Íslenska hlutabréfavísitalan var öðruvísi...

1. 8| úttekt ÞRIÐJUDAGUR 11. MARS 2008
Hlutabréfamarkaðir Til lengri tíma litið hefur efnahagur mikil áhrif á verðþróun hlutabréfa en til skemmri tíma eru áhrifin flóknari
Gengi hlutabréfa og samdráttarskeið
Efnahagsspár geta haft efnahagur mikil áhrif á verðþró- og lækkaði gengi bandarískra réði ríkjum í ársbyrjun 2000 var hafði hann sleppt orðinu þeg-
talsverð áhrif á hlutabréfa- un hlutabréfa; meiri vöxtur þýð- hlutabréfa um næstum 20% á ör- slík að langan tíma og marga ar gengi hlutabréfa fór að hækka
markaðinn en vafasamt ir almennt meiri hagnað og þar af fáum vikum. Ástandið var jafnvel slæma atburði þurfti til að slá á aftur og er nú töluvert hærra en
leiðandi hækkun á gengi hluta- enn verra annars staðar í heim- þá bjartsýni. Fyrst hjaðnaði net- það var fyrir örfáum vikum síðan.
er að fjárfesta í hlutabréf-
bréfa. Fylgnin til skemmri tíma er inum, til dæmis í Asíu. bólan, síðan fóru Enron og World- Þrátt fyrir það, er fallið á alþjóð-
um með efnahagsspár aftur á móti lítil á milli samdrátt- Þegar fjárfestar voru rétt í þann Com á hausinn, 9/11 skók heim- legum mörkuðum enn töluvert
að leiðarljósi. Það kennir arskeiða og væntrar ávöxtunar mund að jafna sig á þeim skelli inn og stríðið í Írak hófst svo með mikið á árinu.
reynsla fyrri tíma okkur. hlutabréfa. Það hefur jafnvel gerst kom fram í fréttum að vogunar- látum í mars 2003. Þegar banda- Þó ekki sé hægt að segja með
að gengi hlutabréfa hafi tekið að sjóðurinn Long Term Capital rískir hermenn réðust inn í Írak vissu að hlutabréfamarkaðir hafi
MÁR WOLFGANG MIXA hækka í sama mund og samdrátt- Management væri ekki aðeins var ónefndur aðili spurður hvort náð lágmarki þá er allt eins líklegt
marmixa@yahoo.com arskeið hefst. Ef einhver fylgni er gjaldþrota heldur væru góðar lík- kauptækifæri í væru hlutabréfum. að núverandi ástand, þ.e. ástand
til staðar, þá er það helst að þeg- ur á því að þrot sjóðsins drægi Hann svaraði með því að spyrja þar sem allir telja líklegast að ver-
E
itt af því sem einkenn- ar að samdráttur hefur átt sér stað margar fjármálastofnanir með hvort viðkomandi hefði ekki les- ið sé að sigla í samdráttarskeið, sé
ir umræðu um að kreppa í einhvern tíma, og svartsýni þá sér í fallinu. Nú lækkaði gengi ið blöðin nýlega! Líklegast hefur tímabil kauptækifæra.
sé í aðsigi eru vangavelt- væntanlega ríkjandi, þá fer gengi bréfa um 10% á nokkrum dögum. það einmitt verið góð hugmynd að
ur um hvort rétt sé að hlutabréfa að hækka og aðeins BusinessWeek birti mynd á for- fjárfesta í hlutabréfum því á þeim Hvað segja gömlu brýnin?
