Υπεύθυνη καθηγήτρια: Αντιγόνη Κριπαροπούλου

1. ΚΑΙ ΛΑΪΚΟΙ ΑΓΨΝΙ΢ΣΕ΢

2. Σο 1821 καταγρϊφηκε ςτισ ςελύδεσ τησ
παγκϐςμιασ ιςτορύασ ωσ η
επανϊςταςη που καθϐριςε ςε μεγϊλο
βαθμϐ την πορεύα και την εξϋλιξη τησ
ευρωπαώκόσ ηπεύρου. Μια
επανϊςταςη που ξεκύνηςε απϐ τα
φτωχϊ λαώκϊ ςτρώματα
παραςϑροντασ ςτη ςυνϋχεια το
μεγαλϑτερο μϋροσ του ελληνικοϑ
λαοϑ.

3. Η Σουρκοκρατύα εξϋθρεψε
κοινωνικϋσ τϊξεισ με ςυγκρουϐμενα
και ανταγωνιςτικϊ
ςυμφϋροντα, εκμετϊλλευςη και
καταπύεςη. Γι' αυτϐ η Επανϊςταςη
του 1821, εκτϐσ απϐ εθνικό υπόρξε και
βαθϑτατα κοινωνικό. Αυτό εύναι μια
αλόθεια που οφεύλουμε να την
αποδεχϐμαςτε, γιατύ, ϐπωσ το
διατϑπωςε εϑςτοχα ο μεγϊλοσ
ποιητόσ Διονϑςιοσ ΢ολωμϐσ, «το
ϋθνοσ πρϋπει να μϊθει να θεωρεύ
εθνικϐ ϐ,τι εύναι αληθινϐ».

4. Η Επανϊςταςη του '21 πϋραςε πολλϋσ
δϑςκολεσ ςτιγμϋσ. Κινδϑνεψε ακϐμα και
να ςυντριβεύ. Όχι μϐνο γιατύ ο
κατακτητόσ όταν ανελϋητοσ, αλλϊ και
γιατύ κϊποιοι Ϊλληνεσ που εύχαν
εξαςφαλύςει προνϐμια και πλοϑτο επύ
Σουρκοκρατύασ, ςυνωμοτοϑςαν ςε βϊροσ
των λαώκών αγωνιςτών, που μαζύ με την
εθνικό λευτεριϊ ζητοϑςαν και κοινωνικό
δικαιοςϑνη.
Δεν δύςταςαν μϊλιςτα να καταφϑγουν ςε
διώξεισ και δολοφονύεσ λαώκών
ηγετών, ϐπωσ του Αντ. Οικονϐμου, του
Μελϋτη, του Οδ. Ανδροϑτςου, αλλϊ και
αργϐτερα να φυλακύςουν τον
Κολοκοτρώνη, να διώξουν τον
Μακρυγιϊννη κ.ϊ. Κατϋφυγαν ακϐμα και
ςε εμφϑλιουσ πολϋμουσ, ςπρωγμϋνοι απϐ
τουσ Ωγγλουσ «κηδεμϐνεσ» και ϊλλουσ
«προςτϊτεσ».

5. «Eμπρόσ! Στηλώςου Eλλϊδα επαναςτϊτιςςα
Bϊςτα γερϊ ςτα χϋρια τ' ϊρματϊ ςου» (O A. ΠOYΣKIN και η
EΠANAΣTAΣH του 1821)

6.  ΢τισ 16 Μαρτύου 1821 ϋνασ
απλϐσ τςαγκϊρησ, ο Καρατζϊσ,
αρχύζει να ξεςηκώνει τουσ
Πατρινοϑσ κατϊ των Σοϑρκων
τουσ οπούουσ αναγκϊζει να
εγκαταλεύψουν την πϐλη και
να κλειςτοϑν ςτο κϊςτρο. ΢τισ
21 Μαρτύου ςηκώνει το λϊβαρο
τησ επανϊςταςησ.
Δολοφονόθηκε, μϋςα ςτην
μονό Ομπλοϑ, απϐ τουσ
κοτζαμπϊςηδεσ αδελφοϑσ
Κουμαναύουσ. Σϊφηκε εκεύ και
ο τϊφοσ του υπϊρχει ακϐμα
και ςόμερα ςτον χώρο τησ
μονόσ.

