SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo

Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016

•
•
Lukas S. Zgiep Ph.D.
Lukas S. Zgiep Ph.D.
1 von 100
Downloaden Sie, um offline zu lesen
 Autorzy: Dawid Sokołowski Sebastian Starzyński prof. Bolesław Rok Łukasz Zgiep ISBN 978-83-945933-0-8 Partnerzy strategiczni:
 Partnerzy:
STRONA 4  STRONA 4 SPIS TREŚCI Od autorów  5 Od Deloitte  6 Wstęp  7 Ekonomia współpracy w pigułce  10 1. Krótka historia definiowania ekonomii współpracy  13 2. Obszary ekonomii współpracy  15 3. Granice ekonomii współpracy  17 4. Podział „branżowy”  19 • TRANSPORT  23 • NIERUCHOMOŚCI  29 • FINANSE  34 • ŻYWNOŚĆ   42 • EDUKACJA, WIEDZA, INNOWACJA  46 • PRACA (międzysektorowo)  52 • OTWARTA PRODUKCJA I PROJEKTOWANIE  58 • SPRZEDAŻ (retail)  63 • MEDIA (komunikacja)  68 Wprowadzenie i cele badania  75 • Metodologia  78 • Podstawy rozumienia ekonomii współpracy w Polsce  80 • Znajomość usług EW  81 • Charakterystyka korzystania z usług  82 • Korzystanie z poszczególnych serwisów  85 • Potencjał ekonomii współpracy w Polsce  87 • Świadomość zjawiska   88 • Zaufanie wśród polskich internautów  90 • Symbole statusu  94 • Polacy, a Amerykanie  97
STRONA 5  Ekonomia współpracy to nadal kształtujące się zjawi- sko. Jest wiele sposobów na definiowanie i rozumienie jej, gdzie – w zależności od perspektywy – może być modelem ekonomicznym, modelem biznesowym, hy- brydowym modelem rynkowym, stylem życia, kulturą, czy narracją. A może być po prostu „interesującym tren- dem”, który (kto wie) możliwe, że za chwilę przeminie, choć równie prawdopodobne, że stanie się podstawową koncepcją porządkującą rozumienie globalnych prze- mian społecznych, ekonomicznych i kulturowych. Można definiować ją bardzo wąsko, a można doszuki- wać się jej w niemalże każdym przejawie życia społecz- nego i ekonomicznego. Czy nawet uznać, że nie istnieje w ogóle lub że dotyczy całej gospodarki – podważając w ogóle sens jej nazywania. Nawet sama nazwa „eko- nomia współpracy” nie jest powszechnie przyjętą nazwą do opisywania – wydawałoby się – najbardziej oczywi- stych jej przejawów . Raport, który Państwu przedstawiamy jest naszą bar- dzo subiektywną interpretacją. Oczywiście oparliśmy go o naszą pełną wiedzę, badania rynku, opinie wielu wpły- wowych praktyków i teoretyków, liczne opracowania, artykuły oraz dyskusje, które wydają się wspierać nasze tezy. Jednak nadal pozostaje to jedynie naszą perspek- tywą na rozumienie zmian w otaczającym nas świecie. Zachęcamy, aby wziąć z niej to, co najlepsze. Naszym celem jest zainspirowanie i sprowokowanie do myślenia. Jesteśmy otwarci na dyskusję i zmiany. Od autorów STRONA 5
STRONA 6  Jest nam miło, że jako Deloitte, mogliśmy wesprzeć powstanie raportu dot. ekonomii współpracy w Polsce. Raportu, który nie zatrzymuje się jedynie na zarysowaniu mechanizmów tego zjawiska, ale dokonuje szczegółowej analizy dla kluczowych sektorów, w których już obecnie ekonomia współpracy jest widoczna. Opracowanie to jest także wyróżniające się dlatego, że łączy w sobie pasję i fascynację tym trendem autorów opracowania. Jako wieloletni partner biznesowy wielu firm w Polsce i regionie widzimy w ekonomii współpracy wyjątkową szansę. Choć niewątpliwe zmiany, które niesie ze sobą ten trend, mogą być wyzwaniem i powodować perturbacje zarówno na poziomie przedsiębiorstw jak i na poziomie całej gospodarki, to jednak wydaje się, że przyniesie on więcej korzyści niż strat. Zmiany sposobu funkcjonowania rynku powinny rodzić ciekawość i energię do poszukiwania nowych modeli biznesowych, dzięki którym będzie można wypracowywać nowe przewagi konkurencyjne. Od wielu lat zajmujemy się zagadnieniami zrównoważonego rozwoju polskiego biznesu i w tym kontekście widzimy istotną, pozytywną rolę,jakąmożeodegraćekonomiawspółpracy.Umożliwia ona generowanie, bazując na obecnych zasobach, zupełnie nowych usług i produktów, przyczyniając się do zrównoważonego rozwoju, wzbogacenia kapitału społecznego oraz oparcia wzrostu na idei gospodarki o obiegu zamkniętym. Od Deloitte Życzę udanej lektury, Irena Pichola Partner Sustainability Consulting Central Europe Deloitte
STRONA 7  Żyjemy w ciekawych czasach. Zmiany jeszcze nigdy nie były tak dynamiczne, a świat tak nieprzewidywalny, jak dziś. Obserwując choćby część spośród wszystkich zmian technologicznych, politycznych, biznesowych, społecznych i kulturowych trudno nie odnieść wrażenia, że „w powietrzu wisi coś większego”. Stosunkowo łatwo zauważyćkryzysy„permanentnienakrawędzi”,októrych w mniejszym lub większym zakresie możemy usłyszeć w mediach. Mowa tu m.in. o kryzysach: bankowym, strefy Euro, Unii Europejskiej, uchodźców, zamachach terrorystycznych, kryzysie politycznym, czy związanym z nim kryzysie społecznym. Coraz więcej osób mówi o jeszcze głębszych proble- mach. Kryzysach napędzanych globalizacją, finansjaliza- cją, neoliberalizmem i związanymi z nimi nierównościami ekonomicznymi i prekaryzacją. Mówi się wręcz o kryzy- sie kapitalizmu. Inni – o kryzysie systemu monetarnego. Także o międzynarodowej fali populizmu, nacjonalizmu i ksenofobii, a z drugiej strony o dyktacie elit, fałszywych autorytetach i politycznej poprawności. Również spory ideologiczne dotyczące pojęć takich jak wolność, rów- ność, demokracja, sprawiedliwość, tolerancja, czy wol- ność słowa nigdy nie były aż tak rozpalone, a poglądy tak bardzo spolaryzowane. Coraz częściej w dyskusjach pojawia się wojna kultur; na wielu płaszczyznach: ide- ologicznej, religijnej, historycznej, politycznej, między- narodowej. Cały czas jesteśmy świadkami kryzysu środowiskowego – bynajmniej nie tylko pod względem globalnego ocieplenia i jego kolosalnych skutków, ale także pod względem skażenia środowiska i utraty bio- różnorodności. Jednocześnie jesteśmy świadkami rewolucji technolo- gicznych na niespotykaną dotąd skalę. Internet, techno- logie mobilne i automatyzacja masowo odmieniają to, jak zdobywamy informacje, komunikujemy się, podej- mujemy decyzje, pracujemy, uczymy się i to, jak robimy wiele innych rzeczy. Są to zmiany na gruncie osobistym i międzyludzkim, związane z nowymi stylami życia, do- świadczeniami i relacjami zarówno z bliskimi jak i szerzej – społeczeństwem. Technologie są również motorem zmian w bizne- sie: z jednej strony gigantyczne skoki w efektywności, a z drugiej drastyczne spadki marż i konieczność wy- boru nowej drogi, większa presja na indywidualizację oferty, potrzeba większej elastyczności i innowacyjno- ści, zmiana granic branż i ról zarówno wewnątrz firmy jak i względem rynku, czy też konkurencja przychodząca z niespodziewanych kierunków. Coraz więcej mówi się o sztucznej inteligencji, inter- fejsach konwersacyjnych, wirtualnej i rozszerzonej rzeczywistości, internecie rzeczy, Big Data, protokole blockchain, samochodach autonomicznych, czy inżynie- rii genetycznej i o tym jak te wszystkie technologie dia- metralnie zrewolucjonizują świat. Niby to wiemy, ale czy na pewno? Jeśli znamy dogłębnie chociaż jedno lub więcej z tych zjawisk, to także rozpo- znajemy, że pod tymi hasłami kryje się o wiele więcej, niż powszechnie się przyjmuje. Natomiast ich źró- dła i oddziaływanie mają charakter strukturalny, a nie przejściowy. Zmiany zachodzą nie tylko na bardzo wielu płaszczyznach, ale występują one równocześnie wza- jemnie się napędzając. Ekstremalnie trudno sobie to wyobrazić lub jest to wręcz niemożliwe. Przyszłość to obecnie niewiadoma. W dodatku większa, niż nam się do tej pory wydawało. To prawdziwie przerażające. Jak czuć się bezpiecznie Wstęp
STRONA 8  i mieć kontrolę nad swoim losem? W poszukiwaniach sensu sięgamy po liczne opracowania i artykuły, roz- mawiamy i staramy się znaleźć ludzi, którzy znają od- powiedzi. W świecie kryzysu zaufania do autorytetów, które tylko pozornie znają odpowiedzi, wojny informa- cyjnej oraz świadomej i nieświadomej manipulacji coraz trudniej do tego sensu dotrzeć. Coraz trudniej czuć się bezpiecznie i mieć kontrolę nad swoim losem. To na- prawdę przerażające. Do tego stopnia przerażające, że może lepiej oszukiwać się, że zmiany te przyjdą wolniej i że nie będą nas dotyczyć, a etat, dom, lokata itp. nas zabezpieczą? Proponujemy zapoznać się z ekonomią współpracy. Nie chcemy udowadniać, że jest ona odpowiedzią na wszystkie wyzwania i problemy tego świata. Bo jest to bardzo dalekie od prawdy. Jesteśmy jednak przeko- nani, że rozumiejąc ekonomię współpracy, a zwłaszcza jej fundamentalne mechanizmy oraz trendy ją napędza- jące, możemy dzięki temu „połączyć kropki” i zobaczyć spójną historię za wieloma – wydawałoby się – niepołą- czonymi ze sobą zjawiskami. Ekonomia współpracy nie jest żadną sztywno zdefiniowaną dziedziną, modelem biznesowym, czy stylem życia. Jest raczej spójnym opi- sem wielu dziedzin, modeli biznesowych, trendów i sty- lów życia, które wydają się być luźno połączone, a jednak łączą je pewne fundamentalnie ważne jakości. Daje ona możliwość lepszego zrozumienia złożoności otacza- jącego nas świata, a co za tym idzie znalezienia w nim własnej unikalnej ścieżki. Raport, który Państwo czytacie, to przede wszystkim zebranie w jednym miejscu wielu rozproszonych dotąd informacji na temat ekonomii współpracy. Jest to wpro- wadzenie do ekonomii współpracy i wyjaśnienie, jak po- ruszać się w tym świecie wielu nowych pojęć. Naszym celem jest upowszechnienie samej koncepcji ekonomii współpracy i wsparcie w ten sposób rozwoju konkret- nych przedsięwzięć – zarówno obecnych jak i przyszłych. Gdzie tylko było to możliwe, staraliśmy się „połączyć kropki”. Jednak wiele informacji nadal jest ukrytych mię- dzy wierszami i zachęcamy do uważności. Dla osób „w temacie” i bardziej wnikliwych przygotowa- liśmy specjalny suplement do tego raportu pt. „Szeroka perspektywa na ekonomię współpracy”, gdzie w sposób syntezujący przedstawiamy wiele kluczowych koncepcji i perspektyw, które tym mocniej łączą ekonomię współ- pracy i wiele zjawisk w spójną całość. Mamy również prośbę, aby – co najmniej na czas lektury – odłożyć na bok dotychczasową wiedzę i przekonania na temat ekonomii współpracy. Jesteśmy przekonani, że nasze specyficzne ujęcie pokazuje ekonomię współ- pracy w pełniejszym świetle syntezując wiele perspek- tyw i omijając wiele zwyczajowych „ślepych uliczek”. O ile walor głębszego zrozumienia otaczającego nas świata uważamy za bardzo ważny, to niemniej doce- niamy walor praktyczny na „tu i teraz”. W raporcie znajdą Państwo krótkie, ale treściwe opisy „branżowe” oraz liczne przykłady przedsięwzięć ekonomii współpracy. Mało co przemawia do wyobraźni lepiej, niż konkretne opisy działających i odnoszących sukcesy przedsięwzięć ekonomii współpracy. Warto zastrzec, że nie aspirowali- śmy do ukazania pełnego obrazu danej branży, gdyż jest to zwyczajnie niemożliwe w tak krótkim tekście. Naszym celem było pokazanie krótkiej „zajawki” i paru ciekawo- stek. W kontekście całego raporty chcieliśmy pokazać szerokie spektrum ekonomii współpracy, jej różnorod- ność i skalę. Mamy nadzieję, że będzie to na wielu płasz- czyznach inspirujące i pouczające. Bardzo ważną i unikalną częścią raportu są badania ryn- kowe przeprowadzone przez ABR SESTA na próbie 1406 polskich internautów. Mamy wielką satysfakcję móc przedstawić Państwu te wyniki. Jest to pierwsze w Pol- sce tak rozbudowane i dokładne badanie dotyczące eko- nomii współpracy. Konstrukcja badania i staranne analizy segmentacyjne sprawiają, że mamy Państwu do przedstawienia wiele ciekawych wniosków i hipotez. Pozwala to dobrze zobaczyć, na jakim etapie jest ekono- mia współpracy w Polsce i mamy nadzieję, że badanie to stanie się ważnym punktem odniesienia dla wielu ludzi i podmiotów. WSTĘP
STRONA 9  Przygotowaliśmy również rozszerzoną płatną, wersję raportu. Jest ona stworzona jako bogate źródło wiedzy, analiz i inspiracji – przede wszystkim dla osób będących motorami zmian w swoich organizacjach lub osób aspi- rujących do takiej roli, ale także dla osób, na których po prostu spoczywa odpowiedzialność odnajdowania wy- grywających strategii w szybko zmieniających się re- aliach. Naturalnie są to zarządy lub inne kluczowe osoby w firmie, jednak jesteśmy przekonani, że wersja rozsze- rzona może stać się również ważną inspiracją dla am- bitnych menadżerów, dla których będzie ona inspiracją i podłożem do zainicjowania przełomowych dla ich ka- riery projektów. Naturalnym adresatem płatnej, rozszerzonej wersji są również wszyscy, którzy obecnie działają w ekonomii współpracy lub rozważają wystartowanie z przedsię- wzięciem w tym obszarze. Jesteśmy przekonani, że bę- dzie on również niezwykle cenny dla kluczowych osób z sektora publicznego, wielu czołowych think tanków, doradców i szeroko rozumianych liderów biznesu i lide- rów myśli. W rozszerzonej, płatnej wersji raportu znajdą Państwo pełne wyniki badań i ich pogłębione analizy. Mogą stać się one kluczowymi danymi przy podejmowaniu decy- zji o ważnych projektach, ich zakresie i odpowiedniej priorytetyzacji. Mogą być również impulsem do nowych inicjatyw eksplorujących możliwości „wejścia”, a nawet transformacji w kierunku ekonomii współpracy. Poświęciliśmy również wiele uwagi na rozbicie bizne- sowych mechanizmów ekonomii współpracy na czyn- niki pierwsze, czyli przewagi konkurencyjne. Ekonomia współpracy to wręcz inna filozofia biznesowa zmienia- jąca dotychczasowe „zasady gry”. Mamy do czynienia z wieloma nowymi i kontrintuicyjnymi praktykami jak chociażby to, że zamiast centralizacji procesów i efektu skali, który jest podstawą biznesu, mamy do czynienia z rozproszeniem i efektem sieciowym. Wytłumaczenie różnic, a przede wszystkim biznesowej logiki za nimi idą- cej, to duże wyzwanie. Czytając niniejszy raport i suple- ment do niego znajdziecie Państwo wiele mocnych słów o radykalnej efektywności, rewolucyjności i ogromnym potencjale, co do których w zrozumiały sposób może pojawić się dystans. Jesteśmy przekonani, że najlepsze będzie oddanie tych ocen w Państwa ręce, a obszerna analiza przewag konkurencyjnych zawarta w rozszerzo- nej, płatnej wersji raportu posłuży temu wyjątkowo do- brze. Mamy nadzieję, że wszystkie te raporty porządkujące wiedzę na temat ekonomii współpracy i omawiające ją specyficznie w polskim kontekście, staną się waż- nym punktem odniesienia i że będą istotnym impulsem do rozwoju ekonomii współpracy w Polsce. Mamy na- dzieję, że na głębszym poziomie przyczynią się one rów- nież do lepszego zrozumienia otaczającego nas świata, a co za tym idzie, zwiększenia poczucia sensu, celowo- ści, a także zaufania i przynależności. To my tworzymy świat, w którym chcemy żyć, zatem zachęcamy Państwa do dzielenia się wrażeniami i aktywnej dyskusji o tezach tutaj zawartych. WSTĘP
