Precise Color Communication(In Gujarati language) : A Study booklet for Understanding Color & its science. Mr. Gilbert Tan, Konica Minolta Sensing Singapore pte ltd, recognized the need & strength of local Indian language GUJARATI: Released a Study Booklet prepared by Mr. Manish Kapadia, Mr. Sunil Malvankar & Mr. Yogesh Wandrekar, jointly with Jay Instruments & Systems Pvt. Ltd, at Morbi, Gujarat. Mr. Hardik Patel Director-Shiwkon Instruments & Mr. Dakshesh Darji of Jay Instruments (JISL) could reach around 75 key ceramic companies to distribute the hard copies printed in Gujarati language. The local people say that reading & referring to mother tongue language Gujarati helps pick up the subject matter with better insight & ease.

1. PRECISE COLOR
COMMUNICATION
ચોક્કવ COLOR કોમ્યુનનકેળન
(Gujarati Edition)
યં ગ નનમંત્રણ- ધાયણાથી ઇન્સ્ટ્રુભેન્સ્ટ્ટેળન સુઘી
્

2. યં ગ નલળેની ભાહશતી.
યં ગ દ્વાયા નલળે઴ ભાહશતી.
કોઇ઩ણ ઩માાલયણભાં,
યં ગો ધ્માન આક઴ે છે .
અનંત યં ગો લવે છે આ઩ણા યોજજંદા જીલનભાં આ઩ણી
આવ઩ાવ આ઩ણે યં ગોને નલળે઴ ઘ્માન નથી આ઩તા. ઩યં ત ુ
તે આ઩ણા દૈ નનક જીલનભાં ભ ૂનભકાઓની નલળા઱ શ્રેણી ધયાલે
છે : તે ભાત્ર
આ઩ણા રલાદ, ખોયાક અને અન્સ્ટ્મ ખયીદી ઩ય
અવય કયતુ ં નથી, ઩ણ એક વ્મક્તત ના ચશેયા નો યં ગ તે
વ્મક્તત ના આયોગ્મ નલળે આ઩ણને જણાલી ળકે છે .
યં ગો આ઩ણને ખ ૂફ અવય કયે છે અને તેભનુ ં ભશત્લ લધતુ ં યશે
છે . ઩ણ તેભ છતાં, યં ગો અને તેના નનમંત્રણ ભાટેન ુ ં આ઩ણુ ં
જ્ઞાન, ઉત્઩ાદન યં ગ નક્કી કયલા, અથલા યં ગો વંરગ્ન
બફઝનેવ વ્મલશાયો, નલનલધ વભરમાઓ ભાટે ઘણી લાય
અ઩ુયતુ ં છે . ચુકાદો ઘણી લખત એક વ્મક્તતની નજય અથલા
અનુબલ અનુવાય કયલાભાં આલે છે , અને દયે કની દૃષ્ટટ એક
વયખો ચોક્કવ યં ગ* નનમંનત્રત કયલા ભાટે અળક્ય છે . એક
વ્મક્તત ફીજી વ્મક્તતને યં ગનુ ં વં઩ ૂણાત: લણાન કયી ળકે, અને
ફીજી વ્મક્તત તે લણાન મુજફ હફહુ તે યં ગ ચોકવાઈ઩ ૂલાક
ુ
ફનાલી ળકે, એલો કોઈ યરતો, કોઈ ઉ઩ામ, કોઈ કીભીમો છે ?
કેટરા ફધા ઉદ્યોગ ક્ષેત્રો અને અભ્માવ લચ્ચે યં ગ-વંચાય
વય઱ કેલી યીતે કયી ળકામ? ર઩ટટત: આ઩ણને યં ગ નલળે લધુ
ભાહશતી અને જ્ઞાનની જરૂય છે .
* આ ઩ુક્રતકાભાં એક ઩દાથા નો યં ગ એજ યં ગ ના વંદબા
તયીકે ઉ઩મોગ કયલાભાં આલળે.

3. નલ઴મ લરત ુ
ળા ભાટે વપયજન રાર દે ખામ છે ?
• • •• • • • • • • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 4
ભનુટમ ચોક્કવ તયં ગરંફાઇ ને યં ગ તયીકે જોઈ ળકે છે • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 6
આ વપયજન નો યં ગ કમો છે ? • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 8
યં ગ ભીટય યં ગો ને ભા઩લાનુ ં કાભ વય઱ ફનાલે છે . • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 10
કેટરાક યં ગભા઩ જોલા ચારો • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 12
યં ગ ભીટય નાનાભાં નાનો તપાલત ચોકવાઈ ઩ ૂલાક જણાલે છે • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 14
આંખે જુઓ તો વયખા જ રાગે ઩ણ યં ગ ભીટય થકી નાનો વયખો તપાલત નનદે ળ કયી
ળકામ છે • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 16
લારતલભાં તે જ યં ગ છે , છતાં ઩ણ તે અરગ દે ખામ છે . ળા ભાટે ? •• • • • • • • • • • • • • • • • • 18
ર઩ેતરોપોટોભીટય આ વભરમાઓ વય઱તાથી અને ઝડ઩થી ઉકેરે છે •• • • • • • • • • • • • • 20