9. Η επανϊςταςη εύχε όδη αρχύςει παρϊ την
επύςημη ϊποψη ϐτι ξεκύνηςε ςτο
μοναςτόρι τη Αγύασ Λαϑρασ ςτισ 25
Μϊρτη.
΢τισ 24 Μϊρτη φτϊνουν ςτην Πϊτρα, που
όταν όδη κατειλημμϋνη απϐ το λαϐ, ο
αρχιεπύςκοποσ Παλαιών Πατρών
Γερμανϐσ, ο Ανδρϋασ ΖαϏμησ και ο
Ανδρϋασ Λϐντοσ, εκ των υςτϋρων και
αφοϑ δεν μποροϑςαν να κϊνουν
διαφορετικϊ, κηρϑςςουν την
επανϊςταςη ςτην Πελοπϐννηςο.

10.  Σο βρϊδυ τησ 27ησ Μαρτύου ο
Οικονϐμου ξεςόκωςε το νηςύ
και κατϋλαβε τα πλούα των
προκρύτων. Ο αιφνιδιαςμϐσ
του Οικονϐμου εκεύνο το
βρϊδυ πϋτυχε και ςϑςςωμοσ ο
λαϐσ τϊχθηκε ςτο πλευρϐ του.
Σην ϊλλη μϋρα οι επαναςτϊτεσ
κατϋλαβαν το διοικητόριο και
εκδύωξαν τον κυβερνότη Νικ.
Κοκοβύλα, που όταν
διοριςμϋνοσ απϐ την Πϑλη. Οι
πρϐκριτοι αναγκϊςτηκαν ςτη
ςυνϋχεια να δώςουν χρόματα
για τον αγώνα και να
αναγνωρύςουν ωσ κυβερνότη
του νηςιοϑ τον Οικονϐμου.

13. ΢τη ΢ϊμο με τον Λυκοϑργο
Λογοθϋτη και ςτη Φύο με τον
αγρϐτη Μπουρνιϊ
εφαρμϐςτηκε πρϐγραμμα
αντιφεουδαρχικϐ με διανομό
τησ μεγϊλησ ιδιοκτηςύασ ςε
μικροκαλλιεργητϋσ και
ακτόμονεσ.

15.  Ο ξεςηκωμϐσ του εϑφορου
νηςιοϑ εξαγρύωςε το
΢ουλτϊνο. Οι Οθωμανού
ϋκαψαν ςπύτια και ςκϐτωςαν
ϐλα τα παιδιϊ κϊτω των 3
ετών, ϐλουσ τουσ ϊνδρεσ απϐ
12 ετών και πϊνω, καθώσ και
ϐλεσ τισ γυναύκεσ απϐ 40 ετών
και πϊνω, με εξαύρεςη αυτοϑσ
που όταν πρϐθυμοι να
αςπαςτοϑν το Ιςλϊμ.
Σελικϊ, περιςςϐτεροι απϐ
40.000 κϊτοικοι του νηςιοϑ
ςφαγιϊςτηκαν ό
αιχμαλωτύςτηκανενώ μεγϊλο
μϋροσ του πληθυςμοϑ διϋφυγε
προσ τα Χαρϊ, τισ Κυκλϊδεσ
και την Πελοπϐννηςο.

16.  Η Ωνδροσ εύχε προώςτορύα ςε
εξεγϋρςεισ, ϐπωσ αυτϋσ του 1819-
1820. Σο 1824, εν μϋςω του
απελευθερωτικοϑ αγώνα απϐ την
κυριαρχύα των Οθωμανών, το
καθεςτώσ των τςιφλικιών και τησ
ϊγριασ εκμετϊλλευςησ ςε βϊροσ
των αγροτών και χωρικών απϐ
τουσ λύγουσ τςιφλικϊδεσ
ςυνεχιζϐταν. Οι αγρϐτεσ όςαν
ανϊςτατοι και ςτα πρϐθυρα
εξϋγερςησ. Οι τςιφλικϊδεσ
κϊλεςαν τον Σοϑρκο ναϑαρχο
Καπουδϊν παςϊ να επϋμβει, αλλϊ
οι αγρϐτεσ εξεγϋρθηκαν αμϋςωσ
και οι τςιφλικϊδεσ
Ντελαγραμμϊτικασ και Πϋτασ
ςυνελόφθηςαν και
διαπομπεϑτηκαν δημοςύωσ.
Παντοϑ ακοϑγονταν τα ςυνθόματα
«Κϊτω οι προδϐτεσ» και «Θϊνατοσ
ςτουσ ςκυλϊρχοντεσ».