selja hlutabréf. Oftast er umræð- nokkrum mánuðum síðar lýkur síðu þar sem að peningar brunnu tímapunkti fór gengi hlutabréfa í Warren Buffett hefur aldrei lit-
an eitthvað á þessa leið: Je minn, samdráttarskeiði. Vandamálið er og George Soros kom fram með þá lægstu lægðir og við tók samfellt ið á spár um efnahagsaðstæður
allir eru að segja að við séum að auðvitað hversu erfitt það hefur staðhæfingu að þetta væri versta hækkunarskeið hlutabréfa sem þegar hann fjárfestir í hlutabréf-
sigla í kreppu og sé rétt að losa sig verið að spá með einhverri vissu fjármálakreppa sem skollið hefði kom Íslendingum til góða í útrás um. Frekar lítur hann til slíkra
við hlutabréfin sín ekki seinna en um hver hagvöxtur verður. Hins á í 50 ár! sinni. sveifl na sem hugsanlegra tæki-
strax. Er það rétta aðferðin? Svar- vegar má segja að með aukinni Allir sem lesið hafa bókina færa sem skapast í gengi bréfa í
ið er; tæplegast - og jafnvel það er þekkingu á gangverki efnahags- When Genius Failed eftir Roger 2007 góðum fyrirtækjum þar sem að
slök stefna. lífsins megi ætla að efnahagsspár Lowenstein vita að litlu munaði Í ársbyrjun 2007 var mikil bjart- tímabundin sveifla niður á við
Graf 1 sýnir aftur á móti að séu marktækari í dag en fyrir að það færi enn verr, enda lækk- sýni ráðandi varðandi efnahags- leiðir til þess að gengi hlutabréfa
sögulega séð hefur það ekki alltaf nokkrum áratugum síðan. aði gengi hlutabréfa sumra fjár- horfur. Frumútboð, IPO (Initial lækki niður á slóðir þar sem hann
verið þannig. Grafið sýnir gengi Hlutabréfamarkaðurinn virð- málafyrirtækja ískyggilega mik- Public Offering eða It’s Probably telur að vert sé að fjárfesta í þeim.
S&P 500 hlutabréfavísitölunnar ist hafa einhverja hæfileika til ið. Það var ekki síður áhugavert Overpriced), voru í hámarki og Peter Lynch tekur í sama streng
og brúnlituðu svæðin sýna tíma- að skynja aðdraganda samdrátt- hversu efnahagsspár sumra urðu samrunar og yfi rtökur í svo mikl- og nefnir eftirfarandi heilræði:
bil þar sem samdráttur hefur átt arskeiða. Hvaða áhrif það síðan svartsýnar. Eins og sést á graf- um blóma að ástandinu var líkt » Fjárfestu í fyrirtækjum,
sér stað í Bandaríkjunum síð- hefur á sálfræðilegu hliðina - það inu var hlutabréfamarkaðurinn við fyrri hluta ársins 1987. Því ekki hlutabréfamarkaðinum
ustu 60 ár. Þannig sýnir grafið er að lækkandi gengi hlutabréfa ótrúlega fljótur að ná sér á strik miður varð þróunin svipuð og » Að reyna að spá til um
til að mynda, að samdráttur átti leiði til þess að fólk haldi frekar og endaði árið í hærri hæðum en 20 árum áður nema hvað nú féll þróun efnahags skilar engu
sér stað árin 1990-1991, þegar síð- að sér höndum sem dregur síðan nokkru sinni fyrr. gengi hlutabréfa ekki með sömu » Að reyna að spá til um
asta húsnæðiskreppa dundi yfi r úr þenslu og styrki þá þróun að látum heldur var þróunin hægari skammtímasveiflur hlutabréfa-
Bandaríkin. Síðan tók við lengsta samdráttur eigi sér stað - er hins 2000-2003 og jafnvel sársaukafyllri. Í dag er markaða skilar engu
samfellda hagvaxtarskeið á tíma- vegar ómögulegt að meta. Í þessu Hver man ekki eftir nýja hag- svartsýni ríkjandi og ljóst að hús- Samkvæmt þessu eiga fjárfestar
bilinu sem endaði í kjölfar netból- sambandi má spyrja hvort kemur kerfinu (e. New Economy)? Jafn- næðiskreppan í Bandaríkjunum í dag að leiða hjá sér efnahagsspár
unnar árið 2001. Í dag, þegar ver- á undan, eggið eða hænan. Svar- vel Greenspan kolféll fyrir þeirri hefur verið að teygja anga sína til og einblína frekar á einstök kaup-
ið er að sigla í samdráttarskeið, ið skiptir eiginlega ekki máli, nið- draumaveröld sem hefur reynd- annarra landa. George Soros kom tækifæri sem nú kunna að ley-
verða spurningar um áhrif kreppu urstaðan er sú sama. ar verið drifkraftur í framleiðni í með sömu yfi rlýsingu og hann nast. Samkvæmt sígildum stöðl-
á gengi hlutabréfa áleitnari en oft- heiminum, þó með öðrum hætti gerði fyrir tíu árum síðan, nema um um gengi bréfa samanborið
ast áður. Efnahagsspár en byltingarkenndar hugmyndir hvað nú sagði hann að þetta væri við hagnað, ávöxtunarkröfu gagn-
Grafið sýnir að hægt er með Efnahagsspár hafa í gegnum tíð- gerðu ráð fyrir. Bjartsýnin sem versta fjármálakreppa í 60 ár! Vart vart skuldabréfum og innra virði
góðum árangri að spá fyrir um ina verið ágætur mælikvarði á eru hlutabréf nú ódýrari en þau
aðdraganda samdráttarskeiða raunverulega niðurstöðu nokkr- hafa verið í mörg ár.
