1. Επικοινωνώ ςημαύνει: α. μεταδύδω πληροφορύεσ
β. αναλύω μια ϋννοια
γ. υποςτηρύζω μια ϊποψη
δ. προςπαθώ να πεύςω για την
ορθότητα των θϋςεών μου
Η οπτικό γωνύα του πομπού: α. διαφαύνεται
β. υπολανθϊνει
γ. εκφρϊζεται ρητϊ
α. διακρύνει:
Ο δϋκτησ πρϋπει να:  την οπτικό γωνύα
 το ςκοπό του πομπού
β. ελϋγχει:
 τη ςυλλογιςτικό πορεύα του
πομπού
 τα επιχειρόματα
 την αξιοπιςτύα των τεκμηρύων

2. επίκλθςθ ςτθ λογικι
επίκλθςθ ςτο ςυναίςκθμα του δζκτθ
επίκλθςθ ςτθν αυκεντία
επίκλθςθ ςτο ικοσ του πομποφ
επίκεςθ ςτο ικοσ του αντιπάλου

3. Τρόποι πεικοφσ μζςα πεικοφσ Ο ομιλθτισ ι
ςυγγραφζασ επιδιϊκει
Επιχειριματα ...να αποδείξει τθν ορκότθτα τθσ
1+1=2 Τεκμιρια(παραδείγματα, ιςτορικά άποψισ του.
επίκλθςθ γεγονότα, ςτατιςτικά ςτοιχεία,
ςτθ λογικι επιςτθμονικά πορίςματα,
ντοκουμζντα, παρακζματα,
μαρτυρίεσ...)
επίκλθςθ Αφιγθςθ, περιγραφι, χριςθ ...να διεγείρει τα ςυναιςκιματα του
ςτο ςυναίςκθμα ςυναιςκθματικά φορτιςμζνο υ δζκτθ, να προκαλζςει μια απόφαςθ,
λεξιλογίου, χιοφμορ, ειρωνεία, να οδθγιςει ςε μια ενζργεια.
του δζκτθ
ςαρκαςμόσ, μεταφορζσ,
παρομοιϊςεισ , ρθτορικά ερωτιματα
α. επίκλθςθ Ζπαινοι, εγκϊμια και κετικά ...να φανεί αξιόπιςτοσ, να κερδίςει τθν
ςτο ικοσ φορτιςμζνο λεξιλόγιο που εμπιςτοςφνθ του κοινοφ και, τελικά, να
αναφζρεται ςτισ αρετζσ του πομποφ ι επθρεάςει τθν απόφαςι του.
του πομποφ
των ιδεϊν που εκφράηει (χριςθ α’
(ομιλθτι) προςϊπου), κολακίεσ προσ τον δζκτθ
β. επίκλθςθ
ςτο ικοσ
του δζκτθ
επίκεςθ Φβρεισ, λίβελοι, κατθγορθτιρια, ...να προδιακζςει το δζκτθ αρνθτικά
ςτο ικοσ ειρωνείεσ,καταγγελίεσ και αρνθτικά προσ τον αντίπαλο
φορτιςμζνο λεξιλόγιο
του αντιπάλου
επίκλθςθ Αποφκεγματα, παροιμίεσ, γνωμικά, ...να δείξει τθν ευρυμάκεια του
ςτθν αυκεντία ρθτά, αποςπάςματα επιςτθμονικοφ πομποφ, να ενιςχφςει τθν αξιοπιςτία
λόγου, ςκζψεισ, απόψεισ ειδικϊν με ενόσ επιχειριματοσ ι να καλφψει τθν
αναγνωριςμζνο κφροσ ζλλειψθ (ιςχυρϊν) επιχειρθμάτων.
Φιλόλογοσ: Μ. Στ. Βαςιλείου

4. Μπορεύτε να διακρύνετε τρόπουσ πειθούσ ςτα βύντεο που
περιϋχονται ςτισ παρακϊτω διευθύνςεισ:
http://www.youtube.com/watch?v=p8nYSMrze5o&feature=relat
ed
http://www.youtube.com/watch?v=mNK6h1dfy2o
http://www.youtube.com/watch?v=XAddKFW5Cuc
http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&NR=1&v=
Tg_VlV1wmBc
http://www.youtube.com/watch?v=tc56nQz690Y
Μπορεύτε να ςκεφτεύτε κι εςεύσ ςκηνϋσ από τον ελληνικό
κινηματογρϊφο, όπου διακρύνεται κϊποιο τρόπο πειθούσ;

5. ΕΡΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ
(επιτυγχάνεται με
επιχειριματα και
τεκμιρια)
Επιχειριματα Τεκμιρια
Τι είναι ςυλλογιςμόσ; Τι είναι τα τεκμιρια;
Τι είναι επιχείρθμα; Σειρά προτάςεων ι κρίςεων. Αποδεικτικά ςτοιχεία που
Συλλογιςμόσ ι ςειρά ςυλλογιςμϊν Ξεκινοφν από τισ προκείμενεσ (μία κεμελιϊνουν μια κζςθ και
για τθ ςτιριξθ ι απόρριψθ μιασ ι περιςςότερεσ προτάςεισ που οδθγοφν ςτθν εξαγωγι
κζςθσ. χρθςιμεφουν ωσ βάςθ του ςυμπεράςματοσ.
ςυλλογιςμοφ) και καταλιγουν ςτο Ροια είναι τα τεκμιρια;
ςυμπζραςμα. παραδείγματα, αυκεντίεσ,
ςτατιςτικά ςτοιχεία, γεγονότα,
αλικειεσ
Ραράδειγμα επιχειριματοσ:
Ρροκείμενεσ: • Οι επιμελείσ μακθτζσ
μελετοφν ςυςτθματικά.
Ραράδειγμα τεκμθρίου:
• Ο Γιϊργοσ μελετά
“Πρζπει να ςθμειωκεί εδϊ ότι θ τεράςτια αφξθςθ του αρικμοφ των
ςυςτθματικά.
φοιτθτϊν κατά τθ δεκαετία του ϋ60 είναι άςχετθ με τθν αφξθςθ του
Άρα
πλθκυςμοφ που, ςφμφωνα με τθν απογραφι του 1971, μόλισ
Συμπζραςμα: Ο Γιϊργοσ είναι επιμελισ
ζφταςε το ποςοςτό 4,53% μεταξφ του 1961 και του 1971 (ζφταςε
μακθτισ.
όμωσ το 11% κατά τθν επόμενθ δεκαετία 1971-1981).

6. ΕΡΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ:
•Αξιολόγθςθ επιχειριματοσ
•Αξιολόγθςθ τεκμθρίων
Είμαι ο δζκτθσ! Είμαι ο πομπόσ!
Θα πειςτϊ μόνο αν τα Θα χρθςιμοποιιςω επιχειριματα και
επιχειριματα είναι τεκμιρια για να ςε πείςω!
ζγκυρα, αλθκινά και
ορκά και αν τα τεκμιρια
ανταποκρίνονται ςτθν
αλικεια και είναι
αυκεντικά!
Τεκμθριωμζνοσ
Λόγοσ
ςθμαίνει:
Ορκά Εξακριβωμζνα
και
επιχειριματα τεκμιρια

7. AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΙΧΕΙ΢ΗΜΑΤΟΣ
Αν οι προκείμενεσ οδθγοφν με λογικι αναγκαιότθτα
ς’ ζνα βζβαιο ςυμπζραςμα.
Εγκυρότητα
Αν το περιεχόμενο των προκειμζνων και το ςυμπζραςμα
ανταποκρίνονται ςτθν πραγματικότθτα.
Αλόθεια
Όταν το επιχείρθμα είναι και ζγκυρο και αλθκζσ.
Ορθότητα
ωχ! ξζχαςα
τι είναι
επιχείρθμα...
Γφρνα
Ραράδειγμα:
ςτθ διαφάνεια 3
Ρροκείμενεσ: • Όλα τα ηωντανά πλάςματα είναι κνθτά.
να το ξαναδοφμε!
• Ο ελζφαντασ είναι ηωντανό πλάςμα.
Άρα
Συμπζραςμα: Ο ελζφαντασ είναι κνθτόσ. (ς. 17, ςχολ. βιβλ.)
•Το επιχείρθμα είναι ζγκυρο, γιατί οι προκείμενεσ οδθγοφν με λογικι αναγκαιότθτα
ςτο ςυμπζραςμα.
• Το επιχείρθμα είναι αλθκζσ, γιατί το περιεχόμενο των προκειμζνων ανταποκρίνεται
ςτθν πραγματικότθτα.
• Το επιχείρθμα είναι ορκό, γιατί είναι ζγκυρο και αλθκζσ.
Άρα,
Αξιολογϊ ζνα επιχείρθμα, ςθμαίνει:
1. Ελζγχω αν οι προκείμενεσ είναι αλθκείσ .
2. Ελζγχω αν το ςυμπζραςμα απορρζει
με λογικι αναγκαιότθτα από τισ προκείμενεσ,
αν δθλαδι το επιχείρθμα είναι ζγκυρο.