STRONA 10  Czy słyszeliście o Blalacar, Airbnb, Kickstarterze, Polak- Potrafi, Khan Academy lub innych podobnych serwisach? Jeśli tak, to jesteście wśród 92% polskich użytkowników internetu, którzy też się z nimi zetknęli. A jeśli korzystali- ście chociaż z jednego z nich, to należycie do grupy 42,8% badanych. Być może jesteście nawet w grupie 12,8% re- gularnych użytkowników (korzystających z ekonomii współpracy co najmniej raz na miesiąc). Chociaż o po- jęciu ekonomia współpracy słyszało już w Polsce 18,6% internautów1 , to prawdopodobnie tylko część z nich w pełni je rozumie. Jednak właśnie termin „ekonomia współpracy” opisuje najlepiej istotę wszystkich tych serwisów i zjawisk, które się za nimi lub pod nimi kryją. Ekonomia współpracy, to gospodarka zbudowana na rozproszonych sieciach połączonych ze sobą jednostek i społeczności, które w swoim działaniu zdecydowanie różnią się od scentralizowanych instytucji. Ekonomia współpracy transformuje to jak produkujemy, konsu- mujemy, finansujemy i uczymy się2 . W swojej esencji jest to zmiana modeli organizacyjnych i dystrybucyjnych, w których ludzie mogą bezpośrednio wymieniać się do- brami i usługami z pominięciem firm oraz pośredników. Jest to możliwe dzięki powszechnym technologiom in- ternetowym, które zapewniają w ten sposób radykalne 1   Badanie własne przeprowadzone w lutym 2016 roku przez ABR SESTA metodą CAWI na grupie 1406 osób. Szczegółowe wyniki dostępne w pełnej wersji raportu. 2   https://www.fastcoexist.com/3022028/the-sharing-economy- -lacks-a-shared-definition zwiększenie efektywności wykorzystywanych zasobów. W uproszczeniu można powiedzieć, że jest to zmiana modelu z „jeden-do-wielu” na model „wielu-do-wielu”. Najlepszym porównaniem są media. W mediach trady- cyjnych to media wytwarzają informacje, dystrybuują je, a ludzie są przede wszystkim odbiorcami – to jest wła- śnie „jeden-do-wielu”. Na tej samej zasadzie w „trady- cyjnym” biznesie firmy wytwarzają produkty i usługi, dystrybuują, a ludzie kupują i konsumują. W mediach społecznościowych media stają się sposobem organiza- cji, czy też platformą, gdzie to ludzie tworzą informacje, dystrybuują je i dodatkowo wchodzą ze sobą w interak- cje – to jest właśnie „wielu-do-wielu”. Właśnie na takiej samej zasadzie w ekonomii współpracy firmy stają się platformami/społecznościami/sposobami organizacji, dzięki którym to ludzie wytwarzają produkty i usługi, dystrybuują je i dodatkowo wchodzą ze sobą w inte- rakcję. Zacierają się tym samym granice pomiędzy pro- ducentami, a klientami. Społeczności stają się firmami, a firmy społecznościami. Fundamentalnie ważnym, a często mało zrozumianym aspektem ekonomii współpracy są tzw. systemy re- putacyjne. W swojej najprostszej formie jest to znana dla wielu ludzi wzajemna ocena od 1 do 5 gwiazdek, jednak systemy te stają się coraz bardziej złożone i są Ekonomia współpracy w pigułce „Zmiana modelu z jeden-do-wielu na model wielu-do-wielu”. „Społeczności stają się firmami, a firmy społecznościami”. Dawid Sokołowski 41,3% użytkowników internetu w Polsce korzysta, a 90,1% już kojarzy przynajmniej jedną z usług ekonomii współpracy.
STRONA 11  doskonalone na wiele sposobów. Rozwiązują one pro- blem ryzyka oszustw i nadużyć, a przede wszystkim problem mechanizmu negatywnej selekcji, który mo- tywował coraz więcej oszustów, a zniechęcał ludzi uczciwych. Mechanizm pozytywnej selekcji systemów reputacyjnych premiuje uczciwość i coraz wyższą ja- kość, jednocześnie tworząc utrudnienia dla popełniania oszustw i redukując ich ilość. Mimo, że wydaje się to nie- oczywiste, to właśnie za systemami reputacyjnymi kryją się ogromne przewagi konkurencyjne ekonomii współ- pracy w długiej perspektywie. Do tego stopnia, że znane „zaufanie staje się nową walutą”4 może stać się dużo bardziej dosłowne, iż mogłoby się wydawać. Ekonomia współpracy to coś znacznie więcej, niż sze- roko znane „aplikacje” typu Uber, BlaBlaCar, czy Airbnb (które zresztą znacznie się od siebie różnią). Przejawy ekonomii współpracy dotyczą nie- malże wszystkich aspektów życia i są niezwykle różnorodne. Próby zdefiniowania i zrozumienia ekono- mii współpracy wymykają się stan- dardowym podziałom na branże, modele biznesowe, dziedziny, czy segmenty klientów. Trudno nawet jednoznacznie 3   http://ouishare.net/en/about/collaborative_economy 4   https://www.ted.com/talks/rachel_botsman_the_currency_of_ the_new_economy_is_trust?language=en określić jakie są dokładne granice, według których można stwierdzić, czy dane przedsięwzięcie jest czę- ścią ekonomii współpracy. Słusznie zauważa się, że gra- nice te są arbitralne, a ekonomia współpracy to w jakimś sensie „nic nowego”. Pojawia się przy tym wiele kontrowersji oraz cała gama nadziei i rozczarowań. Biorąc pod uwagę złożoność i róż- norodność ekonomii współpracy wydaje się nam, że dużo trafniejszym jest rozumienie jej w kategoriach spektrum, na którym dane przedsię- wzięcie jest bardziej lub mniej ekonomią współpracy. Idąc głębiej, można wręcz wyodrębnić podstawowe me- chanizmy i kategorie, które są miernikami różnych wy- miarów ekonomii współpracy. Zainteresowanych tym podejściem zachęcamy do zapoznania się z suplemen- tem „Szeroka perspektywa na ekonomię współpracy”, gdzie wraz z innymi wglądami przedstawiliśmy to do- kładniej. Ekonomia współpracy może być również traktowana jako zjawisko społeczne i kulturowe. Oczywiście byłoby nadużyciem traktowanie wszystkich korzystających z ekonomii współpracy jako jednorodną całość. Jed- nak bez wątpienia możemy mówić o pewnym zestawie cech, motywacji, wartości i postaw, które są popularne, a które intensyfikują się wraz z większym zaangażo- waniem w ekonomię współpracy. W kontekście relacji „Ekonomia współpracy jest definiowana jako inicjatywy oparte o horyzontalne sieci i partycypację społeczności. Jest zbudowana na »rozproszonej władzy i zaufaniu w ramach społeczności w przeciwieństwie do scentralizowanych instytucji« (Rachel Botsman), zacierając tym samym granicę pomiędzy producentem i konsumentem. Społeczności te wchodzą ze sobą w interakcję poprzez sieci online i platformy P2P, jak również we współdzielonych przestrzeniach, takich jak laboratoria fabrykacji (FabLaby) i przestrzenie coworkingowe.”3 OuiShare „Radykalne zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów z wykorzystaniem technologii”. Prof. Bolesław Rok Ta „rewolucja na miarę przeglądarki internetowej”, jak jest to określane przez „The Economist”, czy wielu poważnych biznesmenów oraz inwestorów, zaczęła się już parę lat temu i rozwija się w bardzo szybkim tempie. EKONOMIA WSPÓŁPRACY W PIGUŁCE
STRONA 12  międzyludzkich są to otwartość i większa ufność do ludzi, chęć pomocy innym i dzielenia się. W kontekście środowiska naturalnego są to świadomość, że obecny system konsumpcyjny jest nadużywaniem i niepotrzeb- nym marnowaniem zasobów oraz chęć dokonywa- nia dobrych, świadomych wyborów. Kultura ekonomii współpracy wiąże się jednocześnie z aktywnością, do- świadczeniem, wysokimi oczekiwaniami i życiem w pełni. Wynika to po prostu z przedefiniowania kon- cepcji dobrobytu i jakości życia. Większą wagę zyskują unikalne doświadczenia, łatwość dostępu do zasobów („jeśli potrzebuję to mam”), a także relacje z ludźmi i po- czucie przynależności. Jest wiele czynników, które mają wpływ na kształto- wanie się takich postaw i wartości. W zdecydowanej większości nie są one, ani tak silne i jednoznaczne, ani nawet wyrażone, jednak bez wątpienia są one bardziej widoczne w porównaniu ze statystycznym obywatelem. To, czy takie postawy i wartości sprzyjają korzystaniu z ekonomii współpracy – i odwrotnie – czy ekonomia współpracy sprzyja rozwojowi takich postaw i wartości, nie jest do końca jasne. Wydaje się jednak, że istnieje istotne sprzężenie zwrotne wzajemnie napędzające zarówno korzy- stanie z ekonomii współpracy jak i rozwój właśnie takich postaw i wartości. Patrząc w przyszłość wydaje się, że jeste- śmy dopiero na pierwszym, bardzo wcze- snym etapie rozwoju ekonomii współpracy. Ogromne przewagi konkurencyjne ekonomii współpracy przy jed- nocześnie małych barierach zapewniają jej swobodny rozwój. Warto mieć na uwadze, że głęboko transforma- cyjne technologie i aplikacje takie, jak sztuczna inteli- gencja, interfejsy konwersacyjne, rozszerzona rzeczywistość, protokół blockchain, czy internet rzeczy prawdziwą masowość mają dopiero przed sobą. Warto pamiętać, że „tylko” technologie mobilne (głównie) wpłynęłynarozwójekonomiiwspółpracywtakogromny sposób. Przed sobą mamy rozpowszechnienie się wiele rzędów wielkości bardziej rewolucyjnych technologii, które są synergiczne z ekonomią współpracy. 5   http://crowdcompanies.com/about-crowd-companies/ • Inwestorzy Venture Capital na całym świecie zainwestowali w ekonomię współpracy 27 mld USD i kwota ta szybko wzrasta. Jest to ponad 200% więcej, niż zainwestowano kiedykolwiek w media społecznościowe. • Duże korporacje na całym świecie już zauważyły ten trend i zaczęły w niego inwestować. Najlepszym tego przykładem jest rada Crowd Companies5 . Ta „rewolucja na miarę przeglądarki internetowej”, jak jest to określane przez „The Economist”, czy wielu poważnych biznesmenów oraz inwestorów, zaczęła się już parę lat temu i rozwija się w bardzo szybkim tempie. EKONOMIA WSPÓŁPRACY W PIGUŁCE
STRONA 13 Różnorodność, głębia i wielowymiarowość ekonomii współpracy są naprawdę fascynujące. Wdaje się, że jedynie czas zweryfikuje zarówno jej wpływ na świat, a także tempo i skalę rozwoju. Ekonomia współpracy jest zjawiskiem starym jak histo- ria człowieka, gdyż bazuje na naturalnej tendencji ludzi do współpracy. Zmiany, o których piszemy są w swojej istocie ewolucyjne. Potrzeba nazywania ich powstała z racji rewolucyjnego tempa, skali i konsekwencji, jakie te zjawiska niosą za sobą. Co prawda pierwsze terminy, takie jak collaborative consumption, sharing economy, czy collaborative economy powstały odpowiednio w 1974 r., 2004 r. i 2009 r., to ich popularność zaczęła zdecydo- wanie rosnąć wraz z „TED Talk’ami” Rachel Botsman w 2010 r. i 2012 r. oraz pierwszymi wydarzeniami or- ganizowanymi przez szybko rosnącą społeczność pio- nierów ekonomii współpracy OuiShare w 2013 r. Z kolei w szerszej świadomości świata biznesowego terminy te zaczęły się popularyzować wraz z artykułami opisu- jącymi zjawisko w The Economist ​i Forbes z przełomu 2012/2013 r. oraz startem pod koniec 2013 r. Crowd- Companies – rady korporacji zainteresowanych ekono- mią współpracy prowadzoną przez Jeremiah Owyang’a. Początkowo – szczególnie w Stanach Zjednoczo- nych – rozgłos nabrał termin sharing economy, który opisuje część ekonomii współpracy związaną ze 1. Krótka historia definiowania ekonomii współpracy “To jest ruch tak ważny jak pojawie- nie się przeglądarki internetowej”. Shervin Pishevar, Menlo Ventures „Współpraca przedefiniowana przez technologie”. „Dostęp ponad posiadanie”. „Reputacja staje się nową walutą”. „Rozproszona władza i zaufanie w ramach społeczności w przeciwieństwie do scentralizowanych instytucji”. Rachel Botsman • Sharing economy jest pojęciem węższym, niż collaborative economy, które jednocześnie w 100% zawiera się w pojęciu collaborative economy • Sharing economy jest powszechnie rozumiana jako synonim collaborative economy, głównie, dzięki licznym publikacjom w internecie oraz popularności „flagowych” serwisów, takich jak Airbnb, Uber i BlaBlaCar, jednakże z teoretycznego i praktycznego punktu widzenia są to pojęcia różne. • Collaborative sharing >Sharing economy
STRONA 14 KRÓTKA HISTORIA DEFINIOWANIA EKONOMII WSPÓŁPRACY  współużytkowaniem i współdzieleniem nie w pełni wy- korzystywanych zasobów (ang. underutilized assets). Do popularności sharing economy, czyli ekonomii współ- dzielenia lub dzielenia się, znacząco przyczyniły się po- czątkowe sukcesy i popularność czołowych serwisów ekonomii współdzielenia, takich jak Airbnb, Uber, czy BlaBlaCar. Szybko rosnąca popularność oraz chęci odróżnienia się sprawiły, że zaczęły pojawiać się nowe głosy i próby de- finiowania zjawisk związanych z ekonomią współpracy. Za najbardziej popularne z nich należy uznać access economy, czyli ekonomię dostępu, kładącą definicyjny nacisk na zmianę „dostęp vs. posiadanie”; on demand economy, czyli ekonomię na żądanie, kładącą defnicyjny nacisk na łatwość i szybkość dostępu; a także peer-to- -peer economy, kładącą definicyjny nacisk na relacje i transakcje zachodzące pomiędzy „rówieśnikami” (ang. peers lub P2P) vs . B2C i B2B. Wszystkie z tych pojęć są ze sobą blisko powiązane i dzielą wspólne podstawy, jednak każdy z nich jest inny i inaczej rozkłada akcenty. Różne i mylące się często nazewnictwo jak i ciągłe próby lepszego zdefiniowania fenomenu nowych zjawisk do- prowadziły w 2014 r. do wielu debat w środowisku badaczy i „ewangelistów”, co sprawiło, że globalny kon- sensus zaczął zmierzać w kierunku collaborative eco- nomy (ekonomia współpracy) jako najobszerniejszego i najlepiej oddającego różnorodność modeli bizneso- wych i kultury ekonomii współpracy. Kulminacją debaty stał się głos Rachel Botsman – pierwszej, masowej propagatorki ekonomii współpracy, która za metodyką OuiShare – największej społeczności „ewangelistów” i badaczy ekonomii współpracy – podzieliła ją na cztery obszary następującą definicją: Ekonomia współpracy, to gospodarka zbudowana na rozproszonych sieciach połączonych ze sobą jednostek i społeczności, które w swoim działaniu zdecydowanie różnią się od scentralizowanych instytucji. Ekonomia współpracy transformuje to jak produkujemy, konsumu- jemy, finansujemy i uczymy się. Źródło: The sharing economy lacks a shared definition: Giving meaning to the terms, Collaborative Lab, 2013; www.slideshare.net/CollabLab/shared-def-pptf Rys. 1. Ekonomia współdzielenia na tle ekonomii współpracy
STRONA 15 Otwarte projektowanie i produkcja (ang. collaborative production) dotyczy projekto- wania, produkowania i dystrybucji dóbr poprzez sieci społecznościowe. Mamy tu do czy- nienia z demokratyzacją różnorodnych procesów poprzez połączenie otwartej wiedzy, narzędzi z rozproszoną infrastrukturą, społecznościami i rynkami. Ważną częścią otwar- tego projektowania i produkcji jest tzw. ruch wytwórców (ang. makers movement), który powstał z połączenia ruchu „zrób-to-sam” (DIY), kultury hakerskiej i otwartego oprogra- mowania (ang. open source). Wspólne użytkowanie lub użytkowanie współdzielone (ang. collaborative consump- tion) pozwala na maksymalne wykorzystanie zasobów poprzez efektywne modele redy- strybucji i współdzielonego dostępu. Jest to zatem model biznesowy oparty o cyrkulację produktów i usług poprzez dzielenie się, wymianę, sprzedaż, wypożyczanie lub nieod- płatne przekazywanie. Umożliwia tym samym dostęp zamiast posiadania i w konse- kwencji redukuje marnotrawstwo cennych zasobów. Można rozbić ten obszar na cztery modele: biznes-biznes (B2B), biznes-klient (B2C), klient-biznes (C2B) oraz człowiek-czło- wiek (P2P). Ta część, która dotyczy P2P oraz w pewnym zakresie B2C, bywa określana jako ekonomia współdzielenia (ang. sharing economy) i w tym obszarze obydwa te ter- miny mogą być stosowane zamiennie.6 Społecznościowe usługi finansowe (ang. collaborative finance) to bezpośrednia ban- kowość pomiędzy ludźmi i społecznościowe modele inwestycji, które decentralizują fi- nansowanie i bankowość. Istnieje duże pokrywanie się tego obszaru z tzw. FinTech, czyli 6 http://www.web-strategist.com/blog/2015/08/27/the-collaborative-economy-defined/ „Ekonomia współpracy to model ekonomiczny, w którym powszechne technologie umożliwiają ludziom dostać od siebie to, czego potrzebują”6 Jeremiah Owyang 2. Obszary ekonomii współpracy
