1. öX`g§dmX!
memvesn,
DeeHeCe DeveskeÀoe Yesìlees; DeveskeÀ keÀejCeemebeþer. DeeHeueb cew$e pegveb Deens. J³eeme ef¬eÀSMevmed®es
efJeefJeOeebieer GHe¬eÀce DeeHeu³ee®emeeþer Demeleele. ne SkeÀ melMeerue HeefjJeej Deens. HeefjJeeje®eer OeieOeieles ³e%ekegbÀ[
efJe®eejOeeje ner HeefjJeeje®ee keWÀêefyebot Demeles. meeJejkeÀj Òesceeves lej DeeHeCe efkeÀl³eskeÀ oMekebÀ YeejeJeuees
iesuees Deenesle. cnCetve `Deveeefo Deveble meeJejkeÀj' ner ûebLeefveefce&leer cenejeä^ele keÀewlegkeÀeme Hee$e efJe. oe. meeJejkeÀj
þjles. DeeHeu³eeuee efnboglJe DeeefCe ÒeKej jeä^Jeeo ner p³eesle keÀe³ece lesJele þsJee³e®eer Deens. ³ee
p³eesleer®³ee ÒekeÀeMeeves DeeHeueb Dee³eg<³e kewÀkeÀ efHe{îee GpeUtve peeCeej Deens. legcner DeeefCe Deecner
efceUtve meeJejkeÀjeb®eb J³eefkeÌleceÊJe IejeIejeble- MeeUe-MeeUeble Heesnes®eJeC³eekeÀeceer efJe®eejeb®³ee ÒeebieCeele
ÞeerkeÀeble Jee. vesuexkeÀj
Glejuees lej... ³ee `lej'ves®e `OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj' ³ee ûebLee®eer mebkeÀuHevee
DeblemLe peeieJeueer DeeefCe Þeer. Jee. vesuexkeÀj ³eebveer l³eekeÀefjlee uesKekeÀ cnCetve DeHeej keÀä Iesleues.
ns HegmlekeÀ `J³eeme ef¬eÀSMevmed'meeþer `efJepe³eer³ee$ee' Deens. Demeb cnCee nJeb lej- `meeJejkeÀj
efJe<e³e DeeefCe DeeMe³e' meg¢{ ceveele IeÆ ªpeeJee ³eekeÀefjlee®e ner ueeskeÀ®eUJeU Deens DeeefCe
cnCetve®e DeeHeu³eeuee meeo Ieeuelees³e keÀer, `OeieOeieles ³e%ekegbÀ[' ³ee HegmlekeÀe®³ee SkeÀ ueeKe Òeleer
cenejeä^ele, ieeJeeieeJeele-Menjeble Heesnes®eeJ³eele ³eekeÀeceer DeeHeueener Òeeflemeeo DeeJeM³ekeÀ Deens.
J³eeme®³ee Feflenemeeleueb ns `megJeCe& Heeve' Deens.
DeLee&le ne Fefleneme DeeHeCe Jee®ekeÀ cnCetve, efnleef®eblekeÀ, DeeHlesä-efce$e cnCetve l³eeuee
DeeieUb cenÊJe Deens. Deelee HeÀkeÌle SkeÀ®e keÀje³e®eb - meeJejkeÀjce³e nesTve peiee³e®eb DeeefCe
OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ meJe&otj Heesnes®eJee³e®eb. ns keÀe³e& veJns; ner mesJee-meodYeeJe Deens. lees DeeHeCe
efceUtve keÀª³eele... ³eMee®eb efMeKej ieeþleevee Jele&ceevee®ee keÀe³eeHeeueì nesTve SkeÀ `efHe{er'
megpeeCe DeeefCe YejYekeÌkeÀce nesF&ue, ne DeeMeeJeeo DeeHeu³eeleuee meceeve ogJee Deens!
Oev³eJeeo!
DeeHeuee
veeruesMe iee³ekeÀJee[
(meb®eeuekeÀ - J³eeme ef¬eÀSMevmed)
J³eeme ef¬eÀSMevmed
www.esahity.com

2. OeieOeieles ³e%ekebgÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj
uesKekeÀ ë ÞeerkeÀeble Jee. vesuexkeÀj
ceeie&oMe&keÀ ë ceOegkeÀjjeJe kegÀuekeÀCeea, MebkeÀjjeJe ieesKeues
ÒekeÀeMekeÀ ë veeruesMe iee³ekeÀJee[
J³eeme ef¬eÀSMevme, [er-4, meeceble yuee@keÌme,
ÞeerIebìeUerosJeer cebefoj HeLe, veewHee[e, þeCes (He.) - 400 602.
ot. ¬eÀ. 2544 7038
cegKeHe=ÿ : De®³egle HeeueJe
jsKeeef®e$es : megOeerj Kes[skeÀj
mepeeJeì-ceeb[Ceer : megOeerj cegCeieskeÀj
DeHe&Ce Heef$ekeÀe
De#ejpegUCeer : ceefve<ee ieesUs
mJeeleb$³emecejeleerue
efJeMes<e menkeÀe³e& ë efJeveeso efHeleUs, jepesMe oeYeesUkeÀj, jJeeRê nveceÆerkeÀj,
ceveespe ®eJneCe, HeuueJeer FbieUs, ÒeMeeble ©ceeues,
Dee³eg<³e meceefHe&le
De#elee cegpegceoej, ef®ejblevee HeÀeìkeÀ, efkeÀMeesj ceesjs, ³eesiesMe. keÀjCeeN³ee %eele-De%eele
cegêkeÀ ë peer. Heer. ûeeefHeÀkeÌme, þeCes mJeeleb$³e³ees×îeebvee ceeveJebovee!
Heefnueer DeeJe=Êeer ë 14 SefÒeue 2009
ogmejer DeeJe=Êeer ë 12 peevesJeejer 2010
eflemejer DeeJe=Êeer ë 28 ces 2011
cetu³e ë ©. 40/-
www.esahity.com

3. Deveg¬eÀce ceeveJebovee
1 ceeveJebovee ë efJe¬eÀce vee. meeJejkeÀj 5
2 osMeYekeÌleer®eer Tpee& efvecee&Ce keÀjCeejs DeKeb[ efnbogmLeevee®eerr ÒesjCee osCeejs ®eefj$e
OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë MebkeÀj o. ieesKeues 8 meJe&ÒeLece efJeÐeeL³ee¥meeþer mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀj ³eeb®es DeeoMe& ®eefj$e efueefnC³eemeeþer uesKekeÀ
3 Lees[smes ceveeleues... ë Þeer. Jee. vesuexkeÀj 15 Þeer. Þeer. Jee. vesuexkeÀj ³eeb®es DeefYevebove keÀjlees. meeOeejCeHeCes kegÀceejJe³eele®e osMee®³ee YeeJeer
4 DeecejCe Òeefle%ee Heeueve 19 efHe{er®es O³es³e-OeesjCe ³eesefpeues peeles. l³eeb®³eemeceesj osMeYekeÌleer®ee cetefle&ceble DeeoMe&®e Demeuesu³ee
5 osMemesJes®eer yeeUiegìer 21 mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀjeb®³ee ®eeefj$ee®ee mJelJeebMe ³eesi³e He×leerves meeoj keÀjC³ee®es ceneve keÀe³e&
6 cegbieer G[eueer DeekeÀeMeer 23 ³ee HegmlekeÀeÜejs keÀjC³eele Deeues Deens. efJeMes<e cnCepes, meO³ee DeeHeu³ee osMeele OegceeketÀU IeeueCeejs
7 mJeeleb$³ee®ee Hegpeejer 25 HeeefkeÀmleeveer nmlekeÀeb®es meJee¥ieerCe Dee¬eÀceCe ®eeuet Demeleevee ³ee HegmlekeÀe®es ÒekeÀeMeve nesCes, cnCepes
8 Me$et®³ee iegnsle efmebne®ee íeJee 27 l³eeJejerue `jeceyeeCe' GHee³e³eespevee®e þjles.
9 pe³eesmlegçles Þeercenvcebieues... (keÀefJelee) 32
Oecee&®³ee DeeOeejeJej efJeYeepeve
10 ef$eKeb[ele ieepeuesueer mecegêG[er 33
efo. 15 Dee@iemì 1947uee `efnbogmLeeve' efye´efìMeeb®³ee jepeJeìerletve cegkeÌle Peeuee. Hejbleg
11 keÀeȳee HeeC³eele o[uesueer YeefJe<³eJeeCeer 35
l³eeJesUer DeeHeuee osMe Oecee&®³ee DeeOeejeJej oesve jeä^eble efJeYeeieuee iesuee. 1945-46 ceO³es
12 Deboceeve veJns; leerLe&#es$e 37
13 DemHe=M³eeb®ee keÀ[Jee kewÀJeejer 41 efye´efìMeebefkeÀle Yeejleele `ceO³evlej Meemeve' mLeeHeC³eemeeþer efveJe[CetkeÀ IesC³eele Deeueer. l³eele
14 ®eHeKeue cejeþer Meyoeb®es pevekeÀ meeJejkeÀj 43 osMeeleerue veJ³eeCCeJe ÒeefleMele cegmeueceeveebveer, Jesieȳee HeeefkeÀmleeve®eer ceeieCeer keÀjCeeN³ee cegemuece
f
15 meeJejkeÀjeb®eer meeefnl³eme=äer 45 ueerieuee celeoeve kesÀues. l³eecegU®e HeeefkeÀmleeve veeJee®³ee Jesieȳee cegemuece je<ì^e®eer efveefce&leer Peeueer.
s f
16 meeJejkeÀjÒeCeerle `eEnogjeä^' mebkeÀuHevee 47 DeHesef#ele Demes nesles keÀer, HeeefkeÀmleeve®eer ceeieCeer keÀjCeeN³ee meJe& cegmeueceeveebveer HeeefkeÀmleeveele
17 efveefoO³eeme `DeKeb[ Yeejlee'®ee 49 peeJes. cnCepes GJe&efjle efnbogmLeeve ne kesÀJeU `efnbogjeä^' cnCetve®e mJeleb$e osMe jenerue.
18 FLes DeesMeeUuee ce=l³et 51 osMee®³ee HeÀeUCeeruee efJejesOe keÀjCeeN³ee efnot cenemeYes®es vesles mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀj ³eebveerner,
b
19 Hejbleg ³ee mece ne®e! 53 HeeefkeÀmleeve efveefce&leerveblej ueeskeÀmebK³es®eer Deoueeyeoue keÀjC³ee®eer ceeieCeer kesÀueer nesleer. cnCepes
20 mecemle meeJejkeÀj osMekeÀejCeer efJeueerve 55 HeeefkeÀmleeveele jenCeeN³ee efnbotbveer Yeejleele, cnCepes efnbogjeä^ele ³eeJe³ee®es DeeefCe HeeefkeÀmleeve®eer
21 mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀjeb®ee peerJeveHeì 56 ceeieCeer keÀjCeeN³ee Yeejleeleerue meJe& cegmeueceeveebvee HeeefkeÀmleeveele HeeþJee³e®es. [e@. yeeyeemeensye
22 ves cepemeer ves Hejle ceele=Yetceeruee... (keÀefJelee) 59 Deebyes[keÀjebveer ner®e ceeieCeer kesÀueer nesleer. l³eecegUs efJeYeepevee®³ee JesUer Peeuesues efnbotb®es efMejkeÀeCe
23 n=o³emebJeeo! 60 (keÀÊeue) ìUues Demeles!
www.esahity.com