með því að miða við þróun gengis
hlutabréfa. Nánast undantekning-
um mánuðum síðar. Slíkt á hins
vegar ekki við um umbrotatíma- S&P500 árið 1998 Ísland
arlaust hefur gengi hlutabréfavísi- bil; spár fara að taka mið af nei- 1250 Ljóst þykir af allri umræðu að
tölunnar byrjað að lækka nokkr- kvæðum fréttum og það sem það dragi verulega úr þenslu og
um mánuðum áður en samdráttur skiptir kannski meira máli er að 1200 jafnvel að samdráttur sé í aðsigi
hófst. Raunar var árið 1962 eina fjölmiðlar taka að einblína á nei- hér á Íslandi. Slík umræða ætti
skeiðið þar sem veruleg lækkun kvæðustu spárnar og láta spár 1150 samkvæmt framangreindu að
á gengi hlutabréfa hefur átt sér sjóaðri aðila lönd og leið. Hér eru vera óþörf; Úrvalsvísitalan hef-
stað án samdráttar í kjölfarið. Það nokkur dæmi og byrjum á því að 1100 ur lækkað um næstum því helm-
kemur því vart á óvart að Natio- fara tæp 10 ár aftur í tímann. ing frá hæstu hæðum sínum og
nal Bureau of Economic Research Í upphafi árs 1998 ríkti mikil 1050 ljóst að viðsnúningur væntinga
telur að hlutabréfamarkaðurinn bjartsýni varðandi efnahagshorf- hefur tekið kollsteypu. Eins og
vegi þyngst í spám þeirra um ur í heiminum. Gengi hlutabréfa 1000
sést á þróun á verði innlendra
efnahagslega þróun. hækkaði jafnt og þétt. Í ágúst hlutabréfa þá hefur vísitalan
Það sama er aftur á móti ekki sama ár tóku Rússar hins vegar 950
hingað til veitt ágætar vísbend-
uppi á teningnum varðandi áhrif upp á því að greiða hvorki afborg- ingar um samdrátt því eina sam-
samdráttarskeiða á gengi hluta- anir né vexti af erlendum lánum. dráttarskeið á Íslandi síðustu 10
900
bréfa. Til lengri tíma litið hefur Þetta þóttu vera afar slæm tíðindi J F M A M J J Á S O N D árin átti sér stað í kjölfar mikill-
AMP
H V Í TA H Ú S I Ð / S Í A – 0 7 – 3 7 4 6
ÞINN TÍMI ONE IN EVERY TEN FORTUNE 500
SENIOR EXECUTIVES ARE AMP ALUMNI
Háskólinn í Reykjavík býður þér að kynnast námi og kennsluaðferðum
í AMP og MBA með því að sækja kennslufund með Eric Weber,
aðstoðarskólastjóra IESE Business School í Barcelona, eins virtasta
viðskiptaháskóla heims.

2. ÞRIÐJUDAGUR 11. MARS 2008 úttekt |9
S&P500 og samdráttarskeið vestra
10.000
ar lækkunar hlutabréfa 2000 til
2001 þegar Úrvalsvísitalan féll
um 45%, eða svipað því sem gerst
hefur nú undanfarna mánuði.