4. ચારો યં ગોનો અભ્માવ કયીએ.
આ઩ણી આવ઩ાવ જોઈએ ત્માયે નલનલધ યં ગો વય઱તાથી દૃશ્મભાન છે . આ઩ણે દૈ નનક જીલનભાં અનંત
નલનલધ યં ગો દ્વાયા ઘેયામેરા છીમે. જો કે, રંફાઈ અથલા લજનની જેભ, જો ચોક્કવ યં ગ શુ ં છે તે
઩ ૂછલાભાં આલે, ત્માયે દયે ક વ્મક્તત એ જ યીતે તે વ્મતત કયળે કે કેભ તે ક઱વુ ં અળક્ય છે , યં ગ ભા઩લા
ભાટે કોઈ બૌનતક ઩ામો કે રકેર નથી. આ઩ણે લાદ઱ી વમુદ્રભાં અથલા લાદ઱ી આકાળભાં કશીએ છીમે,
તો તેભના યં ગ વંલેદનળીરતા અને ભ ૂતકા઱ના અનુબલો અરગ છે કાયણ કે, ઉદાશયણ તયીકે, દયે ક
વ્મક્તત, વ્મક્તતગત યીતે નલનલધ, ઩ણ, અરગ અરગ લાદ઱ી યં ગોની કલ્઩ના કયળે. આ એક યં ગ
વાથેની મુશ્કેરી છે . આ઩ણે ઩ણ આ વ્મલરથા નથી વભજી ળકમા. યં ગોને રગતી વાભાન્સ્ટ્મ ઘટના
જેભ કે ળા ભાટે વપયજન રાર દે ખામ છે ? આ નલબાગ યં ગો નલળે ભશત્લ઩ ૂણા અને ઉ઩મોગી
જાણકાયી લણાલે છે

5. ળા ભાટે વપયજન રાર દે ખામ છે ?

6. પ્રકાળ નશી, યં ગ નશી. ઩દાથા ઩યનો યં ગ વભજલા ભાટે આ઩ણે
પ્રકાળ, દ્રષ્ટટ અને ઩દાથા ત્રણ ઘટકો ની જરૂય છે .
Visible
light
અંધાયાભાં આ઩ણને યં ગની ખફય નથી ઩ડતી. જો આ઩ણે આ઩ણી આંખો ફંધ કયીએ તો આ઩ણે
઩દાથો ના યં ગ જોઈ ળકતા નથી, અને કોઈ ઩દાથા જ ન શોમ, તો તેનો યં ગ અક્રતત્લભાં નથી.
પ્રકાળ, દ્રષ્ટટ, અને ઩દાથા એકવાથે શાજય ન શોમ તો, આ઩ણે યં ગ જોઈ ળકતા નથી. તો ઩છી આ઩ણે
કેલી યીતે કશી ળકીએ કે રાર વપયજન અને ઩ી઱ા રંબુ ના યં ગ લચ્ચે શુ ં તપાલત છે ?

7. ભનુટમ ચોક્કવ તયં ગરંફાઇ ને યં ગો તયીકે જોઈ ળકે છે .
Wavelength
(m)
Broadcasting
Shortwave
102
1
FM
Television
Radar
10-2
10-4
Infrared
10-6
Visible light
Ultraviolet
8
10
10-10
X-rays
Wavelength(nm)
10-12
780
- rays
Rad
700
1
-4
10
Cosmic rays
Orange
600
Visible
light
Yellow
Green
Blue
•ઇરેતરોભેગ્નેહટક લણા઩ટ.
500
Indigo
Violet
6
400
380