4. Hejbleg ogoJeeves lemes Ie[ues veener. HeeefkeÀmleeveele Demeuesu³ee efnot meceepee®eer ceesþîee ÒeceeCeeJej
z b
peerefJele DeeefCe efJeÊeneveer Peeueer. ue#eeJeOeer efveJee&efmeleeb®es ueeW{s DeeHeu³ee efnbogjeä^ele- Yeejleele
osMeYekeÌleer®eer Tpee& efvecee&Ce keÀjCeejs
Deeues... `OeieOeieles ³e%ekegbÀ['
... HeCe HeeefkeÀmleeve®eer ceeieCeer keÀjCeejs Yeejleeleerue cegmeueceeve ceesþîee mebK³esle (De[er®e
keÀesìer) Yeejleele®e jeefnues! l³eeb®eer ®e¬eÀJee{ He×leerves Deepe megceejs Jeerme keÀesìer ueeskeÀmebK³ee mJeeleb$³eJeerj efJevee³ekeÀ oeceesoj meeJejkeÀj ns peneue meMem$e ¬eÀebeflekeÀejkeÀ, ÒeKej osMeYekeÌle,
meceepemegOeejkeÀ, cenekeÀJeer, uesKekeÀ, meeefneql³ekeÀ Demes DeäHewuet J³eeqkeÌleceÊJe DemeCeejs, [esUs efoHeJeCeejs
Peeueer Deens. Kebef[le mJeleb$e Yeejlee®³ee Meemeveeves Ieìvesle efouesu³ee ceeie&oMe&keÀ leÊJeevegmeej
lespemJeer jlve nesles. l³eebveer DeeHeu³ee mebHetCe& peerJeveele efJeefJeOe ÒekeÀejs meelel³eeves jeä^mesJee kesÀueer.
`meceeve meeceeefpekeÀ mebefnlee' ueeiet ve keÀjC³ee®ee ne HeefjCeece! ³eeleerue HeeefkeÀmleeveer ÒeJe=Êeer®es
ueeskeÀ®e Deepe Yeejleele Ye³eevekeÀ IeeleHeelee®eer ke=Àl³es keÀjerle Deensle. J³eeme ef¬eÀSMevmedves mJeeleb$³eJeerj efJevee³ekeÀ oeceesoj meeJejkeÀj ³eeb®³ee 125J³ee pe³ebleerefveefceÊe
`Deveeefo Deveble meeJejkeÀj' ieewjJeûebLe meekeÀejuee. ³ee ûebLee®³ee ÒekeÀeMeveeves DeKKee cenejeä^
... ns mel³e veJ³ee Gceuel³ee efHe{eruee keÀUues®e Heeefnpes. {JeUtve efveIeeuee. `Deveeefo Deveble meeJejkeÀj' ieewjJeûebLee®³ee GlmHetÀle& Òeeflemeeoeveblej J³eeme
ef¬eÀSMevmedves DeeHeues ue#e efJeÐeeLeeaJeiee&keÀ[s JeUJetve meeJejkeÀjeb®es jeä^es×ejkeÀ efJe®eej, leÊJe%eeve
... mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀjebveer osMee®³ee efJeYeepeveeuee kesÀuesuee efJejesOe efve<HeÀU þjuee. lejerner DeeefCe keÀe³e& efJeÐeeLeea Je ³egJekeÀebmeeþer íesìsKeeveer `OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj' ns
mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀjebveer, `p³eeÒeceeCes DeeHeCe Yeejleeletve efye´eìMeeb®es jep³e IeeueefJeues l³eeÒeceeCes®e
f HegmlekeÀ meeoj kesÀues Deens. ns HegmlekeÀ GHeueyOe ceeO³eceebletve Heesnes®eJelee Deeues lej osMeele meeceeefpekeÀ,
meO³ee®³ee HeeefkeÀmleeveele Demeuesueer HejkeÀer³e Deewjbiepesyeer jepeJeì GKe[tve lesLesner efnbogjep³e jepekeÀer³e ¬eÀebleer Je HeefjJele&ve nesT MekesÀue.
mLeeHeve kesÀues Heeefnpes; cnCepes DeKeb[ efnbogmLeeve mJeleb$e kesÀu³ee®es O³es³e meeO³e nesF&ue,' Demee Deepe®es Mew#eefCekeÀ #es$eeleerue Ye³eeJen HeefjefmLeleer®ee ieebYeer³ee&ves efJe®eej keÀjC³ee®eer JesU Deeueer
Òe®eej peerJevee®³ee DebleeHe³e¥le meelel³eeves kesÀuee. Deens. DeeHeuee meceepe veerleer, efve³ece, mebmkeÀej, HejbHeje, DeeHeues DeeoMe& ³eeb®³eeHeemetve Jebef®ele Peeuee
Deens. meeJejkeÀjebveer DeeHeu³ee mebHetCe& peerJeveele efJeefJeOe ÒekeÀejs meelel³eeves jeä^mesJee kesÀueer. jeä^e®ee®e
Je<e& 1965 ceO³es HeeefkeÀmleeveves YeejleeJej kesÀuesu³ee Dee¬eÀcekeÀ ³eg×ele Yeejle efJepe³eer Peeuee. melele efJe®eej keÀªve meceepeeuee ceeie&oMe&ve kesÀues. mJeeleb$³emebûeeceeleerue SkeÀ ÒeKej lespemJeer Je
ueenesj®³ee leìeJej Yeejlee®ee jeä^OJepe efnomLeeveer mesvesves HeÀ[keÀefJeuee! l³ee®eJesUer ©iCeeJemLesle
bg OeieOeieleer pJeeuee cnCepes mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀj. ³ee pJeeuesves DeveskeÀ ¬eÀebeflekeÀejkeÀebvee lespe Je
Demeuesu³ee mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀjebveer, `lemes®e Heg{s peeTve mebHetCe& HeeefkeÀmleeve efpebkeÀe,' Demee Tpee& efoueer, ÒesjCee HegjJeueer. ne SkeÀ F&éejer³e ®ecelkeÀej cnCeeJee ueeiesue. efnboglJe, efJe%eeve, mJeeleb$³e
mebosMe efouee. ogYee&i³eeves lemes Ie[ues veener! DeeefCe cnCetve®e l³eeJesUer Gjuesuee HeeefkeÀmleeve Deepe DeeefCe jeä^efnle ³ee efveÿebmeeþer l³eebveer DeeHeueer uesKeCeer efPepeJeueer. jeä^ GYeejCeermeeþer meceLe&,
Yeejleele IeeleHeeleer ke=Àl³es meelel³eeves Ie[Jetve DeeCele Deens!! ÒeyeU efJe%eeveefveÿ DeKeb[ efnbot jeä^e®ee O³eeme IesTve l³eemeeþer Dee³eg<³eYej DeKeb[ Òe³elve kesÀues
... Gceuel³ee osMeYekeÌle ³egJee efHe{eruee ns mel³e mecepeues lej®e mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀjebvee DeeefCe MesJeìer osMee®³ee ³e%ekegbÀ[ele Deengleer efoueer.
DeefYeÒesle Demeuesuee `DeKeb[ meJee¥ieerCe, yeuemebHevve efnbogmLeeve' efvecee&Ce keÀjC³ee®eer ³eMeoe³eer J³eeme ef¬eÀSMevmed ÒekeÀeefMele `OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj' ns HegmlekeÀ Òel³eskeÀeves
ÒesjCee efceUsue! Jee®ee³euee nJes. keÀejCe les ÒesjkeÀ Deens, mHetÀefle&oe³ekeÀ Deens, DeeoMe&Jele Deens. pes GÐee®ee Yeejle
Hegvne SkeÀoe uesKekeÀ Þeer. Þeer. Jee. vesuexkeÀj ³eeb®es DeefYevebove keÀjlees. Ie[JeCeej Deens. ns HegmlekeÀ DeeHeu³eeuee peerJevee®³ee F®íeHetleeakeÀ[s vesF&ue, Demee þece efJeéeeme
Jeeìlees. ns vegmeles HegmlekeÀ®e veener, lej ne omleSsJepe DeeHeu³ee Iejeleerue cegueeb®es `YeefJeleJ³e' Deens.
cegueeb®es mebmkeÀej#ece ceve MeeUe-MeeUebletve Ie[ues peeles. ns HegmlekeÀ peCet l³ee®eer®e `mebmkeÀejJesue'Deens!
- efJe¬eÀce veeje³eCe meeJejkeÀj
keÀceuekegbÀpe, efMeJemesvee YeJeve HeLe, - MebkeÀj o. ieesKeues
oeoj, cegbyeF& -400 028 DeO³e#e, mJee. meeJejkeÀj meeefnl³e DeY³eeme ceb[U, cegbyeF&
OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj /
www.esahity.com

5. Fleke̳ee efveÿsves DeeefCe GlkeÀìlesves osMeemeeþer mJeeleb$³emecej peieCeeje ogmeje ceneHeg©<e
Feflenemeele ®egketÀvemeg×e Dee{Ule veener. l³eecegUs®e efJevee³ekeÀ oeceesoj meeJejkeÀj ns vegmeles veeJe
veener; lej mJeeleb$³ee®eer ÒesjCee osCeeje - lees lesje De#ejer ef®ejbpeerJeer ceb$e Deens. SkeÀJesU peiee®ee
Deble nesF&ue, HeCe ³ee ceb$ee®ee ÒeYeeJe DeeefCe meeceL³e& keÀoeefHener veä nesCeej veener. pegv³ee efHe{eruee
ne ceb$e ceenerle Deens. meeJejkeÀj DeveskeÀebvee Heefjef®ele Deensle. HeCe KeN³ee DeLee&ves meeJejkeÀj
keÀUues efkeÀleer peCeebvee ³eeyeÎue cee$e MebkeÀe Deens. Deepe®es DeeþJeer les HebOejeJeer F³eÊesHe³e¥le efMekeÀCeejs
efJeÐeeLeea cnCepes yeeue DeeefCe le©CeeF& ³eeb®es Kejs ÒeefleefveOeer nesle. l³eebvee meeJejkeÀj efkeÀleHele
ceeefnleer Deensle?
Je³ee®³ee meeleJ³ee-DeeþJ³ee Je<ee¥Heemetve les Je³ee®³ee 83J³ee Je<ee¥He³e¥le meeJejkeÀjebveer osMee®³ee
mJeeleb$³eemeeþer kesÀuesues keÀe³e& FlekesÀ DeHeÀeì Je mHetÀefle&oe³ekeÀ Deens, keÀer l³ee®eer leguevee kesÀJeU
í$eHeleer efMeJeepeer cenejepe ³eeb®³eeMeer®e nesT MekeÀles. peneue ¬eÀebeflekeÀejkeÀ, meceepemegOeejkeÀ,
uesKekeÀ, cenekeÀJeer, veeìkeÀkeÀej, efnbot mebIeìkeÀ, He$ekeÀej, ÒeYeeJeer JekeÌlee DeMee efkeÀleerlejer
YetefcekeÀebceOetve l³eeb®³ee peerJevee®es oMe&ve DeeHeu³eeuee Ie[les. Deepe®³ee efJeÐeeL³ee¥vee cnCepes®e
Yeejlee®eer leejCenej Demeuesu³ee Gceuel³ee efHe{eruee l³eeb®³ee peerJevee®es oMe&ve Ie[JeC³ee®ee ne
Òe³elve Deens. cegbyeF&Jej Peeuesu³ee onMeleJeeoer nuu³ee®³ee Heeée&YetceerJej lej meeJejkeÀjeb®es peerJeve
Lees[smes ceveeleues... Je l³eeb®es keÀe³e& cnCepes yeeue-le©Ceebmeeþer ÒesjCeem$eesle Deens.
p³ee Je³eele cegues cevemeeskeÌle KesUleele, yeeie[leele, YejHetj obieecemleer keÀjleele, l³ee Je³eele®e
efJevee³ekeÀ oeceesoj meeJejkeÀj cnCepes osMee®³ee mJeeleb$³ee®³ee Feflenemeeleerue SkeÀ meesvesjer l³eeb®³eemeceesj meeJejkeÀjeb®³ee peerJeveeleues keÀener þUkeÀ Hewuet þsJeeJesle, ³ee¢äerves kesÀuesuee ne
veeJe. ®ekeÀekeÀCeejs les meJe& meesves Demeles®e Demes veener, HeCe meeJejkeÀj cnCepes Demmeue MebYej Òe³elve meJee¥vee DeeJe[sue DeMeer DeHes#ee Deens. ®eefj$e cnìues keÀer pevceeHeemetve DebleeHe³e¥le Ie[uesu³ee
vebyejer meesves nes³e. l³eeb®es ®eefj$e cnCepes mJeeleb$³emeceje®eer cenvcebieue ieeLee. `mJeleb$e Yeejle' Ieìveeb®es ef®e$eCe meueieHeCes keÀjC³ee®eer meJe&meeOeejCe He×le DeeHeu³eekeÀ[s ª{ Deens. HeCe ³ee
ne l³eeb®ee éeeme neslee. l³eeb®es 83 Je<ee¥®es Dee³eg<³e cnCepes ³ee MJeemee®ee®e SkeÀ OeieOeielee Fefleneme HegmlekeÀele meeJejkeÀjeb®³ee Dee³eg<³eeleerue þUkeÀ Ieìvee IesTve l³ee HegÀueJele l³eeletve l³eeb®es ®eefj$e
Deens. meebieC³ee®ee JesieUe Òe³elve kesÀuee Deens. l³eeletve mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀj MebYej vebyejer meesves keÀmes
DeeHeu³ee Dee³eg<³ee®ee #eCe ved #eCe l³eebveer l³eemeeþer Jes®euee. l³eeb®es yeesueCes, ®eeueCes, JeeieCes Deensle, ns efJeÐeeL³ee¥vee mecepesue DeMeer DeHes#ee Deens.
DeeefCe efueefnCes kesÀJeU l³eemeeþer®e nesles. Òel³eskeÀ ke=Àleer l³eemeeþer®e kesÀueer. Fbûepeeb®³ee iegueeceefiejer®³ee - Þeer. Jee. vesuexkeÀj
peesKe[eletve osMe cegkeÌle keÀjCes, cnCepes mJeeleb$³e; SJe{e®e l³eeb®ee mJeeleb$³ee®ee ce³ee&efole Je
mebkegÀef®ele DeLe& veJnlee. DeeHeuee osMe meJe& #es$eeble FlekeÀe meeceL³e&Meeueer Je yeuemebHeVe JneJee; keÀer
l³ee®³eekeÀ[s kegÀCeerner JeekeÀ[îee vepejsves HeenC³eeme OepeeJeCeej veener, ner l³eeb®³ee mJeeleb$³ee®eer
J³eeK³ee nesleer. osMe DeKeb[, SkeÀmebOe DeeefCe yeueMeeueer nesC³eemeeþer Dee³eg<³eYej l³eebveer mebIe<e&
kesÀuee. mJeeleb$³eue{e DeveskeÀ peCe ue{ues DeeefCe l³eecegUs®e osMe mJeleb$e Peeuee. HeCe meeJejkeÀj
De#ejMeë mJeeleb$³emecej peieues.
OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj /
www.esahity.com

