1.
ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ
Η ΠΡΩΤΗ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

2.
Οι Σταυροφορίες ήταν μια σειρά από εκστρατείες που πραγματοποίησαν
οι Χριστιανοί Ηγεμόνες της Δύσης, με πρωτοβουλία των παπών,
ενάντια στους Σελτζούκους Τούρκους, προκειμένου να
απελευθερώσουν τους Άγιους Τόπους.
Μεταξύ 1096 και 1291 έγιναν
πέντε μεγάλες Σταυροφορίες και
τρεις μικρότερες.
Όλοι οι σταυροφόροι έδιναν έναν
όρκο (votus), που θα
εκπληρωνόταν με την επιτυχή
άφιξη στην Ιερουσαλήμ, και τους
δινόταν ένας πάνινος σταυρός
(crux) για να ραφτεί στα ρούχα
τους.

3.
Αίτια που προκάλεσαν τις Σταυροφορίες
 Η φημολογία για τις ωμότητες
Αράβων και Τούρκων κατά των
χριστιανών προσκυνητών του Παναγίου
Τάφου.
 Τα οικονομικά προβλήματα της Δύσης
(υπερπληθυσμός και έλλειψη
καλλιεργήσιμης γης).
 Το κάλεσμα του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού
στους ηγεμόνες της Δύσης για βοήθεια
ενάντια στους Σελτζούκους Τούρκους.
Πίσω από τον ενθουσιασμό και τα ιδανικά που
υπερασπίζονταν οι σταυροφόροι υπήρχαν
βαθύτεροι και λιγότερο ευγενείς σκοποί:
 Οι σταυροφορίες ξεκίνησαν υποκινούμενες
κυρίως από την Καθολική εκκλησία, με σκοπό να
επεκτείνει την εξουσία της στην Ανατολή.
 Πολλοί ηγεμόνες ονειρεύονταν πλούτη, δόξα
και περιπέτειες. Ακόμη και οι απλοί άνθρωποι και
στρατιώτες που ακολούθησαν είχαν τα δικά τους
όνειρα για πλούτη, αναγνώριση και μια καλύτερη
ζωή.

4.
Ο πάπας Ουρβανός Β΄ κηρύσσει την Α΄Σταυροφορία
στην Κλερμόν της Γαλλίας.
Η πρώτη σταυροφορία (1096-1099)
κηρύχτηκε από τον πάπα Ουρβανό Β'
στην πόλη Κλερμόν της Γαλλίας το 1095.
Eίχε κυρίως θρησκευτικό χαρακτήρα.
Διακρίνεται σε μια λαϊκή και μια
φεουδαρχική σταυροφορία.
Η Α΄Σταυροφορία : 1096-1099

5.
Η Α΄Σταυροφορία : 1096-1099

6.
Η λαϊκή σταυροφορία
Οι ανοργάνωτες λαϊκές μάζες,
με αρχηγό και καθοδηγητή τον
μοναχό Πέτρο τον Ερημίτη,
είχαν προηγηθεί (1095), αλλά
εξολοθρεύτηκαν από τους
Τούρκους στη Μικρά Ασία.
Ο Πέτρος ο Ερημίτης οδηγεί τη λαϊκή σταυροφορία
Ήταν στην ουσία σταυροφορία απλών ανθρώπων, οι περισσότεροι
από τους οποίους δεν είχαν πολεμήσει ξανά, γυναικόπαιδα,
ηλικιωμένοι, μερικοί φτωχοί ιππότες και αρκετοί τυχοδιώκτες.

7.
Η σταυροφορία των φεουδαρχών
Την επόμενη χρονιά (1096) έφτασαν στην
Ανατολή οι οργανωμένοι στρατοί φεουδαρχών
από όλη τη δυτική Ευρώπη. Οι νέοι σταυροφόροι
είχαν εμπειροπόλεμους αρχηγούς και όλοι ήταν
καλά εξοπλισμένοι.
Έφτασαν πρώτα στην Κωνσταντινούπολη και
συμφώνησαν με τον Αλέξιο Α΄ να τους βοηθήσει
να διασχίσουν με επιτυχία τη Μικρά Ασία, με
τον όρο τα εδάφη της να επιστραφούν στο
Βυζάντιο.
Νίκησαν τους Σελτζούκους της Μικράς Ασίας,
η οποία, όπως είχε συμφωνηθεί, δόθηκε στο
Βυζάντιο.
O Αλέξιος Α΄ Κομνηνός συναντά
τους φεουδάρχες ηγεμόνες της
Α΄ Σταυροφορίας.

