL oMETEr
10 HAVENROUTE MAASVLAKTE
13. H o E J E Fi E T S T
van Future lan D tot D e westplaatweg
Tegenover de ingang van FutureLand ligt een verhard pad,
evenwijdig aan de autoweg. Fiets richting het pad met de autoweg
aan je linkerhand. Vlak na restaurant Routiers Maasvlakte - aan
je linkerhand zie je grote groene schermen - begint het fietspad
aan de Madoerastraat. Je houdt rechts aan en fietst rechtdoor. Na
ongeveer een kilometer volg je de bocht naar links, de Dardanel-
lenstraat in. Je fietst nu in het Distripark Maasvlakte. Links en
rechts staan enorme loodsen waar goederen worden opgeslagen
en bewerkt. Aan het eind van de Dardanellenstraat ligt een ter-
rein voor motorcrossers, hier ga je linksaf en fiets je door over de
Druk verkeer op De europaweg ter hoogte van D e hartelhaven
Malakkastraat. Sla na ongeveer anderhalve kilometer bij de grote
kruising rechtsaf de Loswalweg op en fiets door tot de T-splitsing
met de Westplaatweg. Ga hier rechtsaf richting het Slufterstrand.
van D e westplaatweg tot het slu F terge B ouw
Tot aan het Sluftergebouw is het nog een behoorlijk eindje door-
trappen. Na zo’n twee kilometer wordt aan je linkerhand het strand
zichtbaar. Om bij het Sluftergebouw te komen, fiets je door over
het fietspad, er zijn geen zijwegen en aan de voet van het gebouw
houdt de weg op. Vanaf hier neem je dezelfde weg terug. Omdat
het hier altijd waait, ligt er vaak zand op de weg.
(ATB Bij de tweede parkeerplaats aan de Noordzeeboulevard kun-
nen ATB’ers over een verharde weg het strand op. Alleen bij laag
De slikken van v oorne
water kun je over het strand om het Sluftergebouw heen fietsen.
Sla na het Sluftergebouw rechtsaf, de windmolens liggen dan
aan je rechterhand en de zee achter je. Waar de windmolens een
bocht naar rechts maken, sla je linksaf, met aan je linkerhand een
motorcrossterrein. Aan het eind kom je weer op de hoek van de
Dardanellenstraat, vanaf hier fiets je terug naar FutureLand.)
WAT J E Zi E T
De Slufterroute en de Oostvoornse Meerroute volgen de eerste vijf
kilometer dezelfde weg. Fiets vanaf FutureLand langs de windmo-
lens met het water aan je rechterhand, na een paar honderd meter
kom je vanzelf op een verhard pad. Links ligt restaurant Routiers
Maasvlakte (1), niet alleen voor vrachtwagenchauffeurs, maar wel
vanuit Futurel anD is het opspuiten van zan D voor M v2 goe D te zien
gesloten op zaterdag en zondag. Voor het uitkijkpunt (2) neem je
na de bocht van de Madoerastraat het weggetje met de slagboom
dat omhoog loopt. Bovenaan het duin heb je een verrassend
HAVENROUTE MAASVLAKTE 11
14. uitzicht. Hier zie je goed hoe het zand wordt opgespoten voor
Maasvlakte 2. In de verte zie je enorme containerschepen af- en
aanvaren. Dichterbij zijn vaak kitesurfers en golfsurfers te zien.
Terug op het pad fiets je verder met het duin aan je rechterhand.
Zodra de weg een bocht naar links maakt, kom je vanzelf op de
Dardanellenstraat en fiets je het Distripark Maasvlakte (3) in. Aan
weerszijden staan enorme loodsen. In tegenstelling tot veel andere
wegen op de Maasvlakte kun je hier relatief rustig fietsen. In het
midden van de weg is een brede groenstrook. Er staan bankjes en
tegen de wind zijn natuurlijke windschermpjes geplant. Je waant
je haast in een parkje. Kijk je tussen de loodsen door dan weet je
meteen weer dat je op de Maasvlakte bent en zie je in de verte
containers hoog opgestapeld. Aan het eind van de straat staat een
enorme knalblauwe loods, hier sla je linksaf, de Malakkastraat in.
Je fietst nu over de Loswal. Twee kilometer verder sla je rechtsaf
de Westplaatweg op richting het Slufterstrand. Na twee kilometer
bereik je het vogelkijkscherm. Hier moet je beslist even stoppen en
omhoog klimmen. Je hebt hier namelijk een prachtig uitzicht over
het getijdengebied de Slikken van Voorne (4). Als je geluk hebt,
zie je vanaf hier ook zeehonden rusten op de zandbanken.
Met het opspuiten van de eerste Maasvlakte in de vorige
eeuw, veranderde ook de natuur. Door het ophogen en ‘vast-
leggen’ van de duinen verdween de natuurlijke dynamiek
grotendeels uit het gebied. Ten zuiden van de Maasvlakte
ontstond echter een nieuw dynamisch kustlandschap, de
Slikken van Voorne. Eb en vloed zorgen ervoor dat zich hier
steeds nieuwe geulen en zandplaten vormen. Je vindt er
planten als zeeasters, melkkruid, kweldergras, schorrekruid
en zilte schijnspurrie. De kleine diertjes die wonen in de
wadachtige bodem vormen een belangrijke voedselbron voor
scholeksters, bonte strandlopers, wulpen en tureluurs.
Je fietst nu verder tussen twee wateren: de Slufter rechts en de
Noordzee links. Niet dat je daar al iets van ziet, het is eigenlijk
een beetje een saaie weg omhoog tussen twee duinen. In de
bocht komt het weer goed. Daar gaat de Westplaatweg over in de
Noordzeeboulevard en is het Slufterstrand (5) goed te zien. Bij
de eerste strandopgang, nog in de bocht, is het strand het breedst.
Hier kun je eventueel even het duin aflopen, door het zand naar
de zee. Bij de volgende strandopgang vind je een trap en een ver-
harde weg die je, als er niet teveel zand op ligt, naar beneden kunt
fietsen. Het is echt een aanrader om aan het strand te pauzeren
12 HAVENROUTE MAASVLAKTE
15. en de weidsheid van deze bijzondere plek te ervaren.