6. p³ee Je³eele vegmelee DeY³eeme SkesÀ DeY³eeme HeeuekeÀebvee DeefYeÒesle Demelees, l³ee®e Je³eele
ceesþîeebvee De®ebyee Jeeìsue DeMeer keÀeceefiejer efJevee³ekeÀves ueneveHeCeer kesÀueer. keÀLee, keÀefJelee, Fefleneme,
efveyebOe Deeoer Jesieȳee efJe<e³eebJej®eer HegmlekesÀ efJevee³ekeÀves Meeues³e Je³eele Jee®eueer. SJe{s®e veJns lej,
efveyebOe mHeOexle Heefnuee ¬eÀceebkeÀ HeìkeÀeJeu³eeJej DeO³e#eebveer l³ee®³eeyeÎue kesÀuesueb JekeÌleJ³e l³eeves
p³ee ngMeejerves Kees[ve keÀe{ueb, l³eecegUs GHeefmLeleeb®eer $esOee G[eueer. DeveskeÀ Jele&ceeveHe$eb, ceeefmekebÀ
t
keÀener O³es³eJeeoemeeþer... ³eele efJeHegue uesKeve kesÀueb. meeefnl³eeleueer l³eeb®eer cegMeeefHeÀjer keÀewlegkeÀemHeo nesleer.
³ee meieȳee HeeMJe&YetceerJej `OeieOeieles ³e%ekegÀb [ ë efJe. oe meeJejkeÀj' ns HegmlekeÀ JeweMeäîeHetCe&
f
ÒekeÀeMeve mebmLesle `J³eeme ef¬eÀSMevmed' ns veeJe Deelee yeng®eef®e&le Peeueb Deens. Òel³eskeÀ
Deens. ieg©peeRveer DeLekeÀ HeefjÞece keÀªve l³eeb®eb peerJeve jsKeeìueb³e, les Deepe®³ee MeeUe-
JesUer veJee MeesOe-veJee yeesOe Deved veJ³ee peeefCeJee IesTve®e Deecner Jee®ekeÀebmeceesj peelees. DeLee&le
ceneefJeÐeeue³eebleerue Òel³eskeÀ efJeÐeeL³ee¥meeþer DeeoMe&Jeled Demeb®e Deens. DeeHeCe Fefleneme efJemejle
FLeu³ee ceeCemee®eer; FLeu³ee ceeleerMeer Demeuesueer IeÆ JeerCe megKeeJeCeejer Deens. cnCetve®e Deece®es
®eeueuees Deenesle, Fefleneme p³eebveer Ie[Jeuee, l³eeb®eb Dee³eg<³e DeeHeCe Deepe ÒesjCee ceevetve ceeie&¬eÀceCe
keÀesCelesner GHe¬eÀce, mebkeÀuHe ns Deece®³eeHegjles jenle veenerle. l³ee®ee ueeskeÀevegve³e PeHeeìîeeves
kesÀueb Heeefnpes. ³ee HegmlekeÀe®³ee ceeO³eceeletve `ÒeKej jeä^Jeeo' peesHeemeuee peeJee, DeMeer DeebleefjkeÀ
neslees.
F®íe Deens.
He$ekeÀej Þeer. Jee. vesuexkeÀj efueefKele `OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj' ns
HegmlekeÀ ³ee Deece®³ee ÒeJeemeeleueb meieȳeele cenÊJee®eb Deved cenÊJeekeÀeb#eer HegmlekeÀ nes³e. DeLee&le leel³eejeJeebJejerue ns HegmlekeÀ Deepe®³ee efHe{eruee, p³ee efHe{erkeÀ[s osMe `GÐee®es YeeJeer
`ieg©peer' ³ee veeJeeveb Heefjef®ele Demeuesues Þeer. Jee. vesuexkeÀj ³eeb®eb He$ekeÀeefjlesleueb ³eesieoeve yengÞegle veeieefjkeÀ' cnCetve Heenlees³e, l³ee Òel³eskeÀemeeþer mHegÀefuuebie ®esleJeCeejb Deens. ceuee mJeleëuee ³ee
Deens. l³eeb®eer OeeJeHeU DeeefCe l³eeb®ee ceeCemeeble efcemeUC³ee®ee Glmeen, keÀceeueer®eer efMemle DeeefCe efveefce&leercegUs KetHe Deevebo nesle Deens. DeeHeu³ee meieȳeeb®ee `DeeMeerJee&o' Deens®e, l³eecegUs®e ns
HejekeÀesìer®ee ÒeeceeefCekeÀHeCee- Demes efJeefJeOe Hewuet Demeuesuee ne keÀueboj ceeP³ee Dee³eg<³eele `ieg©legu³e' Oee[me! DeeHeu³ee®e ceeCemeebmeeþer!!
Deens. meeJejkeÀj ³eeb®eb ®eefj$e meJe&%eele Deens®e, HeCe lejerner meeJejkeÀjeb®ee peerJeveefJeMes<e veJ³eeveb,
veJ³ee Mewueerle ueeskeÀebmeceesj ³eeJee, ner ogo&c³e F®íeMekeÌleer meeJejkeÀj pe³ebleer Je<ee&®³ee - veeruesMe iee³ekeÀJee[
(28 ces 2008) efveefceÊeeves ÒeyeU Peeueer. l³eeme meeJejkeÀjefveÿ mebmLeebveer, meeJejkeÀjÒesceeRveer
`efnolJee'®eer keÀeme Oejle ³ee `meeJejkeÀj-efJe®eej³ee$esle' efnefjjerves Yeeie Iesleuee. ceveesyeue Gb®eeJeueb.
bg
mekeÀejelcekeÀ ¢efäkeÀesve þsJetve melele keÀe³e&jle jeefnu³eeme, ³eMee®eb efMeKej menpe ieeþlee ³esleb.
`J³eeme ef¬eÀSMevmed' ³ee®e O³es³eJeeìsJeªve ®eeuele Deeueer Deens.
meeJejkeÀjebveer peeleerYeso ceeveuee veener. meceepemegOeejkeÀ cnCetve kesÀuesueb keÀe³e& DeueewekeÀkeÀ
f
Deens. mJeeleb$³eemeeþer-mJeeleb$³eeHetJeea p³eebveer-p³eebveer osMeeuee mJeleëÒeefle meceefHe&le kesÀueb, l³eele
Deeoje®eb mLeeve efJevee³ekeÀ oeceesoj meeJejkeÀj ³eeb®eb nesleb. Yee<eeMeg×er®eer ®eUJeU, pevepeeie=leer,
efye´efìMe meece´ep³eeuee keÀ[Jee efJejesOe, efnbot mebIeìve Demes De®eeì keÀe³e& keÀjCeejs meeJejkeÀj
yeeueHeCeelener lesJe{s®e yegef×Jeeoer nesles. kegÀmleer, veoerJej Heesne³euee peeCes, JeeUJebìele KesUCes,
DeeHemeele oesve ieì Hee[tve ue{eF&®ee KesU KesUCes, peesj-yewþkeÀe keÀe{Ces ³eelener efJevee³ekeÀ meeJejkeÀj
DeeIee[erJej neslee.
16 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 17
www.esahity.com

7. DeecejCe Òeefle%ee Heeueve
veeefMekeÀ efpeu¿eeleerue Yeietj ³ee íesìîeeMee ieeJeer meeJejkeÀjeb®ee pevce 28 ces 1883 jespeer
Peeuee. Je³ee®³ee 9J³ee Je<eea DeeF& jeOeeyeeF&, lej Je³ee®³ee 16J³ee Je<eea Je[erue oeceesojHeble ³eeb®es
í$e njHeues. DeeF&-Jeef[ueeb®³ee Òesceeuee HeejKes Peeuesu³ee efJevee³ekeÀe®ee meebYeeU l³eeb®es Leesjues
yebOet ieCesMe THe&À `yeeyee' ³eebveer kesÀuee. yeeueefJevee³ekeÀ l³ee JesUer DeeHeu³ee Iejer Je efce$eceb[Uerle
`leel³ee' ³ee ìesHeCeveeJeeves DeesUKeues peele. yeeueefJevee³ekeÀeves osMee®³ee mJeeleb$³eemeeþer meMem$e
¬eÀebleer®eer Iesleuesueer Leesj Òeefle%ee cnCepes l³ee®³ee Heg{erue Dee³eg<³eemeeþer keÀueeìCeer osCeejer Ieìvee
Demetve efle®eb cenÊJe Devev³emeeOeejCe Deens. l³ee JesUer l³ee®es Je³e nesles DeJeIes 14 Je<ex! DeeHeu³ee
Iejeleerue kegÀueosJelee DeäYetpee osJeer®³ee ®ejCeeHeeMeer yemetve `³eeHeg{s ceer ceeP³ee osMee®es mJeeleb$³e
Hejle efceUJeC³eemeeþer meMem$e ¬eÀebleer®ee kesÀlet GYeeªve `ceeefjlee ceeefjlee cejslees Pegbpesve' DeMeer
Òeefle%ee l³eeves Iesleueer. mJeeleb$³emecejele ìekeÀuesues `Heefnues HeeTue' Demes l³ee®es JeCe&ve keÀjeJes
ueeiesue.
18 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 19
www.esahity.com