8.
Στη συνέχεια προχώρησαν προς
τον πραγματικό τους προορισμό,
που ήταν οι Άγιοι Τόποι.
Πολιόρκησαν και κατέκτησαν την
Αντιόχεια και πολλές άλλες
πόλεις της Συρίας και της
Παλαιστίνης.
Και τελικά, το 1099, πέτυχαν
τον τελικό τους στόχο
κατακτώντας την Ιερουσαλήμ.
Πολιορκία της Αντιόχειας, 1098

9.
Πολιορκία της Ιερουσαλήμ, 1098

10.
Οι φεουδάρχες ίδρυσαν
ακολούθως μια σειρά
από ηγεμονίες και
αυτοτελή κρατίδια στη
Συρία και την
Παλαιστίνη.

11.
Γ’ Σταυροφορία (1189-1192) :
Η σταυροφορία των βασιλιάδων.
Η αφορμή της Γ΄ Σταυροφορίας:
 Το 1187 ο σουλτάνος Σαλαντίν
κατέλαβε την Ιερουσαλήμ και
όλα τα λατινικά κρατίδια εκτός
από την Τύρο.
 Ο Γερμανός βασιλιάς Φρειδερίκος
Βαρβαρόσα, ο Γάλλος Φίλιππος
Αύγουστος και ο Άγγλος Ριχάρδος
Λεοντόκαρδος ξεκίνησαν με πολύ
στρατό, με σκοπό να πάρουν πίσω
την Ιερουσαλήμ, αλλά απέτυχαν..
Η πολιορκία της Άκρας, Γ΄Σταυροφορία

12.
Κατά τη διάρκεια της Γ’ σταυροφορίας,
η Κύπρος καταλήφθηκε από τον άγγλο βασιλιά
Ριχάρδο Λεοντόκαρδο και παραδόθηκε στον Φράγκο
ηγεμόνα των Ιεροσολύμων Γκυ ντε Λουζινιάν (1192).
Έκτοτε το νησί παρέμεινε στην εξουσία των Δυτικών
για τέσσερις σχεδόν αιώνες: Φραγκοκρατία μέχρι το
1489 και Βενετοκρατία μέχρι το 1571.
Ριχάρδος Α΄ ο Λεοντόκαρδος
Η Γ΄ σταυροφορία και η τύχη της Κύπρου
Ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος παραχωρεί την Κύπρο στον Γουίδο Λουζινιάν

13.
Η Δ΄ Σταυροφορία ξεκίνησε με πρωτοβουλία του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ το 1201.
Κύριος σκοπός υπήρξε η ανακατάληψη των Αγίων Τόπων, της Συρίας και της
Αιγύπτου από τους Μουσουλμάνους.
Η Δ΄ Σταυροφορία και η πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης
1201-1204 μ.Χ.

14.
Ας παρακολουθήσουμε την εξέλιξη των γεγονότων που οδήγησαν σ’ αυτό
το απρόβλεπτο και καταστροφικό για το Βυζάντιο αποτέλεσμα :
Η ιδέα της Δ΄ Σταυροφορίας ανήκει στον
Πάπα Ιννοκέντιο Γ΄ και το σχέδιο του ήταν
να χτυπήσουν τους μουσουλμάνους στην
Αίγυπτο. Αρχηγός της Δ΄ Σταυροφορίας
ανακηρύχθηκε ο ιταλός κόμης Βονιφάτιος ο
Μομφερατικός.
Ο γηραιός δόγης της Βενετίας Ερρίκος
Δάνδολος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη
στροφή των Σταυροφόρων προς την
Κωνσταντινούπολη, έχοντας αποκλειστικά
υλικά κίνητρα: την οικονομική κυριαρχία
της Βενετίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