Lengi vel voru íslenskir verð-
bréfamarkaðir í litlum takti við
hræringar erlendis. Það hefur ver-
ið að breytast og er þess skemmst
að minnast að í fyrstu var talið
að húsnæðismálakrísan erlendis
hefði lítil áhrif á innlenda mark- 1.000
aði. Raunin hefur verið önnur. Í
nýlegri rannsókn Bryndísar Ás-
bjarnardóttur hjá Seðlabanka Ís-
lands sem nefnist, „Eru tengsl á
milli flökts í hlutabréfaverði og
flökts í gengi krónunnar?“ (sjá:
http://www.sedlabanki.is/lisalib/
getfile.aspx?itemid=5554) kemur
fram í niðurlagi að skilyrt fylgni
milli flökts í hlutabréfaverði og
gengis krónunnar hafi verið nán-
ast núll á árunum 2001-2006 en
að útgáfu krónubréfa hafi breytt
aðstæðum á íslenskum fjármála-
markaði sem jók skilyrt flökt árin 100
2006-2007 með jákvæðari fylgni.
Þrátt fyrir aukið samband inn-
lendra fjármálamarkaða við um-
heiminn er varhugavert að draga
þá ályktun að hér sé samdráttur
eða jafnvel kreppa fram undan
með því einu að líta á gengi Úr-
valsvísitölunnar. Gengi hluta-
bréfa er, þrátt fyrir mikið fall und-
anfarið, töluvert hærra en fyrir 3
árum síðan. Flestar efnahagsspár
eru í takti við skilaboð hlutabréfa-
markaðarins og gera ráð fyrir að
það dragi úr þenslu í ár. 10
Spurningin nú er hins vegar ’48 ’50 ’52 ’54 ’56 ’58 ’60 ’62 ’64 ’66 ’68 ’70 ’72 ’74 ’76 ’78 ’80 ’82 ’84 ’86 ’88 ’90 ’90 ’92 ’94 ’96 ’98 2000 ’02 ’04 ’06
sú hvort nýjustu spár taki nægj-
anlegt mið af þeim neikvæðu aðir eru að senda frá sér. Mik- lending sé fram undan. Skilaboð Vonandi verður núverandi lækk- svipuðum hætti innan fárra ára og
skilaboðum sem verðbréfamark- ið hefur verið rætt um að mjúk verðbréfamarkaða eru hins vegar un á gengi hlutabréfa minnst með lækkunarinnar í upphafi aldar.
þau að lendingin gæti orðið harð-
ari en spár hafa hingað til gefið
S&P500 árin 2000 til 2003 til kynna. Svipuð skilaboð komu
aftur á móti í upphafi þessarar S&P500 árin 2005 til 2008
aldar þegar að hlutabréfavísital-
1600 1600
an lækkaði svipað því sem hún
1500 hefur gert undanfarna mánuði.
Allir óttuðust mikinn samdrátt, 1500
1400
jafnvel kreppu, en þrátt fyrir að
1300 það hægðist tímabundið á hjól-
um efnahagslífsins þá gleymdist 1400
1200 það tímabil fljótt og við tók nánast
1100 samfellt hagvaxtarskeið. Nífald-
aðist Úrvalsvísitalan frá botni til 1300
1000 toppsins sem náðist síðasta sum-
900
ar og er þess vert að minnast að
slík hækkun á jafn stuttum tíma 1200
800 er nánast óheyrð á öllum hluta-
2000 2001 2002 2003 bréfamörkuðum heims í sögu 2005 2006 2007 2008
700 1100
J F M A M J J Á S O N D J F M A M J J Á SO N D J F M A M J J Á S O N D J F M A M J J Á S O N D hlutabréfamarkaða. J FM A M J J Á S O N D J FM AM J J Á S O N D J FM AM J J Á S O N D J F M
MBA
CHANGE – LEAD – INNOVATE 13. MARS
Farið verður yfir raundæmi (case) sem sent verður til þátttakenda fyrir
fundinn. Kynningin fer fram í Háskólanum í Reykjavík, Ofanleiti 2, 2. hæð,
fimmtudaginn 13. mars kl. 12–13. Skráðu þig í síma 599 6506 eða með
tölvupósti á netfangið mba@ru.is eða amp@ru.is.