17.  Το ϋθνοσ μασ επόρε τα όπλα κατϊ των τυρϊννων του. Τετρακόςιουσ
χρόνουσ εύμεθα ςκλϊβοι των Οθωμανών και τώρα εγύναμεν
ελεύθεροι, δώςαντεσ το αύμα μασ δια την ελευθερύαν τησ πατρύδοσ. Εισ όλα
τα μϋρη οι Γραικού πολεμούν δια την ελευθερύαν των και μόνον εισ τα νηςιϊ
οι κοτζαμπϊςηδεσ δεν εύδαν με καλό μϊτι την ανϊςταςιν του Γϋνουσ.
 Αυτού εύχαν πϊντα το ϋνασ τουσ και νιτερϋςα με τουσ Οθωμανούσ. Μαζύ με
τουσ μπϋηδεσ και παςϊδεσ μασ καταπύεζαν, μασ ϋπαιρναν το βιόσ μασ, μασ
καταφρονούςαν, μασ ϋγδυναν, μασ ρουφούςαν το αύμα μασ, μασ
τςερεμϋτιζαν και επλούτιζαν από τον ιδρώτα μασ.(…)
 Η κοινοκτημοςύνη δεν εύναι ζορμπαλύκι, αλλϊ ϋργον δικαιοςύνησ. Πρϋπει
να παύςωμεν να εύμεθα κολλιγϊδεσ, όπωσ επαύςαμεν να εύμεθα ραγιϊδεσ.
Θα δουλεύωμεν εισ το εξόσ τα φϋουδα όλοι μαζύ και θα απολαμβϊνει τον
καρπόν των η κομμούνα μασ και θα γύνεται δικαύα μοιραςιϊ τησ ςοδειϊσ εισ
όλουσ τουσ δουλευτϊδεσ, ανϊλογα με τον κόπον και την δούλευςύν τουσ.
 Δι’ όλα αυτϊ θα γύνει ςύναξισ εισ την Μεςαριϊν, δια να λϊβωμεν από κοινού
αποφϊςεισ. Το φϋρςιμό μασ αυτό θα μασ κϊνει πρωτολϊτασ εισ τον δύκαιον
αγώνα όλων των κολλύγων και θα γύνει ϊκουςμα εισ όλα τα μϋρη τησ
πατρύδοσ και εισ όλον τον κόςμον και παντού θα μασ επαινϋςουν και θα
μασ δώςουν δύκαιο.

19. ΢την Αθόνα ο Μελϋτησ Βαςιλεύου
(αξιϐλογοσ λαώκϐσ ηγϋτησ) ξεςηκώνει
την πϐλη, αναγκϊζει τουσ Σοϑρκουσ
να κλειςτοϑν ςτην Ακρϐπολη και για
ϋνα διϊςτημα ο λαϐσ παύρνει την
εξουςύα. Οι κοτζαμπϊςηδεσ ϐμωσ
καταφϋρνουν με την πρώτη ευκαιρύα
να ξαναπϊρουν την
εξουςύα, καταδιώκουν τον Βαςιλεύου
μϋχρι την Εϑβοια, ϐπου και τον
δολοφονοϑν.

20. Πολϑ γρόγορα η επανϊςταςη
απλώνεται ςε ϐλη την
Πελοπϐννηςο και τον Απρύλη
ςτα νηςιϊ. Μϋχρι το Μϊη η
επανϊςταςη επεκτεύνεται ςτη
Μαγνηςύα, ςτη
Φαλκιδικό, ςτην Εϑβοια, ςτην
Κρότη, ςτο Μεςολϐγγι, ςτο
Αγρύνιο, ςτο ΢οϑλι.

21.  Σο Μϊη επιτύθενται ςτον Οικονϐμου, ςτο
διοικητόριο τησ Τδρασ, και αυτϐσ αναγκϊζεται να
φϑγει. Μετϊ απϐ λύγο τον ςυλλαμβϊνουν και τον
μεταφϋρουν ςτην Πελοπϐννηςο για να τον
ςκοτώςουν. Ύςτερα απϐ αλλεπϊλληλεσ ςυλλόψεισ
και αποδρϊςεισ ο Οικονϐμου αποφαςύζει να πϊει
το Δεκϋμβρη ςτην Α' Εθνοςυνϋλευςη για να ζητόςει
δικαιοςϑνη. Λύγο πριν απϐ την Εθνοςυνϋλευςη
ϊντρεσ του Λϐντου τον ςκοτώνουν.