8. Yeejleele l³ee JesUer Fbûepeeb®es jep³e nesles. Dev³ee³e, o[HeMeener, peguetce-peyejomleer ³eeb®es
leeb[Je megª Demeu³eeves JeeleeJejCe ®eebieues®e leeHeuesues nesles. FbûepeebefJe©×®ee Demeblees<e GHeÀeUtve
Deeuee neslee. cenejeä^ele 1897®³ee megceejeme Huesie®eer peesjoej meeLe megª nesleer. ner meeLe
Deeìeske̳eele DeeCeC³eemeeþer mejkeÀejves ueeskeÀebvee mekeÌleerves DeeHeueer jenleer Iejs mees[C³eeme Yeeie
Hee[ues. ne GHee³e ueeskeÀebvee jesieeHes#ee Ye³ebkeÀj Jeeìuee. mekeÌleer, peguetce Je Del³ee®eej ®eeuet
Demeleevee®e Fbûepe mejkeÀejves cenejeCeer eqJnkeÌìesefj³ee jeCeer®ee jep³eejesnCe meceejbYe Yeejleele
ceesþîee Leeìeceeìeves meepeje keÀjC³ee®ee efveCe&³e Iesleuee.
Huesieves Heeref[le Je Del³ee®eejeves mebleHle Demeuesu³ee ueeskeÀebvee ne efveCe&³e DeHeceeveemHeo,
ceeveneveerkeÀejkeÀ Je peKeceebJej ceerþ ®eesUC³ee®ee ÒekeÀej Jeeìuee. ®eeHesÀkeÀj yebOetbveer oesve Fbûepe
DeefOekeÀeN³eebvee yebogkeÀerves ³ecemeoveeuee HeeþJetve ³ee ke=Àl³ee®ee met[ Iesleuee. GYee osMe ³ee Ieìvesves
neojuee! KeoKeoCeeN³ee Demeblees<ee®³ee GêskeÀe®eer SkeÀ ®egCetkeÀ l³eeletve ueeskeÀebvee efomeueer. Fbûepeeb®³ee
neleele lej Dece³ee&o meÊee nesleer. l³eebveer ®eeHesÀkeÀj yebOetbvee HeÀeMeer®eer efMe#ee þesþeJetve HeÀemeeJej
®e{Jeues. Fbûepeeb®es Deceeveg<e Del³ee®eej DeeefCe ®eeHesÀkeÀj yebOetb®es Delegueveer³e Meew³e& Je newleelc³e ³ee
Ieìveeb®es leerJe´ He[meeo yeeueefJevee³ekeÀe®³ee ceveele Gceìues vemeles lej®e veJeue! l³ee®es Meew³e& Je
meenme ³eeb®³eeJej GlmHetÀle& keÀefJelee j®etve l³eeves DeeHeu³ee YeeJeveebvee Jeeì ceeskeÀUer keÀªve efoueer.
HeCe kesÀJeU keÀeJ³e keÀªve efJevee³ekeÀ Leebyeuee veener. lej l³eeves meMem$e ¬eÀebleer®eer Iesleuesueer Òeefle%ee
ne l³ee®³ee Dee³eg<³eeuee JesieUs JeUCe osCeejer Ieìvee þjueer. ³ee Ieìves®eer leguevee kesÀJeU í$eHeleer
osMemesJes®eer yeeUiegìer
efMeJeepeer cenejepeebveer kegÀueosJelee YeJeeveer ceeles®³ee mee#eerves Iesleuesu³ee mJeeleb$³ee®³ee Òeefle%esMeer®e
nesT MekesÀue. efJevee³ekeÀeves osMee®³ee mJeeleb$³eemeeþer meMem$e ¬eÀebleer®eer Òeefle%ee Je³ee®³ee 14J³ee Je<eea Iesleueer
Kejer, HeCe l³ee®es cetU DeeF&-Jeef[ueeb®³ee DeeoMee&le Je l³eeb®³eekeÀ[tve keÀUle-vekeÀUle nesCeeN³ee
Òeefle%ee IesCes meesHes Deens, HeCe l³eevegmeej Jeeietve leer Òeefle%ee Dee®ejCeele DeeCeCes cenekeÀce&keÀþerCe. mebmkeÀejeceO³es o[uesues nesles ns efometve ³esF&ue. efJevee³ekeÀe®es yeeueceve l³eeletve Ie[le nesles. Je[erue
Òeefle%ee cees[C³eemeeþer veJns lej leer Òel³e#e Dee®ejCeele DeeCeC³eemeeþer Demeles ns oeKeJetve osCeeje oeceesojHebleebvee Fbûepeer, cejeþer keÀeJ³ee®eer DeeJe[ nesleer. les mJeleë keÀefJeleener keÀjerle Demele. je$eer
SkeÀeseCemeeJ³ee-efJemeeJ³ee MelekeÀeleerue Heefnuee efJeÐeeLeea cnCetve meeJejkeÀjeb®es veeJe Feflenemeele Depejecej
f pesJeCeeveblej DeeHeu³ee cegueebvee jecee³eCe, ceneYeejleeleerue keÀLee, jeceefJepe³e, nefjefJepe³e, Jeeceve
Peeues Demes cnCeeJes ueeiesue. 14 Je<es& Je³ee®³ee cegueeves Dee³eg<³eYej Òeefle%es®es Heeueve keÀªve efle®ee Hebef[le, nescej ³eeb®eer keÀeJ³es Jee®etve oeKeJeerle Demele. efMeJeepeer, jeCeeÒeleeHe DeeefCe HesMeJ³eeb®³ee
DeLe& MeyoMeë Keje keÀªve oeKeJeuee. peiee®³ee Feflenemeele Demes ogmejs GoenjCe Dee{Ule yeKejer Je Heje¬eÀcee®es HeesJee[s ³eeb®eer ceeefnleer osle Demele.
veener. Òeefle%es®es Heeueve keÀªve l³eemeeþer ue{Ceejs oesve®e JeerjHeg©<e peieeuee þeTkeÀ Deensle.
Heefnues efMeJeí$eHeleer. lej ogmejs meeJejkeÀj. `mJeeleb$³eJeerj' ner efye©oeJeueer l³eeb®³eeceeies DeYesÐeHeCes Iejele Oece&ûebLeeb®es HeþCe Je Jee®eve vesnceer megª Demes. efJevee³ekeÀe®eer kegÀMeeûe yeg×er DeeefCe mebmkeÀejer
DeeHeesDeeHe ueeieles leer l³eecegUs®e. ceve ns meJe& Deelcemeele keÀª ueeieues. efJeefJeOe mlees$es, $eÝ®ee, HeesJee[s, keÀefJelee l³eeves MeyoJe´le
kesÀu³ee. Fefleneme efve cenekeÀeJ³es ³eeb®³eeHeemetve l³eeuee efJeMes<e mHetÀleea efceUle Demes. Iejeleerue
efJe<CegMeem$eer ef®eHeUtCekeÀjeb®³ee efveyebOeceeues®es Je efìUkeÀeb®³ee kesÀmejer®es pegves DebkeÀ Jee®eC³ee®eer l³eeuee
iees[er ueeieueer. ieeJeele ³esCeejer Jele&ceeveHe$es lees Jee®et ueeieuee Je Flejebvee Jee®etve oeKeJet ueeieuee.
20 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 21
www.esahity.com

9. HegmlekesÀ Je Je=ÊeHe$es Jee®eC³ee®es l³eeuee FlekesÀ Jes[ ueeieues nesles, keÀer les lees DeLeHeemetve FefleHe³e¥le
mebHetCe& Jee®etve keÀe{erle Demes. l³ee®eer yeg×er DeueewefkeÀkeÀ Je ÒeefleYee DeJeCe&veer³e nesleer, lej l³ee®eer
levce³elee Je SkeÀeûelee ueeskeÀefJeue#eCe nesleer. ueneveHeCeer®e l³eeuee keÀefJelee keÀjC³ee®ee íbo ueeieuee.
HegC³eeleerue veeceebefkeÀle Je=ÊeHe$eeletve efJevee³ekeÀ®³ee keÀefJelee Òeefme× nesT ueeieu³ee. l³ee JesUer
l³ee®es Je³e pescelesce one Je<ee¥®es nesles. `Þeerceble meJeeF& ceeOeJejeJeeb®ee jbie' ne HeÀìkeÀe (GHeosMeHej
keÀeJ³eÒekeÀej) efJevee³ekeÀeves Je³ee®³ee 11J³ee Je<eea j®euee. Je³ee®³ee 15J³ee Je<eea j®euesuee mJeosMeer®ee
HeÀìkeÀe HegC³ee®³ee `peieodenles®íg' Jele&ceeveHe$eele íeHetve Deeuee. ceeO³eefcekeÀ efMe#eCeekeÀefjlee efJevee³ekeÀ
f
veeefMekeÀuee iesuee. lesLes l³ee®³ee Jee®evee®³ee cetU®³ee DeeJe[eruee DeefOekeÀ JeeJe efceUeuee. veeieefjkeÀ
meeJe&peefvekeÀ Jee®eveeue³eeleerue peJeUpeJeU meJe& cejeþer HegmlekesÀ l³eeves Jee®etve keÀe{ueer. Jee®euesu³ee
HegmlekeÀeb®ee meejebMe `meJe&meejmebûen' veeJee®³ee Jenerle lees efuenerle Demes. DeMee DeveskeÀ Je¿ee
l³ee®³eeHeeMeer peceu³ee.
14 Je<ee¥®³ee efJevee³ekeÀe®ee `efnot mebmke=Àleer®ee ieewjJe' ne uesKe `veeefMekeÀ JewYeJe' ³ee Jele&ceeveHe$eeves
b
DeûeuesKee®³ee Keeueer íeHeuee. 1898 meeueer ueeskeÀceev³e efìUkeÀ keÀejeie=neletve megìues. l³eeÒemebieer
Je³ee®³ee 15J³ee Je<eea efJevee³ekeÀeves j®euesueer `ÞeerefìUkeÀ-Dee³e&Yet Yesì' ner keÀefJelee HegC³ee®³ee cegbieer G[eueer DeekeÀeMeer
`peieodefnles®íg' Jele&ceeveHe$eeves Òeefme× kesÀueer. l³ee®es mJeeleb$³eÒesce ueneveHeCeer j®euesu³ee
keÀefJeleebceOetvener mHeä efomeles. keÀLee, keÀefJelee, Fefleneme, efveyebOe Deeoer meieȳee efJe<e³eeb®eer HegmlekesÀ
ueneveHeCeer®e l³eeves Jee®etve keÀe{ueer. l³ee®³ee yeg×eruee keÀesCeleener efJe<e³e keÀþerCe Jeeìle vemes. Òeefle%esves efJevee³ekeÀe®³ee Ëo³eele ÒepJeefuele Peeuesueer mJeeleb$³ee®eer p³eesle OeieOeiet ueeieueer nesleer.
l³ee®³ee ceveeuee keÀesCeleerner HegmlekesÀ ©#e Jeeìle vemele. yeeueJe³eele®e efJevee³ekeÀves Jee®eve, uesKeve, keÀeJ³e, efveyebOe, HeesJee[s DeeefCe JekeÌle=lJe ³eeleerue l³ee®³ee vewHegC³eeletve leer ÒekeÀì nesle nesleer. DeveskeÀ
keÀeJ³e DeeefCe JekeÌle=lJekeÀuesleerue vewHegC³e efceUJeues nesles. le©Ceeb®³ee Ëo³eeleerue osMeYekeÌleer®ee Debieej leer ®esleJeerle nesleer. yeeueJe³eeleerue l³ee®³ee efJeue#eCe
FbûepeebMeer ue{C³eemeeþer peeie=leer Je mHegÀjCe efvecee&Ce keÀjC³eekeÀefjlee ³ee keÀues®ee GHe³eesie vewHegC³ee®eer Òe®eerleer osCeejs DeveskeÀ Òemebie Deensle. les meebieeJes lesJe{s Lees[s®e. keÀeJ³e, HeesJee[s, efveyebOe
efveefJe&JeeoHeCes Peeuee. HeCe l³ee®eyejesyej DeeHeCe meJe& #es$eeble Heejbiele Peeues Heeefnpes, ner l³ee®eer DeeefCe JekeÌle=lJe ³eeb®³ee mHeOee¥ceOetve Heefnuee ¬eÀceebkeÀ efceUJeCes ns lej efvel³ee®es®e Peeues nesles. Heeþeblej,
ceveer<ee nesleer. MeejerefjkeÀ¢äîee keÀcekegÀJele jenlee keÀecee ve³es, ³eemeeþer met³e&vecemkeÀej Je Flej efJe<e³eeMeer SkeÀªHelee, DeJeeblej Jee®eve, GÊece mcejCeMekeÌleer, leke&ÀMeg× ceeb[Ceer, DebleëkeÀjCee®ee
J³ee³eece ³ee®eerner l³eeves keÀeme Oejueer. kegÀmleer, veoerJej Heesne³euee peeCes, JeeUJebìele KesUCes, þeJe IesCeejs Meyo, yeesueC³ee®ee Jesie DeeefCe DeeJesMe l³ee®³ee ³ee meJe& ieesäeRJej ueeskeÀ uegyOe nesle.
DeeHemeele oesve ieì Hee[tve ue{eF&®ee KesU KesUCes, peesj-yewþkeÀe ³eeceO³esner ceve ueeJetve efJevee³ekeÀ keÀesJeȳee Je³eeleerue l³ee®³ee ³ee DeHeÀeì keÀle=&lJeeves Yeues Yeues efmleefcele nesle Demele. `KejesKej ns
jceceeCe nesF. yeeUe®es Hee³e HeeUC³eele efomeleele l³eeÒeceeCes GHepele ngMeejer Je yege×ceÊes®³ee l³ee®³ee
& f HeeCeer keÀener efvejeUs®e Deens' DeMeer l³eeb®eer OeejCee nesF&. ³ee `efvejeȳee HeeC³ee'®eer efkeÀleerlejer
lespeeves meJe&peCe efJeMes<eleë Je[erueOeejer ceb[Uer LekeÌkeÀ nesle Demele. HeCe pes keÀceer Deens l³ee ieesäer GoenjCes Deensle. l³eeleerue®e ns SkeÀ þUkeÀ GoenjCe.
Òe³elveHetJe&keÀ l³eeves efceUJeu³ee DeeefCe mJeleëuee Ie[Jeues. Deecner `efye'Ie[uees legcner efye `Ie[evee' meeJejkeÀjebveer ceesþsHeCeer `JekeÌlee oMemenm$es<eg' ner K³eeleer efceUJeueer. l³ee®eer yeerpes l³eeves
ne mebosMe, l³eeves l³eeletve mJeeleb$³emecejemeeþer ueeskeÀebvee efouee. yeeueJe³eele kesÀuesu³ee Glke=Àä Yee<eCeebceO³es o[ueer Deensle, Demes cnCeeJes ueeiesue. keÀpe&le peJeU®³ee
oefnJeueer ieeJeele Peeuesu³ee JekeÌle=lJe mHeOexceO³es efJevee³ekeÀ Heefnuee Deeuee. l³ee JesUer l³ee®es Je³e nesles
DeJeIes 14 Je<ee¥®es. DeO³e#eebveer mHeOex®ee efveCe&³e peenerj keÀjlee®e ìeȳeeb®ee keÀ[keÀ[eì Peeuee.
22 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 23
www.esahity.com