Tot het Sluftergebouw kan een moeizaam tochtje zijn. Er ligt vaak
veel zand op de weg en het kan er ongelooflijk hard waaien. Door-
trappen dus! Onderweg staan een paar containers waar ijs wordt
verkocht, maar het is niet duidelijk wanneer ze open zijn. Achter
het hek waar je al een tijdje langs fietst, ligt de Slufter. Bij alle
trapjes van de Slufter hangen informatieborden (6).
De Slufter is aangelegd in 1986/1987 om verontreinigde
baggerspecie uit de Rotterdamse haven te bergen. Inmiddels
kunnen ook derden er gebruik van maken. Het Havenbedrijf
Rotterdam N.V. beheert de Slufter. De totale oppervlakte
De vogelkijkhut
van de Slufter is 260 ha en het volume is 150 miljoen m3.
Met die hoeveelheid kan een muur rond de aarde worden ge-
bouwd van 2,5 meter hoog en 1 meter breed. Om de Slufter
heen ligt een ringdijk van zand tot 24 meter boven NAP. De
taluds zijn bekleed met een kleilaag van circa 1 meter dik.
Aan het eind van de weg heb je er tien kilometer opzitten. Je bent
nu aangekomen bij het Sluftergebouw (7). Probeer hier niet om
via het duin op het strand te komen, dat is gevaarlijk en de duinen
kunnen afbrokkelen. In het Sluftergebouw - het directiegebouw van
de Slufter - zijn ruimtes voor presentaties, vergaderingen en kleine
symposia. Het gebouw zelf heeft een bijzondere architectuur. Het
is helemaal gebouwd van beton, tot en met het hellende dak en
het balkon dat als een soort vleugel aan de gevel hangt.
De slu Fter is aFgesloten Met een stevig hekwerk
Fiets dezelfde weg terug naar FutureLand, en denk eraan om in de
Dardanellenstraat aan de andere kant van de weg te gaan rijden.
het sluFtergeBouw
HAVENROUTE MAASVLAKTE 13
16. Amazoneroute
‘ WEEKEndrou TE ’
Op de zuidelijkste pier van de Maasvlakte ligt de haven letterlijk
aan je voeten, zo dichtbij kun je overal komen. Je zintuigen maken
hier overuren: krijsende meeuwen, zware gaslucht, zwarte en
roodbruine bergen en kegels, lappendekens van containers, zilte
zeelucht... Maar hoe indrukwekkend ook, je kunt hier niet altijd
fietsen:
• Op werkdagen is deze route veel te gevaarlijk, de weg is dan
vol vrachtverkeer en vooral de trucks zonder containers rijden er
hard.
• Hoewel de route in het weekend redelijk rustig is, raden wij toch
af hem met kinderen te fietsen: er zijn geen fietspaden en de
bochten zijn onoverzichtelijk.
• Fiets deze route liever niet in april of mei want dan komen de
eieren van de meeuwen uit, zo lang ze hun nesten bewaken,
kunnen ze behoorlijk agressief uitvallen naar wandelaars en
fietsers. Pas ook in de maanden rond het broedseizoen goed op
dat je de meeuwen niet stoort.
• Hou bij harde wind rekening met verwaaiend koolstof en erts, in
de grijze mist die daardoor ontstaat, is het niet prettig fietsen.
Tref je in het weekend een zonnige dag, met normale windsterkte,
vergeet dan vooral je camera niet want je kunt bijzondere dingen
gaan vastleggen.
8,5 Ki L oMETEr
14 HAVENROUTE MAASVLAKTE
17. H o E J E Fi E T S T
van Future lan D naar D e punt van D e aM azonehaven
en weer terug
Tegenover de ingang van FutureLand ligt een verhard pad,
evenwijdig aan de autoweg. Fiets richting het pad met de autoweg
aan de linkerhand. Je fietst achter restaurant Routiers Maasvlakte
langs (links zie je grote groene schermen langs de weg). Ga bij
de kruising met de Madoerastraat linksaf en steek de Europaweg
over. Tegenover de E.ON-centrale ga je naar rechts en steek je de
Coloradoweg over naar het fietspad langs de Yukonweg. Dit fiets-
pad stopt bij het eerste stoplicht met slagboom, je rijdt dan over de
weg verder. Ga rechtdoor. Je steekt het spoor over en komt op een
Misschien wel het gevaarlijkste kruispunt van De Maasvlakte
zeer gevaarlijke T-splitsing, zonder baan voor fietsers. Sla linksaf
de Missouriweg op (Haven 7201-8100). Nadat je het spoor weer
bent overgestoken, begint een smal fietspad dat met stippellijnen
op de weg is aangegeven. Je fietst nu met een grote boog om de
Hartelhaven heen. Die ligt aan je rechterhand en kun je herkennen
aan de opgestapelde containers. De weg buigt na ongeveer een
kilometer met een gevaarlijke bocht naar links. Je fietst hier onder
een transportband door. Vóór de volgende transportband over de
weg, kun je links het onverharde pad op naar het uitkijkpunt aan
de oever van de Amazonehaven. Om verder te gaan, fiets je ook
onder deze transportband door. Let op: dit is een onoverzichtelijke
bocht, eerst naar links, dan naar rechts. Deze weg eindigt bij het
hek van de Gasunie. Vanaf hier fiets je dezelfde weg weer terug.
De e.on-centrale
WAT J E Zi E T
Fiets vanaf FutureLand langs de windmolens. Hou het water aan
je rechterhand. Na een paar honderd meter kom je vanzelf op een
verhard pad. Links ligt restaurant Routiers Maasvlakte, niet alleen
voor vrachtwagenchauffeurs, maar wel op zaterdag en zondag
gesloten. Je ziet het restaurant niet door het groene scherm langs
de weg. Voorbij de Routiers ga je op het fietspad naar links om de
Europaweg over te steken. Links van je zie je nu de E.ON-centrale
met zijn altijd pluimende schoorstenen. In september 2009 opent
E.ON hier een Informatiecentrum. In dit vierkante gebouw met
rode gevel krijgen bezoekers via computeranimaties en spellen
antwoord op vragen als: Hoe wordt energie gemaakt? Hoe zorgen
ook vlakBij D e containers BroeD en De Meeuwen
we dat we ons milieu zo min mogelijk belasten? Is windenergie
beter dan kernenergie? Kijk op www.eon-benelux.nl als je het
Informatiecentrum wilt bezoeken of meer informatie wilt.