15.
 Τον Ιούνιο του 1203 ο βενετικός στόλος με τους Σταυροφόρους και τον πρίγκιπα
Αλέξιο Άγγελο, έφθασαν στην Κωνσταντινούπολη και τήρησαν την υπόσχεσή τους.
 Την 1η Αυγούστου ανακηρύχθηκε ο νέος αυτοκράτορας ο Αλέξιος Δ΄ Άγγελος.
Όμως, τότε βρήκε άδεια τα ταμεία κι έτσι, διέταξε να καταστραφούν εικόνες και
αντικείμενα λατρείας, για να δώσει τον χρυσό και τον άργυρο στους Σταυροφόρους.
 Η Σύγκλητος, ο κλήρος και ο λαός της πρωτεύουσας εξαγριώθηκαν και
συγκεντρώθηκαν στην Αγία Σοφία με σκοπό να εκθρονίσουν τον Αλέξιο Δ΄.
 Την χαώδη κατάσταση εκμεταλλεύτηκε ο αυλικός Αλέξιος Δούκας ο Μούρτζουφλος,
ο οποίος θανάτωσε τον Αλέξιο Άγγελο και στέφθηκε ο ίδιος αυτοκράτορας ως
Αλέξιος Ε΄ τον Ιανουάριο του 1204.
 Τότε, οι Σταυροφόροι επιτέθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, προκειμένου να
τιμωρήσουν τον δολοφόνο του Αλέξιου Δ΄ ΄Αγγελου.
 Τον Απρίλιο του 1204, οι Σταυροφόροι έκαναν την τελική τους έφοδο και την
πολιόρκησαν με ευκολία, αφού ο αυτοκράτορας Αλέξιος Ε΄ την είχε εγκαταλείψει στα
χέρια των πολιορκητών της, με αποτέλεσμα να πραγματοποιηθεί η πρώτη Άλωση της
Πόλης στις 13 Απριλίου 1204.
 Οι Λατίνοι κατακτητές υπέγραψαν με τους Βενετούς συμφωνία διανομής των
εδαφών της βυζαντινής αυτοκρατορίας (Partitio Romaniae) και έτσι ξεκίνησε η
Λατινοκρατία στα εδάφη του Βυζαντίου.

16.
Αυτοί άρπαζαν τα πολύτιμα ποτήρια, τα έσπαζαν και έπαιρναν τους πολύτιμους
λίθους που υπήρχαν σ’ αυτά […]. Και τις ασέβειες [που έκαναν] στην εκκλησία του
Μεγίστου [στην Αγία Σοφία] ούτε που μπορεί να τις ακούσει άνθρωπος. Η Αγία
Τράπεζα [...] εξαίσιο έργο και ονομαστό σ’ όλους τους λαούς, κόπηκε κομμάτια και
τη μοίρασαν οι άρπαγες. Το ίδιο έγινε και με όλο τον πλούτο τον ιερό, τον τόσο
πολύ και τόσο όμορφο. Και φρόντισαν να μεταφέρουν σαν εμπορεύματα τα πανάγια
σκεύη και έπιπλα, που ήταν φτιαγμένα με εξαιρετική τέχνη και από τα πιο σπάνια
υλικά. Και έφεραν μέσα στα πιο άγια μέρη της εκκλησίας μουλάρια και γαϊδούρια με
σαμάρια [για να μεταφέρουν] το καθαρό ασήμι που έντυνε το θριγκό [το πάνω
μέρος] του Ιερού [...] και τον άμβωνα και τις πύλες, και είχε και πολλά άλλα
στολίδια.
Νικήτας Χωνιάτης, Ιστορία, αρχές 13ου αιώνα
Ο Νικήτας Χωνιάτης υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας και περιγράφει την
τρομακτική εικόνα της βίας και της ερήμωσης κατά τη διάρκεια των
τριών ημερών της λεηλασίας της Πόλης από τους Σταυροφόρους.

17.
Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1204).
Κατά τη διάρκεια των τριών ημερών λεηλασίας, χάθηκαν πολλά πολύτιμα έργα
τέχνης, πολλές βιβλιοθήκες λαφυραγωγήθηκαν και πολλά χειρόγραφα
καταστράφηκαν, ενώ η Αγία Σοφία λεηλατήθηκε ανελέητα. Ο σταυροφόρος
ιστορικός Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος παρατηρεί ότι «από την εποχή της
δημιουργίας του κόσμου, ποτέ, σε καμία πόλη, δεν κατακτήθηκαν τόσα λάφυρα»

18.
Ο Λέων, σύμβολο της Βενετίας, περιστοιχισμένος από
λόγχες της εποχής. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα
Ξεκινά η περίοδος της Βενετοκρατίας για
πολλές περιοχές της Ελλάδας,
και για την Κρήτη.

19.
Τα ελληνικά και λατινικά κράτη αμέσως μετά την Δ' Σταυροφορία
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