10. HeCe ye#eerme efJelejCeeHetJeer& Yee<eCe keÀjlesJesUer DeO³e#eebveer MebkeÀe J³ekeÌle kesÀueer. les cnCeeues, `kegÀceej
meeJejkeÀj®es Je³e Deens kesÀJeU 14 Je<ee¥®es. FlekeÀe ueneve cegueiee Fleke̳ee ÒeYeeJeer Yee<esle, FlekeÀe
megboj efveyebOe mJeleë efuentve Yee<eCe keÀª MekesÀue, Demes ceuee Jeeìle veener. lejerHeCe l³eeves Yee<eCe
cee$e íeve kesÀues. ceie efveyebOe ceesþîee ceeCemeeves keÀe efuentve efouesuee Demesvee! cnCetve Heefnues ye#eerme
l³eeuee®e. SJe{îee ueneve Je³eele Demes megboj Yee<eCe keÀjCes ns KejesKej®e keÀewlegkeÀemHeo Deens.'
DeO³e#eeb®es les efJe®eej SskeÀlee®e efJevee³ekeÀ lee[dkeÀve Gþtve GYee jentve cnCeeuee,
`DeO³e#ecenejepe, DeeHeueer mecepetle meeHeÀ ®egkeÀer®eer Deens. efveyebOe ceer mJeleë®e DeeHeu³ee ceveeves
efueefnuesuee Deens Deved lees efueefnleevee ceuee Deece®³ee efyeNne[er DeveskeÀebveer Heeefnues Deens.
J³eJemLeeHekeÀebveener ceer ns oneoe meebefieleues nesles. lejermeg×e lees efveyebOe ceePee vemeeJee, Demee legcner
DeejesHe keÀjlee. Deved ³eeuee HegjeJee keÀe³e lej cnCes ceePes ueneve Je³e. HeCe ueneve Je³e ns®e pej
keÀejCe Demesue lej %eeveséejebveer yeeueJe³eele®e `%eeveséejer' efueefnueer, ns HeCe meeHeÀ Keesìs®e cnCeeJes
ueeiesue. `iegCeeb®eer Hetpee nesles. iegCeJeeveeuee efuebie Jee Je³e ne Yeso keÀOeerner Dee[ ³esle veener,' ne
DeLe& meebieCeejs `iegCee HetpeemLeeveb iegefCe<eg ve®e efue*dieb ve ®e Je³eb' ns Je®eve DeeHeu³eeuee þeTkeÀ
DemeCeej®e.' efJevee³ekeÀ®ee ne GlmHetÀle& Je efyevelees[ ³egekeÌleJeeo SskeÀlee®e GHeefmLeleebveer ìeȳeeb®ee
q mJeeleb$³ee®ee Hegpeejer
DeYetleHetJe& keÀ[keÀ[eì kesÀuee. DeO³e#eebvee cee$e lees DeeHeuee DeHeceeve Jeeìuee Deved jeieejeieeves les
leeMesjs Pee[t ueeieues. HeCe Flej ceb[Uerbveer DeO³e#eebvee mecepeeJeues. l³eeveblej ye#eerme efJelejCe
meceejbYe Heej He[uee. ce@efì^keÀ®eer Hejer#ee GÊeerCe& Peeu³eeJej Heg{erue efMe#eCeemeeþer meeJejkeÀjebveer HegC³eele HeÀi³e&gmeve
keÀe@uespeceO³es ÒeJesMe Iesleuee. veeefMekeÀ ³esLes efce$ecesUe DeeefCe DeefYeveJe Yeejle ³ee mebIeìveeb®³ee
mHeOex®³ee keÀe³e&Jeenebveer l³ee efoJeMeer je$eer DeeHeu³ee Iejer pesJee³euee yeesueeJetve efJevee³ekeÀe®es kesÀuesues
ceeO³eceeletve megª kesÀuesues mJeeleb$³epeeie=leer®es keÀece l³eebveer HegC³eelener megª kesÀues nesles. ³ee®e keÀeUele
keÀewlegkeÀ Deved efouesueer Yesì meeJejkeÀjeb®³ee ¢äerves Deveceesue cnCeeJeer ueeiesue. efMe. ce. HejebpeHes
Fbûepe mejkeÀejves yebieeue®es efJeYeepeve kesÀues. ³ee efJeYeepeveeuee Yeejleer³e peveles®ee efJejesOe neslee.
³eebveer megª kesÀuesues `keÀeU' ns pJeueble meeHleeefnkeÀ l³eeuee Je<e&Yej Yesì efceUeues. GÊece Yee<eCeeyeÎue
meYee, efveoMe&ves, cees®ee& ³ee ceeiee&ves efve<esOe J³ekeÌle kesÀuee peele neslee.
SkeÀ meeHleeefnkeÀ Je<e&Yej Yesì efceUJeCeeje Heefnuee efJeÐeeLeea cnCetve ³ee Ieìvesuee cenÊJe Deens®e.
HeCe ne `keÀeU' Jee®etve®e keÀeueeleerle keÀeUeuee DeeefCe keÀeȳeekeÀefYeVe keÀeUesKeeuee ìkeÌkeÀj osC³ee®es uee@[& keÀPe&ve®³ee o[HeMeenercegUs osMeeleues JeeleeJejCe leeHeues nesles. DeMee JesUer meeJejkeÀjebveer
meeceL³e& efJevee³ekeÀ®³ee ceveele efvecee&Ce Peeues. l³ee¢äerves ner Yesì Deveceesue þjueer. keÀenerlejer þesme ke=Àleer keÀjC³ee®es ceveesceve þjJeues. efJeosMeer keÀeHe[ cnCepes kesÀJeU keÀeHe[ vemetve
les DeeHeu³ee iegueeceefiejer®es ef®evn Demeu³eeves l³ee keÀHe[îeeb®eer nesUer keÀjeJeer, cnCepes l³ee®³ee
pJeeueebceOetve ¬eÀebleer®eer efþCeieer He[sue. MebYej J³eeK³eeveebveer nesCeej veener, Demes ns keÀece efJeosMeer
keÀeHe[e®³ee nesUerves nesFue, Demes l³eebvee Jeeìues. l³eebveer DeeHeu³ee menkeÀeN³eebvee ner ieesä mecepeeJetve
&
meebefieleueer. efJevee³ekeÀ meeJejkeÀj ³eeb®³ee vesle=lJeeKeeueer keÀener le©Ceebveer ³eemeboYee&le ueeskeÀceev³e
efìUkeÀeb®eer Yesì IesTve l³eeb®³eeHeg{s DeeHeueer ³eespevee ceeb[ueer. l³eeb®³eekeÀ[tve Heeefþyee Je ceeie&oMe&ve
b
efceUeu³eecegUs le©CeebceO³es Glmeen meb®eejuee. `nesUer keÀje³e®eer Demesue lej oesve-leerve keÀHe[îeeb®eer
ve keÀjlee ceesþîee ÒeceeCeele keÀje. ueeskeÀebvee lees HeesjKesU Jeeìlee keÀecee ve³es ³ee®eer keÀeUpeer I³ee',
24 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 25
www.esahity.com

11. Demee meuuee ueeskeÀceev³eebveer efouee. efìUkeÀeb®ee DeeMeerJee&o efceUeu³eeJej le©Ceebveer leneveYetkeÀ
efJemeªve keÀece kesÀues. MenjYej efnb[tve ceesþîee ÒeceeCeeJej efJeosMeer keÀHe[s ieesUe kesÀues DeeefCe
l³eeb®eer ceesþer nesUer kesÀueer. Yej mceMeeveele HesìJeC³eele Deeuesu³ee pebieer nesUer®³ee JesUer ueeskeÀ
GlmHetÀle&HeCes ieesUe Peeues nesles. HeCe l³ee JesU®eer meJee&le cenÊJee®eer ieesä cnCepes ueeskeÀceev³e
efìUkeÀ Je keÀeUkeÀlex efMe. ce. HejebpeHes ³eeb®eer l³eeuee ueeYeuesueer GHeefmLeleer. oesIeebveerner mHetÀefle&oe³ekeÀ
Yee<eCes keÀªve le©Ceeb®³ee ³ee ke=Àleeruee ceveeHeemetve Heeefþbyee efouee. efJeMes<e cnCepes efJevee³ekeÀves ³ee
JesUer kesÀuesues Yee<eCe ueeskeÀebvee KetHe®e DeeJe[ues. efJevee³ekeÀ®³ee DeceesIe JekeÌle=lJeeves les De#ejMeë
ceb$ecegiOe Peeues nesles. HegCes, veeefMekeÀ Deeoer efþkeÀeCeer Hesìuesu³ee ueneve-ceesþîee nesȳeebcegUs
FbûepeebeJe<e³eer Demeuesuee Demeblees<e ÒekeÀ<ee&ves ÒekeÀì Peeuee. Fbûepeebvee ³ee osMeeletve ueJekeÀj nekeÀueues
f
Heeefnpes, ner ¬eÀebleer®eer efþCeieer ³ee nesȳeeb®³ee pJeeuesletve l³eeb®³ee DebleëkeÀjCeele®e efvecee&Ce Peeueer.
HeÀi³eg&meve keÀe@uespe®³ee Jemeefleie=nele Demeleevee Dee³e& Yeespeveeue³eele les Yeespeveemeeþer peele
Demele. lesLes ³esCeeN³ee meJe& efJeÐeeL³ee¥vee SkeÀ$e keÀªve l³eebveer oj Meg¬eÀJeejer í$eHeleer efMeJeje³eeb®eer
Deejleer cnCeC³eeme meg©Jeele kesÀueer nesleer. leer Deejleer osKeerue l³eebveer®e j®eueer nesleer. efmebnie[®ee
HeesJee[e DeeefCe yeepeer ÒeYet osMeHeeb[s ³eeb®ee HeesJee[e osKeerue meeJejkeÀjebveer keÀe@uespeceO³es Demeleevee®e
j®euee. ³ee®e keÀeUele MeskeÀ[es uesKe efueefnues. npeejes HegmlekesÀ Jee®eueer. `DeefYeveJe Yeejle' ³ee
iegHle ¬eÀebelekeÀejer mebmLes®es l³eeb®es keÀe³e& ®eeuet®e nesles. 1903 meeueer keÀe@uespeceO³es efMekeÀle Demeleevee
f
l³eebveer efueefnuesues `pe³eesmlegles' ns mJeleb$eles®es mlees$e cnCepes l³eeb®³ee DeueewefkeÀkeÀ Je YeJ³eesoeÊe
ÒeefleYes®ee DeveesKee ®ecelkeÀej cnCeeJee ueeiesue.
mJeeleb$³e ne l³eeb®ee éeeme neslee. les®e l³eeb®³ee Ëo³ee®es ieeCes nesles ³ee®eer Òe®eerleer ³ee mlees$ee®³ee Me$et®³ee iegnsle efmebne®ee íeJee
j®evesletve ³esles. Heg{s Dee³eg<³eYej mJeeleb$³eemeeþer l³eebveer pes meJe¥keÀ<e keÀece kesÀues l³ee®es meej ³ee
osMee®³ee mJeeleb$³eemeeþer iegHleHeCes Je GIe[HeCes neue®eeueer megª Demeleevee®e meeJejkeÀjeb®es
mlees$eeceOetve J³ekeÌle Peeuesues Deens. mJeeleb$³eÒeeHleermeeþer Je l³ee®³ee j#eCeemeeþer®e l³eebveer DeeHeues
DeY³eemeeJej®es ue#e Deefpeyeele efJe®eefuele Peeues veJnles. 21 ef[meWyej 1905uee les yeer.S.®eer
Dee³eg<³e Jes®eues. meeJejkeÀj ns veeJe G®®eejlee®e `mJeeleb$³eJeerj' ner efye©oeJeueer ®eìkeÀve [esȳeebmeceesj
Hejer#ee GÊeerCe& Peeues. JeefkeÀueer®³ee Heefnu³ee Hejer#esle ³eMe efceUJetve l³eeb®ee ogmeN³ee Je<ee&®ee DeY³eeme
GYeer jenles leer l³eecegUs®e!
cegyeF&le megª neslee. l³ee®e JesUer ueb[veefmLele Meecepeer ke=À<CeJecee& ³eebveer Jele&ceeveHe$eele efouesues SkeÀ
b
efveJesove l³eeb®³ee Jee®eveele Deeues. ÒeKej osMeYekeÌle Demeuesu³ee Meecepeer ke=À<CeJecee& ³eebveer lesLes
`Fbef[³ee neTme' veeJee®es keWÀê mLeeHeve kesÀues nesles. ns keWÀê DeefOekeÀ yeueJeeve keÀjC³eemeeþer l³eebvee
yegef×ceeve, osMeYekeÌle le©Ce nJes nesles. les efceUJeC³eemeeþer l³eebveer Jele&ceeveHe$eele efveJesove osTve
efMe<³eJe=ʳee Ieesef<ele kesÀu³ee nesl³ee. ueeskeÀceev³e efìUkeÀebveer l³eemeeþer l³eebvee efMeHeÀejme He$e efoues
nesles. ye@efjmìj nesC³eemeeþer cnCetve efMe<³eJe=Êeer IesTve meeJejkeÀj 3 peguew 1906uee ueb[veuee
Heesnes®eues. l³ee JesUer l³eeb®es Je³e nesles DeJeIes 23 Je<ex!
26 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 27
www.esahity.com