HAVENROUTE MAASVLAKTE 15
18. Als je onder de hoogspanningskabels door bent gefietst, steek
je de Coloradoweg over naar de Yukonweg. Wanneer er net een
schip is aangekomen, is het hier door de week extreem druk met
af- en aanrijdende containervrachtwagens. Dan wordt goed duide-
lijk dat je je middenin een logistiek centrum bevindt. Het is dan ook
niet voor niets dat de stoplichten op de Yukonweg extra beveiligd
zijn met slagbomen (1). Net voor de spoorwegovergang eindigt
het fietspad. Je fietst nu verder op de weg waar ook de vrachtwa-
gens rijden. Dit kan gevaarlijke situaties opleveren, doe dit dus
nooit met kinderen en alleen in het weekend. Bij de verkeerslichten
sla je linksaf de Missouriweg op (Havens 7201-8200). Let op: dit is
een zeer gevaarlijke T-splitsing. Na de spoorwegovergang is met
een stippellijn een smal fietspad op de weg aangegeven. Aan je
rechterhand staan talloze containers opgestapeld: alsof een reus
met een blokkendoos heeft gespeeld. Nadat je met de bocht bent
meegefietst, bevind je je echt helemaal tussen de containers. Per
maatschappij zijn ze min of meer op kleur gesorteerd: de groene
Evergreen-containers, de rode UPC-bulk en de witte Nike Logis-
tics. De Hartelhaven links van je is moeilijk te zien, maar tussen de
containers door kun je al wel een blik werpen op de bedrijvigheid
in de Amazonehaven aan je rechterhand. Dit is het domein van de
Delta Terminals van ECT en de Kramer Group (2). De Kramer
Group is een Rotterdams familiebedrijf dat veertig jaar geleden
begon met het schoonmaken en repareren van containers. Inmid-
dels is het bedrijf actief in alles wat met het afhandelen van volle
en lege containers te maken heeft. De Delta Container Service is
een joint-venture met ECT.
Europe Container Terminals (ECT) is het grootste container-
overslagbedrijf in Europa. De ECT Delta Terminal is een van
de vier containerterminals in het Rotterdamse havengebied
en de eerste volledig geautomatiseerde ter wereld. De sche-
pen die aanmeren aan de drieënhalve kilometer kadelengte
worden vrijwel geheel geladen en gelost met onbemande
voertuigen (AGV’s - Automatic Guided Vehicles): ‘robots’
die door een centrale computer worden bestuurd. Hierbij zet
een kadekraan de container op de AGV. De container wordt
automatisch naar zijn plaats gereden en door een Automated
Stacking Crane (ASC) op de juiste plek gezet. En dat 24 uur
per dag, 7 dagen per week en 52 weken per jaar.
Recht voor je doemen nu de bergen op van zwarte steenkool en
roodbruine ijzererts. Jaarlijks wordt bij het Europees Massagoed
Overslagbedrijf (EMO) zo’n 35 miljoen ton kolen en ijzererts over-
16 HAVENROUTE MAASVLAKTE
19. geslagen voor de Europese staal- en elektriciteitsindustrie. Hoe
indrukwekkend deze bizarre omgeving ook is, houd je blik ook op
de weg, want je maakt hier een gevaarlijke bocht naar links. Je
fietst nu onder een van de transportbanden door die de terminals
van EMO met elkaar verbinden.
EMO is de grootste drogebulkoverslagterminal in Europa.
Het opslagterrein wordt begrensd door drie havens. Aan de
Mississippihaven kunnen vier zeeschepen aanleggen die met
wijdspan grijperkranen gelost worden. De binnenvaartkade
is aan de Hartelhaven en aan de Amazonehaven is een kade
voor de kustvaart. Het opslagterrein is verdeeld in banen
waarbij van twee kanten kan worden gestort en geladen.
stoF van zan D en erts Benee Mt je so M s het zicht
Het hele complex is onderling verbonden door een systeem
van lopende banden. Het grootste deel van de erts en de
kolen wordt per schip afgevoerd maar ook het spoor wordt
hiervoor gebruikt. In de zes mengsilo’s worden verschillende
soorten kolen gemengd waardoor er een betere verbranding
ontstaat in de kolencentrale.
Je fietst nu over een lange weg tussen containers en een dijk met
daarachter het terrein van de EMO. In dit gebied keren jaarlijks
ruim tienduizend Kleine Mantelmeeuwen en Zilvermeeuwen terug
om te broeden. Het broedseizoen loopt van half maart tot en met
juli en omdat de meeuwen zeer driftig hun territorium rond de nest-
plaats verdedigen, is een waarschuwing op zijn plaats. Zeker als in
april en mei de eieren uitkomen en de meeuwen op hun felst zijn,
e rtsBerg Bij eMo
is het is dan ook af te raden deze route te fietsen.
Voor kleine mantelmeeuwen en zilvermeeuwen is de Maas-
vlakte een van de vijf belangrijkste gebieden in Nederland. Ze
broeden in grote kolonies en bouwen hun broedkuilen liefst
dicht bij elkaar. De drie eieren per nest worden in 27 dagen
door beide ouders bebroed. De jongen worden zo’n zeven
weken in het nest verzorgd, voor ze uitvliegen. Toch blijven
ze ook dan nog in de buurt. Pas rond half augustus verlaten de
laatste meeuwen de broedplaatsen en keert de rust terug.
Aan het eind van deze weg, net voor een tweede transportband
over de weg heen, kun je links naar de oever van de Amazoneha-
ven (3). De haven ligt hier letterlijk aan je voeten: nergens anders
opslagtanks van D e gasunie achter prikkel DraaD
op de Maasvlakte kun je een overslaghaven van zo dichtbij zien.
Bedenk daarbij dat de grijze kranen volledig gerobotiseerd zijn.
Mooi is ook het contrast tussen de gigantische zeeschepen en de
HAVENROUTE MAASVLAKTE 17
20. kleine binnenvaartschepen. Als mieren die met één takje naar een
mierenhoop lopen, worden de tienduizend containers op zo’n schip
verder getransporteerd. Per tientallen of per stuk via binnenvaart,
treinen en vrachtwagens. Dan snap je ook waarom het in dit stukje
haven zo enorm druk is.
Vanaf hier kun je nog verder de pier op. De omgeving wordt nu
steeds ruiger en grijzer. Fiets de onoverzichtelijke bocht onder de
transportband door en je waant je zo’n tachtig jaar terug in de tijd.