22. ΢τη Φύο και ςτη ΢ϊμο αφοϑ οι
τοπικού προϑχοντεσ δεν
μποροϑςαν να καταςτεύλουν
την εξϋγερςη, κατϊφεραν να
επικοινωνόςουν με τα
απϋναντι παρϊλια τησ Μ. Αςύασ
και ζότηςαν τη βοόθεια των
Σοϑρκων. Ετςι μετϊ απϐ την
τουρκικό απϐβαςη το λαώκϐ
κύνημα ςυνετρύβη.

23. ΢την περιοχό τησ Μϊνησ
εξεγεύρονται οι αγρϐτεσ και
καταλαμβϊνουν εκτϊςεισ ςτο
Μυςτρϊ και ςτη Μονεμβαςιϊ
τισ οπούεσ μοιρϊζονται και
αρχύζουν να τισ καλλιεργοϑν. Η
κατϊληψη κρϊτηςε ϋνα χρϐνο
οπϐτε οι κοτζαμπϊςηδεσ
ϋςτειλαν ςτρατϐ εναντύον τουσ.

24.  Αξύζει να αναφερθοϑμε και ςτη ςτϊςη των Αγγλων, οι οπούοι, ϐλη την
περύοδο μετϊ την ϋναρξη τησ επανϊςταςησ, κατϋτρεχαν τουσ
επαναςτατημϋνουσ Ελληνεσ και πρϐδιναν τισ κινόςεισ τουσ ςτουσ
Σοϑρκουσ. Η κατϊληψη τησ Πϊτρασ απϐ το λαώκϐ ςτρατϐ του Καρατζϊ
λϑθηκε τον Απρύλη του 1821 απϐ τον Γιουςοϑφ Παςϊ, με τη βοόθεια των
Αγγλων.
 Ο Αγγλοσ αρμοςτόσ τησ Επτανόςου (Μϋτλαντ) φϋρθηκε απϊνθρωπα
ςτουσ Υιλικοϑσ των νηςιών και ςτα γυναικϐπαιδα που κατϋφευγαν εκεύ
απϐ τη Ροϑμελη και το Μοριϊ για να ςωθοϑν.
 Απϐ το 1815 ακϐμα, ϐςοι εξεγεύρονται ςτα Ιϐνια νηςιϊ κατϊ των Αγγλων
εύχαν πολϑ ςκληρό μεταχεύριςη. Οι φυλακύςεισ, οι βαςανιςμού και οι
κρεμϊλεσ όταν η “ελευθερύα” που πρϐςφεραν οι Αγγλοι ςτουσ κατούκουσ
των νηςιών.
 Λαώκού ηγϋτεσ ϐπωσ ο Ηλύασ Ζερβϐσ-Ιακωβϊτοσ, ο Ιωςόφ Μομφερϊτοσ, ο
Δομενεγύνησ κ.ϊ. εύχαν εξοριςτεύ.
 Λύγο αργϐτερα ο ϊγγλοσ πρεςβευτόσ ςτην Κωνςταντινοϑπολη, λϐρδοσ
΢τρϊγκφορτ, θα δεχτεύ την πρϐταςη του ςουλτϊνου να ϋρθουν αγγλικϊ
πλούα απϐ τη Μϊλτα για να καταςτρϋψουν τον επαναςτατικϐ ελληνικϐ
ςτϐλο ςτο Αιγαύο.

26.  Όταν η Διούκηςισ
βιϊζει, αθετεύ, καταφρονεύ τα
δύκαια του λαού και δεν ειςακούει
τα παρϊπονϊ του, το να κϊμει
τότε ο λαόσ ό κϊθε μϋροσ του λαού
επανϊςταςη, να αρπϊζει τα
ϊρματα και να τιμωρόςει τουσ
τυρϊννουσ του εύναι το πλϋον ιερό
από όλα τα δύκαιϊ του και το
πλϋον απαραύτητο από όλα τα
χρϋη του. Aν ευρύςκονται όμωσ εισ
τόπον, όπου εύναι περιςςότεροι
τύραννοι, οι πλϋον ανδρεύοι
πατριώται και
φιλελεύθεροι, πρϋπει να πιϊςουν
τα περϊςματα των δρόμων και τα
ύψη των βουνών, ενόςω να
ανταμωθούν πολλού, να πληθύνει
ο αριθμόσ των και τότε να
αρχύςουν την επιδρομό κατϊ των
τυρϊννων…