12. l³eeb®ee ®eej Je<ee¥®ee ueb[ve®ee cegkeÌkeÀece cnCepes mJeeleb$³eemeeþer kesÀuesu³ee ¬eÀebelekeÀe³ee&®ee jescen<e&keÀ
f
DeeefCe ÒesjCeeoe³eer Fefleneme Deens. l³eebvee ye@ejmìj lej Jne³e®es nesles®e, HeCe Fbiueb[uee peeC³ee®ee
f
l³eeb®ee DeblemLe nslet mJeeleb$³eemeeþer Me$et®³ee efMeefyejele peeTve cegmeb[er ceejCes ne neslee. l³eeb®ee
ne nslet efveKeeuemeHeCes meHeÀue Peeuee, Demes®e cnCeeJes ueeiesue.
Fbiueb[ceOeerue ®eej Je<ee¥®³ee cegkeÌkeÀeceele efJeefJeOe HeeleUerJej l³eebveer FlekesÀ efJeue#eCe keÀe³e& kesÀues
keÀer l³eeuee lees[®e veener. 9 petve 1906uee Fbiueb[uee peeC³eemeeþer l³eebveer `HeefMe&³ee' penepeeJej
Hee³e þsJeuee. penepeele®e jcesMe®ebê oÊe DeeefCe njveeceefmebie ³ee oesIeebMeer DeesUKe keÀªve Iesleueer
DeeefCe l³eebvee osMeYekeÌleer®eer oer#ee efoueer.
JeeoefJeJeeo, ®e®ee&, Yee<eCes ³eebceOetve Yeejleer³e le©Ceeb®³ee ceveele ¬eÀebleer®eer mHegÀefuuebie ®esleJeC³ee®es
l³eeb®es keÀece megª nesles®e. HeCe Mem$eem$es peceJeCes, yee@cye yeveJeC³ee®es ÒeefMe#eCe, iegHle He$ekesÀ
keÀe{Ces, uesKe efueefnCes, lesLes Ie[CeeN³ee Ieìveeb®eer yeeleceerHe$es Je=ÊeHe$eebkeÀ[s HeeþJeCes, Yeejleeletve
³esCeeN³ee le©CeebMeer mebHeke&À meeOetve l³eebvee DeeHeu³ee keÀe³ee&le Dees{Ces DeMee DeveskeÀ keÀeceeble l³eeb®ee
lesLes Heg{ekeÀej neslee. DeveskeÀ le©Ceeb®³ee ceveele ¬eÀebleer®ee ceb$e HegbÀkeÀu³eecegUs ueb[ve Menjele
mJeeleb$³ee®ee efJe®eej keÀjCeejer ceb[Uer SkeÀ$e ³esT ueeieueer. l³eeb®³ee meecetenkeÀ Òe³elveeletve MeskeÀ[es
f
ÒeefMeef#ele le©Ce le³eej Peeues. Fbûepeebveer 1857®³ee mJeeleb$³ee®³ee GþeJeeuee, `efMeHee³eeb®es yeb[' keÀe{ues, Demee Keesìe Fefleneme ÒemLeeefHele keÀjC³ee®ee Òe³elve l³ee JesUer DeveskeÀ Fbûepe uesKekeÀ
Demes mebyeesOeues nesles. l³eeleerue Heg{ejer mJeeLeea Je uegìeª nesles, ns yeb[ Fbûepeebveer ueerue³ee cees[tve keÀjerle nesles.
10 ces 1907uee 1857®³ee ¬eÀebefle³eg×e®³ee GþeJee®ee DeY³eeme keÀªve `1857®es
mJeeleb$³emecej' ne ûebLe meekeÀejuee. pegv³ee keÀeieoHe$eeb®ee DeY³eeme keÀªve Fbûepe uesKekeÀeb®es meJe&
cegÎs l³eebveer l³eele Kees[tve keÀe{ues nesles. meeJejkeÀjeb®ee ne ûebLe FlekeÀe mHetÀefle&oe³ekeÀ Peeuee, keÀer
¬eÀebelekeÀejkeÀeb®eer leer HeefJe$e `YeieJeodieerlee' þjueer. cejeþerle efueefnuesuee ne peneue ûebLe efnomLeeveele
f bg
kegÀCeerner íeHeC³eeme le³eej vemeu³eeves l³ee®es Fbûepeerle Yee<eeblej keÀjC³eele Deeues. Fbiueb[ceO³es lees
íeHeuee peeCes DeMeke̳e®e nesles. yeN³ee®e Òe³elveebveblej DeKesj lees ne@ueb[ceO³es íeHeuee iesuee. ³ee
ûebLeeceOeerue lespemJeer efJe®eej ueeskeÀebHe³e¥le peeCes Fbûepeebvee HejJe[Ceejs veJnles. ûebLe ÒekeÀeefMele
nesC³eeHetJeea®e l³eebveer lees peHle kesÀuee. ÒekeÀeMeveeHetJeea®e peHleer®ee JejJebìe efHeÀjJeuee peeCeeje ûebLe
cnCetve l³ee®es ceesue Deveceesue cnCeeJes ueeiesue. 1857®³ee mJeeleb$³e³eg×e®ee megJeCe& ceneslmeJe
ueb[veceO³es meepeje keÀjC³eeceO³esner meeJejkeÀjeb®ee efmebne®ee Jeeìe neslee. ³ee meceejbYeele meeJejkeÀjebveer
J³ekeÌle kesÀuesu³ee lespemJeer efJe®eejebveer GHeefmLeleeb®eer ceves De#ejMeë YeejeJetve iesueer. l³eeb®³ee DebieeJej
jesceeb®e GYes jeefnues. 1857®³ee HetJe&le³eejerceO³es l³ee keÀeUer SkeÀe ieeJeentve ogmeN³ee ieeJeeuee
`®eHeel³ee' HeeþJeu³ee peele.
28 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 29
www.esahity.com

13. Òel³e#e YeejleeceO³esner ¬eÀebeflekeÀejer Ieìveeb®es He[meeo Gceìle nesles®e. 18-19 Je<ee¥®³ee
Kegoerjece yeesmeves efpeune ce@efpemì^s쮳ee DebieeJej yee@cye HesÀkeÀuee neslee. ³ee ÒekeÀjCeele efHeÀletj
Peeuesu³ee vejsvê ieesmJeeceer ³eeuee þej keÀjC³eele Deeues nesles. l³eecegUs ¬eÀebleer®ee JeCeJee yebieeueYej
Hesìuee neslee. 21 ef[meWyej 1909 jespeer Deveble keÀevnsjs ³ee le©Ceeves veeefMekeÀ ³esLes pe@keÌmeve®ee
ieesȳee Ieeuetve JeOe kesÀuee. cenejeä^, yebieeue, Hebpeeye, efyenej Deeoer DeveskeÀ Òeebleeble Fbûepe mejkeÀej®³ee
efJejesOeele keÀìe®³ee Ieìvee Ie[u³ee nesl³ee. veeefMekeÀ®³ee keÀìele meeJejkeÀjeb®es DeveskeÀ yeeueefce$e
HekeÀ[ues iesues nesles. Je[erueyebOet ieCesMe meeJejkeÀj ³eebvee pevceþsHes®eer efMe#ee Peeueer nesleer. ueneve
YeeT veeje³eCe meeJejkeÀj ³eeueener mejkeÀejves HekeÀ[ues nesles. ³ee meJe& ¬eÀebeflekeÀe³ee&®³ee cegUeMeer
efJevee³ekeÀ meeJejkeÀj Deensle, DeMee iegHle yeelec³ee FbûepeebkeÀ[s Demeu³ee®es l³eebveer l³eeb®³eeYeesJeleer
HeÀeme DeeJeUC³ee®³ee neue®eeueer megª kesÀu³ee nesl³ee.
YejHetj keÀece, MeejerejkeÀ cesnvele, yeewe×keÀ ngMeejer DeeefCe leMeele®e efþkeÀefþkeÀeCeebnve keÀeveeJej
f f t
³esCeeN³ee efJeHejerle yeelec³ee ³eecegUs meeJejkeÀj KetHe Deepeejer He[ues. l³eebvee v³etceesefve³ee Peeuee.
keÀceeueer®ee DeMekeÌleHeCee Deeuee. l³ee JesUer Jesume ceOeerue (ûesì efye´ìveceOeerue Jesume ns efþkeÀeCe
vemetve lees SkeÀ HejieCee, efJeYeeie Deens. Fbiueb[, Jesume, Dee³eue¥[, mkeÀe@ìueb[) [e@. cegLeg veeJee®es
ceêemeer efnbot ©iCeeue³e ®eeueJeerle nesles. l³eebveer DeeHeu³ee ©iCeeue³eele meeJejkeÀjebvee DeeCetve
efJeveecetu³e Deew<eOeHeeCeer Je GHe®eej keÀªve l³eeb®eer meJe& ÒekeÀej®eer keÀeUpeer Iesleueer. Lees[smes yejs
Jeeìu³eeveblej efce$eebveer efJeÞeebleermeeþer l³eebvee ÖeÀevmeceO³es DeeCeues. ³ee efJeÞeebleer keÀeUeleerue l³eeb®ee
efJeMes<e ne keÀer ieg©cegKeer efueHeer efMeketÀve DeeefCe ûebLemeensyee®es DeO³e³eve keÀªve l³eebveer efMeKeeb®ee
`DeVeeuee mceªve Iesleuesueer MeHeLe' ³ee¢äerves l³ee JesUer `®eHeel³eebvee' KetHe cenÊJe ÒeeHle Fefleneme efueefnuee. lesLetve les Fbiueb[uee Hejle Deeu³eeJej Fbûepe mejkeÀej®³ee Heesefuemeebveer l³eebvee
Peeues nesles. megJeCe& ceneslmeJe meceejbYee®³ee DeKesjerme ®eHeel³eeb®ee Òemeeo Jeeìtve l³ee Ieìves®eer DeìkeÀ kesÀueer DeeefCe efnbogmLeeveele jepeêesne®ee iegvne kesÀu³ee®ee l³eeb®³eeJej DeejesHe þsJetve lesLes
mce=leer peeieJeC³eele Deeueer. Keìuee ®eeueJeC³eemeeþer l³eeb®eer efnbogmLeeveele jJeeveieer kesÀueer. efmebne®³ee íeJ³eeveb Me$et®³ee iegnsle
efMeªve peer keÀeceefiejer kesÀueer l³eeuee Feflenemeele lees[ veener.
ueb[veceO³es ceoveueeue efOebûee ³ee ¬eÀebelekeÀejer le©Ceeves keÀPe&ve Jee³eueer®eer efHemlegueeletve ieesȳee
f
Ieeuetve kesÀuesueer nl³ee ner SkeÀ KeUyeUpevekeÀ Ieìvee cnCeeJeer ueeiesue. l³ee JesUer ³egjesHeele Fbûepeeb®es
meece´ep³e nesles. Fbiueb[®³ee jepeOeeveerle SkeÀe Yeejleer³e le©Ceeves SkeÀe Fbûepeer DeefOekeÀeN³eeuee
³ecemeoveeuee HeeþJeues, ne ceesþe®e Heje¬eÀce neslee. ³ee Ieìvesves Fbûepeeb®es meece´ep³e ®eebieues®e neojues.
ceoveueeue efOebûee ³eeb®³ee ³ee Heje¬eÀceer ke=Àl³ee®³ee ceeies meeJejkeÀjeb®ee ceWot neslee. Fbûepeeb®es iegueece
yeveuesu³ee ueb[veceOeerue Yeejleer³eebveer ceoveueeue®ee efve<esOe keÀjC³eemeeþer meYee yeesueeJeueer. HeCe
meeJejkeÀjebveer l³ee meYesme GHeefmLele jentve efve<esOee®³ee þjeJeeuee keÀ[e[tve efJejesOe kesÀuee. l³eecegUs
efve<esOee®ee þjeJe mebcele ve neslee®e meYee GOeUueer iesueer.
30 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 31
www.esahity.com