STRONA 16 OBSZARY EKONOMII WSPÓŁPRACY  innowacyjnym łączeniu usług finansowych i cyfrowych, jednak nie mogą być one trakto- wane jako tożsame. Z największym tempem zmian mamy aktualnie do czynienia w ob- szarze finansowania i pozyskiwania kapitału na rozwój (różne formy crowdfundingu, w tym crowdfunding udziałowy), w usługach finansowych typu P2P (ang. peer-to-peer financing), np. pożyczki i depozyty społecznościowe, a także w płatnościach mobilnych i rozproszonych modelach transakcyjnych opartych o technologię blockchain (np. Bit- coin). Bardzo ważnym rozwijającą się częścią ekonomii współpracy w branży finansowej są również rozproszone modele ubezpieczeniowe. Otwarta wiedza i edukacja (ang. open knowledge, collaborative education) umożliwia powszechny dostęp niezależnie od miejsca przebywania, darmowe lub przynajmniej stosunkowo tanie korzystanie oraz dystrybucję wiedzy. Otwarty dostęp do wiedzy jest podstawą otwartej edukacji, otwartych danych, jak i np. darmowego oprogramowania. Jest to coraz szybciej upowszechniający się model zdobywania i przekazywania wiedzy tradycyjnie dostępnej np. na uczelniach wyższych w ramach kursów uzupełniających lub podyplomowych. Szczegółowa wiedza akademicka dostępna bez ograniczeń (MOOCs – massive open online courses) lub programy edukacyjne dla dzieci mogą doprowadzić do radykalnej zmiany całego systemu szkolnictwa. Według metodyki stosowanej przez społeczność OuiShare można wyróżnić jeszcze jeden, dodatkowy obszar: otwarte i poziome zarządzanie (ang. open and horizontal go- vernance), które transformuje organizacje, usługi publiczne i obywatelskie zaangażowa- nie. Najważniejszymi przykładami są platformy zaangażowania obywatelskiego z wykorzystaniem budżetów partycypacyjnych, inicjatywy otwartego rządu, koopera- tywy (różne, np. spożywcze), sieci otwartych wartości, demokracja deliberatywna, po- ziome organizacje, swarmy, holokracje, czy tzw. „płynna demokracja”. 7   Badanie własne przeprowadzone w lutym 2016 roku przez ABR SESTA metodą CAWI na grupie 1406 osób. Szczegółowe wyniki dostępne w pełnej wersji raportu. W badaniu przeprowadzonym w 2016 r. przez ABR SESTA (n = 1406) w Polsce7 , najbardziej popularnymi terminami były odpowiednio: • „ekonomia współpracy” - 18,6% ankietowanych • „ekonomia dzielenia się” - 17,5% ankietowanych • „ekonomia współdzielenia” - 16% ankietowanych
STRONA 17 W wielu dyskusjach o ekonomii współpracy pojawia się stały problem związany ze zdefiniowaniem, czym ekonomia współpracy jest. O ile definicja na poziomie ogólnym zazwyczaj nie budzi kontrowersji, to już sama klasyfikacja przedsięwzięć i projektów jako wchodzą- cych w skład ekonomii współpracy budzi wiele spo- rów. Bardzo często sprowadza się to do argumentu, że Uber jest znacząco inny od firm takich jak np. BlaBlaCar, a tym bardziej kooperatyw spożywczych i wrzucanie ich do jednego worka jest błędne. Dyskusja sprowadza się zazwyczaj do tego, co jest najważniejsze: co sprawia, że coś należy do ekonomii współpracy i gdzie są te granice, po przekroczeniu których możemy stwierdzić, że coś jest lub nie jest ekonomią współpracy. Rozmowy krążą rów- nież często wokół tego, jaki jest najbardziej rewolucyjny aspekt ekonomii współpracy. Dość uniwersalnie wymie- niane są argumenty, że chodzi ogólnie o model bizne- sowy, ktoś inny wymienia model własności, jeszcze inny model organizacyjny, a ktoś wchodzi w dyskusję z kul- turą otwartości i dzielenia się z innymi jako najważniej- szymi i najbardziej rewolucyjnymi. Często pojawiają się także głosy wskazujące, że w tej ekonomii współpracy nie ma w ogóle nic nowego i że jest to nowa odsłona wyzysku i kapitalizmu. Podkreśla się tu skoncentrowaną własność, dążenie do zysku i brak umów o pracę jako dowodów na to, że nie chodzi o współpracę i dzielenie się. Pojawiło się wręcz sformułowanie sharewashing od- wołujące się do greenwashing, czyli udawania bycia pro- ekologicznym. Pojawiają się również głosy, że ekonomia współpracy to fundamentalnie nic nowego, a współ- praca istnieje od zawsze. Często pojawiają się przykłady lumpeksów lub książeczek mieszkaniowych jako dowo- dów, że „to nic nowego” i sugerując jednocześnie, że to „nic ciekawego”. Z tego względu 16 października 2015 r. w Sieciówce odbyła się dyskusja ekspercka na temat definicji oraz granic ekonomii współpracy. Na podstawie tej dyskusji, późniejszych wewnętrznych dyskusji i nowym opiniom w międzynarodowym środowisku ekonomii współ- pracy8 skłaniamy się do patrzenia na ekonomię współ- pracy przez pryzmat wielu różnych czynników, które są swojego rodzaju skalami, tworząc wielowymiarowe spektrum ekonomii współpracy. Z tej perspektywy dane przedsięwzięcie lub zjawisko zamiast być lub nie być częścią ekonomii współpracy, może być bardziej lub mniej jej częścią. Warto od razu dodać, że daleko jest nam od chęci stworzenia jednej skali, na której każdy miałby swoją ocenę i w związku z tym bezpośrednie po- równanie do innych. Chodzi nam o stworzenie wielu ka- tegorii i skal oddając kwestię wartościowania pomiędzy nimi oceniającym. Dyskusja zatem nie polega na tym, które przedsięwzięcie jest bardziej lub mniej ekonomią współpracy, lecz które przedsięwzięcie w jakiej kategorii jest bardziej lub mniej ekonomią współpracy. Pionierami tego podejścia są Boyd Cohen i Pablo Munoz, którzy w marcu br. stworzyli Sharing Business Model Compass, czyli kompas współdzielonego modelu biznesowego. Na zewnątrz koła mamy do czynienia z współdzieleniem rynku, czyli tym, jak dzisiaj powszechnie wygląda biz- nes, w środku natomiast jest powszechne współdzie- lenie jako „dobro wspólne”. Istnieją dwie kategorie nie różnicujące skali związane z technologią oraz rodzajem zasobu oraz cztery kategorie, które służą jako skale eko- nomii współpracy: 1) rodzaj transakcji, 2) podejście biz- nesowe, 3) model zarządzania oraz 4) typ platformy. Zachęcamy do patrzenia na ekonomię współpracy przez 8   http://www.fastcoexist.com/3058203/making-sense-of-the- many-business-models-in-the-sharing-economy 3. Granice ekonomii współpracy
STRONA 18 GRANICE EKONOMII WSPÓŁPRACY  ten pryzmat. Jesteśmy przekonani, że przyczyni się to do zintegrowania wielu wydawałoby się sprzecznych ze sobą perspektyw. W ramach suplementu „Szeroka per- spektywa na ekonomię współpracy” przygotowaliśmy dla osób zainteresowanych i wnikliwych nasze własne kategorie i skale, które naszym zdaniem jeszcze pełniej tłumaczą spektrum oraz istotę ekonomii współpracy. Mamy nadzieję, że przyczyni się to do otwarcia nowej dyskusji w „środowisku” ekonomii współpracy. Źródło: www.fastcoexist.com/3058203/making-sense-of-the-many-business-models-in-the-sharing-economy Rys. 2. Kompas współdzielonego modelu biznesowego
STRONA 19 Ekonomia współpracy została również uporządko- wana ze względu na różne typy usług, czy też „branże”. Zrobił to Jeremiah Owyang w ramach trzech kolejnych wersji projektu „plaster miodu ekonomii współpracy”9 (ang. collaborative economy honeycomb), gdzie każdy plaster to uproszczona wersja branży. Model Owyan- g’ajestniezwykleprzydatnywbadaniutego,jakposzcze- gólne branże zostały „zainfekowane” przez ekonomię współpracy. Autor wyróżnia następujące „branże”, czy też komórki: edukacja, finanse, dobra materialne, żyw- ność, nieruchomości, transport, usługi, media, logistyka, 9   http://www.web-strategist.com/blog/2016/03/10/honeycomb- 3-0-the-collaborative-economy-market-expansion-sxsw/ korporacje, zdrowie, usługi komunalne. Wewnątrz każdej „komórki” są też możliwe, bardziej szczegółowe podziały ze względu na charakter usługi, np. B2B, B2C, C2B, P2P. Przy konstruowaniu tego mo- delu wykorzystano bazę ponad 9000 firm ekonomii współpracy z całego świata10 , dzięki czemu można sa- modzielnie poznawać różnorodne, najlepiej sprawdza- jące się modele biznesowe w przypadku konkretnych usług. 10 www.meshing.it - serwis skupiający firmy ekonomii współpracy z całego świata 4. Podział „branżowy” „Collaborative economy to nowy model ekonomiczny, w którym tworzenie, posiadanie oraz dostęp są dzielone pomiędzy osoby prywatne i prawne, zaciera granicę pomiędzy jednostką, a przedsiębiorstwem. W collaborative economy każdy człowiek może świadczyć usługi lub produkować dobra. Collaborative economy jako nowe zjawisko społeczne i ekonomiczne powoduje, że dzięki technologiom internetowym ludzie mogą bezpośrednio wymieniać się dobrami i usługami z pominięciem firm oraz pośredników. Zjawisko bazuje na skłonności ludzi do współpracy, pomagania innym i dzielenia się swoim czasem oraz zasobami, które jest odwzajemniane w różny sposób (materialny i pozamaterialny). Collaborative economy rozwija się w dużej mierze dzięki nowym technologiom internetowym oraz mobilnym, które ułatwiają dostęp do produktów i usług oraz zwiększają bezpieczeństwo poprzez m.in. system ocen i ubezpieczenie”. Łukasz Zgiep
STRONA 20 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Rys. 3. Plaster miodu ekonomii współpracy Źródło: http://www.web-strategist.com/blog/2016/03/10/honeycomb-3-0-the-collaborative-economy-market-expansion-sxsw/
STRONA 21 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Biorąc pod uwagę polskie uwarunkowania, takie jak obecny etap rozwoju i wielkość poszczególnych branż, a także łatwość badania i specyfikę raportu, stworzyli- śmy podział nieco odbiegający od podziału przyjętego przez CrowdCompanies. Warto dodać, że tradycyjne określenia, takie jak sektor lub branża, nie zawsze mogą być odnoszone wprost do różnych podmiotów ekonomii współpracy. Ekonomia współpracy rządzi się nieco in- nymi zasadami i tradycyjne podziały na branże, procesy i łańcuchy wartości nie oddają dobrze jej specyfiki. Na potrzeby niniejszego raportu przyjęto określenia obszarów, które obejmują często kilka branż lub gałęzi gospodarki. Przykładowo branża transportu w tym ra- porcie obejmuje: transport ludzi i towarów; transport miejski, międzymiastowy oraz międzynarodowy; wyna- jem pojazdów; logistykę oraz magazynowanie towarów. Jak już było wcześniej wspomniane tradycyjne granice branż nie są dobrymi odpowiednikami rzeczywistych modeli biznesowych i procesów w ekonomii współpracy. Z racji tego przyjęto również podziały międzysektorowe takie jak praca, produkcja i projektowanie, edukacja, nauka i innowacja, czy też ogólnie sprzedaż dóbr. Wydaje się, że podział ten wyjdzie naprzeciw „trady- cyjnemu” myśleniu ułatwiając zrozumienie ekonomii współpracy. Jednocześnie jest on na tyle elastyczny, żeby pokazać zupełnie inne kategorie myślenia, które wprowadza ekonomia współpracy. Najważniejszym przesłaniem jest dla nas z pewnością to, że ekonomia współpracy wraz ze swoimi mechanizmami, procesami i kulturą organizacyjną jest na tyle „inna”, że konieczne jest poznanie jej od wielu różnych stron. Próby tworze- nia platform i usług ekonomii współpracy w kategoriach „zróbmy projekt”, bez dobrego jej zrozumienia i głęb- szych zmian będą zatem drogimi lekcjami. Aby osiągnąć sukces w którejkolwiek z „branż” konieczne jest solidne zrozumienia nowych pojęć, mechanizmów, zależności, dynamiki i kultury organizacyjnej ekonomii współpracy jako takiej. Poniższe opisy obszarów pozwalają z pewnością zyskać dobry ogólny pogląd na obecny stan ekonomii współ- pracy. Warto zaznaczyć, że przy opisywaniu tak szero- kiego spektrum branż, w których przejawia się ekonomia współpracy kompleksowe analizy są utrudnione. Jedno- cześnie chcieliśmy uniknąć banalności i płytkości. Sku- piliśmy się zatem na trzech celach. Pierwszym było przedstawienie głównych zjawisk i modeli biznesowych w każdej z branż. Próbowaliśmy znaleźć dobry kom- promis pomiędzy popularnym ich ujęciem, a głębszym tłumaczeniem. Drugim celem było zaprezentowanie wybranego najważniejszego zjawiska czy też mechani- zmu w danej branży, co pozwalałoby zrozumieć istotę efektywności i potencjału ekonomii współpracy w danej branży. Rewolucyjność ekonomii współpracy nie polega na tym w jakim jest obecnie stanie, lecz na tym w którą stronę zmierza i na jej ogromnym potencjale do trans- formacji całej gospodarki. Trzecim celem było zatem pokazanie przyszłych perspektyw ekonomii współ- pracy w danej branży związanych najczęściej z adapta- cją kolejnych masowych technologii – w szczególności związanych z szeroko pojętą sztuczną inteligencją. Na końcu analizy każdej branży znaleźć można krótkie opisy wybranych 5-8 przedsięwzięć, które naszym zdaniem pokazują przejawy ekonomii współpracy i modele biz- nesowe w danym obszarze. W celu lepszego poznania szerszego kontekstu za- chęcamy do zapoznania się z suplementem „sze- roka perspektywa na ekonomię współpracy”. Dla lepszego zrozumienia biznesowego potencjału ekono- mii współpracy zachęcamy natomiast do zapoznania się z rozszerzoną wersją raportu, gdzie m.in. szczegółowo omówione są fundamentalne przewagi konkurencyjne ekonomii współpracy.
STRONA 22 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Wykres 2.  Wartość inwestycji w obszary ekonomii współpracy, stan na 2015 r. w mln USD Wykres 1.  Wartość inwestycji w obszary ekonomii współpracy, stan na 2015 r. w mln USD Źródło: Crowd Companies Źródło: Crowd Companies
STRONA 23 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  W niniejszym raporcie transport definiujemy jako mobil- ność osób oraz transport i magazynowanie towarów. Nie obejmujemy natomiast branży motoryzacyjnej. W najszerszym sensie ekonomia współpracy jest obecna w transporcie od wielu lat poprzez takie zjawiska jak transport publiczny, autostop, wspólne dojazdy do pracy lub szkoły czy też usługi taxi. W ostatnich kilku latach obserwujemy pojawienie się licznych nowych modeli or- ganizacji na tym rynku11 , co w dużej mierze zawdzię- czamywzrostowipenetracjismartfonówzgeolokalizacją. I tak autostop obecnie organizuje się poprzez aplikacje typu ride sharing (np. BlaBlaCar), gdzie użytkownicy mogą się „zrzucić” na przejazd. Wypożyczalnie samo- chodów mają nowych konkurentów w postaci firm ofe- rujących samochody dostępne w różnych miejscach w mieście bez większych formalności – wystarczy jedy- nie posiadać odpowiednią kartę (np. Car2Go) lub aplika- cje. Ciekawostką może być również zwiększone zainteresowanie władz miast rozwiązaniami współdzie- lenia samochodów. Do tego stopnia, że np. Helsinki ogłosiły, że do 2025 r. wyeliminują z centrum miasta prywatne samochody12 . Z kolei Warszawa uruchomi pierwszą wypożyczalnię samochodów miejskich już 11  http://www.techrepublic.com/article/10-ridesharing- companies-that-can-make-your-work-trip-more-efficient/ 12  http://natemat.pl/112859,w-2025-roku-helsinki-calkowicie- -bez-samochodow w 2017 r.13 Istnieją również aplikacje, które pozwalają właścicielom odpłatnie wypożyczać swoje samochody innym użytkownikom (np. WolneAuto.pl). Taksówki mają konkurencję w aplikacjach typu ride as a service, gdzie osoba wykorzystuje swój wolny czas i środek trans- portu, aby wozić innych użytkowników (np. Uber). Poza samochodami bardzo popularne stały się wypożyczalnie rowerów miejskich14 , które są dostępne we wskazanych miejscach dla zarejestrowanych w systemie użytkowni- ków (np. Nextbike). Właściciele rowerów również mogą je w prosty sposób wypożyczać15 poprzez odpowiednie aplikacje (np. Cyclingboom.com). Inne środki transportu, takie jak łodzie, helikoptery, samoloty są również współ- użytkowane, wynajmowane i dostępne w modelu ride as a service (np. Getmyboat). Jednocześnie rośnie rynek dla usług wynajmu parkingu (ang. parking as a service), w czasie gdy się go nie używa (np. polski Iparkomat. com). W transporcie towarów również pojawiają się in- nowacje, które pozwalają optymalizować już zaplano- wane przejazdy. Użytkownicy portali do tego 13  http://cojestgrane24.wyborcza.pl/ cjg24/1,13,20565609,147812,Rusza-system-miejskich- wypozyczalni-samochodow-w-W.html 14  http://www.ecowatch.com/5-bike-sharing-trends-to-watch- -this-summer-1882063178.html 15  http://cyclingacademics.blogspot.com/2016/02/bicycle-inno- vation-smart-locks-for-p2p.html TRANSPORT