8. Να θυμϊμαι όταν αξιολογώ ϋνα επιχεύρημα
Ζγκυρο
+
αλθκζσ
Άκυρο + αλθκζσ = μθ ορκό
= Ζγκυρο + ψευδζσ = μθ ορκό
ορκό Άκυρο + ψευδζσ = μθ ορκό

9. Να αξιολογιςετε τουσ ςυλλογιςμοφσ που ακολουκοφν:
 Τα αιλουροειδι είναι κθλαςτικά.
Οι τίγρεισ είναι αιλουροεδι.
Άρα, οι τίγρεισ είναι κθλαςτικά.
 Το νερό ςταματάει τθ δίψα.
Θ κάλαςςα είναι νερό.
Άρα , θ κάλαςςα ςταματάει τθ δίψα.
 Οι άνκρωποι που ζχουν πτυχίο ανϊτατθσ πανεπιςτθμιακισ ςχολισ είναι υπεφκυνοι
επαγγελματίεσ.
Ο υπάλλθλοσ τθσ δθμαρχίασ που με εξυπθρζτθςε ιταν υπεφκυνοσ επαγγελματίασ.
Συμπεραίνω, λοιπόν, ότι αυτόσ ο υπαλλθλοσ ζχει πτυχίο ανϊτατθσ πανεπιςτθμιακισ
ςχολισ.
 Οι άνκρωποι που ζχουν πολλά χριματα και ακίνθτα είναι ευτυχιςμζνοι.
Ο Ανδρζασ ζχει πολλά χριματα και ακίνθτα.
Άρα, ο Ανδρζασ είναι ευτυχιςμζνοσ.
 Θ γάτα ζχει τζςςερα πόδια.
Ο ςκφλοσ και το ποντίκι ζχουν τζςςερα πόδια.
Άρα, ο ςκφλοσ και το ποντίκι είναι γάτεσ.
 Ο πλθκυςμόσ μιασ χϊρασ αυξάνεται όταν αυξάνονται οι γεννιςεισ.
Στθν Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ο πλθκυςμόσ αυξικθκε.
Κατά ςυνζπεια, ςτθν Ελλάδα αυξικθκαν οι γεννιςεισ.

10. ΕΡΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΤΟΥ ΔΕΚΤΗ
α. Ροια ςυναιςκιματα προςπακεί ανθςυχία, αγάπθ, οργι, αγανάκτθςθ,
να διεγείρει ο πομπόσ; μίςοσ, φκόνο, οίκτο, ευκφνθ...
β. Ροια είναι τα μζςα για τθν περιγραφι, αφιγθςθ, χιοφμορ, ειρωνεία,
επίκλθςθ ςυναιςκθμάτων; ςυναιςκθματικά φορτιςμζνεσ λζξεισ,
εικονοπλαςτικόσ λόγοσ.
Ραράδειγμα:
“Αυτά ζφεραν τθν ακατάπαυτθ φκορά και, για να κυμθκϊ τα πιο διαβόθτα, αυτά
κζλθςαν να γίνει ο Παρκενϊνασ μπαρουταποκικθ κι ζςτθςαν ςτον αντικρινό λόφο
τα κανόνια του Μοροηίνθ ι οδιγθςαν τθν πουριτανικι “φιλανκρωπία” του Έλγκιν
-όπωσ τθν ονομάηουν οι απολογθτζσ του- να κατακρεουργιςει τον ζκκετο ναό, για
να “προςτατζψει” ςτον ίςκιο ενόσ ανιλιαγου μουςείου όςα ςπαράγματα μπόρεςε
να ςθκϊςει.” (ς. 134, § 9, ςχολ.βιβλ.)
• Χριςθ ειρωνικϊν ςχολίων
• Συναιςκθματικά φορτιςμζνεσ λζξεισ και φράςεισ

11. Ο πομπόσ μιλϊντασ ςε πρϊτο πρόςωπο,
επικαλείται τθ ςτάςθ του ςε περιπτϊςεισ τθσ
ιδιωτικισ και δθμόςιασ ηωισ.
Ραράδειγμα:
“Δεν ζρχομαι ενταφκα ωσ αρχθγόσ νζου και
εςχθματιςμζνου κόμματοσ. Έρχομαι απλϊσ
ςθμαιοφόροσ νζων πολιτικϊν ιδεϊν και υπό τθν
ςθμαίαν ταφτθν καλϊ πάντασ εκείνουσ, οίτινεσ
ςυμμερίηονται τασ ιδζασ ταφτασ, εμπνζονται από
τον ιερόν πόκον ν’ αφιερϊςωςι πάςασ τασ
δυνάμεισ τθσ ψυχισ και του ςϊματοσ,
να ςυντελζςωςιν εισ τθν επιτυχίαν των ιδεϊν
τοφτων. Η ικφνουςα τθν πολιτείαν μου κεντρικι
αρχι είναι ότι ο πολιτικόσ ανιρ οφείλει να ζχθ
γνϊμονα πάςθσ αυτοφ πράξεωσ το κοινόν
ςυμφζρον και εισ το ςυμφζρον τοφτο να υποτάςςθ
άνευ ενδοιαςμοφ
το τε ςυμφζρον του κόμματοσ, εισ ο ανικει, και το
των μελϊν του κόμματοσ τοφτου.” (ς. 43, ςχολ.
βιβλ.)
Ο ομιλθτισ
χρθςιμοποιεί αϋ πρόςωπο
και αναφζρεται
ςτθν υπεφκυνθ πολιτικι του ςτάςθ.