14. ~~ pe³eesmlegçles Þeercenvcebieues ~~
pe³eesmlegles Þeercenvcebieues~ efMeJeemHeos MegYeos
mJeleb$eles YeieJeefle~ lJeecenb ³eMees³egleeb Jebos~~Oe=~~
jeä^e®es ®ewlev³e cetle& letb, veerefle mebHeoeb®eer
mJeleb$eles YeieJeefle~ Þeerceleer je%eer let l³eeb®eer
HejJeMeles®³ee veYeeble letb®eer DeekeÀeMeer nesMeer
mJeleb$eles YeieJeefle~ ®eeboCeer ®ece®ece ueKeueKeMeer~~
ieeueeJej®³ee kegÀmegceer eEkeÀJee kegÀmegceeb®³ee ieeueer
mJeleb$eles YeieJeefle~ let®e peer efJeuemelemes ueeueer
letb met³ee&®es lespe GoefOe®es ieebYeer³e&efn letb®eer
mJeleb$eles YeieJeefle~ Dev³eLee ûenCe ve<ì leW®eer~~
cees#e cegeqkeÌle ner legPeer®e ©HeW leguee®e Jesoebleer
mJeleb$eles YeieJeleer~ ³eesefiepeve Hejye´ïe Jeoleer
pes pes GÊece GoeÊe GVele cenvceOegj leW leW
mJeleb$eles YeieJeefle~ meJe& leJe men®eejer nesles~~ ef$eKeb[ele ieepeuesueer mecegêG[er
ns DeOece jkeÌle jbefpeles~ megpeve-Hegefpeles~ Þeer mJeleb$eles
legpemeeeEþ cejCe leW peveve
legpeefJeCe peveve les cejCe Me$et®³ee iegnle efMeªve l³ee®³ee Gjele Oe[keÀer YejJeC³ee®es efyevelees[ keÀece kesÀu³eeJej efnomLeeveele
s bg
legpe mekeÀue ®eje®ej MejCe Hejlele Demeleevee Me$et®³ee neleeJej legjer osTve efvemeìC³eemeeþer meeJejkeÀjebveer ceesej³ee yeesìerletve
f
YejleYetceeruee ¢{eEueievee keÀeEOe osefMeue Jejos DeLeebie mecegêele ceejuesueer G[er cnCepes SsefleneefmekeÀ meenmee®eer SkeÀ DeveesKeer Ieìvee cnCeeJeer
mJeleb$eles YeieJeefle~ lJeecenb ³eMees³egleeb Jebos~~
ueeiesue. ner mecegêG[er ef$eKeb[ele ieepeueer. ceneHeje¬eÀceer Jeerj nvegceeveeveblej mecegêG[er IesCeeje
efnceeue³ee®³ee efncemeewOee®ee ueesYe MebkeÀjeuee SkeÀcesJe Jeerj cnCepes mJeeleb$³eJeerj efJevee³ekeÀ oeceesoj meeJejkeÀj.
ef¬eÀ[e lesLes keÀjC³ee®ee keÀeb leguee Jeerì Deeuee
nes³e Deejmee DeHmejmeebvee mejmes keÀjC³eeuee 1 peguew 1910 jespeer meeJejkeÀj ceesefj³ee yeesìerle yemeues. HeCe l³eeb®³ee ceveele cee$e Fbûepeebvee
megOeeOeJeue peevnJeerðeesle lees keÀeb ies lJeeb l³eefpeuee~~ `cees©' keÀjC³ee®es efJe®eej®e¬eÀ®e megª nesles. yeesìer®es efvejer#eCe keÀªve efle®³ee `Heesì& nesue'ceOetve
mJeleb$eles~ ¿ee megJeCe&Yetceerle keÀceleer keÀe³e leguee Hemeej nesC³ee®ee l³eebveer cevee®ee efve½e³e kesÀuee. yeesì ceemexefueme yebojele ³eb$eeceO³es Peeuesu³ee
keÀesefnvetj®es Heg<He jespe Ies leepeW JesCeeruee efyeIee[ecegUs Leebyeueer nesleer. ner®e efvemeìC³ee®eer veeceer mebOeer Deens, Demee efJe®eej keÀªve l³eebveer
ner mekeÀue-Þeer-meb³eglee Deece®eer ceelee Yeejleer Demeleeb DeeHeuee yesle vekeÌkeÀer kesÀuee. je$ebefoJeme ®eesJeerme leeme [esȳeeble lesue Ieeuetve Heneje osCeejs oesve
keÀeb legJeeb {keÀuegve efoOeueer Fbûepe HenejskeÀjer l³eeb®³eeJej ue#e þsJetve nesles. HeCe meeJejkeÀjebveer l³eeb®³ee neleeJej legjer efou³ee.
HetJeea®eer cecelee mejueer, Hejke̳eeb®eer oemeer Peeueer SkeÀe®es veeJe nesles Heeke&Àj. meeJejkeÀjebveer l³eeuee pesLeu³ee lesLes `Heeke&À' kesÀues Demes cnCelee ³esF&ue.
peerJe leUceUs, keÀeb letb l³eefpeues GÊej ¿ee®eW os lej ogmeN³ee®es veeJe nesles Hee@Jej. l³eeuee meeJejkeÀjebveer DeeHeueer `Hee@Jej' oeKeJeueer.
mJeleb$eles YeieJeefle lJeecenb ³eMees³egleeb Jebos~~
32 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 33
www.esahity.com

15. meeJejkeÀjebveer ceemexefueme yebojele mecegêele G[er ceejueer
lees efoJeme neslee 8 peguew 1910 ne.
Meew®eketÀHeele efMejlee®e meeJejkeÀjebveer l³ee®es oej IeÆ ueeJetve Iesleues DeeefCe DeeHeuee DebieeJej®ee
DebiejKee keÀe®es®³ee ojJeepeeJej De[keÀJeuee. l³eecegUs Deeleueer neue®eeue yeensj®³ee HenejskeÀN³eebvee
efomeCes yebo keÀjerle, Kej®eìC³ee®eer, DeesjKe[îeeb®eer Je ®eece[er meesueJeìC³ee®eer lecee ve yeeUielee
l³eeletve les Hemeej nesC³eele ³eMemJeer Peeues. SkeÀe efMeHee³ee®³ee ner ieesä ue#eele Deeu³eeJej ojJeepee
lees[C³ee®ee Òe³elve keÀjC³eele Deeuee. HeCe Deeletve keÀ[er ueeJeuesueer Demeu³eeves lees Òe³elve DemeHeÀue
Peeuee. yeesìerJej lewveele Demeuesu³ee Jeefjÿ Heesueerme DeefOekeÀeN³eeb®³ee [esȳeeble OetU HesÀketÀve mecegêele
HeesnC³ee®es l³eeb®es keÀece SJnevee megª Peeues nesles. meJe& Debie meesueJeìtve efveIeeues nessles. l³eeJej
mecegêe®es Keejs HeeCeer He[le Demeu³eeves Jesovee Deme¿e nesle nesl³ee. HeCe meeJejkeÀjebveer leMeener
efmLeleerle Heesnle ÖeÀevme®ee efkeÀveeje ieeþuee. pegueceer Fbûepe mejkeÀej®e veJns, lej mee#eele ce=l³etoKeerue
s
meeJejkeÀjeb®es ns DeYetleHetJe& Oee[me Heentve efkebÀef®ele keÀeU ®e¬eÀeJeuee Demesue!
ogmeN³ee jeä^e®³ee nÎerle iesu³eeJej Fbûepeeb®es Heesueerme DeeHeu³eeuee HekeÀ[t MekeÀCeej veenerle,
ne keÀe³eÐee®ee efMejmlee meeJejkeÀjebvee ceenerle neslee. HeCe Fbûepe efMeHee³eeb®³ee ueeue®eeruee yeUer
He[tve ÖeÀevme®³ee Heeseuemeebveer l³eebvee Fbûepe Heeseuemeeb®³ee mJeeOeerve kesÀues. ceesej³ee yeesìerleerue Heesueerme
f f f keÀeȳee HeeC³eele o[uesueer YeefJe<³eJeeCeer
DeefOekeÀeN³eebveer keÀ[skeÀesì yeboesyemleele l³eebvee IesTve peeleevee l³eeb®ee íU megª kesÀuee. efMeJ³ee,
ef®e[®eer[, ceejneCe Demee íU nesle Demeuesu³ee DeJemLeslener meeJejkeÀj HetCe& YeeveeJej nesles.
l³eebveer vejefmebne®es ªHe OeejCe kesÀues DeeefCe oj[eJeCeer®³ee mJejele DeefOekeÀeN³eebvee FMeeje efouee. efnomLeeveele ³eslee®e cegyeF& ³esLes efJeMes<e v³ee³eeue³e efvecee&Ce keÀªve meeJejkeÀjebJej Fbûepe mejkeÀejves
bg b
Keìuee ®eeueJeuee. ÖeÀevme®³ee efkeÀveeN³eeJej l³eebvee DeìkeÀ Peeuesueer Demeu³eecegUs efnbogmLeeveele
`ue#eele þsJee. Deecner Iejeyeensj He[uees lesLes cegUer leUneleeJej Meerj IesTve. Deecner Keìuee ®eeueJelee ³esCeej veener, Demee Dee#esHe meeJejkeÀjeb®³ee JeefkeÀueebveer Iesleuee. les Deeblejjeä^e³e r
yee@cyeieesȳeebMeer KesUCeejs ueeskeÀ. Deecneuee ce=l³et®es efkebÀef®elener Ye³e veener. legcne meieȳeebMeer efve³eceeb®³ee efJe©× Demetve ÖeÀevme®³ee meeJe&YeewcelJeeuee yeeOee DeeCeCeejs Deens. ner njkeÀle HesÀìeUtve
keÀoeef®ele ceuee ue{lee ³esCeej veener. HeCe JesU Deeu³eeme SkeÀe®ee lejer ceg[oe Hee[u³eeefMeJee³e Keìuee megª keÀjC³eele Deeuee. veeefMekeÀ keÀìe®³ee ogmeN³ee Keìu³ee®es keÀecekeÀepener megª nesles®e.
jenCeej veener. lesJne legcner meebYeeUe.' ne KeCeKeCeerle FMeeje SskeÀlee®e íU yebo Peeuee. oesvner Keìu³eeb®es efvekeÀeue ueeietve meeJejkeÀjebvee oesve pevceþsHes®eer cnCepes 50 Je<ex keÀeȳee
meeJejkeÀjeb®³ee ³ee SsefleneefmekeÀ mecegêG[eruee 8 peguew 2010 ceO³es MebYej Je<ex HetCe& nesle Deensle. HeeC³ee®eer efMe#ee þesþeJeC³eele Deeueer. `keÀeUsHeeCeer' ne Meyo G®®eejlee®e ueeskeÀ l³eeJesUer Òe®eb[
Ieeyejle Demele. HeCe meeJejkeÀjebvee oesve pevceþsHes®³ee efMe#ee nesTvener ne Jeerj [ieceieuee veener.
ner efMe#ee YeesieC³eemeeþer l³eebvee Deboceeveuee HeeþJeC³eele ³esCeej nesles. Deboceeveuee HeeþJeC³eeHetJeea
l³eebvee [eWiejer®³ee keÀejeie=nele þsJeC³eele Deeues nesles. lesLes Yesìerme Deeuesu³ee mJele뮳ee Helveeruee
meeKeUob[ele ye× Demeuesu³ee meeJejkeÀjebveer meebefieleuesu³ee mebmeeje®³ee ceneve leÊJe%eeveeletve
l³eeb®³ee OeerjesoeÊe Je=Êeer®eer Òe®eerleer ³esles.
34 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 35
www.esahity.com

16. `kesÀJeU ceguee-cegueeR®eer JeerCe Jee{JeCes DeeefCe ®eej keÀeìke̳ee peceJetve Iejìer yeebOeCes ³eeuee®e
pej mebmeej cnCee³e®es lej Demeuee mebmeej keÀeJeUs-ef®eceC³eemeg×e keÀjleele. HeCe mebmeeje®ee ³eentve
YeJ³elej DeLe& I³ee³e®ee Demesue lej Heg{s npeejes ueeskeÀeb®³ee Iejeletve meesv³ee®ee Oetj efveIeeJee cnCetve
mJeleë®eer ®etU-yeesUkeÀer HeÀes[ve ìekeÀCes, ³ee®es veeJe mebmeej' DeMee Depejecej Meyoele meeJejkeÀjebveer
t
mebmeeje®es leÊJe%eeve ÒekeÀì kesÀues nesles.
Deboceeve®³ee keÀeUkeÀesþ[erle vesC³eeHetJeea meeJejkeÀjebvee þeC³ee®³ee leg©ieele keÀener efoJeme þsJeC³eele
b
Deeues nesles. lesLetve Heg{s l³eeb®eer Deboceeveuee jJeeveieer keÀjC³eele Deeueer. þeC³ee®³ee leg©bieele ye×
kesÀu³eeJej lesLeerue DeefOekeÀejer kegÀeqlmeleHeCes cnCeeuee, `Dejs osJee! 50 Je<ee¥®eer efMe#ee! ...HeCe
o³eeUt efye´efìMe mejkeÀej 50 Je<ee¥veer vekeÌkeÀer mees[sue!' efKepeJeC³eemeeþer keÀe{uesues ns Godieej
SsketÀvener meeJejkeÀj Deieoer Meeble DeeefCe efmLejef®eÊe nesles. efJeue#eCe DeeJesMeele HeCe HetCe&
DeelceefJeéeemeeves l³eebveer efouesu³ee Òel³egÊeje®eer cee$e SsefleneefmekeÀ cnCetve veeWo Peeuesueer Deens.
`efye´efìMe mejkeÀej lejer FLes 50 Je<ex efìkeÀCeej Deens keÀe?' Demee cece&Yesoer meJeeue meeJejkeÀjebveer
l³ee efye´efìMe DeefOekeÀeN³eeuee kesÀuee neslee. meeJejkeÀjeb®ee ne KeCeKeCeerle meJeeue vegmelee meJeeue
veJnlee. meeJejkeÀjeb®eer leer YeefJe<³eJeeCeer De®etkeÀ þjueer. 15 Dee@iemì 1947 jespeer osMe mJeleb$e
Peeuee. Heg{®³ee 36 Je<ee¥le®e efye´eìMeebvee efnomLeeveeletve DeeHeuee ieeMee ieg[eUeJee ueeieuee. jepekeÀer³e
f bg b
keÀejCeemeeþer oesve pevceþsHeeR®eer cnCepes 50 Je<ex meÞece keÀejeJeemee®eer efMe#ee megveeJeC³eele Deeuesuee Deboceeve veJns; leerLe&#es$e
SkeÀcesJe osMeYekeÌle, DeMeer meeJejkeÀjeb®eer Feflenemeele veeWo Peeuesueer Deens. HeCe `50 Je<ex efye´efìMe
mejkeÀej ³ee osMeele efìkeÀCeej veener,' DeMeer YeefJe<³eJeeCeer DeelceefJeéeemeeves G®®eejCeeje SkeÀcesJe
êäe cnCetvener ³ee Godieejebvee efJeMes<e cenÊJe Deens. meeJejkeÀjebvee `YeefJe<³e'Meem$e efkeÀleHele meeJejkeÀjeb®³ee Dee³eg<³eele Deboceeve HeJee&uee DemeeOeejCe cenÊJe Deens. ®esVeF&®³ee HetJexuee DeeefCe
ceenerle nesles, ³eeyeÎue DeveskeÀ peCe DeveefYe%e Deensle. HeCe les `YeefJe<³e' Ie[JeCeejs nesles, ³eeyeÎue keÀesuekeÀel³ee®³ee oef#eCesuee 700 cewueeJejerue SkeÀe yesì mecetneuee Deboceeve ns veeJe Deens. uenjer
cee$e kegÀCee®esner ogcele nesCeej veener. `keÀeUs HeeCeer' ner efMe#ee Demesue; HeCe leer meeJejkeÀjeb®eer nJeeceeve, efpekeÀ[selekeÀ[s DejC³e, ef®eKeue Je IeeCeer®es meece´ep³e, ce®íj DeeefCe peUJee®ee G®íeo
f
De®etkeÀ YeefJe<³eJeeCeer osKeerue Deens. l³ee¢äerves meeJejkeÀj cnCepes efvejeUs®e HeeCeer nesles, Demes ³eemeeþer Deboceeve Òeefme×. Fbûepeeb®³ee jepeJeìerle pevceþsHes®es kewÀoer cegÎece ³ee yesìeJej HeeþJeues
cnCeeJes ueeiesue. peele. Kegveer, ojes[sKeesj Je [eketÀ ³eeb®ee l³eele meceeJesMe Demes. kegÀCeer nJeeceeve ve ceeveJeu³eecegUs
lesLes ceªve peele. HeCe DeveskeÀ peCeebvee íUe®³ee ³ece³eelevee menve ve Peeu³eecegUs l³eebvee ÒeeCe
mees[eJes ueeies. 4 peguew 1911 jespeer meeJejkeÀj Deboceeve®³ee keÀeUkeÀesþ[erle yebefomle Peeues
DeeefCe 21 peevesJeejer 1921 jespeer l³eebvee ³ee ³eceveiejerletve yeensj keÀe{C³eele Deeues.
one Je<ee¥®ee l³eeb®ee ne keÀejeJeeme cnCepes Deceeveg<e íU, Òe®eb[ keÀä, OeerjesoeÊe Je=Êeer DeeefCe
ÒesjkeÀ keÀe³e& ³eeb®ee jescen<e&keÀ Fefleneme Deens. keÀeȳee HeeC³ee®³ee efMe#esle l³eebvee De#ejMeë ³ece³eeleveebvee
leeW[ ÐeeJes ueeieues. keÀeL³ee kegÀìtve nele jkeÌleyebyeeU Peeues. lesueIeeC³eeuee pegbHeu³eeves DeveskeÀ JesUe
les cete®í&le Peeues. mekeÀeUer 6 les mee³ebkeÀeUer 4 ³ee JesUele meueie meele efoJeme l³eebvee nelekeÀ[er®eer
q
36 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 37
www.esahity.com