STRONA 24 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  przeznaczonych (np. Jadezabiore.pl) jadąc na zaplano- wanej trasie mogą przewieźć komuś przesyłkę wykorzy- stując wolne miejsce w bagażniku. Rozwijają się również usługi kurierskie miejskie, które oferuje zarówno Uber z usługą Uber Rush, ale także portale dostarczające za- kupy ze sklepów do domu w bardzo krótkim czasie. Część firm ma własną flotę kierowców (np. Instacart), a część opiera się na modelu społecznościowym (np. Postmates), w którym kurierami są osoby posiadające odpowiednią aplikację po uprzedniej weryfikacji tożsa- mości przez serwis. W obszarze logistyki istnieją rów- nież rozwiązania magazynowe (np. Roost), które łączą osoby mające coś do przechowania (np. kartony z pa- miątkami) z osobami, które mają wolną przestrzeń ma- gazynową. Rocznie Amerykanie wydają na usługi magazynowe 24 mld USD16 , zatem potencjał dla takich aplikacji jest duży. Warto zwrócić uwagę, że ekonomia współpracy w transporcie rozwija się bardzo prężnie z racji dużych przewag kosztowych. Bardzo dobrze widać tutaj moc tzw. nie w pełni wykorzystanych zasobów. Sa- mochód stoi nieużywany przez 90-97% czasu. Biorąc pod uwagę, że koszty amortyzacji samochodu mogą wy- nosić nawet 50% kosztów to lepsze wykorzystanie tego zasobu znacznie redukuje całkowity koszt transportu. Warto pamiętać, że bardzo często mamy też do czynie- nia z już i tak poniesionymi kosztami. Szczególnie dobrze widać to w przypadku np. Blablacar, wolneauto.pl czy ja- dezabiore. Nie może zatem dziwić dlaczego rynek trans- portowy przyciągnął aż 64% wszystkich inwestycji w ekonomię współpracy. 16  http://www.cultofmac.com/287126/roost-sharing-economy- -storage/ Sytuacja ulegnie jednak jeszcze większej zmianie wraz z popularyzacją autonomicznych samochodów. Według optymistycznych scenariuszy zdominują one transport w ciągu nawet 10 lat17 . Połączenie trendów w zakresie samochodów autonomicznych, samochodów elektrycz- nych zasilanych z odnawialnych źródeł energii i współ- użytkowania w zintegrowany system transportowy może przy zachowaniu tego samego poziomu mobil- ności obniżyć koszt przejazdu nawet 10-krotnie, przy 10-krotnie mniejszej liczbie wypadków i wykorzystywać od 20 do 100 razy mniej samochodów18,19 . W tym kontekście nie dziwi zatem dla- czego takie systemy mogą zdominować transport tak szybko. Wiele marek samo- chodowych włącza się aktywnie w realiza- cję tej wizji – Tesla ogłosiła, że wprowadzi program, w którym kierowcy autonomicz- nych samochodów będą mieli możliwość ich wynajmowania w czasie, gdy ich nie używają20 . Uber pracuje nad rozwojem floty autonomicznych samochodów. Na- tomiast branża motoryzacyjna intensywnie angażuje się w partnerstwa umożliwiające wejście w ten trend. Przy- kładowo już teraz można mieć samospłacający się nowy samochód Audi i jeszcze na nim zarabiać21 . Taka rewo- lucja transportowa będzie miała daleko idące skutki za- równo negatywne, w postaci wzrostu bezrobocia wśród kierowców oraz zawodów powiązanych np. mechani- ków, pracowników moteli, ale przede wszystkim pozy- tywne, takie jak dużo większa mobilność, odblokowanie czasu zużywanego na prowadzenie samochodu, mniej- sze obciążenie środowiska spalinami, mniej zużytych zasobów na produkcję samochodów, więcej terenów zielonych w miastach (ze względu na znacznie mniejsze zapotrzebowanie na parkingi), czy liczbę ofiar wypadków drogowych. Rewolucja w transporcie wydaje się nieunik- niona. 17  http://zackkanter.com/2015/01/23/how-ubers-autonomous- cars-will-destroy-10-million-jobs-by-2025 18  http://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/pl/Docu- ments/Reports/pl_future_of_mobilty_2015.pdf 19  http://www.detroitchamber.com/wp-content/uplo- ads/2012/09/AutofactsAnalystNoteUSFeb2013FINAL.pdf  20  http://www.businessinsider.com/musk-tesla-car-sharing- -2016-7?IR=T 21 https://www.getaround.com/audi 64%Udział rynku transportowego w inwestycjach w ekonomię współpacy
STRONA 25 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Uber Powstała w 2009 r. w San Francisco amerykańska firma, która łączy osoby szu- kające możliwości przejazdu w obrębie swojego miasta z prywatnymi kierowcami. Usługa jest dostępna w 400 miastach w 69 krajach. Spółka zebrała najwięcej ka- pitału od funduszy Venture Capital w historii tego rodzaju finansowania– w sumie $8.8 mld do września 2015 r.. W Polsce Uber pojawił się w sierpniu 2014 r. w War- szawie i w ciągu zaledwie 16 miesięcy Polska wyrosła na trzeci największy rynek dla tej firmy w Unii Europej- skiej, zaraz po Francji i Wielkiej Brytanii. W Polsce z usługi ko- rzysta codziennie ponad 300 tys. użytkowników w 9 mia- stach. Na początku działalno- ści w Polsce kierowcą mógł być każdy kierowca spełniający określone wymagania, jednak od 19 lutego 2016 r. wymagana jest również działalność gospodarcza22 , dzięki czemu kierowcy regu- lują swoje zobowiązania podatkowe samodzielnie. inOneCar.com inOneCar.com to polska aplikacja i serwis, założone w 2012 r., w której odpowiedni algorytm łączy ze sobą kierowców i pasażerów z jednej firmy, bądź z tej samej okolicy, którzy pokonują codziennie tę samą drogę do pracy, w takich samych, bądź bardzo zbliżonych godzinach. Aplikacja pozwala dzielić koszty dojazdu do pracy, wspiera integrację pracowników danej firmy, promuje postawy proekologiczne, jak również zmniejsza zapotrzebowanie na miejsca parkingowe. Działalność serwisu koncentruje się na rynku B2B oraz wokół społeczności akademickiej. Wśród klien- tów serwisu są takie firmy jak: Onet, PZU, mBank, Adgar, Capgemini, Nokia i wiele innych. Luxe Firma z Doliny Krzemowej w USA, której usługa polega na samochodowym concierge – jadąc własnym samochodem na spotkanie w obrębie miasta możemy, za drobną opłatą, zlecić innej osobie zaparkowanie naszego samochodu, dzięki czemu mamy możliwość podjechania w dowolne miejsce door to door, nie martwiąc się o miejsce parkingowe dla naszego samochodu. W odpowiednim mo- mencie, w wyznaczonym miejscu, znajdzie się współpracownik Luxe, który 22 http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,90443,19541056,uber-tylko-z-dzialalnoscia -gospodarcza-po-19-lutego-firma-bedzie.html Oferta specjalna dla czytelników Raportu Zamawiając pierwszy przejazd w aplikacji wpisz kod promocyjny „RaportEW”, aby otrzymać 50 zł na pierwszy przejazd. Przykłady
STRONA 26 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  weźmie od nas kluczyki i zaopiekuje się naszym autem. Firma oferuje głównie usługi parkowania w mieście, ale możemy również poprosić o zatankowanie, umy- cie auta lub udanie się do warsztatu na przegląd, itp. Wolneauto.pl Polski serwis umożliwiający współdzielenie samochodów w modelu P2P. Poprzez serwis możemy wypożyczyć innym osobom własne auto w rozliczeniu dobowym. Działa on na podobnej zasadzie jak Airbnb – jeżeli posiadamy własne auto, mo- żemy zaznaczyć w kalendarzu aplikacji, w jakie dni nie będzie nam potrzebne, a aplikacja połączy nas z osobami, które chętnie (za opłatą) wypożyczą nasze auto. Car2go To największa na świecie firma oferująca dostęp do samochodów (ang. carsharing) w modelu B2C. Posiada ponad 13 000 aut (głównie samochody marki Smart i Mercedes) w 29 miastach w Europie oraz USA. Została założona w 2008 r. roku przez koncern Daimler AG, a w 2015 r. przekroczyła 1 mln użytkowników. Model biznesowy przewiduje niewielką opłatę roczną za dostęp do systemu oraz nalicza- nie minutowe za każdą minutę spędzoną w aucie. Jadezabiore.pl Polska platforma działająca od 2014 r. łącząca prywatnych kierowców z osobami nadającymi przesyłki. Idea polega na tym, aby rejestrować w portalu planowane przejazdy międzymiastowe lub nawet zagraniczne i przyjmować odpłatnie prze- syłki do przewiezienia. Przewagą portalu jest możliwość realizacji przesyłek tego samego dnia, a ograniczeniem jego zasięg, który nie obejmuje jeszcze całego kraju, choć duże i średniej wielkości miejscowości owszem. Oferta specjalna dla czytelników Raportu Rejestrując się podaj w polu inne kod „RaportEW”, aby otrzymać pierwszą krajową przesyłkę za darmo. Dodatkowo otrzymasz status Złotego Użytkownika, który odblokowuje dostęp do ofert specjalnych.
STRONA 27 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Postmates Firma założona w 2011 r. w San Francisco – oferuje dostawy on-demand w ob- rębie ponad 100 miast w USA i udostępnia platformę oraz aplikację mobilną, przez którą każdy może zostać kurierem i dostarczyć przesyłkę dla innych osób. Działa zarówno w modelu B2C, jak i C2C. Jadąc z jednego końca miasta na drugi, możemy przy okazji dostarczyć dla innej osoby jej zamówienie z restauracji lub sklepu. Firma kładzie duży nacisk na dostawy w czasie rzeczywistym – poniżej jednej godziny od złożenia zamówienia. Instacart Firma założona 3 lata temu przez byłego pracownika Amazon. Początkowo re- alizowała dostawy produktów spożywczych dokonując zakupów we wskazanych przez klienta sklepach i doliczając 10-20 procent opłaty za usługę. Z czasem zaczęto podpisywać umowy z sieciami handlowymi, dzięki czemu klienci mogli przy większych zakupach zamawiać produkty w cenie regularnej sklepu, a opłata za dostawę jest realizowana z części marży handlowej. Dostawy są realizo- wane w dniu zamówienia przez pracowników firmy jak i osoby współpracujące w niepełnym wymiarze godzin. Aplikacja jest dostępna na platformach mobilnych Android i iOS oraz w serwisie www. Firma jest obecnie wyceniania na miliardy dolarów oraz została nazwana przez magazyn Forbes jako najbardziej obiecująca amerykańska firma. Nextbike Niemiecka sieć bezobsługowych wypożyczalni rowerów, działająca w 14 krajach, dysponująca 17 tys. rowerów. W Polsce firma jest operatorem systemów bezob- sługowych wypożyczalni rowerów miejskich w 10 miastach, posiada 8099 rowe- rów i 712 stacje (stan na sierpień 2016 r.), z czego największą liczbę dostępnych rowerów (ponad 2000) oferuje system w Warszawie o nazwie Veturilo, oznacza- jącą w języku esperanto „pojazd, środek transportu”. Nazwa systemu w Warsza- wie została wybrana w internetowym głosowaniu na stronach ZTM. Iparkomat.pl Serwis pozwala zarejestrować miejsce parkingowe lub garaż do wynajęcia poda- jąc godziny, w jakich można z niego korzystać. Z drugiej strony pozwala osobom szukającym stałego miejsca parkingowego znaleźć osobę, która chce udostęp- nić miejsce parkingowe. Miejsca postojowe, które można znaleźć w serwisie by- wają nawet o połowę tańsze, niż opłaty w strefie płatnego parkowania, a do tego są czę- sto zadaszone i ogrzewane. Z drugiej strony generują ich Oferta specjalna dla czytelników Raportu Rejestrując miejsce parkingowe się podaj z polu „inne” kod „RaportEW”, aby otrzymać  50% zniżki w prowizjach przez okres 12 miesięcy od zarejestrowania ogłoszenia.
STRONA 28 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  właścicielom nawet kilkaset złotych dodatkowego przy- chodu za miejsce postojowe w czasie, gdy nie jest ono przez nich używane. Getmyboat.com Powstały w 2013 r. serwis łączący osoby posiadające łódki, jachty, jet ski, kata- marany, motorówki, czy nawet kajaki i inny sprzęt pływający z osobami, które chcą wynająć taki sprzęt na kilka godzin lub dni. W ofercie portalu jest ponad 60 tys. jednostek w 169 krajach. Część ofert dotyczy wynajmu samego sprzętu, a część to oferty razem z obsługą. Firma łączy również profesjonalne wypoży- czalnie sprzętu wodnego oraz pomaga w organizacji atrakcji dodatkowych, jak np. nurkowanie. Audi unite Firma Samochodowa Audi testuje kilka projektów w obszarze współdzielenia samochodów. Testowana obecnie w Sztokholmie usługa Audi Unite23 umożli- wia wynajęcie dowolnego Audi wspólnie z kilkoma osobami, które używają sa- mochodu w różnych porach, a Audi dodatkowo zajmuje się obsługą samochodu i pomaga w dzieleniu kosztów. Drugi projekt o nazwie Audi on Demand24 jest testowany w San Francisco i polega na tym, że po zamówieniu wybranego mo- delu Audi na okres od 1 do 28 dni jest on dostarczany przez pracownika firmy we wskazane miejsce, a po zakończeniu usługi odbierany. 23  https://www.audiunite.com/se/service/en_unite.html 24 https://www.audiusa.com/newsroom/news/press-releases/2015/04/audi-launches- innovative-mobility-program--audi-on-demand- Korzystając z parkingu do 31 grudnia 2016 r. na okres co najmniej 30 dni podaj z polu „inne” kod „RaportEW”, aby otrzymać 10% na pierwsze 30 dni trwania umowy.
STRONA 29 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Niniejszy dział obejmuje zarówno usługi noclegowe jak i udostępnianie przestrzeni biurowych, a nie budowę, finansowanie, czy obrót nieruchomościami. Ekonomia współpracy pojawiła się w branży noclegowej po II Woj- nie Światowej wraz z serwisami umożliwiającymi wy- mianę domów między dwiema rodzinami na wakacje (np. Servas Open Doors). Już w latach siedemdziesiątych powstał ruch couchsurfingowy, gdzie ludzie umawiali się na nieodpłatny nocleg na kilka dni, dzięki czemu użycza- jący przestrzeń mogli poznać nowych, ciekawych ludzi, a podróżujący oszczędzali koszty noclegu i poznawali lokalnych mieszkańców. Największy rozwój usług noc- legowych w modelu ekonomii współpracy przyniosło powstanie portalu Airbnb w 2008 roku. Airbnb, który zapoczątkował nowy model biznesowy i jest obecnie największym serwisem, w którym oferowane są głów- NIERUCHOMOŚCI W ramach branży noclegowej można wyróżnić trzy główne modele biznesowe stosowane przez różne, temu dedykowane platformy: • Gość pokrywa opłatę manipulacyjną i opłatę za nocleg w momencie dokonywania płatności. • Najemca płaci procent od kwoty wynajmu (zwykle od 5% do 15%). Portal może obniżać stawki, gdy rośnie stopień obłożenia lokalu. • Najemca ponosi opłatę stałą, zwykle roczną, za możliwość zamieszczenia oferty. Od strony najemców wyróżniamy trzy główne motywacje do wynajmowania nieruchomości: • Osoby, które okazjonalnie mają do dyspozycji wolne lokum, np. w wakacje, przeprowadzają się na działkę. • Osoby, które w wyniku wyprowadzenia się dzieci, otrzymania spadku lub też zakupu innego mieszkania decydują się na wynajem określonej nieruchomości lub jej części. • Osoby, które rozbudowują swoją nieruchomość, kupują nową lub wręcz wynajmują długoterminowo od osoby trzeciej, z myślą o świadczeniu usługi najmu krótkoterminowego.
STRONA 30 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  nie krótkoterminowe pobyty u najemców, dla których jest to dodatkowe źródło utrzymania. Wzrost popularności najmu krótkoterminowego powięk- szył popyt na usługi opieki nad nieruchomościami (np. GuestHop, Guesty, HostTonight, Pillow, TurnKey, Vacation Rentals) od utrzymania nieruchomości w porządku i za- rządzania kluczami, aż po całkowite zarządzanie nieru- chomością łącznie z optymalizacją cen najmu w zamian za opłatę od jednego klienta lub procent od miesięcznej sumy najmu. Oddzielną kategorią są portale rekomendacyjne, na któ- rych można poznać opinie innych użytkowników i znaleźć dodatkowe informacje na temat różnych destynacji tury- stycznych (np. Holidaycheck). Wg szacunków25 , pomiędzy wrześniem 2014 r., a sierp- niem 2015 r. branża hotelarska straciła ok. 450 mln USD obrotu na rzecz samego portalu Airbnb. Powodów takiej sytuacji jest wiele, często od 20% do 50% niższe stawki za nocleg w porównaniu z hotelami26 , niższe koszty zarówno inwestycyjne (nieruchomość i aranżacja) jak i subiek- tywne koszty pracy (właściciel sam sprząta lokal zamiast zapłacić za usługę sprzątania). Poza przewagą kosztową portale noclegowe mogą zaoferować różnorodność na niespotykaną skalę: od np. rajskiej wyspy, przez zamek, igloo, mieszkanie z dowolnym widokiem, aż po pokój na kolejce linowej27 . Co więcej portale te mogą rozwijać się z niemożliwym do osiągnięcia dla sieci hotelów tempie, gdyż nie oczekują standaryzacji usługi, ale wymagają do- brej obsługi klientów. Dlatego bardzo ważną rolę pełnią systemy reputacyjne, dzięki którym portale mogą podej- mować decyzje o usunięciu tych lokalizacji, które nie speł- niają założeń obsługi klienta. System ocen ma również dodatkową funkcję – pozwala lepiej dopasowywać oferty do klientów. Rozwój branży będzie miał zarówno negatywny wpływ na ceny mieszkań i zatrudnienie w branży hotelarskiej np. poprzezwzrostcennajmudługoterminowego,zwolnienia w branży hotelarskiej, ale również pozytywny, polegający na udostępnieniu milionom ludzi dodatkowego źródła za- robków oraz budowaniu kapitału społecznego poprzez 25 http://www.hospitalitynet.org/news/4074708.html 26 http://priceonomics.com/hotels/ 27 http://distractify.com/trending/2015/07/26/airbnb-amazing- -places-to-stay-1197824169 naukę zaufania do obcych, potwierdzoną wieloma pozy- tywnymi doświadczeniami ludzi na całym świecie. Z kolei w obszarze najmu biurowego najbardziej popu- larny jest coworking, czyli powierzchnia biurowa, którą współdzieli wiele firm i osób pracujących jako freelance- rzy. Coworking rozwija się od kilku lat bardzo dynamicz- nie. Według badań Global Coworking Survey28 aż 87% przestrzeni coworkingowych notuje wzrost liczby wynaj- mujących – średnio o 50% w porównaniu do 2014 r. i 62% planuje ekspansję. Dlatego liczba przestrzeni coworkin- gowych na świecie będzie rosnąć w najbliższych latach o 20% rocznie29 . Dodatkowo popularyzują się inne zjawi- ska, takie jak wynajmowanie wolnych stanowisk pracy i innych pomieszczeń (np. sal konferencyjnych w Myme- etingrooms.pl) na okres, gdy nie są one używane. Przy- kładem może być przekształcanie przestrzeni o małym obłożeniu w godzinach pracy na przestrzenie do pracy, aby wieczorem powracać do głównego modelu bizneso- wego (np. w kawiarnie – Coffice30 , restauracje - dojobali. org, kluby fitness). Czy wręcz niszowe obecnie zaprasza- nie osób do swojego domu w celu pracy z innymi, aby in- nego dnia pracować nad swoimi projektami w mieszkaniu u kogoś innego. Ciekawym trendem może być również cohousing i coli- ving, czyli długoterminowe wspólne dzielenie przestrzeni mieszkalnej. Nie jest to nic nowego jako, że obecnie np. pralnie czy siłownie często są wspólnie wykorzysty- wane przez sąsiadów. Współdzielenie może jednak pójść znacznie dalej i dotyczyć przestrzeni do spędzania wol- nego czasu, wspólnej dużej kuchni, jadalni czy wspólnego dużego pokoju. Z pewnością jest to ciekawy trend, a firmy takie jak WeWork wraz z inicjatywami WeLive pokazują, że ma on potencjał na przyszłość.31 28  http://www.deskmag.com/en/2016-forecast-global-cowor- king-survey-results 29 https://dl.dropboxusercontent.com/u/64387613/Cowor- king%20Survey%20Results/Slides%202016%20Coworking%20 Forecast.pdf 30  http://www.stuff.co.nz/life-style/food-wine/10234828/Cof- fice-is-a-growing-work-trend 31 https://www.fastcompany.com/3057415/most-innovative- -companies/adam-neumanns-16-billion-neo-utopian-play-to- turn-wework-into-wewo