8. જો આ઩ણે પ્રકાળને તેની નલનલધ તયં ગરંફાઇભાં અરગ ઩ાડીએ, તો એક ર઩ેતરભ ફની જામ.
઩છી આ઩ણે નલનલધ તીવ્રતાભાં પ્રકાળની તયં ગરંફાઇના અરગ અરગ નભશ્રણ દ્વાયા નલનલધ
યં ગો ફનાલી ળકીએ
આ઩ણે જાણીએ છીમે કે સ ૂમા પ્રકાળ એક નપ્રઝભ ભાંથી ઩વાય થામ તો આ઩ણને વપ્તયં ગી ભેધઘનુ઴
યં ગ નલતયણ ભ઱ે . આ ઘટનાની ળોધ, ગુરુત્લાક઴ાણની ળોધ કયલાલા઱ા આઇઝેક ન્સ્ટ્ય ૂટન દ્વાયા જ
કયલાભાં આલી શતી. વપ્તયં ગી ભેધઘનુ઴ યં ગો ની આ યં ગો઱ી ને એક ર઩ેતરભ કશેલામ છે ;
પ્રકાળભાંથી ર઩ેતરભ ઉત્઩ન્ન કયવુ તેને ર઩ેતરર ડીર઩ઝાન કશેલાભાં આલે છે . ચોક્કવ તયં ગરંફાઇ
ભાનલ-આંખ ભાં યે હટના ઉત્તેજીત કયલાના કાયણે ભાનલ-આંખ ર઩ેતરભ જોઈ ળકે છે . આ ર઩ેતરભભાં
પ્રકાળની નલનલધ તયં ગરંફાઇ *1 અનુવાય ક્રભભાં રાર, નાયં ગી, ઩ી઱ો, રીરો, લાદ઱ી, ગ઱ી અને
ૂ
લામોરેટ ગોઠલામ છે ; રાર વૌથી રાંફી તયં ગરંફાઇના પ્રદે ળભાં, અને લામોરેટ ટંકી
તયં ગરંફાઈના પ્રદે ળભાં જોલાભાં આલે છે . જે પ્રકાળ ભાનલ-આંખ જોઈ ળકે છે તે પ્રદે ળ દૃશ્મભાન
પ્રકાળ પ્રદે ળ કશેલામ છે . જો તયં ગરંફાઇ રાર થી લધુ (ઇન્સ્ટ્રાયે ડ) કે લામોરેટ થી ઓછી (અલ્રા
લામોરેટ) શોમ તો દૃશ્મભાન પ્રકાળ પ્રદે ળ ની ફશાય નીક઱ી જલામ છે . આ ફન્ને પ્રદે ળોને ભાનલઆંખ જોઈ ળકતી નથી.
પ્રકાળ નલનલધ ઇરેતરોભેગ્નેહટક ભોજાઓનો ભાત્ર એક બાગ છે . ઇરેતરોભેગ્નેહટક લણા઩ટ ઘણા શજાય
ૂ
હકરોભીટય તયં ગરંફાઇ લીજ અને યે હડમો તયં ગો થી ભાંડી ને ટંકી તયં ગરંફાઇના ગાભા હકયણો ()
ૃ શ્મભાન પ્રદે ળ પ્રકાળ ભાંનો ભાત્ર ખ ૂફ જ નાનો બાગ
વાથે અત્મંત વ્મા઩ક શ્રેણી આલયી રે છે . આ દ
છે : આળયે 380 થી 780nm*2. ઩દાથા ઩યથી પ્રનતબફંબફત પ્રકાળ કે જેને આ઩ણે યં ગ તયીકે
ઓ઱ખીએ છે . (ભાનલવજિત ભોનોક્રોભેહટક પ્રકાળના અ઩લાદ વાથે) તે દૃશ્મભાન પ્રદે ળ નલરતાય
ભાંથી નલનલધ તયં ગરંફાઇઓનુ ં એક નભશ્રણ છે .
*1 તયં ગરંફાઇ: પ્રકાળ તયં ગ રાક્ષબણકતાઓ ધયાલે છે ;
તયં ગરંફાઇ એટરે ફે ઩ાડોળી ભોજાઓ લચ્ચેન ુ અંતય - ઩ીક ટુ ઩ીક.
Wavelength
*2nm(nanometer): પ્રકાળની તયં ગરંફાઇની ચચાા થામ
છે ત્માયે અલાયનલાય ઉ઩મોગ ભા઩નું એકભ; m
(ભાઈક્રોભીટય)નો ઩ણ ઘણીલાય ઉ઩મોગ થામ છે .
1nm =10-9m =10-6mm =10-3 m
m = 10-6m = 10-3 mm = 10-3 nm
•સ ૂમા પ્રકાળ શલાભાં પાઇન ઩ાણીના ટી઩ા જેલા
નપ્રઝભ ભાંથી ઩વાય થઈને વપ્તયં ગી ભેધઘનુ઴
યં ગભાં ઩યીણભે છે .
.

9. આ વપયજન નો યં ગ કમો છે ?
રાર!
શમ્ભ બડક
રાર.
હુ ં હકયભજી
કહુ છુ.
તેજરલી રાર.

10. યં ગ અબબવ્મક્તત ઘણી લખત દવ જુદા જુદા રોકો ભાટે દવ નલનલધ યં ગો છે .
"યં ગ નાભાંકયણ" ખ ૂફ જ મુશ્કેર ફાફત છે .
જો તભે ચાય જુદા જુદા રોકોને એક જ વપયજન દળાાલો,
તો તભને ચાય જુદા જુદા જલાફો અચ ૂક ભ઱ળે.
યં ગ દ્રષ્ટટ-પ્રક્રીમા એ એક આત્ભરક્ષી-અથઘટન ની ફાફત છે . નલનલધ રોકો એકજ ઩દાથા (આ હકરવાભાં, એક
ા
વપયજન) જોતા શોમ તો ઩ણ, તેઓ ચોક્કવ વંદબો અને અનુબલો ઩ય ફશો઱ા પ્રભાણભાં નલનલધ ળબ્દો ભાં નલનલધયીતે
યં ગ વ્મતત કયળે. કોઇ ચોક્કવ યં ગ-લણાન, યં ગ વ્મતત કયલાની યીતો ભાં નલળા઱ નલનલધતા છે અને તેથી અત્મંત
મુશ્કેર અને અર઩ટટ છે . જો આ઩ણે "ફનનંગ રાર" તયીકે કોઈને વપયજન ના યં ગનુ ં લણાન કયીએ, તો કોઈ ફયાફય
એજ યં ગ પયી ફનાલી આ઩ણી વભક્ષ યજુ કયલાની અ઩ેક્ષા યાખી ળકીએ? યં ગોની ભૌબખક અબબવ્મક્તત ફહુ જટીર અને
મુશ્કેર છે . યં ગો ચોક્કવ યીતે વ્મતત કયામ અને કોઈને ઩ણ વભજાલી ળકામ એલી કોઈ ઩દ્ધનત શોમતો યં ગ વંચાય ફને
ખ ૂફ જ વય઱, વય઱ અને ચોક્કવ, આલી ચોક્કવ યં ગ વંચાય ઩દ્ધનતથી જ યં ગ-વંફનં ધત વભરમાઓ દૂ ય કયી ળકામ.
ળબ્દો કેટરી શદે યં ગ વ્મતત કયી ળકે છે ?
વાભાન્સ્ટ્મ યં ગ નાભો અને વ્મલક્રથત યં ગ નાભો
ે
વ્મતત યં ગો ભાટે ના ળબ્દો શંભળા લખત વાથે ફદરામ છે . આ઩ણે શભણાં ઩ ૂયતુ,ં રાર નલળે આ઩ણે લાત કયી યહ્યા
ં
શતાં, ભાત્ર થોડા ઉલ્રેખ "vermillion નવંદૂયી", "યવ-નવંદૂયી", "હકયભજી", "ગુરાફ", "રરોફેયી", અને "કસુફી,". આ
વાભાન્સ્ટ્મ યં ગના નાભો કશેલાભાં આલે છે . જો યં ગનુ ં નલશ્રે઴ણ કયીએ અને જેભ કે "હપક્કો", "તેજરલી" અને "ગશેયો"
તયીકે નલળે઴ણો ઉભેયીને, આ઩ણે થોડા લધુ ચોક્કવ઩ણે યં ગ લણન કયી ળકીએ છીએ. જેભ કે ફાજુના ઩ ૃટઠ ઩ય
ા
ભાણવ દ્વાયા ઉ઩મોગભાં રેલાતા "તેજરલી રાર" એ એક ચોક્કવ યં ગનુ ં વ્મલક્રથત નાભ કશેલાભાં આલે છે . યં ગ
લણાન કયલા ભાટે, જેભ કે નલનલધ ઩વંદગી શોલા છતાં, પતત "હકયભજી" અથલા "તેજરલી રાર" વાંબ઱ીને નલનલધ
રોકો શજુ ઩ણ અરગ અરગ યીતે આલી અબબવ્મક્તતઓનુ ં અથાઘટન કયળે. યં ગોની ભૌબખક અબબવ્મક્તત શજુ ઩ણ
઩ ૂયતી ચોક્કવ નથી તો ઩છી યં ગોની ગેયવભજ થલાની ળક્યતા ટા઱લા ભાટે યં ગોની અબબવ્મક્તત કેલી યીતે કયલી
જોઈએ?
આ઩ણે રંફાઈ ભા઩લા ભાટે
ભા઩઩ટ્ટી અને લજન ભા઩લા
ભાટે લજનકાંટાનો ઉ઩મોગ
કયીએ છીએ. તો ઩છી યં ગ
ભા઩લા ભાટે કં ઈ નથી?