17. efMe#ee YeesieeJeer ueeieueer. Debie þCekeÀCeejs, Mejerj LekeÀCeejs keÀece keÀjleevee l³eebveer ³ece³eelevee
menve kesÀu³ee. HeCe ³ee HeefjefmLeleerlener meeJejkeÀj efncele njues veenerle. Jeeìîeeuee ³esCeejer Òel³eskeÀ
b
efMe#ee Je keÀece ner FäeHeÊeer mecepetve l³ee®ee l³eebveer DeeHeues F&eHmele meeO³e keÀjC³eekeÀefjlee GHe³eesie
q
ke˻ve Iesleuee.
ogä yeejer®ee Deceeveg<e íU, Jee®ee³euee keÀener veener, yeesuee³euee ceeCetme veener, lesueIeeC³ee®es
keÀece DeeefCe ©#e pesJeCe ³ee meJe& ieesäer Fleke̳ee Ye³ebkeÀj nesl³ee keÀer, yebÐeebvee Jes[ ueeiee³e®eer HeeUer
³esF&. FbogYet<eCe veeJee®³ee yebÐeeves DeKesj ³ee pee®eeuee kebÀìeUtve Deelcenl³ee kesÀueer. meeJejkeÀjebveer
Oew³e& Ke®et ueeieuesu³ee DeveskeÀ yebÐeebvee Oeerj osC³ee®eer Je Gceso Jee{JeC³ee®eer keÀeceefiejer yepeeJeueer.
`Ieeyeª vekeÀe. SkeÀ efoJeme Demee GieJesue, keÀer ³ee®e keÀejeie=nele legce®es HegleUs GYeejues peeleerue
DeeefCe Deboceeve ns Yeejleer³e ³ee$eskeÀªb®es cenvcebbieue leerLe&#es$e nesF&ue,' DeMee DeeéeemekeÀ Meyoeble
l³eebveer DeveskeÀebvee Oeerj efouee.
GunemekeÀj oÊe veeJee®ee yeboer Jes[e Peeuee. FboYet<eCeves Deelcenl³ee kesÀueer. ³ee ieesäer®eer yeejer
g
pesJne LeÆe G[Jet ueeieuee lesJne meeJejkeÀjebveer l³eeuee ®eebieues®e PeeHeues. `meO³ee®eer efmLeleer
ueJekeÀj ve yeoueu³eeme, jepeyebÐeebvee mebHe HegkeÀejeJee ueeiesue. ue#eele þsJee.' ³ee Yee<esle l³eebveer
yeejeruee þCekeÀeJeues. jepeyebÐeeb®eer mebIeìvee l³eebveer yeebOeueer. Deboceeveele l³eebveer Meg×erkeÀe³e&ner kesÀues.
kegÀCeer cegmeueceeve LeeUeruee efMeJeuee keÀer efnbot yeeìuee iesuee, DeMeer mecepetle Demeu³eeves DeveskeÀ
peCe cegmeueceeve yeveues nesles. meeJejkeÀjebveer l³eebvee Hegvne efnbot Oecee&le Iesleues DeeefCe DeMee
YeekeÀ[keÀLeebJej efJeéeeme ve þsJeC³ee®es DeeJeenve kesÀues.
Deboceeve®³ee keÀeȳeekegÀÆ HeefjefmLeleerlener meeJejkeÀjeb®es ceve mepe&veMeerueles®ee O³eeme IesC³eeFlekesÀ
leepes Je ìJeìJeerle nesles. `keÀceuee' DeeefCe `ieesceeblekeÀ' ner l³eeb®eer keÀeJ³es ³ee yeboerMeeUsle®e pevceeuee
Deeueer. vee keÀeieo, vee Heseqvmeue DeMee JesUer keÀesþ[er®³ee efYebleer®ee l³eebveer keÀeieo yeveJeuee. lej
efJeìeb®es legkeÀ[s Heseqvmeue yeveueer. MueeskeÀ j®eCes DeeefCe les Heeþ keÀjCes ne l³eeb®ee nele®ee ceU neslee.
cetleeaopeerleer, cenemeeiej ³eebmeejKeer oerIe&keÀeJ³es DeeefCe ®eeboesyee ®eeboesyee Yeeieueeme keÀe, peieVeeLee®ee
g
jLeeslmeJe, DeekeÀeb#ee ³eebmeejKeer efkeÀleerlejer mHegÀì keÀeJ³es l³eebveer Deboceeve®³ee Yeer<eCe JeeleeJejCeele
ÒemeJeueer.
38 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 39
www.esahity.com

18. Deboceeve®ee leg©bie ne Fbûepe mejkeÀej®³ee ¬eÀew³ee&®eer Deceeveg<e Je keÀeUerkegÀÆ keÀneCeer Deens,
³eeyeÎue mebosn veener. HeCe Deboceeve HeJe& cnCepes mJeeleb$³ee®es keÀCe&Oeej Demeuesu³ee meeJejkeÀjeb®eer
DeueewekeÀkeÀ yege×ceÊee, ÒeefleYee DeeefCe menveMeerueles®ee DeeoMe& Je ÒesjkeÀ Feflenemener Deens. Deboceeve
f f
ns Deepe Yeejleer³eeb®es cenvcebieue leerLe&#es$e Peeues Deens. Deboceeve®eer DeeHeu³ee ceveeleueer Òeeflecee
keÀeȳee HeeC³ee®³ee efMe#es®³ee HeueerkeÀ[s peeT osle veJnleer. l³eeuee meeJejkeÀjebcegUs íso efceUeuee
Deens. 29 ef[meWyej 1943 jespeer megYee<e®ebê yeesme Deboceeveuee iesues nesles. YeejleeJej Fbûepeer
meÊee Demeleeveener megYee<eyeeyetbveer lesLes Yeejleer³e OJepe HeÀ[keÀeJeuee, Demes Fefleneme meebielees.
Deboceeve®ee Heefjmej 8249 ®eewjme ceerìj #es$eHeÀUe®ee Deens. kesÀJeU leerve efpeuns DeeefCe
leerve ueeKe ueeskeÀmebK³ee. ®eejner yeepetbveer mecegê. peJeUHeeme 6500 efkeÀ.ceer. ueebyeer®eer mecegê
meercee. Deepetyeepetuee yesìb®e yesì. l³eelener keÀener yesìebJej yeesìeJej ceespeC³eeFlekeÀer ceveg<³eJemleer.
GJe&efjle efkeÀleerlejer yesìb pebieueebveer J³eeHeuesueer Demetve SketÀCe 92 ìkeÌkesÀ Yeeie pebieueeves J³eeHeuesuee
Deens. Je<e&Yejele YejHetj HeeTme lesLes keÀesmeUle Demelees. Deboceeve, mesu³eguej pesue, Heesì& yuesDej
ner He³e&ìve keWÀês yeveueer Deensle. Òeieleer®³ee ³ee ÒeJeemeele Yeejleer³e mJeeleb$³ee®es cece& Deepener keÀe³ece
Deens Je Heg{sner jenCeej Deens, l³ee®es Þes³e meJe&mJeer mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀjeb®es Deens. DemHe=M³eeb®ee keÀ[Jee kewÀJeejer
Deboceeve®³ee DebOeejkeÀesþ[erletve 1921 meeueer ceeskeÀUe éeeme IesC³eemeeþer yeensj He[uesues
mJeeleb$³eJeerj meeJejkeÀj YeejleeceO³es Heg{s leerve Je<ex kewÀosle®e nesles. yebieeueceOeu³ee DeefueHetj Je
keÀvee&ìkeÀceOeu³ee efJepeeHetj leg©iee®eer nJee ®eeKeu³eeveblej l³eebvee jlveeefiejer®³ee leg©ieele þsJeC³eele
b b
Deeues. DeKesj 6 peevesJeejer 1924 jespeer Fbûepe mejkeÀejves l³eebvee mLeeveye× kesÀues. HeCe jlveeefiejer
mees[tve ve peeC³ee®ee DeeosMe l³eeb®³eeJej yepeeJeC³eele Deeuee.
peJeUpeJeU 13 Je<ex jlveeefiejerle mLeeveye× Demeleeveener meeJejkeÀj SkeÀ #eCener mJemLe
yemeues veenerle. DemHe=M³elee ne efnbot meceepeeuee ueeieuesuee DeveskeÀ Je<ee¥®ee MeeHe otj keÀjC³ee®ee
ÒeeceeefCekeÀ DeeefCe efveYeea[ Òe³elve l³eebveer kesÀuee. DeepekeÀeue jepekeÀejCeemeeþer DemHe=M³elesyeÎue
yeesueues peeles. HeCe meeJejkeÀjebvee `efnbot meeje SkeÀ' keÀje³e®ee neslee. l³eemeeþer DemHe=M³elesuee
cetþceeleer osC³eekeÀefjlee l³eebveer YeieerjLe Òe³elve kesÀues. 1925 Heemetve ieCesMeeslmeJe DemHe=M³eles®es
G®®eeìve keÀjC³eemeeþer ®eUJeU GYeeªve efvejefvejeUs Òe³eesie kesÀues. Je=ÊeHe$eeble, meeHleeefnkeÀeble Je
ceeefmekeÀeble DemHe=M³eles®³ee efJe©× kesÀJeU uesKeve keÀªve Òeefme×er efceUJeCes ne l³eeb®ee jepekeÀejCeer
GÎsMe veJnlee. DeveskeÀ meeceeefpekeÀ GHe¬eÀce jeyeJetve l³eeceO³es keÀefLele DemHe=M³eebvee l³eebveer ceevee®es
mLeeve efoues. cenejJee[îeele peeTve Yepeves keÀjCes, J³eeK³eeves osCes, MeeUebceOetve mHe=M³eemHe=M³e
40 OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / OeieOeieles ³e%ekegbÀ[ ë efJe. oe. meeJejkeÀj / 41
www.esahity.com