12. Με άςκθςθ κριτικισ ςτο χαρακτιρα, ςτισ απόψεισ και ςτθν ιδιωτικι ηωι του αντιπάλου,
που μπορεί να φτάςει ωσ τθν προςωπικι επίκεςθ και τθ λαςπολογία.
Ραράδειγμα:
Συμπολίται,
Γνωρίηετε ποία υπιρξαν τα αίτια τα οποία προεκάλεςαν τθν εξζγερςιν του Αυγοφςτου
παρελκόντοσ ζτουσ, επομζνωσ δεν ζχω ανάγκθν
να υπομνιςω αυτά εισ υμάσ διά μακρϊν [...]
Κυβζρνθςισ καταναλίςκουςα το πλείςτον τθσ δραςτθριότθτόσ τθσ ουχί εισ προαγωγιν
των δθμοςίων ςυμφερόντων, αλλ’ εισ τθν ικανοποίθςιν,
ωσ επί τα πολλά ακεμίτων αξιϊςεων, δι’ ων διενεργείται θ ςυναλλαγι
μεταξφ εκλογζωσ και βουλευτοφ αφ’ ενόσ, μεταξφ βουλευτοφ και
Κυβερνιςεωσ αφ’ ετζρου, ιτισ Κυβζρνθςισ διά τοφτο,
πλθν του προζδρου αυτισ, απετελείτο, ωσ επί τα πολλά, ουχί
εκ των ικανωτάτων προσ εξυπθρζτθςιν του δθμοςίου ςυμφζροντοσ,
άλλ’ εκ των επιτθδειοτάτων, όπωσ εξυπθρετιςωςι τασ ανάγκασ
τθσ ςυναλλαγισ. Αντιπολίτευςισ εισ ουδζν ςυνικωσ άλλο αποβλζπουςα
ι τθν κάλυψιν τθσ Αρχισ, χάριν τθσ οποίασ εκυςιάηετο πολλάκισ
πάςα άλλθ αρχι και κάκε άλλο ςυμφζρον του Κράτουσ.
Νόμοσ αποβάσ ιςτόσ αράχνθσ, δυνάμενοσ μεν να ςυλλαμβάνθ
τουσ αςκενζςτερουσ, αλλά καταςχιηόμενοσ κράςεωσ από πάντα ιςχυρόν. [...]
(ς. 44, ςχολ. βιβλ.)
Γίνεται άςκθςθ κριτικισ ςτο χαρακτιρα και ςτισ πράξεισ τθσ κυβζρνθςθσ.

13.  Ο πομπόσ επικαλείται τθ κζςθ μιασ αυκεντίασ, δθλαδι τθν άποψθ ενόσ ατόμου που δίνει
κφροσ και ιςχφ ςτθ κζςθ του. Θα πρζπει βζβαια, θ αυκεντία που επικαλείται κάποιοσ να
είναι ειδικι με το προσ εξζταςθ ηιτθμα, για να ζχει θ γνϊμθ του αποδεικτικι αξία.
 Ραράδειγμα:
“Οι ψυχολόγοι και οι κοινωνιολόγοι που ζχουν μελετιςει το φαινόμενο, καταλιγουν ςτο
ςυμπζραςμα ότι ο κομφορμιςμόσ αυτόσ, τάςθ ιςχυρι και επίμονθ, πθγι του ζχει τθν
κοινωνικι φφςθ του ανκρϊπου. Ζϊο κατ’ εξοχιν κοινωνικό (ο Αριςτοτζλθσ το ονομάηει ςτθ
γλϊςςα του “πολιτικόν”) ο άνκρωποσ, όταν ζρχεται αντιμζτωποσ με ςθμαντικζσ για τθ
ςυλλογικι ηωι “δοξαςίεσ τθσ μάηασ”, αιςκάνεται ηωθρότερο ενδιαφζρον για τθ ςυντιρθςθ
των λαϊκϊν εξθγιςεων που κρατοφν ςυμπαγι τθν ομάδα, παρά για τισ κριτικζσ αναλφςεισ
που μποροφν να τθ διαιρζςουν και να τθ διαλφςουν. Συμφζρει τθν κοινωνία να δίνεται
απεριόριςτθ πίςτωςθ ςτισ παρατθριςεισ (τεκμιρια, ενδείξεισ, μαρτυρίεσ) που
επιβεβαιϊνουν τισ “τρζχουςεσ” ιδζεσ και αποκλείουν τισ αντίκετζσ τουσ (Thomas Szasz).”
(ς. 116. § 5 ςχολ. βιβλ.)