11. યં ગ ભીટય યં ગો વય઱ ફનાલે છે ..
યં ગ ભીટય લા઩યીને, આ઩ણે દયે ક યં ગ ભાટે તયત ઩હયણાભો ભે઱લી ળકીએ છીએ.
જો આ઩ણે વપયજન નો યં ગ ભા઩ીએ, તો
આ઩ણને નીચેના ઩હયણાભો તાત્કારીક ભ઱ે
Lab color space
L = 43.31
a= 47.63
b= 14.12
(ભોટા બાગે Lab લ઩યાળ ભાં છે .)
LCh color space
L * = 43.31
C * = 49.68
h * = 16.05
XYZ (Yxy) color space
Y = 13.37
x = 0.4832
y = 0.3045
(આ Yxy એકભ યં ગ તપાલતો
વભજલા ભાટે વય઱ નથી.)

12. ચારો કેટરાક યં ગ એકભો જોઈએ.
Lab color space
Lab યં ગ એકભ (CIELAB તયીકે ઩ણ ઓ઱ખામ છે ) શારભાં વૌથી રોકનપ્રમ યં ગ એકભો ઩ૈકી એક છે ઑબ્જેતટ યં ગ
ભા઩લા એનો વ્મા઩ક યીતે ફધા ક્ષેત્રો ભાં ઉ઩મોગ થામ છે . તે મ ૂ઱ યં ગ એકભ Yxy મુખ્મ વભરમાઓ ઘટાડલા ભાટે વને
1976 ભાં CIE દ્વાયા વ્માખ્માનમત વભાન યં ગ એકભો ઩ૈકી એક છે . Yxy એકભો યં ગ તપાલત ભાટે અન ૂકુ ઱ ન શતા. CIELAB
ે
ભાં L Lightness (Light / Dark) સ ૂચલે છે . અને a અને b કરય chromaticity કોઓહડિનટ્વ છે . આકૃનત 6 a, b યે ખાકૃનત
ફતાલે છે .
આ ડામાગ્રાભ ભાં, a અને b યં ગ
હદળાઓ સ ૂચલે છે : -a રીરી હદળા
અને +a રાર હદળાભાં છે , +b
઩ી઱ી હદળા અને -b
લાદ઱ી
હદળાભાં છે . આ કે ન્સ્ટ્દ્ર લણાશીન છે ;
જેભ a અને b હકંભતો લધાયો
અને બફંદુ કે ન્સ્ટ્દ્ર ભાંથી દૂ ય જામ, તેભ
તેભ , યં ગ ઘટાળ લધે છે આકૃનત 8
એ ઘન યં ગ ભાટે Lab યં ગ
એકભ દડો આકૃનત 6 કોઈ ચોક્કવ
L હકંભત રઈ ને દડાની એક
રરાઈવ ફતાલે છે
વ્મ
તત
ક
યી
ળ
કા
મ
છે
.
આ઩ણે
વપયજન ભા઩ીએ તો
Lab ની નીચેની હકંભતો
મુજફ રખામ :
L* = 43.31
a* = 47.63
b= 14.12
Figure 7:
Part of L*a*b chromaticity diagram
(Lightness vs. Saturation)
આ હકંભતો શું યં ગ સ ૂચલે છે તે જોલા ભાટે , પ્રથભ
a અને b હકંભતો (a=+47,63, b=+14.12)
નું ઩ોઈંટ આકૃનત 6 ભાં યે ખાંહકત કયીએ. જે
વપયજન નો યં ગ ફતાલે છે . આકૃનત 7 ભાં આ
ડામાગ્રાભ ઩ય, વપયજન ના Lightness છે
(L=43.31) નક્કી કયી ળકામ છે . રાર યં ગ વાથે
આફેહફ યં ગ: આ વપયજન ના યં ગ આભ CIELAB
ૂ
વ્મતત કયી ળકામ છે