STRONA 31 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Airbnb Najbardziej popularny portal noclegowy założony w 2008 r. z siedzibą główną w San Francisco. Umożliwia publikowanie ofert miejsc noclegowych takich jak pokój, mieszka- nie, dom, czy nawet jacht przez indywidualnych właścicieli. Portal działa w ponad 34 tys. miast, 191 państwach i oferuje 1,5 mln miejsc noclegowych dla ponad 60 mln użytkow- ników. Przychody firmy za 2015 rok to ponad 2,4 miliarda USD. Firma jest wyceniana na 24 miliardy USD, więcej niż Marriott International. Airbnb nie narzuca żadnych stan- dardów najemcom, ale pomaga im w zwiększeniu atrakcyjności miejsca i jakości usługi oraz oferuje ubezpieczenie majątku najemcy do kwoty 1 mln USD. Po za tym prowadzi 24-godzinną pomoc w nagłych przypadkach, weryfikuje obie strony transakcji (połącze- nie z profilem w mediach społecznościowych, weryfikacja dokumentu tożsamości, jak również komunikacja mailowa i telefoniczna). W Polsce serwis rozpoczął dzielność jesie- nią 2012 r., co było związane z mistrzostwami w piłce nożnej Euro 2012. HomeAway Założona w Austin, w Texasie, w 2005 r. firma początkowo oferowała usługę polegającą na umożliwianiu wystawiania oferty swojego domu lub mieszkania na wynajem za roczną opłatą. W 2013 r. firma zmieniła model na oparty na wynikach, podobny do Airbnb, gdzie pobiera się procent od transakcji (ang. performance based). W 2014 r. portal oferował 1 mln miejsc noclegowych w 190 krajach. Strona jest dostępna w 22 językach, w tym także w polskim. Od 2011 r. firma jest notowana na giełdzie. Pillow Firma na zachodnim wybrzeżu USA wspierająca właścicieli nieruchomości w zarządzaniu najmem krótkoterminowym poprzez portale typu Airbnb, HomeAway w zamian za udział w obrotach (ok. 15%). Skupia się w swoich działaniach na stworzeniu profilu danej nieru- chomości i umieszczaniu go w różnych, odpowiednich serwisach internetowych, zarzą- dzaniu cenami tak, aby optymalizować cenę i obłożenie w zależności od popytu na rynku, zapewnieniu obsługi zapytań od potencjalnych klientów, czy ich późniejszej realizacji (jak np. wydanie i odbiór kluczy, pomoc 24/7), sprzątaniu lokalu, a nawet zapewnieniu in- stalacji zamków elektronicznych. Firma oferuje nawet usługę gwarantowanego dochodu z nieruchomości32 . Couchsurfing Nazwa portalu pochodzi od zapoczątkowanego w 1977 r. ruchu zwanego couchsur- 32  http://www.sfgate.com/business/article/Pillow-lands-2-65-million-to-help-Airbnb-hosts-6025818. php Przykłady
STRONA 32 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  fingiem. Dużym impulsem w rozwoju couchsurfingu było powstanie w 2008 r. strony internetowej o nazwie Couchsurfing.org. Obecnie z tej taniej formy podróżowania korzysta rocznie ok. 4 mln osób, natomiast miejsca noclegowe oferuje ok. 400 tys. osób. Celem tego ruchu jest łączenie ze sobą ludzi z różnych kultur poprzez udostępnianie sobie darmowych noclegów na bardzo krótki okres (np. 1-3 dni) lub dotrzymywanie towarzystwa turystom połączonego z oprowadzaniem po mieście. Couchsurfing, a portale typu Airbnb różnią się podejściem. AirBnB jest nastawiony na zarabianie na posiadanych, wolnych miejscach noc- legowych, natomiast Couchsurfing polega na tym, aby spotykać ciekawych ludzi i spędzać z nimi czas. AIP – case study Fundacja Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości została powołana do życia 12 lat temu. Inkubatory AIP użyczają swoją osobowość prawną, a co za tym idzie NIP, REGON i wszystko to, co wiąże się z formalnie istniejącym podmiotem działalności gospodarczej. W praktyce oznacza to, że obecnie ponad 2000 osób w Polsce (a historycznie już ponad 10 000) korzysta ze wsparcia Inkubatorów AIP, aby testować swój pomysł na biznes pod parasolem ochron- nym fundacji. Dzięki temu nie muszą reje- strować się w urzę- dzie, ani ponosić stałych kosztów ZUSu od przedsię- biorcy – wszak przedsiębiorcą formalnie jest AIP. AIP posiada 54 biura na terenie całego kraju, które stanowią przestrzeń coworkingową, dostępną dla wszystkich firm tego ekosys- temu. WeWork Firma założona w 2010 r. przez Adama Neumanna jest uważana przez inwestorów za sieć biur coworkingowych o największym potencjale na świecie, gdyż ostatnia wycena przekro- czyła 16 mld USD. 55 tys. osób może korzystać z 77 biur, które firma wynajmuje od wła- ścicieli nieruchomości i dostosowuje do potrzeb biurowych. Poza miejscem do pracy, firma oferuje przesyłki kurierskie, oprogramowanie, księgowość, szkolenia, usługi recepcyjne i wiele innych. Dla wielu jest to jednak coś więcej, niż miejsce pracy, to środowisko pełne ciężko pracujących ludzi, którzy nawzajem motywują się do osiągania swoich celów. Firma idzie z tym dalej, gdyż chce zmienić sposób myślenia millenialsów33 o mieszkaniu zgod- nie z zasadą „dostęp jest lepszy od posiadania”. W tym duchu otworzono w Nowym Yorku pierwszą przestrzeń do colivingu pod nazwą WeLive – czyli wspólnego mieszkania. Firma planuje otworzyć 68 kolejnych takich przestrzeni w przeciągu dwóch kolejnych lat. Doce- lowo firma chce tworzyć całe przestrzenie mieszkalno-biurowe. 33  http://www.brief.pl/artykul,2501,milenials_cechy_pokolenia_y.html Oferta specjalna dla czytelników Raportu Przy podpisaniu umowy z AIP podaj kod zniżkowy „RaportEW”, aby otrzymać zniżkę 100 zł przy na pierwszy miesiąc inkubacji.
STRONA 33 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Business Link Działające od 5 lat nowoczesne miejsce pracy dostępne 24/7, w tym coworking i biura pry- watne na wynajem, sale spotkań na godziny oraz dostęp do specjalistycznej wiedzy, na- rzędzi online i sieci kontaktów z przedsiębiorcami z całej Polski. Miejsce pracy w otwartej przestrzeni biurowej można wynająć w cenie 500 zł miesięcznie i uprawnia to do korzy- stania ze wszystkich biur BL w Polsce. Salę spotkań można wynająć w cenie od 25 zł za godzinę. Businesslink jest obecny w 10 miastach w Polsce. Oferta specjalna dla czytelników Raportu Przy podpisaniu umowy z Business Link podaj kod zniżkowy „RaportEW”, aby otrzymać 50% zniżki na pierwszy miesiąc wynajmu biura.
STRONA 34 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Branża finansowa to branża, która wiąże się z inwe- stowaniem bądź pozyskiwaniem środków pieniężnych, a także z zapewnieniem odpowiedniego przepływu środków pieniężnych pomiędzy uczestnikami rynku, jak również z szeroko rozumianym zarządzaniem ryzykiem. Trudno opisać pełen wpływ ekonomii współpracy na branżę finansową, możemy jedynie do- mniemywać, że wpływ ten będzie bar- dzo duży. Proponujemy zatem skupić się na omówieniu najważniejszych modeli ekonomii współpracy w branży finanso- wej, a w dalszej kolejności prezentujemy szerszą perspektywę, która mamy na- dzieję da czytelnikowi możliwość wysu- nięcia samodzielnych wniosków o skali i zakresie oddziaływania ekonomii współpracy na przy- szłość branży finansowej. Warto również zaznaczyć, że tzw. fintech34 i insurtech35 często pokrywają się z ekono- mią współpracy, ale nie są to pojęcia tożsame. Crowdfunding to forma finansowania różnego rodzaju projektów przez społeczność, która jest lub zostanie wokół tych projektów zorganizowana. Przedsięwzięcie 34  https://en.wikipedia.org/wiki/Financial_technology 35  https://blog.wearesosure.com/what-is-insurtech- -94a84b177a37 jest w takim przypadku finansowane poprzez dużą liczbę drobnych, jednorazowych wpłat dokonywanych przez osoby zainteresowane projektem w przeciwień- stwie do finansowania przez jednego dużego inwestora. Zbiórki crowdfundingowe organizowane są zazwyczaj na platformie crowdfundingowej, czyli zasadniczo na stronie internetowej agregującej wiele projektów i zapewniającej infrastruk- turę techniczną, moduł płatności, ob- sługę prawną, promocję oraz przede wszystkim bezpieczeństwo zarówno dla osób zbierajacych pieniądze jak i osób wpłacających. Kampania crowdfundin- gowa, obejmuje zbiórkę crowdfundin- gową i całą kampanię marketingową na rzecz przekonania wystarczająco dużej liczby osób do wpłacenia wymaganej kwoty, zarówno przez rozpoczę- ciem zbiórki jak i w jej trakcie. Cel kampanii crowdfundin- gowej może być dowolny i jest on ograniczony jedynie przez prawo oraz specjalizację, a zatem akceptację danej platformy crowdfundingowej. Istnieje bardzo szeroki wachlarz specjalizacji platform crowdfundingowych, od ogólnych (np. Kickstarter, PolakPotrafi) do bardzo specjalistycznych (np. EnergyFunders, FaithLauncher). Są dwa główne rodzaje zbiórek: wszystko-albo-nic, w której musi zostać osiągnięta minimalna kwota zbiórki FINANSE
STRONA 35 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  w określonym czasie, aby pieniądze były wypłacone lub po prostu bierzesz-ile-zbierzesz, czyli niezależnie od osiągnięcia zakładanej kwoty, suma zebranych środków przekazywana jest pomysłodawcom.. Są cztery główne typy kampanii crowdfundingowych: • Nagrodowe lub też gratyfikacyjne, w których w zamian za konkretną wysokość wpłaty wspie- rający otrzymują określoną nagrodę np. próbkę produktu, usługę, nagrodę symboliczną lub też nagrodę luźno powiązaną z samym projektem. • Udziałowe, czyli takie w których w zamian za wpłatę otrzymuję się konkretny udział w przedsię- wzięciu. Istnieje również rodzaj kampanii „pseu- doudziałowych” opierających się na pożyczkach podporządkowanych, które pozostają pożyczką, lecz mają istotny element współuczestniczenia w ryzyku oraz zyskach. • Charytatywne, czyli takie gdzie otrzymuję się je- dynie i aż satysfakcję ze wsparcia danego projektu • Hybrydowe – jest to szeroka i bardzo ważna ka- tegoria z perspektywy długoterminowego roz- woju crowdfundingu. Hybrydowość może polegać na finansowaniu projektu przez jednego dużego inwestora oraz przez wielu mniejszych inwesto- rów na zasadach warunkowych. Przykładowo in- westor prywatny może zgodzić się na inwestycję w start-up na określonych warunkach pod wa- runkiem, że założyciele zbiorą wystarczającą ilość pieniędzy od społeczności udowadniając przy tym, że istnieje zapotrzebowanie na ich produkt w przypadku kampanii nagrodowej lub że jest wystarczająco wiele innych zainteresowanych in- westorów w przypadku kampanii udziałowej. Na takiej samej zasadzie może również odbywać się pożyczka, która jest uzależniona od zebrania okre- ślonej kwoty od rodziny, sąsiadów i znajomych. Najpopularniejszym modelem biznesowym dla platform jest prowizja od projektów kończących się sukcesem i jest to zazwyczaj pomiędzy 5-10% zebranych śod- ków. Istnieje jednak wiele innych modeli biznesowych takich jak abonament, stała cena, usługi wokół kam- panii crowdfundingowych oraz prowizje od partnerów zewnętrznych. W Polsce z powodzeniem funkcjonuje już kilkanaście platform crowdfundingowych36 . Pożyczki P2P polegają na pośrednictwie w pożyczaniu pieniędzy pomiędzy użytkownikami, gdzie beneficjentami mogą być osoby prywatne lub firmy (np. Lending Club). Opiera się to na platformach do pożyczek P2P, które dokonują profesjonalnej weryfikacji potencjalnych pożyczko- biorców podobnej do procesu bankowego, a następnie umożliwiają dodanie ogłoszenia zawierającego kwotę, czas i cel pożyczki. Po drugiej stronie są inwestorzy, któ- rzy zazwyczaj na zasadach aukcji pożyczają pieniądze. Najważniejszymi elementami rozwoju pożyczek P2P jest stały rozwój odpowiedniego systemu weryfikacji i wiarygodności kredytowej oraz rozwój rynku wtórnego pożyczek, dzięki któremu inwestorzy mają możliwość upłynnienia zainwestowanych pieniędzy. Inną ważną i rozwijającą się kategorią jest bezpo- średnia wymiana walut między osobami prywatnymi i firmami, jak również na rynku walutowym (np. Trejdoo. com). Warto z pewnością wspomnieć również o proto- kole blockchain i opartych na nim walutach (np. Bitcoin). Najważniejszą przewagą protokołu blockchain jest re- latywnie niski koszt przy zapewnieniu bezpieczeństwa transakcji. Sprawia to, że technologia ta jest implemen- towana w wielu zastosowaniach. Więcej na ten temat w suplemencie „szeroka perspektywa na ekonomię współpracy”. Według szacunków firmy Massolution37 , rynek ekonomii współpracy w ramach branży finansowej w 2015 r. był warty 34,4 miliarda USD38 , z czego największą kategorią są pożyczki społecznościowe notujące 100% wzrostu rok do roku. Można jednak znaleźć szacunki mówiące o tym, że w samych Chinach pożyczki P2P w 2015 r. wyniosły 150 miliardów USD39 , a niektórzy deklarują, że w 2025 r. sam rynek pożyczek P2P może wynieść 1 billion USD40 . Niezwykle ciekawym obszarem rozwoju ekonomii współpracy są ubezpieczenia. Główny model opiera się 36 http://www.pi.gov.pl/parp/chapter_86197.asp?soid=793EC92A- 184A4685B42D671C25EE2AA4 37 http://reports.crowdsourcing.org/index.php?route=product/pro- duct&product_id=54 38 http://crowdexpert.com/crowdfunding-industry-statistics/ 39 http://www.crowdfundinsider.com/2016/01/79612-report- china-p2p-lending-topped-150-billion-in-2015/ 40 http://www.crowdfundinsider.com/2014/05/38631-foundation- capital-peer-peer-lending-goes-1-trillion/