14. Ποια μϋθοδο και ποια μϋςα πειθούσ χρηςιμοποιεύ ο ςυγγραφϋασ
ςτο απόςπαςμα ό να εντοπύςετε δύο διαφορετικούσ τρόπουσ
πειθούσ που αξιοποιεύ ο ςυγγραφϋασ ςτην τϊδε ενότητα….
Η απϊντηςό μασ μπορεύ να πϊρει την παρακϊτω μορφό:
«Ο ςυγγραφϋασ ς’ αυτό την ενότητα χρηςιμοποιεύ ωσ μϋθοδο
πειθούσ ...(την επύκληςη ςτη λογικό, ςτο ςυναύςθημα ό όποια ϊλλη
μϋθοδο εντοπύςουμε). ΢υγκεκριμϋνα, υποςτηρύζει την ϊποψη ότι
…. (γρϊφουμε την ϊποψη ό το παρϊδειγμα) και αξιοποιεύ ωσ μϋςα
πειθούσ τα …. (γρϊφουμε τα ςυγκεκριμϋνα μϋςα που αξιοποιούνται:
επιχειρόματα, τεκμόρια ό ό,τι ϊλλο, ανϊλογα με τη μϋθοδο πειθούσ).

15. ΑΣΚΗΣΗ
ποιεσ μζκοδοι πεικοφσ χρθςιμοποιοφνται ςε κάκε μια από τισ παρακάτω παραγράφουσ και με ποια μζςα πεικοφσ,
ςε κάκε περίπτωςθ, υποςτθρίηονται οι κζςεισ των ςυγγραφζων;
 Οι χϊρεσ που ςζβονται τουσ πολίτεσ τουσ οργανϊνουν ζνα πλιρεσ ςφςτθμα υγείασ για τθν περίκαλψι τουσ. Στθ
Ηουαηθλάνδθ όμωσ, μολονότι υπάρχουν οι απαιτοφμενοι πόροι, δε λαμβάνεται καμιά μζριμνα για τθν υγεία των
πολιτϊν. Κι αυτό το διαπιςτϊνουμε από τθν ζκκεςθ του Διεκνοφσ Οργανιςμοφ Υγείασ του 2003, ςφμφωνα με τθν
οποία παρατθρείται ζλλειψθ νοςοκομείων και πρωτογενοφσ ιατροφαρμακευτικισ φροντίδασ.
 Πρζπει να πάψουμε να βλζπουμε τον άνκρωπο ςαν ζνα υπερφυςικό ον και να εγκαταλείψουμε μια για πάντα
εκείνο το ςχζδιο που επεξεργάςτθκε πρϊτοσ ο Καρτζςιοσ, το οποίο ςυνίςταται ςτθν κατάκτθςθ και τθν κατοχι τθσ
φφςθσ. Θ απόπειρα αυτι αποδείχκθκε τουλάχιςτον γελοία, από τθ ςτιγμι που κατανοιςαμε ότι το ςφμπαν, μζςα
ςτθν απεραντοςφνθ του, ξεπερνά τισ δικζσ μασ δυνατότθτεσ…
 Γνωρίηουμε πια καλά ότι αυτόσ ο μικρόσ, χαμζνοσ ςτο διάςτθμα, πλανιτθσ δεν είναι απλϊσ θ κατοικία μασ: είναι
το ςπιτικό μασ, είναι θ Γθ-πατρίδα μασ… Γιατί μάκαμε πωσ κα γινόμαςτε ςτάχτθ ςτουσ ιλιουσ και πάγοσ ςτο
διάςτθμα. Μποροφμε φυςικά να φφγουμε, να ταξιδζψουμε, να αποικίςουμε άλλουσ πλανιτεσ. Όμωσ εδϊ, ςτο ςπίτι
μασ, ζχουμε τα φυτά μασ, τα ηϊα μασ, τουσ νεκροφσ μασ. Θ ηωι μασ θ ίδια βρίςκεται εδϊ. Και πρζπει να
προςτατζψουμε και να ςϊςουμε τθ Γθ-πατρίδα μασ.
 Μια άποψθ για τθ «μάχθ» των γενεϊν είναι ότι υπάρχει κάποια επανάςταςθ των νζων ενάντια ςτθν πατρικι
εξουςία και, τουλάχιςτον, ζλλειψθ επικοινωνίασ μεταξφ γονζων και παιδιϊν. Σχετικά μ’ αυτό όμωσ, ο Βερν
Μπζνγκςτον, ζνασ από τουσ πιο προςεκτικοφσ μελετθτζσ του κζματοσ, ζχει ςυλλζξει ςτοιχεία από 500 και
περιςςότερουσ μακθτζσ τριϊν κολεγίων τθσ Νότιασ Καλιφόρνιασ, που πείκουν ότι ο βακμόσ αποξζνωςθσ είναι ςτθν
πραγματικότθτα μικρότεροσ από ό,τι απαιτείται.