Sta even stil bij de open plek waar je goed zicht hebt op de trans-
portbanden van de EMO (4). Als je hier richting de haven kijkt, lijkt
het of je op een bizarre kermis terecht bent gekomen. De trans-
portbanden zijn de achtbaan en in de verte lijken de containers
die aan de kranen hangen verdacht veel op reuzeschommels. Een
bizar plaatje. Zeker als je ook nog eens de andere kant op kijkt en
de meeuwen ziet die maar al te graag op de zwarte steenkool zit-
ten. Tel daar nog eens hun gekrijs bij op en de zware aardgaslucht
die je ruikt en je plaatje is compleet. Je kunt nog een stuk verder
fietsen langs de steenkoolkegels en de opslagtanks van de
Gasunie (5) tot je bij het hek niet meer verder kunt. Hier keer je
om en fiets je dezelfde route terug naar FutureLand.
18 HAVENROUTE MAASVLAKTE
21. Oostvoornse
Meerroute
De grote, meestal kalme plas, waar je straks langsfietst, heeft een
wilde geschiedenis. Toen het Oostvoornse Meer nog een zijarm
van de Noordzee was, verging menig schip op een van de zand-
banken. Vooral Maasdroogen was berucht. Maar dat is verleden
tijd. Het meer ontstond toen in 1966 de Brielse Gatdam werd
geplaatst. Omdat voor de aanleg van de eerste Maasvlakte zand
is gewonnen uit het meer, is het op sommige plekken verraderlijk
diep. Het meer kent geen eb en vloed is een gewild recreatiege-
bied. Duikers uit binnen- en buitenland waarderen het meer om de
vele verrassende duikobjecten en wrakken, maar het meer is ook
populair bij surfers, zwemmers, vissers, fietsers, wandelaars en
zonaanbidders. Aan de zuidoostoever ligt het Groene Strand, dat
wordt beheerd door de stichting het Zuid-Hollands Landschap. In
dit natuurgebied leven veel strandvogels en groeien bijzondere,
beschermde planten. Het gebied rond het Oostvoornse Meer vormt
een groene buffer tussen de haven en de rest van de omgeving
en is zeker de moeite van een rondje fietsen waard. Neem een
verrekijker mee!
2 1 Ki L oM E T E r
HAVENROUTE MAASVLAKTE 19
22. HoE JE FiETST
van FuturelanD tot De westplaatweg
Tegenover de ingang van FutureLand ligt een verhard pad,
evenwijdig aan de autoweg. Fiets richting het pad met de autoweg
aan je linkerhand. Vlak na restaurant Routiers Maasvlakte - aan
je linkerhand zie je grote groene schermen - begint het fietspad
aan de Madoerastraat. Je houdt rechtsaan en fietst rechtdoor. Na
ongeveer een kilometer volg je de bocht naar links, de Dardanel-
lenstraat in. Je fietst nu in het Distripark Maasvlakte. Links en
rechts staan enorme loodsen waar goederen worden opgeslagen
en bewerkt. Aan het eind van de Dardanellenstraat ligt een ter-
rein voor motorcrossers, hier ga je linksaf en fiets je door over de
noor Doever van het Meer
Malakkastraat. Sla na ongeveer anderhalve kilometer bij de grote
kruising rechtsaf de Loswalweg op en fiets door tot de T-splitsing
met de Westplaatweg. Ga hier linksaf en vervolgens na ongeveer
tweehonderd meter rechtsaf, richting het Oostvoornse Meer.
vanaF De westplaatweg het Meer ronD
Fiets tussen de rode paaltjes het fietspad op naar boven. Links
ligt het kleine natuurgebied Hoekje Jans, een wandeling waard.
Je fietst nu over de Brielse Gatdam. Links het Oostvoornse Meer,
rechts het Brielse Gat. Een rondje om het meer is ongeveer tien
kilometer.
Bij de parkeerplaats sla je linksaf de Strandweg op. Je passeert nu
de zuidoever van het Oostvoornse Meer en het natuurgebied het
Groene Strand. Na de kruising met de Zeeweg aan je rechterhand,
op De achtergron D het g roene stran D
gaat de Strandweg verder als Boulevard. Je volgt de Boulevard tot
de splitsing, waar je rechts aanhoudt en de Noordweg volgt. Nu
is het de kunst op het viaduct te komen. Hiervoor sla je vlak voor
het viaduct rechtsaf en neem je na ongeveer vijfhonderd meter
daarna de haarspeldbocht naar links. Je fietst nu over de Brielse
Maasdam. Aan je linkerhand passeer je het Geuzenbos, rechts -
onzichtbaar door de begroeiing - is het Brielse Meer.
Bij de volgende grote kruising sla je linksaf, richting slag Storm-
vogel. Je fietst langs het Geuzenbos tot je na een paar honderd
meter het bord slag Stormvogel tegenkomt. Neem de afslag zodat
je dichter bij het water kunt gaan fietsen door links en meteen
rechts te gaan. Na slag Stormvogel (pauze!) volgt slag Bergeend
en uiteindelijk kom je bij slag Baardmannetje. Niet lang daarna
in alle seizoenen FascinerenD
kom je op de plek waar het rondje Oostvoornse Meer begon. Sla
rechtsaf en meteen linksaf om op de Westplaatweg te komen. Ga
bij de T-splitsing rechts en volg dezelfde weg terug.
20 HAVENROUTE MAASVLAKTE
23. WAT JE ZiET
De Slufterroute en de Oostvoornse Meerroute volgen de eerste vijf
kilometer dezelfde weg. Fiets vanaf FutureLand langs de windmo-
lens met het water aan je rechterhand, na een paar honderd meter
kom je vanzelf op een verhard pad. Links ligt restaurant Routiers
Maasvlakte (1), niet alleen voor vrachtwagenchauffeurs, maar wel
gesloten op zaterdag en zondag. Voor het uitkijkpunt (2) neem je
na de bocht van de Madoerastraat het weggetje met de slagboom
dat omhoog loopt. Bovenaan het duin heb je een verrassend
uitzicht. Hier zie je goed hoe het zand wordt opgespoten voor
Maasvlakte 2. In de verte zie je enorme containerschepen af- en
aanvaren. Dichterbij zijn vaak kitesurfers en golfsurfers te zien.
Terug op het pad fiets je verder met het duin aan je rechterhand.