STRONA 36 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  na wspólnym ubezpieczeniu grupy ludzi np. znajomymi, gdzie część składki np. 50% jest przeznaczone na od- dzielne konto, a 50% jest płacone ubezpieczycielowi. Po- krycie małych szkód jest wypłacane z oddzielnego konta i jest zarządzane przez grupę i dopiero kiedy szkoda jest duża to pokrywa ją ubezpieczyciel. W przypadku braku lub niskiej szkodowości pieniądze z oddzielnego konta są wypłacane z powrotem do ubezpieczonych. Najlepszym przykładem takich rozwiązań jest firma Friendsurance, jednak pojawia się coraz więcej startupów korzystają- cych z takiego modelu41 . Obecna skala ekonomii współ- pracy w branży finansowej, pomimo bardzo szybkiego wzrostu, nadal pozostaje mała w porównaniu do gigantycznych rynków w ramach branży finansowej. Warto zdawać sobie sprawę z ogromnej złożoności i wielu niuansów branży, które tworzą ogromną różnorodność modeli biznesowych i prze- strzeni optymalizacji. Kolejny ważny temat to kwestia ryzyka w branży finansowej. Usługi finansowe roz- wijały się historycznie właśnie wokół iden- tyfikowania, definiowania i przeciwdziałania ryzykom. W uproszczeniu chodzi o to, aby zapobiegać ryzyku i transferować je jeśli jest zbyt duże. Aby odnieść sukces, kluczowe są tu dwa powiązane ze sobą czynniki: jak najlepsza umiejętność kalkulacji czy też estymacji ryzyka oraz umiejętność po- zyskiwania i wyboru transakcji, gdzie stosunek opłaty (premii) do ryzyka jest jak najkorzystniejszy. Nie zawsze estymacje są właściwe, ale przy wielu transakcjach wy- starczy, że wystarczająco dobrze oceni się większość z nich, a cena za transfer ryzyka uwzględnia to jak czę- sto estymacje są błędne. Sukces polega na optymaliza- cji tych zależności oraz stworzeniu ekonomii skali, która obniża koszty estymacji i dotarcia jednocześnie zwięk- szając dokładność i efektywność. Jednym z kluczowych czynników wpływających na roz- wój usług finansowych był system wyniku kredytowego (ang. credit score) badający wiarygodność kredytową poprzez zbieranie danych o historii finansowej, a także 41 https://www.cbinsights.com/blog/insurance-tech-p2p-players/ osobistej danego człowieka42 , które upowszechniły się w latach 70. Działał on na zasadzie „czarnej skrzynki”43 , ale w ostatnich latach jest on jednym ze składników oceny ryzyka, stanowiących element bardziej zaawan- sowanych algorytmów (w tym machine learning) stwo- rzonych przez same banki na podstawie coraz większej ilości danych44 . Wsparcie oceny ryzyka będzie jednym z głównych motorów napędowych rozwoju branży fi- nansowej i to właśnie w tym aspekcie w długiej per- spektywie ekonomia współpracy odegra decydującą rolę w rozwoju usług finansowych. Punktem wyjścia jest rewolucja w branży finansowej związana z Big Data oraz machine learning, czyli zasadniczo sztuczną inteligen- cją. Przykładem skali tej rewolucji może być przypadek dużej amerykańskiej firmy ubezpieczeniowej Allstate. Korzystając z serwisu ekonomii współpracy do tworze- nia modeli matematycznych Kaggle, firma Allstate, udo- stępniając swoje dane, ogłosiła konkurs na stworzenie lepszego modelu ryzyka szkodowości z nagrodą 6000 USD45 . Wygrany był w stanie stworzyć o 340% lepszy model. Biorąc pod uwagę, że jest to drugi największy w Stanach Zjednoczonych ubezpieczyciel dla osób pry- watnych oraz przeciętną wartość zebranej składki do 42 http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/credit/more/ scores.html 43 https://www.amazon.com/Black-Box-Society-Algorithms-Infor- mation/dp/0674368274/ref=sr_1_1?s=books&ie=UTF8&qi- d=1470223080&sr=1-1&keywords=9780674368279 44 https://www.mainstreet.com/article/a-secret-history-of-credit- scores-who-determined-what-matters-and-why/page/3 45 http://money.usnews.com/money/business-economy/artic- les/2012/05/15/allstate-taps-the-crowd-to-predict-insurance- claims
STRONA 37 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  wypłat możemy się domyślać, że usprawnienia te były w stanie wygenerować dziesiątki, jeśli nie setki milionów dolarów oszczędności. W kontekście takich liczb i efek- tywności związanych z Big Data i machine learning cały obecny rynek ekonomii współpracy może wydawać się nie warty uwagi. Jednak firmy, które odkryły te i inne bardzo ważne trendy w branży finansowej, odkrywają również – jak to w tej branży bywa – że sukces jest za- leżny od szczegółów i niuansów46 . I to właśnie w związku z tym ekonomia współpracy może okazać się bardzo ważna, szczególnie w przypadku branży ubezpieczenio- wej. Pierwszym wątkiem są wysokiej jakości dane. Jest wiele innowacji związanych z modelowaniem danych, jednak fundamentalnie ważnym tematem jest to jakie dane w ogóle są do dyspozycji i jaka jest ich jakość. Jest to sprawa zasadnicza, która może decydować o dużych różnicach w trafności modeli. Takiego rzędu efektyw- ności z pewnością przełożą się na strukturalne zmiany całego rynku, co z kolei sprawi, że zyskowność będzie bardzo czuła na te modele i to właśnie ekonomia współ- pracy jest, a tym bardziej w przyszłości będzie, w sta- nie dostarczyć tych unikalnych wysokiej jakości danych. Związane są one przede wszystkim z rozwojem sys- temów ocen czy też systemów reputacyjnych. Bardzo wczesnymi przykładami, które mogą pobudzić wyobraź- nię mogą być firma Kabbage, która udziela pożyczek małym i średnim firmom m.in. analizując ich aktywność w internecie czy też dane z ebay’a oraz kenijska aplika- cja Tala analizująca ok. 10 tys. różnych źródeł danych do oceny pożyczkobiorców. Warto przede wszystkim zwró- cić uwagę jak zmiany te są w stanie diametralnie roz- szerzyć, spersonalizować i zoptymalizować cały rynek produktów finansowych. 46 http://www.mckinsey.com/business-functions/risk/our-insi- ghts/the-future-of-bank-risk-management Drugim aspektem jest sposób dystrybucji, który oma- wiamy na przykładzie ubezpieczeń. Era indywidualnych ubezpieczeń może się skończyć szybciej niż się wydaje, a głównym kanałem dystrybucji mogą być platformy ekonomii współpracy w ramach, których będą ubezpie- czane samochód, dom i jakiekolwiek inne wartościowe przedmioty. Przede wszystkim nastąpi w ten sposób drastyczna zmiana w definiowaniu tego co de facto jest ubezpieczane, a ubezpieczenia będą bardzo wąsko zdefiniowane, niskie i automatycznie naliczane poprzez platformę. Przykładowo może być to ubezpieczenie konkretnej wiertarki od konkretnej osoby dla innej kon- kretnej osoby, czy też konkretna trasa samochodem przejechana przez konkretną osobę. Z racji rozwoju technologii nie będzie to stanowiło żadnego problemu transakcyjnego, a głównym partnerem będą właśnie platformy ekonomii współ- pracy. Warto zwrócić również uwagę, że obydwa wątki – modelowania danych i dystrybucji – łączą się bardzo ściśle. Przy ekonomii współpracy, czyli rozproszonym systemie organizacji i dystrybucji, powstają potencjalnie bardzo duże ryzyka i koszty transakcyjne, które są coraz efektywniej za- rządzane. Kluczową rolę odgrywa tutaj system reputa- cyjny. Prowadzi to do konkluzji, że dane i zaawansowane modele rządzą de facto głównym mechanizmem usta- lania cen w ekonomii współpracy, a to z kolei sugeruje, że ich efektywne ustalanie i efekt pozytywnej lub nega- tywnej selekcji z tym związany będzie z czasem coraz ważniejszym, aż wreszcie fundamentalnym źródłem przewagi konkurencyjnej dla serwisów ekonomii współ- pracy. Zatem jest to fundamentalna szansa dla wielu firm z branży finansowej (szczególnie firm ubezpiecze- niowych), które mają potencjał stać się bardzo istotnym elementem całego ekosystemu ekonomii współpracy. Bardziej zainteresowanych zachęcamy do zapoznania się z suplementem „szeroka perspektywa na ekonomię współpracy”. „Technologia Blockchain otworzyła świat Internetu na zupełnie nowe możliwości, pozwalając jednocześnie zaoszczędzić czas i pieniądze”. Maciej Ziółkowski, Coinfirm
STRONA 38 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Przykłady Polak Potrafi.pl PolakPotrafi.pl to największy w Polsce portal finansowania społecznościowego, w którym obowiązuje zasada „wszystko, albo nic”, czyli w momencie, gdy projekt nie zdobędzie założonej wcześniej kwoty potrzebnej do jego powodzenia, pienią- dze są zwracane wpłacającym. Serwis został uruchomiony 15 marca 2011 r. i w czasie swojego działania pomógł zgromadzić już ok. 14 mln złotych, które wpłacone zostały przez ponad 140 tys. użytkowników. Od momentu startu portalu uru- chomiono ponad 2502 projek- tów, z czego 1185 (47,4%) zakończyło się sukcesem. Średnia kwota wpłaty na prze- strzeni 5 lat wynosi ok. 100 zł. W samym 2015 r. prawie 50 tys. osób wpłaciło ok. 4,8 mln zł. Sukcesem zakończyło się 356 projektów. Naj- większy projekt nazywa się „WSTĘGA PAMIĘCI” POMNIK AK W KRAKOWIE” i zo- stał sfinansowany przez prawie 1600 osób za kwotę 385 tys. zł47 . Trejdoo.com Igoria Trade S.A. została założona w 2011 r. przez zespół ekspertów bankowych w Warszawie i jest notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych na rynku New- Connect, a także nadzorowana przez Komisję Nadzoru Finansowego. Platforma oferuje m.in. społecznościową wymianę walut, przelewy kra- jowe i zagraniczne, rachunek powierniczy Escrow oraz karty płatnicze. 47 https://polakpotrafi.pl/projekt/pomnik Oferta specjalna dla czytelników Raportu Zamawiając kampanię crowdfundingową powołaj się na Raport Ekonomia Współpracy, aby otrzymać darmowe konsultacje (o wartości 2000 zł) obejmujące przygotowanie kampanii crowdfundingowej. Oferta specjalna dla czytelników Raportu Pierwsze 40 osób, które zarejestrują się z poniższego linku otrzymają karty walutowe gratis w EUR, USD, GBP lub PLN. Karta jest ważna do lata 2018 r. – w trakcie nie ma opłat za ”wydanie”. https://trejdoo.com//Default.aspx?PageId=362&TokenPartner=8ae1b174f4
STRONA 39 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Kickstarter Jedna z najbardziej popularnych platform crowdfundingowych na świecie powstała w 2009 r. roku w USA. Po uruchomieniu kampanii, zbieranie środków na projekt trwaja przez 30 dni. Bardzo często w zamian stają się pierwszymi klientami. Do maja 2016 r. zostało sfinansowanych 105 tys. projektów na łączną kwotę ponad 2,3 miliarda dolarów. 36% projektów kończy się zebraniem potrzebnej kwoty. Kokos Polski serwis społecznościowych pożyczek oraz społecznościowej wymiany walut P2P. Użytkownicy serwisu mogą udzielać sobie nawzajem pożyczek i ustalać in- dywidualne oprocentowanie. Średni zysk z inwestycji – jak podaje serwis - wynosi 17,1% w skali roku. Dodatkowo, w serwisie Kokos.pl można również wymieniać waluty obce po indywidualnie negocjowanych kursach, również w modelu P2P. Od początku istnienia serwisu udzielono ponad 120 tys. pożyczek na łączną kwotę ponad 137 milionów złotych (dane z czerwca 2016 r.). Lending Club Serwis pożyczek społecznościowych założony w 2006 r. w San Francisco. Pod ko- niec 2015 r. udzielono pożyczek na łączną kwotę 15,98 miliarda dolarów. Dzięki wymianie P2P oferta serwisu jest średnio o 35% bardziej korzystna, niż tradycyjna oferta bankowa. Crowdcube Największy na świecie serwis crowdfundingu udziałowego zwanego również equ- ity crowdfunding. Zasada działania jest taka sama jak w przypadku innych ser- wisów crowdfundingowych, takich jak PolakPotrafi i Kickstarter. Główna różnica polega na tym, że użytkownicy, którzy wspierają dany projekt otrzymują w zamian udziały w nowo powstałej spółce lub istniejącym przedsięwzięciu. W serwisie za- rejestrowanych jest ponad 297 870 inwestorów, którzy do tej pory zainwestowali ponad 161 milionów funtów brytyjskich w zamian za udziały w 397 przedsięwzię- ciach biznesowych. Beesfund Polska platforma crowdfundingu udziałowego oraz finansowania społecznościo- wego umożliwiająca autorom projektów pozyskanie kapitału od internautów. W zamian użytkownicy platformy stają się współuczestnikami, komentatorami i każdorazowo otrzymują unikalne bonusy za wsparcie przedsięwzięcia w postaci akcji lub przyszłych produktów i usług. W Polsce przepisy pozwalają na organizo- wanie tego typu emisji w wysokości do 100 tys. euro. Serwis przeprowadził już 7 emisji na łączną kwotę 1,7 miliona złotych (dane z czerwca 2016 r.).
STRONA 40 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Kiva Założona w 2005 r. w USA organizacja pozarządowa pozwalająca ludziom z całego świata udzielać nieoprocentowanych mikrokredytów (od 25 USD) drobnym przed- siębiorcom i indywidualnym osobom. Kiva działa poprzez partnerów lokalnych, którzy weryfikują osoby ubiegające się o pożyczkę, przekazują kwoty udzielonych pożyczek pożyczkodawcom i wpłacają do Kiva spłacone raty. Kiva pośredniczyła w udzieleniu pożyczek na ponad 800 mln USD od ponad 1 mln pożyczkodawców, przy bardzo wysokiej stopie spłat (98%). W 2011 r. wypuszczono platformę Kiva- Zip.org pozwalającą na bezpośrednie pożyczki z możliwością bezpośredniej komu- nikacji pożyczkobiorców i pożyczkodawców, którzy często stają się ambasadorami dla wspieranej firmy wśród swoich znajomych. Tala Firma powstała w Kenii w 2014 r. udzielająca krótkoterminowych (miesięcznych) kredytów poprzez aplikację mobilną w maksymalnej wysokości 500 USD. Po- życzka jest udzielana na podstawie wypełnionego kwestionariusza i weryfikacji innych dostępnych danych (np. płatności mobilnych). Około 90% kredytów jest spłacana, a 95% klientów bierze drugą pożyczkę po spłacie pierwszej. Mimo wy- sokiego oprocentowania (ponad 10%) z usług firmy skorzystało już ponad 75 tys. klientów48 49 . Friendsurance Portal powstały w Niemczech w 2011 r. oferujący usługi w obszarze ubezpie- czeń P2P. Umożliwia grupie znajomych i członków rodziny ubezpieczyć się (każdy posiada własną polisę), ale każdy wpłaca część kwoty na wspólne „konto” danej grupy, z którego pokrywane są wkłady własne w przypadku poniesienia szkody. Jeśli nikt z grupy nie będzie korzystać z wypłaty, wtedy całość wkładów (poza główną kwotą ubezpieczenia) będzie wypłacana na koniec okresu członkom grupy. Koszty takiego ubezpieczenia są niższe dla wszystkich, gdyż w grupie znajomych będzie mniej przypadków wyłudzenia ubezpieczenia, rzadziej zgłaszane są drobne szkody, a dodatkowo znajomi zapraszają do grupy nowe osoby, przez co przyno- szą dodatkową sprzedaż50 . RealtyMogule Uruchomiony w 2013 r. crowdfundingowy rynek dla inwestycji w nieruchomo- ści biurowe, przemysłowe, mieszkalne, magazynowe itp., który łączy osoby, firmy i fundusze chcące pożyczyć lub zainwestować w nieruchomości z ich wła- ścicielami. Ponad 80 tys. inwestorów do tej pory pożyczyło lub zainwestowało 48  http://www.hapakenya.com/2016/05/17/mobile-loans-service-mkopo-rahisi-rebrands- to-tala-in-kenya/ 49  http://www.techweez.com/2016/05/17/mkopo-rahisi-is-now-tala/ 50 http://www.economist.com/blogs/schumpeter/2012/06/peer-peer-insurance
STRONA 41 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  ponad 200 mln USD w 350 nieruchomości o wartości rynkowej ponad 800 mln USD. Inwestycja polega na objęciu udziałów w firmie, która następnie inwestuje w nieruchomości. Firma pobiera 1-2% opłaty za zarządzanie w zależności od za- inwestowanego kapitału i w zamian za to gromadzi ekspertów od wyszukiwania okazji inwestycyjnych i zarządzania kapitałem. Minimalne zaangażowanie wynosi 2500 USD. Energyfunders 85% nowych miejsc wydobywanie nośników energii w USA odkrywane jest przez małe firmy (do 15 pracowników)51 . Firma Energyfunders zapewnia wsparcie ka- pitałowe na otwieranie małych, nowych odwiertów naftowych i gazowych (ok. 1 mln USD), co jest za małą inwestycją dla gigantów branży naftowej52 . Małe firmy mają specjalistów od poszukiwania dobrych lokalizacji do wydobycia, ale nie mają specjalistów od pozyskiwania kapitału. Rozdrobniony rynek daje wysokie zwroty z kapitału, ale dla osoby nie znającej specyfiki oznacza duże ryzyko. Firma zbiera kapitał od drobnych inwestorów (minimalna inwestycja to 5000 USD) i inwestuje pieniądze w małe firmy naftowe. Na platformie online można zapoznać się z każdą inwestycją przed podjęciem decyzji. Firma akceptuje również inwestycje w krypto- walutach typu Bitcoin53 . 51  https://www.energyfunders.com/about-us/ 52 https://www.youtube.com/watch?v=JoOVHt0_t48 53  https://www.reddit.com/r/Bitcoin/comments/2a43pb/energyfunderscom_officially_accepts_ bitcoin_for/
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016
Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016