16.  Θα ιμουν ζτοιμοσ να ςυμφωνιςω με το ςυνομιλθτι μου. Τα επιχειριματά του κα μποροφςαν να γίνουν αποδεκτά. Το
πρόβλθμα όμωσ δεν βρίςκεται ςτθ λογικι. Θ Λογικι είναι το «εργαλείο» που μπορεί να χρθςιμοποιιςει καλά ο κακζνασ. Τα
πρόβλθμα βρίςκεται ςτο αν κα ςυμφωνιςουμε με τα λόγια ενόσ ανκρϊπου του οποίου το παρελκόν είναι γνωςτό ςε όλουσ.
Ο θκικόσ εκτροχιαςμόσ που ςθμάδεψε τθ ηωι τουςυνομιλθτι μου δεν μου επιτρζπει να δεχτϊ τθν άποψι του.Σε τελικι
ανάλυςθ, το ηιτθμα δεν είναι τι επιχειριματα διατυπϊνονται, αλλά από ποιον διατυπϊνονται.
 Το να απολαμβάνεισ τθν τζχνθ ςθμαίνει ότι ζχεισ αξιοποιιςει όλεσ τισ δυνατότθτεσ του εγκεφάλου ςου, επομζνωσ ζχεισ
δοξάςει τθ φφςθ ςου. Συχνά υπάρχουν άνκρωποι που περνοφν μια ολόκλθρθ ηωι χρθςιμοποιϊντασ τον εγκζφαλό τουσ –τθ
φφςθ τουσ δθλαδι- για να κάνουν μόνο υπολογιςμοφσ. Τι κα φάμε ςιμερα, πόςο κα κερδίςουμε, πόςα αντίτυπα κα
πουλιςει το βιβλίο μου, πόςο όμορφοσ είμαι, πόςα ςπίτια ζχω… Ο εγκζφαλοσ περιορίηεται ςε υπολογιςμοφσ αυτοφ του
είδουσ, γίνεται όργανο πρωτόγονο, άχρθςτο, μζςον για να πάει ο άνκρωποσ ςτθ χϊρα τθσ δυςτυχίασ.
 Απαραίτθτθ και χριςιμθ θ Τθλεόραςθ, δεν μπορεί ςε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ να αναπλθρϊςεισ τισ εφθμερίδεσ. Γιατί ο
προφορικόσ λόγοσ φεφγει και χάνεται και είναι αδφνατον να «ξαναδιαβάςεισ» αυτό που άκουςεσ, εάν επιδιϊκεισ τθν
εμπεριςτατωμζνθ ζρευνα ςε ςυνδυαςμό με το ουςιϊδεσ και τισ ερμθνευτικζσ αποχρϊςεισ. Ναι, θ εικόνα μιλάει αλλά δεν
εξθγεί.
 Στισ εκλογζσ που πλθςιάηουν δεν ςασ ηθτάμε να μασ ψθφίςετε χωρίσ ςκζψθ. Σασ ηθτάμε να ςκεφτείτε: Ποιοι
υπεραςπίςτθκαν τθν εκνικι ςασ αξιοπρζπεια; Ποιοι βελτίωςαν κεαματικά το βιοτικό ςασ επίπεδο; Ποιοι αγωνίςτθκαν ςτθν
Ευρωπαϊκι Ζνωςθ για τα ςυμφζροντα των αγροτϊν; Σασ ηθτάμε να αναλογιςτείτε ποιο κόμμα υπεραςπίςτθκε τισ
δθμοκρατικζσ ςασ κατακτιςεισ. Μόνο τα κόμματα που δίνουν όραμα ςτουσ λαοφσ αξίηουν τθν εμπιςτοςφνθ των
λαϊν.Σκεφτείτε, και κα διαπιςτϊςετε ότι εμείσ αξίηουμε τθν ψιφο ςασ .
Να εκτυπϊςω τον πίνακα ςτθ ςελ.3 και να
τον διαβάηω ποφ και ποφ... «Θ επανάλθψθ
είναι μθτζρα τθσ μάκθςθσ»...ΜΑ ΠΟΙΟΣ
ΕΙΜΑΙ!!! Χρθςιμοποίθςα επίκλθςθ ςτθν
αυκεντία!!!

17. ΕΙΔΗ ΣΕΚΜΗΡΙΩΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΥΕ΢ ΟΡΘΟΣΗΣΑ΢,
ΑΠΟΔΕΚΣΟΣΗΣΑ΢ ΣΕΚΜΗΡΙΩΝ
Ραραδείγματα Να ανταποκρίνονται ςτθν
Στατιςτικά ςτοιχεία πραγματικότθτα, να είναι,δθλαδι,
αυκεντικά.
αποτελζςματα πειραμάτων, Να αξιοποιοφνται με τρόπο ζγκυρο,
ερευνϊν κεμελιϊνοντασ ζνα ορκό επιχείρθμα.
Ιςτορικά γεγονότα Να είναι κατάλλθλα - ςχετικά με το κζμα
Επικαιρικά γεγονότα ι το επιχείρθμα.
Να είναι επιςτθμονικϊσ άρτια.
Ραρακζματα, μαρτυρίεσ Να είναι κοινϊσ αποδεκτά.
Εποπτείεσ αιςκιςεων Να είναι αξιόπιςτα.
Εμπειρικζσ αλικειεσ Να είναι επαρκι.
Να παρουςιάηονται ολοκλθρωμζνα.