Zodra de weg een bocht naar links maakt, kom je vanzelf op de
Dardanellenstraat en fiets je het Distripark Maasvlakte (3) in. Aan
weerszijden staan enorme loodsen. In tegenstelling tot veel andere
wegen op de Maasvlakte kun je hier relatief rustig fietsen. In het
midden van de weg is een brede groenstrook. Er staan bankjes en
tegen de wind zijn natuurlijke windschermpjes geplant. Je waant je
haast in een parkje. Bij goed weer is dit een ideale lunchplek voor
de werknemers van de bedrijven hier. Kijk je tussen de loodsen
door dan weet je meteen weer dat je op de Maasvlakte bent en
zie je in de verte containers hoog opgestapeld. Aan het eind van
de straat staat een enorme knalblauwe loods, hier sla je linksaf,
de Malakkastraat in. Je fietst nu over de Loswal. Twee kilometer
verder sla je linksaf de Westplaatweg op en vervolgens rechtsaf
richting Oostvoornse Meer.
Zodra je rechts tussen de rode paaltjes doorfietst, ben je in een
heel ander gebied. Voor je zie je het Oostvoornse Meer: een prach-
tige plas met rondom groen, strand en duinen. Links ligt het kleine
natuurgebied Hoekje Jans (4). Hier groeien verschillende zeld-
zame en beschermde planten zoals de groenknolorchis, een van
de meest zeldzame Europese wilde orchideeën. Een stukje verder
op het fietspad staat links een vogelkijkscherm. Het scherm biedt
zicht op het meer en de oeverrand waar de vogels ongestoord wa-
den en naar eten zoeken. Een prima plek voor een pitstop. Het pad
gaat verder in de richting van de zuidoever van het meer. Als je de
parkeerplaats aan het eind van de Brielse Gatdam (5) oversteekt,
kom je bij het voormalige autostrand. Aan de noordkant van de
parkeerplaats is een trap naar het natuurgebied Parnassiavlak, een
vochtige duinvallei die in de zomermaanden volop in bloei staat.
HAVENROUTE MAASVLAKTE 21
24. Het is nu nog maar een klein stukje naar het strand (6) en Pavil-
joen Duinrand waar je ook als het waait heerlijk op het terras kunt
zitten. Op het strand staan verschillende speeltoestellen voor de
kinderen. Het uitzicht is hier bijzonder en contrastrijk. Voor je ligt
het grote meer, omringd door bomen en struiken, en aan de over-
kant steken de enorme hoogspanningsmasten van de Maasvlakte
overal bovenuit.
Net voorbij het paviljoen ligt links de ingang van het natuurgebied
het Groene Strand (7).
Het bijzondere natuurgebied Groene Strand ligt aan de
zuidoostkant van het Oostvoornse Meer. In 2006 en 2007
is hard gewerkt aan het natuurherstel van het Groene strand.
Grote delen van de struiken zijn verwijderd en de bodem
werd geplagd. Ook het waterpeil is aangepast waardoor de
oorspronkelijke begroeiing van duingras en natte duinval-
leivegetaties langzaam weer terugkomt. Op het met witte
schelpen bedekte Vogeleiland voelen watervogels zich weer
helemaal thuis. Er worden steeds meer nieuwe vogelsoorten
gespot. Midden in het gebied staat een vogelkijkscherm met
een prachtig uitzicht op het strand en de dieren.
Vanaf hier is het even doortrappen tot je linksaf de Brielse Maas-
dam opgaat. Onderweg naar de dam kom je langs Hotel van
Marion. Rechts hiervan ligt Oostvoorne. Vlak voor het viaduct sla
je eerst rechts en vervolgens met een scherpe bocht naar links. Je
fietst nu over de Brielse Maasdam. Het Brielse Meer aan je rechter-
hand, het Oostvoornse Meer links.
In 1950 werd de Brielse Maas afgedamd met de Brielse
Maasdam. De dam moest de toenemende verzilting van het
drinkwater stoppen. Drie jaar later bleek de dam ook in staat
het wassende water tegen te houden tijdens de watersnood.
Het Brielse Meer is niet alleen een belangrijk watersport- en
recreatiegebied maar ook een belangrijke zoetwaterbuf-
fer. Tussen het fietspad en het Oostvoornse Meer ligt het
Geuzenbos. Oorspronkelijk was dit prachtige stukje natuur
een leidingenstrook. Nu vind je er wilde planten, vlinders en
sprinkhanen en zorgen de Schotse Hooglanders en Koniks-
paarden ervoor dat het landschap half open blijft.
Aan het eind van de Brielse Maasdam sla je linksaf de Voornse
Meeroever op. Het meer komt nu weer volop in beeld. Na iets
minder dan een kilometer sla je linksaf en meteen weer rechts
22 HAVENROUTE MAASVLAKTE
25. naar slag Stormvogel (8). Slag Stormvogel is het centrum van het
recreatiegebied, compleet met strand, terrasjes en een duik- en
surfwinkel. Vooral als je met kinderen fietst, is dit een ideale plek om
uit te rusten en nieuwe energie op te doen voor de tweede deel van
de route. Bij Slag Stormvogel wordt veel gesurft en gedoken, je kunt
er ook lessen volgen. Speciaal voor de duikers is onder water een
parcours met duikobjecten aangelegd, waaronder een ‘heipalenbos’.
In de loop van de jaren is het water van het Oostvoornse Meer
almaar zoeter en daardoor troebeler geworden. Sinds juni 2008
stroomt daarom, via een achthonderd meter lange pijpleiding,
schoon en helder zout water uit het Beerkanaal het meer in. Een
paar honderd meter na slag Stormvogel staat de pompput die het
zoute water het meer inpompt. Dankzij het zoute water wordt de
het Meer is populair Bij Duikers
kwaliteit van het meerwater steeds beter en dat heeft ook weer een
positief effect op de natuur rondom het meer.
De zoutwaterleiding is, samen met allerlei andere ver-
beteringen voor de recreanten, te danken aan het project
Kwaliteitsimpuls Oostvoornse Meer. Met dit project wil het
Havenbedrijf Rotterdam N.V. onder meer de kwaliteit van de
leefomgeving rond de haven verbeteren.
Verder fietsend is slag Bergeend (9) het volgende bijzondere
punt. Deze strandopgang wordt voornamelijk gebruikt door surfers.