13. આકૃનત 8: ઘન યં ગ ભાટે
Lab એકભ દડો, (CIELAB SPHERE)
વપેદ
+L
઩ી઱ો
+b
+a
રીરો
રાર
લાદ઱ી
કા઱ો
5
9

14. LChh color space
Figure 9:
Portion of a, b chromaticity diagram of Figure-6
L*C*h યં ગ એકભ અને L*a*b* યં ગ એકભ વયખી જ
ે
આકૃનત લા઩યે છે , ઩યં ત ુ રંફચોયવ કોઓહડિનટ્વ ના
ે
ફદરે ન઱ાકાય કોઓહડિનટ્વ ઉ઩મોગ કયે છે . આ યં ગ
એકભ, L* Lightness સ ૂચલે છે અને તેની હકંભત
L*a*b* ના L* જેટરી છે C* અને h તે અનુક્રભે ક્રોભા
અને હ્યુ કોણ છે . C* ની હકંભત કે ન્સ્ટ્દ્ર ખાતે 0 છે અને
કે ન્સ્ટ્દ્ર થી દુ યીના અંતય મુજફ લધે છે . હ્યુ કોણ + a*
axis
વાભે થતા કોણ પ્રભાણે વ્માખ્માનમત કયલાભાં
આલે છે અને હડગ્રીભાં વ્મતત કયલાભાં આલે છે ; 0° at
+a* axis (રાર), 90° at +b* (઩ી઱ા), 180° at -a*
(રીરી), અને 270° at -b*
(લાદ઱ી). જો આ઩ણે
વપયજન ભા઩લા CIELCH રઈએ તો ઩હયણાભો નીચે
પ્રભાણે ભ઱ે છે
L* = 43.31
c* = 49.68
h= 16.5
Chroma and lightness

15. યં ગ ભીટય ઝંણા – ઝંણા યં ગ તપાલતની જાણ
વંખ્માત્ભક હકંભતો ભાયપતે દળાાલે છે .
વંખ્માત્ભક હકંભતો તપાલત દળાાલે છે .
વપયજન 1
નાના-નાના યં ગ તપાલતો, યં ગ લા઩યનાય ભાટે
વૌથી ભોટો ભાથાનો દુ ખાલો છે . ઩યં ત ુ યં ગ ભીટય
વાથે, ઝીણો યં ગ તપાલત વંખ્માની દ્રષ્ટટએ વ્મતત
કયી અને વય઱તાથી વભજી ળકામ છે . ચારો
આ઩ણે Lab અને LCh નો ઉ઩મોગ ફે
વપયજનો લચ્ચે યં ગ તપાલત જોલા ભાટે કયીએ
Apple1’s color (L=43.31, a=+47.63, b=+14.12)
Apple1 ને standard ભાનીને, જો આ઩ણે Apple2’s
color (L=47.34, a=+44.58, b=+15.16) પ્રભાણે
જો તપાલત ગણીએ, તો આ઩ણે નીચે પ્રદનળિત
઩હયણાભો ભે઱લીએ. (તપાલત આકૃનત 11) તપાલત
વભજલા ભાટે Lab યં ગ એકભો ફહુજ વય઱ છે .
જે ગ્રાપ ઩ય ફતાલલાભાં આલે છે
વપયજન 2
A: Lab color difference
B: LCh color difference
L= +4.03
a= -3.05
L= +4.03
C= -2.59
b= +1.04
H= +1.92
E= 5.16
E= 5.16
Lab યં ગ એકભ યં ગ તપાલત એક વંખ્માત્ભક હકંભત તયીકે
વ્મતત કયી ળકામ છે , Eab, યં ગ તપાલત કે ટરો છે તે સ ૂચલે
છે , ઩યં ત ુ કે લી યીતે યં ગો અરગ અરગ છે . તેની જાણ Eab
કયલા અવભથા છે . Eab નીચેના વભીકયણ દ્વાયા વ્માખ્માનમત
કયલાભાં આલે છે .
આકૃનત :11
Lab યં ગ
એકભભાં યં ગ તપાલત
2
2
2
Eab= (L) +(a) +(b)
White
Yellow
Green
Re
d
Blue
આ઩ણે હકંભતો મ ૂકી L=+4.03,a=-3.05 અને b=+1.04
ઉ઩યના વભીકયણ ભાં મુકીએ તોEab=5.16 ભ઱ે . ફે
વપયજન લચ્ચે યં ગ તપાલત ભા઩લા જો LCh યં ગ એકભ
રઈએ તો, આ઩ણને ઉ઩ય પ્રદળાન ભાં ફતાવ્મા પ્રભાણે
઩હયણાભો ભ઱ે . અશં L ની હકંભત વયખી જ છે જે Lab
યં ગ એકભભાં છે . C=-2.59 વપયજન-2 નો યં ગ ઓછો વંત ૃપ્ત
છે (ડર છે ) એવુ ં સ ૂચલે છે .H (વભીકયણ દ્વાયા વ્માખ્માનમત)
Hab=(E)2-(L)2-(C)2 = +1.92, છે જે, જો આ઩ણે
આકૃનત 12 જોઈએ, તો વપયજન-2 યં ગ +b axis ની લધુ
નજીક છે અને તેથી લધુ ઩ી઱ો છે , એભ કશી અને જોઈ ળકામ.
• "" (ડેલ્ટા) તપાલત સ ૂચલે છે
A: Target color
B: Specimen color
BLACK A':
Target color at the same lightness as
specimen color