18. Είδθ τεκμθρίων παραδείγματα
Ραραδείγματα Η επιςτθμονικι ζρευνα ςυχνά εξαρτάται από εξωγενείσ παράγοντεσ. Μια εταιρία παραςκευισ φυτοφαρμάκων π.χ.
ποτζ δεν κα χρθματοδοτιςει επιςτθμονικζσ ζρευνεσ για τθ δθμιουργία φυτικϊν ειδϊν γενετικά απρόςβλθτων ςε
ηιηάνια και παράςιτα, γιατί κάτι τζτοιο αντίκειται ςτα οικονομικά ςυμφζροντά τθσ.
Στατιςτικά ςτοιχεία Σφμφωνα με τουσ επίςθμουσ ςτατιςτικοφσ πίνακεσ τθσ UNESCO το 40% του πλθκυςμοφ τθσΓθσ είναι λειτουργκά ι
οργανικά αναλφάβθτοικαι δεν μποροφν να διαβάςουν οφτε μια πινακίδα.
αποτελζςματα Ρολυάρικμεσ επιςτθμονικζσ ζρευνεσ ςε ιατρικά εργαςτιρια και κλινικζσ απζδειξαν ότι το κάπνιςμα προκαλεί ςωρεία
πειραμάτων, ερευνϊν πνευμονολογικϊν και καρδιαγγειακϊν πακιςεων.
Ιςτορικά γεγονότα Η Α’ και θ Β’ Ακθναϊκι Συμμαχία του 5ου αιϊνα π.Χ. καταδεικνφουν το πϊσ ζνα κράτοσ εκμεταλλεφεται τθν
προςπάκεια δθμιουργίασ ευρφτερων κρατικϊν ςχθματιςμϊν, για να προωκιςει τα θγεμονικά ςχζδιά του.
Επικαιρικά γεγονότα Οι πρόςφατεσ δολοφονικζσ επικζςεισ ανιλικων μακθτϊν εναντίον ςυμμακθτϊν και δαςκάλων τουσ ςε ςχολεία των
ΗΡΑ ζχουν προκαλζςει δικαιολογθμζνθ ανθςυχία ςτθν κοινι γνϊμθ για τθν ζξαρςθ τθσ νεανικισ βίασ και
εγκλθματκότθτασ.
Ραρακζματα, μαρτυρίεσ Η ελευκερία λόγου και ζκφραςθσ αποτελεί ζνα δικαίωμα που κάκε άνκρωποσ οφείλει να προαςπίηεται ακόμθ κι αν
δεν αφορά άμεςα τον ίδιο. Ασ κυμθκοφμε, εξάλλου το περίφθμο απόφκεγμα του Βολταίρου: «Δε ςυμφωνϊ με όςα
λεσ, αλλά κα υπεραςπίηομαι, ακόμθ και με τίμθμα τθν ίδια τθ ηωι μου, το δικαίωμά ςου να το λεσ».
Εποπτείεσ αιςκιςεων Αρκεί κανείσ να περιδιαβεί τισ φτωχογειτονιζσ των πόλεων των τριτοκοςμικϊν χωρϊν, για να διαπιςτϊςει με τα ίδια
του τα μάτια τθν εξακλίωςθ αυτϊν των δφςμοιρων ανκρϊπων.
Εμπειρικζσ αλικειεσ Πλα τα πλάςματα είναι κνθτά και κανζνα επιςτθμονικό επίτευγμα δεν μπορεί να ανατρζψει αυτιν τθν
πραγματικότθτα.