Empfohlen

Presentation on Inflation in Bangladesh by Monir Hossen.pptx
Presentation on Inflation in Bangladesh by Monir Hossen.pptxPresentation on Inflation in Bangladesh by Monir Hossen.pptx
Presentation on Inflation in Bangladesh by Monir Hossen.pptx
Monir Hossen
 
NFL fans audience by GWi
NFL fans audience by GWiNFL fans audience by GWi
NFL fans audience by GWi
Alan Martínez
 
Space Invaders Berlin
Space Invaders BerlinSpace Invaders Berlin
Space Invaders Berlin
Prénom RVLEB
 
(Współ)dziel i rządź!
(Współ)dziel i rządź!(Współ)dziel i rządź!
(Współ)dziel i rządź!
PwC Polska
 
Jak korporacje uczestniczą w trendzie ekonomii współpracy?
Jak korporacje uczestniczą w trendzie ekonomii współpracy?Jak korporacje uczestniczą w trendzie ekonomii współpracy?
Jak korporacje uczestniczą w trendzie ekonomii współpracy?
Pitted Cherries
 
Rewolucja socjalna prezentacja
Rewolucja socjalna prezentacjaRewolucja socjalna prezentacja
Rewolucja socjalna prezentacja
Lukas S. Zgiep Ph.D.
 
Ekonomia współpracy kolejny etap biznesu i społeczeństwa
Ekonomia współpracy kolejny etap biznesu i społeczeństwaEkonomia współpracy kolejny etap biznesu i społeczeństwa
Ekonomia współpracy kolejny etap biznesu i społeczeństwa
Dawid Sokolowski
 
Ekonomia współpracy a biznes
Ekonomia współpracy a biznesEkonomia współpracy a biznes
Ekonomia współpracy a biznes
Pitted Cherries
 

Empfohlen

Presentation on Inflation in Bangladesh by Monir Hossen.pptx
Presentation on Inflation in Bangladesh by Monir Hossen.pptxPresentation on Inflation in Bangladesh by Monir Hossen.pptx
Presentation on Inflation in Bangladesh by Monir Hossen.pptx
Monir Hossen
 
NFL fans audience by GWi
NFL fans audience by GWiNFL fans audience by GWi
NFL fans audience by GWi
Alan Martínez
 
Space Invaders Berlin
Space Invaders BerlinSpace Invaders Berlin
Space Invaders Berlin
Prénom RVLEB
 
(Współ)dziel i rządź!
(Współ)dziel i rządź!(Współ)dziel i rządź!
(Współ)dziel i rządź!
PwC Polska
 
Jak korporacje uczestniczą w trendzie ekonomii współpracy?
Jak korporacje uczestniczą w trendzie ekonomii współpracy?Jak korporacje uczestniczą w trendzie ekonomii współpracy?
Jak korporacje uczestniczą w trendzie ekonomii współpracy?
Pitted Cherries
 
Rewolucja socjalna prezentacja
Rewolucja socjalna prezentacjaRewolucja socjalna prezentacja
Rewolucja socjalna prezentacja
Lukas S. Zgiep Ph.D.
 
Ekonomia współpracy kolejny etap biznesu i społeczeństwa
Ekonomia współpracy kolejny etap biznesu i społeczeństwaEkonomia współpracy kolejny etap biznesu i społeczeństwa
Ekonomia współpracy kolejny etap biznesu i społeczeństwa
Dawid Sokolowski
 
Ekonomia współpracy a biznes
Ekonomia współpracy a biznesEkonomia współpracy a biznes
Ekonomia współpracy a biznes
Pitted Cherries
 
Sharing economy Ekonomia współdzielenia Lukasz Zgiep
Sharing economy Ekonomia współdzielenia Lukasz ZgiepSharing economy Ekonomia współdzielenia Lukasz Zgiep
Sharing economy Ekonomia współdzielenia Lukasz Zgiep
Lukas S. Zgiep Ph.D.
 