16. આકૃનત 12: a, b યે ખાકૃનત બાગ
“ળબ્દો” નંફયો જેટરા ચોક્કવ
નથી શોતા, તેભ છતાં આ઩ણે યં ગ
તપાલત લણાન કયલા ભાટે ળબ્દો
લા઩યી ળકીએ છીએ. આકૃનત 13,
Lightness Chroma અને તપાલતો
લણાન કયલા ભાટે લ઩યામ
આકૃનતભાં ફતાવ્મા પ્રભાણે યં ગ
તપાલત હદળા દળાાલે છે , જ્માયે
લધાયાની સુધાયક ભાહશતી (વશેજ,
ખ ૂફ લગેયે) ભાટે લ઩યામ છે ,
વપયજન 2 એ વપયજન 1 કયતા
Pale (હપક્કો) કશેલામ, ઩ણ
Chroma તપાલત નશીલત શોલાને
કાયણે,
એભ કશી ળકામ કે
વપયજન 2 વશેજ Pale (હપક્કો) છે .
આકૃનત :11
chroma અને lightness ભાં લણાન
તપાલતની ળયતો

17. એક વયખા દે ખાતા યં ગોને જ્માયે યં ગ-ભીટયથી
ભા઩લા ભાં આલે તો વશજ તપાલતો ધ્માનભાં
આલે છે .
એક વયખા દે ખાતા યં ગ, દા.ત.: ફે વપયજન જ્માયે યં ગ-ભીટય થી ભા઩લા ભાં આલે તો, ઝીણા
નલગતલાય તપાલતો ઘ્માનભાં આલે છે . લધુભા યં ગ-ભીટય વંખ્માત્ભક યીતે તપાલત અને તુરના
વ્મતત કયે છે કેટરાક કાયણોવય ઉત્઩ાદન નો યં ગ ખોટો શોલા છતાં જાણ ફાય યલાના કયતા,
઩હયણાભે ગ્રાશક પહયમાદ કયે એવુ ં ફની ળકે. આલી ભુરોથી ભાત્ર લેચાણ નલબાગ કે નનભાાણ નલબાગ
ને જ નુકવાન થામ એવુ ન ભાનવુ, કાયણ કે વભગ્ર કં઩નીની ળાખ/બ્રાંડને આલા યીજેતળનથી
શાની ઩શંચે છે . યં ગ નનમંત્રણ આલી વભરમાઓ યોકલાભાં ખ ૂફ જ ભશત્લ઩ ૂણા ભ ૂનભકા બજલે છે .
મુહદ્રત વાભગ્રી યં ગ નનમંત્રણ
L*= -0.32
a*= -0.01
b* = +0.70
E* = 0.77
L= -0.32
a= -0.01
b= 0.70
Eab= 0.77
કા઩ડ યં ગ નનમંત્રણ
L= +0.11
a= -0.06
b= +0.13
E= 0.18
L= 0.11
a= -0.06
b= 0.13
Eab = 0.18
પ્રાષ્રટક ઉત્઩ાદનો યં ગ નનમંત્રણ
L* = -0.08
a*= -0.02
b*= +0.13
E*= 0.15
ભા઩ બફંદુ સ ૂચલે છે .
L= -0.08
a= -0.02
b= 0.13
Eab = 0.15

18. યં ગ ભીટય ભદદથી ગુણલત્તા નનમંત્રણ : એક ઉદાશયણ
ચારો આ઩ણે જોઈએ કે યં ગ-ભીટય કેટરી ભદદ કયે છે યં ગ નનમંત્રણ ભાટે .
કં઩ની K પ્રારટીક ઩ાટા ઉત્઩ાદક છે , તેને કં઩ની B ઩ાવેથી ઓડાય ભ઱ે છે . કં઩ની B આલા જ ઩ાટાવ
કં઩ની K વીલામ ફીજા નાના ઉત્઩ાદકોને ઩ણ ઓડાય આ઩ે છે .
કં઩ની K ફુર-ટાઈભ કુળ઱ ઇન્સ્ટ્ર઩ેકટયોનો રટાપ યાખીને પ્રોડકળન રાઈનનુ ં 100% નનમંત્રણ
ભાનલ આંખથી કયે છે . કુળ઱ ઇન્સ્ટ્ર઩ેકટયો યં ગ- રટેન્સ્ટ્ડાડાવના આધાયે ભાર OK/Not OK એભ નક્કી
કયે છે . વાભાન્સ્ટ્મ ભાણવનુ ં આ કાભ નશી – કુળ઱તા અને અનુબલની આ લાત છે .આ પ્રકાયના
કુળ઱ ભાણવો ઩ણ ઓછા ભ઱ે . લ઱ી આખો હદલવ 24 કરાક આવુ ં કાભ કયી ન ળકામ. લ઱ી
ઇન્સ્ટ્ર઩ેકટયની લમ, ભાનનવક ળાયીહયક ઩હયક્રથનત ઩ણ વક્ષભ શોલી જોઈએ, અને એના ઩ય
ગુણલત્તા નબે. કં઩ની K ઩ાવે ક્યાયે ક ભાર યીજેતટ થલાનુ ં કાયણ એ શતુ કે કં઩ની B ને કં઩ની K
ના ભાર અને ફીજી કં઩નીઓનાં ભારભાં યં ગ તપાલત રાગતો. કોણ વાચુ ં ખફયના ઩ડે તો ઩ણ
યીજેતળન થી ખોટ થામ. કં઩ની K એ શલે યં ગ-ભીટય લા઩યલાનુ ં ળરુ કયી યં ગ- નનમંત્રણ ળરુ કયી
દીધુ. શલે કં઩ની K ઩ોતાની ગુણલત્તા ભાટે ઩ ૂયાલા વાથે નનશ્ચીંત થઈ ગઈ. યં ગ-ભીટય ફહુ વય઱
અને શેન્સ્ટ્ડશેલ્ડ શોલાથી ખ ૂફ ભળહય થમા. કોઈ ઩ણ વભમે, રથ઱ે અને પારટ ભેઝયભેન્સ્ટ્ટ આ઩લાભાં
ુ
યં ગ-ભીટય વય઱તાથી ઉ઩મોગી થઈ ળક્યા. લ઱ી, યં ગ-ભીટય લડે ભા઩લાભાં આલતા ડેટા
કં઩નીની ગુણલત્તાની વાબફતી તયીકે ભાર વાથે ભાકરાલા રાગ્માં.
2
5