Surfers en duikers hoeven hier niet ver met hun spullen te sjouwen
omdat auto’s hier dichtbij het strand mogen komen en dat is een in
Nederland tamelijk unieke situatie.
schots e hooglanDers hou D en het g euzenBos open
Als je bijna terug bent bij het punt waar het rondje Oostvoornse
Meer begon, kom je bij slag Baardmannetje (10). Deze slag is
vooral populair bij duikers, er is dan ook een actieve duikvereni-
ging. Onder water ligt onder meer het meest bekende wrak van het
meer, de Archimedes, een Brits stoomzeilschip dat op 13 maart
1864 onderweg van Rotterdam naar Hamburg verging.
Nog een paar honderd meter fietsen en je bent weer terug bij
de rode paaltjes. Je kunt nu natuurlijk direct terugfietsen naar
FutureLand - volg dezelfde weg terug en denk eraan om in de
Dardanellenstraat aan de andere kant van de weg te gaan rijden
- maar als je nog energie hebt, is een wandeling naar vogelkijkhut
De bonte Piet echt een aanrader. Achter het houten hek links ligt
een wandelpad naar de vogelkijkhut. Het is een stevige wandeling
van ongeveer 1,5 kilometer door het duingebied (en weer 1,5 km
zicht op De noorDoever vana F D e Brielse gatD aM
terug). Je inzet wordt in elk geval beloond met een prachtig uitzicht
op een stukje natuurgebied, de Slikken van Voorne en twee zand-
platen waar wellicht zeehonden liggen te rusten.
HAVENROUTE MAASVLAKTE 23
26. De Maasvlakte
met de Fast Ferry
De Fast Ferry tussen Hoek van Holland en de Maasvlakte is een
uitkomst voor fietsers. ‘De Nieuwe Prins’ brengt je in een mum
van tijd naar de overkant en de fiets mag gratis mee. Op bepaalde
tijden is het ook mogelijk een tussenstop te maken op de Landtong
Rozenburg. Ideaal als je de maasvlakteroutes wilt combineren
met de route ‘Fietsend over de Landtong’. Parkeer dus je auto
bij Station Hoek van Holland Haven en pak de (huur)fiets om de
oversteek te maken.
4 KiL oMETEr
24 HAVENROUTE MAASVLAKTE
27. H o E J E r i J d T, VA ArT E n Fi E T S T
De aanrijroute naar FutureLand op de Maasvlakte start bij de
Berghaven in Hoek van Holland, vlakbij NS Station Hoek van Hol-
land Haven. Hier vertrekt de Fast Ferry De Nieuwe Prins (1). Niet
alleen fietsers en wandelaars die de Maasvlakte of Rozenburg wil-
len ontdekken maken er gebruik van. Ook voor mensen die werken
op de Maasvlakte is de snelle verbinding tussen Hoek van Holland
en de Maasvlakte een uitkomst. Als je de route zonder tussenstop
hebt gekozen, ben je binnen een kwartier op de Maasvlakte. Met
tussenstop doe je er ongeveer 25 minuten over, maar dan heb je
wel kunnen genieten van weergaloze vergezichten over de Nieuwe
Maas, de Noordzee, Europoort en de Maasvlakte.
De Berghaven in ‘De hoek’
Nadat de Fast Ferry is aangemeerd in de Yangtzehaven, volg je
het fietspad langs de Antarticaweg. Bij de kruising met de Euro-
paweg ga je linksaf. Je volgt de Europaweg tot je aan je linker-
hand het grote parkeerterrein en het markante gebouw ziet van
FutureLand, het informatiecentrum van Maasvlakte 2. Dit is het
startpunt van de vier Maasvlakteroutes. Je hebt er nu ongeveer
vier kilometer opzitten.
WAT J E Zi E T
De Fast Ferry vertrekt vanuit de Berghaven. Deze haven werd in
1883 gegraven voor schepen van het loodswezen en van Rijkswa-
terstaat. Je kunt dan ook verwachten dat er een loodsboot voorbij-
aFMeren in D e Berghave
vaart op weg naar een zeereus die de haven in of uit gemanoeu-
vreerd moet worden. De Berghaven is ook de uitvalsbasis voor de
reddingboten van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschap-
pij (KNRM). De missie van de organisatie is ondubbelzinnig: Men-
sen redden. Snel, professioneel en kosteloos. Er werken zo’n 1100
vrijwilligers en 60 vaste krachten bij de KNRM. De Hoekse afdeling
heeft een lange geschiedenis. Al in 1821 werd de eerste ‘roeired-
dingboot’ gestationeerd in Hoek van Holland. In 1892 kreeg de
‘zelfrichtende roeireddingboot’ Emile Robin een plek in een nieuw
boothuis bij het Noorderhoofd, op de punt van Hoek van Holland.
Drie jaar later, in 1895 lag de stoomreddingboot President van
Heel in de Berghaven. Om de redders zo snel mogelijk in de boot
te krijgen, werden in 1900 drie huizen voor hen gebouwd, direct
aan de Berghaven. In 1921 verdronken zes van de stoere redders
De nieuwe prins op weg naar rozen Burg
tijdens een reddingsoperatie, toen de President van Heel in zwaar
weer omsloeg. In 1929 voltrok zich een dergelijke ramp toen de
Prins der Nederlanden kapseisde en de hele bemanning omkwam.
HAVENROUTE MAASVLAKTE 25
28. Maar de redders laten zich niet uit het veld slaan. Hoeveel verdriet
het verliezen van een bemanningslid ook kost, ze blijven door-
gaan. Elk jaar weer hebben veel mensen hun leven te danken aan
de dappere Hoekse redders. Sinds 1931 staat aan de Berghaven
het reddersmonument (2), dat werd opgericht ter nagedachtenis
aan de opvarenden van reddingsboten die in Hoek van Holland
zijn omgekomen.
Hoek van Holland, in de volksmond ‘De Hoek’, ontstond
als zandplaat, toen de Maasmonding na de Sint Elisatbeths-
vloed in 1421 steeds verder verzandde. Nadat in 1863 was
besloten de Nieuwe Waterweg te graven, groeide er langzaam
maar zeker een dorp. Ambtenaren van Waterstaat vestig-
den zich op de ‘Oude Hoek’, tegenwoordig het ‘Zuidelijk
Strandcentrum’. Ook de werkers aan de Nieuwe Waterweg
woonden er in houten noodwoningen en keten.