19. 1. Ραραγωγικόσ: Από μία γενικι και αφθρθμζνθ άποψθ καταλιγουμε ςε μία ειδικι και επιμζρουσ.
Τα ςυμπεράςματα είναι βζβαια.
Ραράδειγμα: Ρροκείμενεσ: • Τα μζταλλα είναι ανόργανα ςτοιχεία. (ΓΕΝΙΚΟ)
• Ο χρυςόσ είναι μζταλλο.
Άρα
Συμπζραςμα: Ο χρυςόσ είναι ανόργανο ςτοιχείο. (ΕΙΔΙΚΟ)
2. Επαγωγικόσ: Από μία ειδικι και ςυγκεκριμζνθ κζςθ καταλιγουμε ςε μία γενικι και αφθρθμζνθ.
Σε βραχυλογικοφσ επαγωγικοφσ ςυλλογιςμοφσ το
Ραράδειγμα: Ρροκείμενεσ: • Η μθλιά, θ αχλαδιά ... είναι οργανιςμοί. (ΕΙΔΙΚΟ) ςυμπζραςμα μπορεί να προτάςςεται.
• Η μθλιά, θ αχλαδιά ... είναι φυτά. Ραράδειγμα: Συμπζραςμα: Ο Γιάννθσ είναι
Άρα αναξιόπιςτο πρόςωπο.
Συμπζραςμα: Τα φυτά είναι οργανιςμοί. (ΓΕΝΙΚΟ) Ρροκείμενθ: Κλζβει ςτθ μονόπολθ.
3. Αναλογικόσ: Απο μία ειδικι άποψθ καταλιγουμε πάλι ςε μια ειδικι.
Ραράδειγμα: Ρροκείμενεσ: • Ο Γιάννθσ είναι ευζξαπτοσ, γι’ αυτό
δεν ζχει και φίλουσ. (ΕΙΔΙΚΟ)
• Ο Κϊςτασ είναι επίςθσ ευζξαπτοσ.
Άρα
Συμπζραςμα: Ο Κϊςτασ (πικανόν) να μθν ζχει φίλουσ. (ΕΙΔΙΚΟ)

20. ΢υλλογιςτικό πορεύα ςε παρϊγραφο
Η Τποδειγματικό Απϊντηςη, όταν πρόκειται για παραγωγικό
ςυλλογιςτικό πορεύα:
Ο ςυντϊκτησ αναπτύςςει την παρϊγραφο με παραγωγικό
ςυλλογιςτικό πορεύα. Αρχικϊ, διατυπώνει μια γενικό ϊποψη
[γρϊφουμε την ϊποψη του ςυντϊκτη]. Στη ςυνϋχεια την υποςτηρύζει
παρουςιϊζοντασ [γρϊφουμε το νόημα των αντύςτοιχων περιόδων
τησ παραγρϊφου]. Ακολουθεύ δηλαδό μια πορεύα από τα γενικότερα
ςτα επιμϋρουσ.
Η Τποδειγματικό Απϊντηςη, όταν πρόκειται για επαγωγικό
ςυλλογιςτικό πορεύα:
Ο ςυντϊκτησ αναπτύςςει την παρϊγραφο με επαγωγικό
ςυλλογιςτικό πορεύα. Αρχικϊ, παρουςιϊζει παρατηρόςεισ / δεδομϋνα
/ παραδεύγματα / ςτοιχεύα ςχετικϊ με [γρϊφουμε το νόημα των
αντύςτοιχων περιόδων]. Βαςιζόμενοσ ς' αυτϊ, καταλόγει ςε μια
γενικότερη πρόταςη-ςυμπϋραςμα [γρϊφουμε το ςυμπϋραςμα τησ
παραγρϊφου]. Ακολουθεύ δηλαδό μια πορεύα από τα επιμϋρουσ ςτα
γενικότερα.
Ρροςοχι! μπορεί να ςου ηθτθκεί θ ςυλλογιςτικι πορεία
ολόκλθρου του κειμζνου.

21.  1. Κατθγορικόσ: Πταν οι προκείμενεσ είναι κατθγορικζσ προτάςεισ.
Ραράδειγμα: Ρροκείμενεσ: • Τα μζταλλα είναι ανόργανα ςτοιχεία.
• Ο χρυςόσ είναι μζταλλο.
Ε, ψιτ!
Άρα
Συμπζραςμα: Ο χρυςόσ είναι ανόργανο ςτοιχείο. (
κατηγορικϋσ
προτϊςεισ εύναι
 2. Υποκετικόσ: Πταν μια τουλάχιςτον προκείμενθ είναι υποκετικι πρόταςθ. αυτϋσ που ϋχουν
Ραράδειγμα: Ρροκείμενεσ: • Αν οι βιομθχανίεσ λειτουργοφν ανεξζ- ςυνδετικό ρόμα
λεγκτα, το περιβάλλον ρυπαίνεται. (π.χ. εύμαι) και
• Στθ βιομθχανικι ηϊνθ Περάματοσ οι κατηγορούμενο...
βιομθχανίεσ λειτουργοφν ανεξζλεγκτα. Το θυμόθηκεσ
Άρα τώρα;
Συμπζραςμα: Το περιβάλλον του Περάματοσ
ρυπαίνεται.
 3. Διαηευκτικόσ:Πταν μία τουλάχιςτον προκείμενθ είναι διαηευκτικι πρόταςθ.
Ραράδειγμα: Ρροκείμενεσ: • Οι περιοχζσ που κα ικελα να μείνω
είναι ι θ Ηλιοφπολθ ι θ Γλυφάδα.
• Στθ Γλυφάδα δεν υπάρχουν ςπίτια
προσ ενοικίαςθ.
Άρα
Συμπζραςμα: Θα μείνω ςτθν Ηλιοφπολθ. Επιμϋλεια: Μ. Στ. Βαςιλεύου