19. લારતલભાં તે જ યં ગ છે , છતાં ઩ણ તે અરગ
દે ખામ છે . ળા ભાટે ?
આ઩ણે જાણીએ છીએ કે લારતલભાં યં ગ તો એક યીપરેતળન છે . આજુ-ફાજુ ઉ઩ય-નીચેના પ્રકાળ
ભાટે, જો પ્રકાળ પેયલામ તો યં ગ ઩ણ પેયલામ જ. અરગ પ્રકાળભાં ઩દાથાનો યં ગ અરગ દે ખામ છે .
ઉદાશયણ તયીકે, એક જ યં ગ અરગ અરગ પ્રકાળ સ્રોતો શેઠ઱ અરગ દે ખામ છે એલો અનુબલ
ઘણીલાય થામ છે .

20. નલનલધ ઩હયફ઱ો યં ગ કેલા દે ખામ છે , તેના ઩ય અવય કયે છે .
પ્રકાળ સ્ત્રોત તપાલતો
એક વપયજન સ ૂમપ્રકાળભાં કે દુકાનભાં
ા
યવા઱, રારછભ રાગે અને ઩છી ઘયે
રાલતાં જ પીક્કુ રાગે – ટયુફરાઇટભાં
આલા અનુબલ આ઩ણને ઘણીલાય થામ છે .
સ ૂમપ્રકાળ, ટયુફરાઇટ, ગો઱ો, ફલ્ફ, લગેયે
ા
ભાં એજ વપયજનના અરગ- અરગ યં ગ
દે ખામ છે .
લરતુ અને ઩માાલયણીમ તપાલતો
લરતુ વ઩ાટી તપાલતો
ઉદાશયણ તયીકે, પ્રારટીક પ્રેટ ને કાંચ
઩ે઩ય લડે ઘવતા તે ઝાંખ ું ઩ડી જામ છે .
વ઩ાટીની ચભક પ્રભાણે એજ યં ગ અરગ
દે ખામ છે .
નનયીક્ષણ હદળા અથલા પ્રકાળ ઩ોબઝળન
તપાલત
લરતુને અરગ એંગર થી જાતાં ચભક ઓછીલધતી થામ. લરતુની વ઩ાટી ની હદળા
વાથેનો ગુણધભા આ યીતે ચભક ફદરે છે .
ભેટારીક કે ર઩ેળીમર યં ગોભાં આ પ્રહક્રમા
જોલા ભ઱ે છે . ભાટે, નનહયક્ષણ હદળા કોણ
અને પ્રકાળ ઩ોબઝવન કોણ યં ગભા઩
દયનભમાન વયખા યાખલા.
.
દૃષ્ટટભ્રભ; અને લૈમક્તતક બબન્નતાઓ
કદ તપાલતો (એયીમા ઈપેતટ)
નાના નમ ૂના લડે યં ગ વીરેકળન ઩છી
જ્માયે ભોટુ લોર઩ે઩ય આલે, ત્માયે તે ખ ૂફ
જ તેજરલી રાગે છે એક જ યં ગ ભોટા
એયીમાભાં તેજરલી અને લીલીડ શોમ છે .
઩ ૃટઠભ ૂનભ-તપાલતો
વપયજન જો ડોકા ટેફર ઩ય મ ૂકલાભાં
આલે તો તે તેજરલી દે ખામ છે , અને
રાઈટ કરય ઩ય તે હપક્કુ રાગે છે ..
લૈમક્તતક ઓબ્ઝલય તપાલતો
ા
દયે ક વ્મક્તતદીઠ આંખની વંલેદનળીરતા
જયાક અરગ શોમ. વાભાન્સ્ટ્મ વ્મક્તત ભાટે
઩ણ રાર કે લાદ઱ી કરયનો ઩ ૂલગ્રશ શોઈ
ા
ળકે. ઉંભય ઩ણ આભા ફહુ ઩હયલતાન રાલે
છે .
જમાયે યં ગો જોઈએ
ત્માયે
વતત
઩હયક્રથનત જા઱લી
યાખલી ભશત્લનુ ં છે .