De overtocht van Hoek van Holland naar de Maasvlakte is zonder
meer spectaculair. Zodra de catamaran de Berghaven uit is,
schakelt hij naar volle snelheid en vlieg je het water over. Je kunt
plaatsnemen in een van de vliegtuigstoelen binnen, maar mooier is
natuurlijk om je achter op het dek te vergapen aan mammoeten en
de monding van de Maasmond aan de ene kant en de Maeslant-
kering aan de andere kant. Hou je wel goed vast!
De Maeslantkering vormt het sluitstuk van de Deltawerken.
De twee bewegende armen van deze stormvloedkering zijn
elk zo groot als de Euromast (inclusief Spacetower) en dat is
180 meter. Bij stormvloed lopen de dokken vol water waar-
door de holle deuren gaan drijven en dicht kunnen. Zodra
de deuren dicht zijn, lopen de holten vol water en zinken de
deuren af top op de bodem van de Nieuwe Waterweg.
Je hebt een prachtig zicht op de punt van de Landtong Rozenburg
en vaart er zelfs dicht langs omdat de Fast Ferry hier door het
Breeddiep komt. Dat is een smalle doorgang tussen de punt van
de Landtong en de scheidingsdam tussen de Nieuwe Waterweg en
het Calandkanaal. Hoewel de naam anders doet vermoeden, is het
Breeddiep zo nauw dat alleen de kleinere schepen de doorgang
kunnen gebruiken.
Als De Nieuwe Prins de Landtong aandoet, stopt deze net voorbij
de gekleurde bomen in de Scheurhaven (3). Ook hier liggen de
loodsboten die de zeeschepen veilig de havens inloodsen. In de
26 HAVENROUTE MAASVLAKTE
29. lente ziet de kade van de Scheurhaven geel van de narcissen. Hier
kun je een tussenstop maken en eventueel (een deel van de) route
‘Fietsend over de Landtong’ doen. Kijk voor actuele vertrektijden
op www.ret.nl.
Je vaart nu verder over het Calandkanaal. Tegenover de Scheur-
haven zie je de 4e Petroleumhaven met de Shell Europoort
Terminal en de Beneluxhaven met de passagiersterminal van P&O
Ferries. Ook kom je voorbij het Ertsoverslagbedrijf Europoort C.V.
(EECV), waar je bergen erts ziet in alle kleurschakeringen tussen
zwart en roodbruin. Je vaart nu het Beerkanaal in, misschien wel
naast een containermammoet die je eerder in de verte zag aan-
komen. Rechts ligt de Papegaaiebek, het voormalige baggerspe-
containergigant passeert De papegaaie Bek
ciedepot waar de nieuwe LNG-terminal wordt gebouwd. Hierover
lees je alles in de Maasmondroute. Voor je ligt de Yangtzehaven
waar de gele aanlegsteiger van de Fast Ferry (4) niet te missen
is. Hier start je fietsroute naar FutureLand (5). Wat je op die weg
tegenkomt, vind je terug in de Maasmondroute.
De punt van rozenBurg
De Fast FerrY terug in De Berghaven
HAVENROUTE MAASVLAKTE 27
30. Over de route
Op de Maasvlakte is veel te zien en te beleven. Wie er gaat fietsen
doet er goed aan gebruik te maken van een kaart. Niet alleen in
verband met de uitgestrektheid, maar ook in verband met de vele
havenactiviteiten. De kaarten op de volgende bladzijden helpen
daarbij. De foto’s corresponderen met de herkenningspunten uit de
teksten. Naast de overzichtskaart zijn er detailkaarten van de vier
routes en de aanrijroute via Hoek van Holland. Op de laatste blad-
zijde staat handige informatie over onder meer openbaar vervoer,
fietsverhuur en parkeermogelijkheden.
Fi ETS MET PLEZiE r oV Er d E MA A S V L A K T E!
28 HAVENROUTE MAASVLAKTE
31. lengte en herkenningspunten
Aanrijroute via Hoek van Holland - 4 kilometer Amazoneroute - 8,5 kilometer
1 Fast Ferry Berghaven 1 Stoplichten met slagbomen
2 Reddersmonument 2 Containers en kranen van ECT en Kramer
3 Fast Ferry tussenstop Scheurhaven (Landtong Rozenburg) 3 Uitkijkpunt bij Amazonehaven
4 Fast Ferry Maasvlakte 4 Transportbanden voor kolen en ertsen EMO
5 FutureLand 5 Emo/Gasunie
Maasmondroute - 20 kilometer Oostvoornse Meerroute - 21 kilometer
1 Happy Shrimp 1 Routiers Maasvlakte
2 Kustlicht Maasvlakte (geel-zwarte vuurtoren) 2 Uitkijkpunt
3 Yangtzehaven 3 Distripark Maasvlakte
4 Fast Ferry, Antarticaweg 4 Hoekje Jans
5 DFDS Tor Line 5 Brielse Gatdam
6 Lyondell Bayer 6 Strand
7 Uitkijkpunt bij blokkendam 7 Groene Strand
8 Slag Maasmond 8 Slag Stormvogel
9 Maasvlakte Olie Terminal 9 Slag Bergeend
10 Aanleg van de GATE-terminal bij de Papegaaiebek 10 Slag Baardmannetje
11 Slag De Beer
Slufterroute - 20 kilometer
1 Routiers Maasvlakte
2 Uitkijkpunt
3 Distripark Maasvlakte
4 Slikken van Voorne
5 Slufterstrand
6 Informatieborden slufter
7 Sluftergebouw
HAVENROUTE MAASVLAKTE 29
32. Overzichtskaart
he r k e n n i n g s p u n t e n
Hoek van Holland - Maasvlakte met de Fast Ferry
1 2
3 4
‘MAASVLAKTE 2’ in AAnLE g
5
5
L E gE n d A
fietsroute
3
herkenningspunten van de route
uitzichtpunten
horeca
30 HAVENROUTE MAASVLAKTE
42. aanvullende informatie
o p e n Ba a r v e r v o e r Fiets op D e auto richting Future lanD
Pak in Rotterdam de trein naar NS Station Hoek van Holland Ha- Vul bij gebruik van een navigatiesysteem de volgende coördinaten
ven. In de weekenden, op feestdagen en in juli en augustus mag in: Lengte: 4° 0’ 55” E, Breedte: 51° 57’ 35 N.