21. ર઩ેતરોપોટોભીટય આ વભરમાઓ
વય઱તાથી અને ઝડ઩થી ઉકેરે છે .
ર઩ેતરોપોટોભીટય નલળા઱ શ્રેણી ના Features
અને ઉચ્ચત્તભ ચોકવાઈ વાથે વંખ્માની દ્રષ્ટટએ યં ગો વ્મતત કયી ળકે છે
અને યં ગો ભાટે ર઩ેતટયર આરેખ ઩ણ ફતાલે છે .ર઩ેતરોપોટોભીટય નલનલધ ઈલ્યુભીનેળન કન્સ્ટ્ડીળન નો ડેટા ફેવાડેરો
શોલાથી ર઩ેતરોપોટોભીટય એ ફધી વભરમાઓ આવાનીથી શર કયી ળકે છે , જે વાદા રામરટીમ્યુરવ કરય-ભીટય કદા઩ી
ઉતરી ન ળકે. ર઩ેતરોપોટોભીટય ની અંદય ઘણા ફધા ડેટા જેભ કે કરય યે ન્સ્ટ્ડંગ, ભેભયી, ર઩ેતરરવેન્સ્ટ્વય. આ ફધી નલકટ
વભરમાઓ જેભ કે ભેટાભેયીઝભ, ચભક લગેયે તપાલતો ફહુ આવાનીથી અને ઝીણલટથી ઉકેરી ળકે છે .
< કરય ભીટય ના મુખ્મ રક્ષણો અને કામો >
આ પોટો Konica Minolta ર઩ેતરોપોટોભીટય CM-700d અને CM-2500d ફતાલે છે
ભાહશતી ભેભયી
ભા઩ન ભાહશતી
આ઩ોઆ઩ ભા઩ વભમે
વંગ્રશામેર છે
પ્રકાળભાન ળયતો
નલળા઱ નલનલધતા વબય
CIE Illuminants દ્વાયા,
અને નલનલધ પ્રકાળભાન
ળયતો શેઠ઱ ગણતયી
કયીને ભા઩ ઩હયણાભો
ભેભયીભાં રટોય કયી
ળકામ છે
ભાહશતી કોમ્યુનનકેળન
ભાહશતી
વંચાય
આઉટ઩ુટ ભાહશતી ભાટે
યુએવફી કે બ્લુટુથ
દ્વાયા કયલાભાં અથલા
spectrophotometer
દ્વાયા નનમંનત્રત કયી
ળકામ છે ..
તપાલતો
અલરોકન
લણા઩ટ
વેન્સ્ટ્વય
વંલેદનળીરતા, જે કોઈ
વાધન
લા઩યે
તેને
અલગણીને, વતત શોમ
છે . યં ગ ભાહશતી ગણલા
ભાટે ,
વાધન
ભેભયી
વંગ્રશામેર
CIE
વ્માખ્માનમત પ્રભાણભ ૂત
નનયીક્ષકો ભાટે ર઩ેતટયર
પ્રનતબાલ રાક્ષબણકતાઓ
ધયાલે છે
઩ ૃટઠભ ૂનભ અને
કદ
તપાલતો
ભાનલ આંખ ભ્રભ જેભ,
spectrophotometers
ભ્રભ ઩ાભતા નથી.
વભાન
ળયતો
નો
ઉ઩મોગ કયીને અંતે,
ખાતયી ઩ુલાક ભા઩ન
ફધી લખત કયી ળકામ
છે
ક્રથય પ્રકાળ / જોલાના કોણ
તેજ / જોલાના ભ ૂનભનત CIE
અથલા અન્સ્ટ્મ ર઩ટટીકયણો
ભાટે સુધાયે ર છે . ભા઩ન
કયલા ભાટે વભાન ળયતો
ખાતયી ધયાલે છે .
ર઩ેતરર પ્રનતબફંબફત
ગ્રાપ હડવપ્રે
ભા઩ ઩હયણાભો ખાવ
પ્રનતબફંબફત ગ્રાપ દ્વાયા
પ્રદનળિત કયી ળકામ
છે .
યં ગ તપાલત ભા઩
રક્ષ્મ-યં ગ ભાંથી યં ગ તપાલત
ભા઩ી ળકામ છે અને તયત જ
વંખ્મા અથલા ર઩ેતટયર
આરેખ દ્વાયા પ્રદનળિત કયી
ળકામ છે
ર઩ેતરર વેન્સ્ટ્વય
આ
ર઩ેતટયર
વેન્સ્ટ્વયભાં અવંખ્મ
વેગભેન્સ્ટ્ટો
નો
વભાલેળ થામ છે
આ વેગભેન્સ્ટ્ટો દયે ક
તયં ગરંફાઇ
અંતયાર ઩ય ઉચ્ચ
ચોકવાઈથી પ્રકાળ
ભા઩ે છે .
યં ગ ભા઩
ભા઩ન ભાહશતી
ુ
ન્સ્ટ્યભેયીકરી પ્રદનળિત
કયી ળકામ છે
યં ગ નલનલધ Yxy વહશત
જગ્માઓ, એર  એ
ફી, શન્સ્ટ્ટય રેફ, લગેયે
છે .

22. ભેભો

23. 9242-4830-92
AJFIPK 25 Printed in Japan