de fiets mee in de trein. Op werkdagen mag de fiets niet mee voor Volg vanaf Rotterdam de A15 richting Europoort (Europoort Ha-
negen uur ‘s morgens en tussen half vijf en zes uur ‘s middags. vens 3100-9900 (N57) Hellevoetsluis Hoogvliet). Na ongeveer elf
De Berghaven ligt vlakbij Hoek van Holland Haven. Hier vertrekt kilometer verandert de A15 in N15. Ongeveer 18 kilometer verder
de Fast Ferry van de RET. De overtocht kost € 3,– voor een enkele verandert de N15 in Europaweg. Parkeer de auto bij FutureLand.
reis en € 5,– voor een retour, kinderen tot drie jaar en fietsen mo-
gen gratis mee (prijspeil zomer 2009). De Fast Ferry kent twee ver- Fiets op D e auto richting hoek van hollan D
schillende routes: de ene route gaat direct naar de Maasvlakte, de Neem de E30 / E25 en rij door tot de Berghaven in Hoek van Hol-
andere doet eerst de Scheurhaven op de landtong van Rozenburg land. Parkeren kan bij NS Station Hoek van Holland Haven.
aan. Een aparte route gaat naar de Maeslantkering en terug. Kijk
voor de exacte tijden van de verschillende routes op www.ret.nl. horeca
Op de Maasvlakte zijn niet veel horecagelegenheden. Bij het Oost-
ov Fietsverhuur voornse Meer zijn zowel aan de Noordoever als aan de Zuidoever
Leden van OV-fietsverhuur kunnen een fiets huren op NS Station bij de Strandweg verschillende mogelijkheden om even uit te
Hoek van Holland Haven. Bij het verlaten van het station aan de rusten op een terrasje en iets te drinken of te eten. Het restaurant
stadszijde zie je de OV-fietsbox staan waar je 24 uur per dag met van FutureLand is geopend tijdens de openingstijden van Future-
je pincode van OV-fiets een fiets kunt ‘huren’. Kijk op www.ov-fiets Land. Routiers Maasvlakte is alleen op werkdagen geopend. De
voor meer informatie. Niet-leden kunnen via Restaurant/Grand openingstijden van de horecacontainers op het Slufterstrand zijn
Club de Torpedoloods (Stationsweg 43) een OV-fiets huren (vraag gerelateerd aan het weer. Het is dus handig om zelf voor voldoen-
naar een combiticket voor Fietsarrangement 2). de mondvoorraad te zorgen.
F u t u r ela nD
Europaweg 902, 3199 LC Maasvlakte Rotterdam,
010 252 25 20, www.futureland.nl. Openingstijden: Pasen tot
november: dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 uur tot 17.00 uur,
zondag vanaf 11.00 uur. Overige maanden: dinsdag tot en met
vrijdag van 10.00 uur tot 16.00 uur, zondag vanaf 11.00 uur. Op
zaterdag en maandag is FutureLand altijd gesloten.
40 HAVENROUTE MAASVLAKTE
43. colofon
u i t g av e
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Postbus 6622, 3002 AP Rotterdam
in h o uD e n s aM e n s t e lling
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
t e k s tB i j Dr a g e n
Martijn Waldram / Caye, Nieuwerkerk aan de IJssel
Overbosch Communicatie, Rotterdam
pr oDuc t i e Be g e l e iDi n g en re Dactie
Overbosch Communicatie, Rotterdam
o n t w e r p e n o pM a a k
Emiel Efdée, uw ontwerper, Rotterdam
F o t o g r aF i e
Jacco Huijssen, Rotterdam
vo o r M e e r i nF o rM at i e
www.portofrotterdam.com
info@portofrotterdam.com
010 252 10 10
juni 2009
44. MAASVLAKTE 2 HAV E n b Ed r i J F r oT T E r dA M n . V.
De aanleg van Maasvlakte 2 is in volle Doel van het Havenbedrijf Rotterdam is de versterking van de concurrentiepositie van de
gang. Rotterdam beschikt straks over Rotterdamse haven als logistiek knooppunt én industriecomplex van wereldniveau. Niet
2000 hectare nieuw havengebied waar- alleen in omvang, maar ook in kwaliteit. De kerntaken van het Havenbedrijf Rotterdam zijn
van 1000 hectare bedrijventerrein. Dit is de duurzame ontwikkeling, beheer en exploitatie van de haven en het handhaven van de
nodig, omdat in het bestaande gebied vlotte en veilige afhandeling van de scheepvaart.
vrijwel geen ruimte meer beschikbaar is
voor met name de diepzeegerelateerde
containersector, de chemische industrie K Er n c iJ F Er S VA n dE r oT T E r dA M S E H AV En
en distributieparken.
h aven Be Drij F rotter D a M:
Sleephopperzuigers van PUMA (aanne- 1.200 werknemers, omzet ca. € 450 miljoen.
merscombinatie Boskalis en Van Oord)
varen af en aan om zand van de Noord- h avenge Bie D:
zeebodem te brengen naar de plaats ca. 10.500 ha (waarvan 5.000 ha bedrijfsterreinen, 3.500 ha water en 2.000 ha (spoor)
waar Maasvlakte 2 komt. Niet alleen wegen, leidingstroken en groen). Lengte havengebied is ca. 40 km.
voor het nieuwe haventerrein, maar ook
voor een duinenrij en nieuw strand. In Directe werkgelegenhei D :
2013 meert het eerste containerschip af ruim 70.000 arbeidsplaatsen.
aan een van de nieuwe kades. In 2033
is Maasvlakte 2 volledig in gebruik. goe D erenoverslag:
ruim 400 miljoen ton goederen per jaar.
Feiten op een rijtje: 1 kuub zand is 12
kruiwagens vol, 240 miljoen kuub zand scheepvaart:
is 160 keer de Kuip vol, er komt 11 ca. 34.000 zeeschepen en 133.000 binnenvaartschepen per jaar.
kilometer nieuwe zeewering, daarvoor
worden betonblokken gebruikt van elk
40.000 kilo, Maasvlakte 2 wordt net zo
groot als Schiphol, Disneyland Parijs
of 2800 voetbalvelden bij elkaar, met
Maasvlakte 2 wordt de Rotterdamse
haven 20% groter.
www.portofrotterdam.com
Meer weten over de ontwikkelingen?
Kijk dan op www.maasvlakte2.com