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
Feno
 
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
Feno
 
Design Thinking - Bootcamp
Design Thinking - BootcampDesign Thinking - Bootcamp
Design Thinking - Bootcamp
Jan Schmiedgen
 
How to Use Video to Nurture Leads through the Marketing Funnel
How to Use Video to Nurture Leads through the Marketing FunnelHow to Use Video to Nurture Leads through the Marketing Funnel
How to Use Video to Nurture Leads through the Marketing Funnel
Ellie Mirman
 
The role of Design Thinking
The role of Design ThinkingThe role of Design Thinking
The role of Design Thinking
Pieter Baert
 
How to Make Awesome SlideShares: Tips & Tricks
How to Make Awesome SlideShares: Tips & TricksHow to Make Awesome SlideShares: Tips & Tricks
How to Make Awesome SlideShares: Tips & Tricks
SlideShare
 
Getting Started With SlideShare
Getting Started With SlideShareGetting Started With SlideShare
Getting Started With SlideShare
SlideShare
 
Publicon podsumowanie 2014 i trendy 2015
Publicon podsumowanie 2014 i trendy 2015Publicon podsumowanie 2014 i trendy 2015
Publicon podsumowanie 2014 i trendy 2015
Szymon Sikorski
 
Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015
Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015
Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015
Agencja Publicon
 
Raport polskie startupy_2021
Raport polskie startupy_2021Raport polskie startupy_2021
Raport polskie startupy_2021
Wroclaw
 
Komunikacja firm i konsumentów w epoce cyfrowej – nowe technologie a wykorzys...
Komunikacja firm i konsumentów w epoce cyfrowej – nowe technologie a wykorzys...Komunikacja firm i konsumentów w epoce cyfrowej – nowe technologie a wykorzys...
Komunikacja firm i konsumentów w epoce cyfrowej – nowe technologie a wykorzys...
Aleksandra Polak
 
Oblicza kreatywności - przedsiębiorczość w sektorach kreatywnych
Oblicza kreatywności - przedsiębiorczość w sektorach kreatywnychOblicza kreatywności - przedsiębiorczość w sektorach kreatywnych
Oblicza kreatywności - przedsiębiorczość w sektorach kreatywnych
Jolanta Tkaczyk Ph.D.
 
Pomyśl o przyszłości - raport - dlaczego tyle zarabiamy
Pomyśl o przyszłości - raport - dlaczego tyle zarabiamyPomyśl o przyszłości - raport - dlaczego tyle zarabiamy
Pomyśl o przyszłości - raport - dlaczego tyle zarabiamy
Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości Loża Biznesu
 
Raport: Ekspertki w fintech
Raport: Ekspertki w fintechRaport: Ekspertki w fintech
Raport: Ekspertki w fintech
CEO Magazyn Polska
 
Naturalnie o biznesie / Andrzej Kowalczyk
Naturalnie o biznesie / Andrzej KowalczykNaturalnie o biznesie / Andrzej Kowalczyk
Naturalnie o biznesie / Andrzej Kowalczyk
Darmowe Ebooki
 
Model wspolpracy
Model wspolpracyModel wspolpracy
Model wspolpracy
Barka Foundation
 
O etyce w projektowaniu
O etyce w projektowaniuO etyce w projektowaniu
O etyce w projektowaniu
Stowarzyszenie Projektantów Form Przemysłowych
 
GEN Z RAPORT THEYPL UNIWERSYTET SWPS.pdf
GEN Z RAPORT THEYPL UNIWERSYTET SWPS.pdfGEN Z RAPORT THEYPL UNIWERSYTET SWPS.pdf
GEN Z RAPORT THEYPL UNIWERSYTET SWPS.pdf
agatadrynko
 
GenZ_o_sobie_raport_Theypl_Uniwersytet_SWPS.pdf
GenZ_o_sobie_raport_Theypl_Uniwersytet_SWPS.pdfGenZ_o_sobie_raport_Theypl_Uniwersytet_SWPS.pdf
GenZ_o_sobie_raport_Theypl_Uniwersytet_SWPS.pdf
Jacek Kotarbinski
 
XXI Warsztaty Strategiczne questus academy
XXI Warsztaty Strategiczne questus academyXXI Warsztaty Strategiczne questus academy
XXI Warsztaty Strategiczne questus academy
questus_polska
 
Ekonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwoju
Ekonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwojuEkonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwoju
Ekonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwoju
Jacek Kotarbinski
 

Weitere ähnliche Inhalte

Andere mochten auch

Andere mochten auch (8)

Sharing economy Ekonomia współdzielenia Lukasz Zgiep
Sharing economy Ekonomia współdzielenia Lukasz ZgiepSharing economy Ekonomia współdzielenia Lukasz Zgiep
Sharing economy Ekonomia współdzielenia Lukasz Zgiep
 
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
 
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
Millenialsi - jak zmieniają proces decyzyjny w marketingu?
 
Design Thinking - Bootcamp
Design Thinking - BootcampDesign Thinking - Bootcamp
Design Thinking - Bootcamp
 
How to Use Video to Nurture Leads through the Marketing Funnel
How to Use Video to Nurture Leads through the Marketing FunnelHow to Use Video to Nurture Leads through the Marketing Funnel
How to Use Video to Nurture Leads through the Marketing Funnel
 
The role of Design Thinking
The role of Design ThinkingThe role of Design Thinking
The role of Design Thinking
 
How to Make Awesome SlideShares: Tips & Tricks
How to Make Awesome SlideShares: Tips & TricksHow to Make Awesome SlideShares: Tips & Tricks
How to Make Awesome SlideShares: Tips & Tricks
 
Getting Started With SlideShare
Getting Started With SlideShareGetting Started With SlideShare
Getting Started With SlideShare
 

Ähnlich wie Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016

Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015
Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015
Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015
Agencja Publicon
 

Ähnlich wie Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016 (20)

Publicon podsumowanie 2014 i trendy 2015
Publicon podsumowanie 2014 i trendy 2015Publicon podsumowanie 2014 i trendy 2015
Publicon podsumowanie 2014 i trendy 2015
 
Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015
Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015
Podsumowanie roku 2014 - trendy 2015
 
Raport polskie startupy_2021
Raport polskie startupy_2021Raport polskie startupy_2021
Raport polskie startupy_2021
 
Komunikacja firm i konsumentów w epoce cyfrowej – nowe technologie a wykorzys...
Komunikacja firm i konsumentów w epoce cyfrowej – nowe technologie a wykorzys...Komunikacja firm i konsumentów w epoce cyfrowej – nowe technologie a wykorzys...
Komunikacja firm i konsumentów w epoce cyfrowej – nowe technologie a wykorzys...
 
Oblicza kreatywności - przedsiębiorczość w sektorach kreatywnych
Oblicza kreatywności - przedsiębiorczość w sektorach kreatywnychOblicza kreatywności - przedsiębiorczość w sektorach kreatywnych
Oblicza kreatywności - przedsiębiorczość w sektorach kreatywnych
 
Pomyśl o przyszłości - raport - dlaczego tyle zarabiamy
Pomyśl o przyszłości - raport - dlaczego tyle zarabiamyPomyśl o przyszłości - raport - dlaczego tyle zarabiamy
Pomyśl o przyszłości - raport - dlaczego tyle zarabiamy
 
Raport: Ekspertki w fintech
Raport: Ekspertki w fintechRaport: Ekspertki w fintech
Raport: Ekspertki w fintech
 
Naturalnie o biznesie / Andrzej Kowalczyk
Naturalnie o biznesie / Andrzej KowalczykNaturalnie o biznesie / Andrzej Kowalczyk
Naturalnie o biznesie / Andrzej Kowalczyk
 
Model wspolpracy
Model wspolpracyModel wspolpracy
Model wspolpracy
 
O etyce w projektowaniu
O etyce w projektowaniuO etyce w projektowaniu
O etyce w projektowaniu
 
GEN Z RAPORT THEYPL UNIWERSYTET SWPS.pdf
GEN Z RAPORT THEYPL UNIWERSYTET SWPS.pdfGEN Z RAPORT THEYPL UNIWERSYTET SWPS.pdf
GEN Z RAPORT THEYPL UNIWERSYTET SWPS.pdf
 
GenZ_o_sobie_raport_Theypl_Uniwersytet_SWPS.pdf
GenZ_o_sobie_raport_Theypl_Uniwersytet_SWPS.pdfGenZ_o_sobie_raport_Theypl_Uniwersytet_SWPS.pdf
GenZ_o_sobie_raport_Theypl_Uniwersytet_SWPS.pdf
 
XXI Warsztaty Strategiczne questus academy
XXI Warsztaty Strategiczne questus academyXXI Warsztaty Strategiczne questus academy
XXI Warsztaty Strategiczne questus academy
 
Ekonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwoju
Ekonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwojuEkonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwoju
Ekonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwoju
 
Ekonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwoju
Ekonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwojuEkonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwoju
Ekonomia, a rynkologia - nowy paradygmat czy syndrom innowacyjnego rozwoju
 
Nadużycia w sektorze finansowym
Nadużycia w sektorze finansowymNadużycia w sektorze finansowym
Nadużycia w sektorze finansowym
 
LAB Wrocław - prezentacja z Wroclove Design Festival
LAB Wrocław - prezentacja z Wroclove Design FestivalLAB Wrocław - prezentacja z Wroclove Design Festival
LAB Wrocław - prezentacja z Wroclove Design Festival
 
LAB Wrocław - prezentacja projektu
LAB Wrocław - prezentacja projektuLAB Wrocław - prezentacja projektu
LAB Wrocław - prezentacja projektu
 
Łączenie pokoleń w firmie
Łączenie pokoleń w firmieŁączenie pokoleń w firmie
Łączenie pokoleń w firmie
 
Data Scientist: the sexiest job of 21st century
Data Scientist: the sexiest job of 21st centuryData Scientist: the sexiest job of 21st century
Data Scientist: the sexiest job of 21st century
 

Raport Ekonomia Współpracy w Polsce 2016

  • 1.
  • 2.  Autorzy: Dawid Sokołowski Sebastian Starzyński prof. Bolesław Rok Łukasz Zgiep ISBN 978-83-945933-0-8 Partnerzy strategiczni:
  • 4. STRONA 4  STRONA 4 SPIS TREŚCI Od autorów  5 Od Deloitte  6 Wstęp  7 Ekonomia współpracy w pigułce  10 1. Krótka historia definiowania ekonomii współpracy  13 2. Obszary ekonomii współpracy  15 3. Granice ekonomii współpracy  17 4. Podział „branżowy”  19 • TRANSPORT  23 • NIERUCHOMOŚCI  29 • FINANSE  34 • ŻYWNOŚĆ   42 • EDUKACJA, WIEDZA, INNOWACJA  46 • PRACA (międzysektorowo)  52 • OTWARTA PRODUKCJA I PROJEKTOWANIE  58 • SPRZEDAŻ (retail)  63 • MEDIA (komunikacja)  68 Wprowadzenie i cele badania  75 • Metodologia  78 • Podstawy rozumienia ekonomii współpracy w Polsce  80 • Znajomość usług EW  81 • Charakterystyka korzystania z usług  82 • Korzystanie z poszczególnych serwisów  85 • Potencjał ekonomii współpracy w Polsce  87 • Świadomość zjawiska   88 • Zaufanie wśród polskich internautów  90 • Symbole statusu  94 • Polacy, a Amerykanie  97
  • 5. STRONA 5  Ekonomia współpracy to nadal kształtujące się zjawi- sko. Jest wiele sposobów na definiowanie i rozumienie jej, gdzie – w zależności od perspektywy – może być modelem ekonomicznym, modelem biznesowym, hy- brydowym modelem rynkowym, stylem życia, kulturą, czy narracją. A może być po prostu „interesującym tren- dem”, który (kto wie) możliwe, że za chwilę przeminie, choć równie prawdopodobne, że stanie się podstawową koncepcją porządkującą rozumienie globalnych prze- mian społecznych, ekonomicznych i kulturowych. Można definiować ją bardzo wąsko, a można doszuki- wać się jej w niemalże każdym przejawie życia społecz- nego i ekonomicznego. Czy nawet uznać, że nie istnieje w ogóle lub że dotyczy całej gospodarki – podważając w ogóle sens jej nazywania. Nawet sama nazwa „eko- nomia współpracy” nie jest powszechnie przyjętą nazwą do opisywania – wydawałoby się – najbardziej oczywi- stych jej przejawów . Raport, który Państwu przedstawiamy jest naszą bar- dzo subiektywną interpretacją. Oczywiście oparliśmy go o naszą pełną wiedzę, badania rynku, opinie wielu wpły- wowych praktyków i teoretyków, liczne opracowania, artykuły oraz dyskusje, które wydają się wspierać nasze tezy. Jednak nadal pozostaje to jedynie naszą perspek- tywą na rozumienie zmian w otaczającym nas świecie. Zachęcamy, aby wziąć z niej to, co najlepsze. Naszym celem jest zainspirowanie i sprowokowanie do myślenia. Jesteśmy otwarci na dyskusję i zmiany. Od autorów STRONA 5
  • 6. STRONA 6  Jest nam miło, że jako Deloitte, mogliśmy wesprzeć powstanie raportu dot. ekonomii współpracy w Polsce. Raportu, który nie zatrzymuje się jedynie na zarysowaniu mechanizmów tego zjawiska, ale dokonuje szczegółowej analizy dla kluczowych sektorów, w których już obecnie ekonomia współpracy jest widoczna. Opracowanie to jest także wyróżniające się dlatego, że łączy w sobie pasję i fascynację tym trendem autorów opracowania. Jako wieloletni partner biznesowy wielu firm w Polsce i regionie widzimy w ekonomii współpracy wyjątkową szansę. Choć niewątpliwe zmiany, które niesie ze sobą ten trend, mogą być wyzwaniem i powodować perturbacje zarówno na poziomie przedsiębiorstw jak i na poziomie całej gospodarki, to jednak wydaje się, że przyniesie on więcej korzyści niż strat. Zmiany sposobu funkcjonowania rynku powinny rodzić ciekawość i energię do poszukiwania nowych modeli biznesowych, dzięki którym będzie można wypracowywać nowe przewagi konkurencyjne. Od wielu lat zajmujemy się zagadnieniami zrównoważonego rozwoju polskiego biznesu i w tym kontekście widzimy istotną, pozytywną rolę,jakąmożeodegraćekonomiawspółpracy.Umożliwia ona generowanie, bazując na obecnych zasobach, zupełnie nowych usług i produktów, przyczyniając się do zrównoważonego rozwoju, wzbogacenia kapitału społecznego oraz oparcia wzrostu na idei gospodarki o obiegu zamkniętym. Od Deloitte Życzę udanej lektury, Irena Pichola Partner Sustainability Consulting Central Europe Deloitte
  • 7. STRONA 7  Żyjemy w ciekawych czasach. Zmiany jeszcze nigdy nie były tak dynamiczne, a świat tak nieprzewidywalny, jak dziś. Obserwując choćby część spośród wszystkich zmian technologicznych, politycznych, biznesowych, społecznych i kulturowych trudno nie odnieść wrażenia, że „w powietrzu wisi coś większego”. Stosunkowo łatwo zauważyćkryzysy„permanentnienakrawędzi”,októrych w mniejszym lub większym zakresie możemy usłyszeć w mediach. Mowa tu m.in. o kryzysach: bankowym, strefy Euro, Unii Europejskiej, uchodźców, zamachach terrorystycznych, kryzysie politycznym, czy związanym z nim kryzysie społecznym. Coraz więcej osób mówi o jeszcze głębszych proble- mach. Kryzysach napędzanych globalizacją, finansjaliza- cją, neoliberalizmem i związanymi z nimi nierównościami ekonomicznymi i prekaryzacją. Mówi się wręcz o kryzy- sie kapitalizmu. Inni – o kryzysie systemu monetarnego. Także o międzynarodowej fali populizmu, nacjonalizmu i ksenofobii, a z drugiej strony o dyktacie elit, fałszywych autorytetach i politycznej poprawności. Również spory ideologiczne dotyczące pojęć takich jak wolność, rów- ność, demokracja, sprawiedliwość, tolerancja, czy wol- ność słowa nigdy nie były aż tak rozpalone, a poglądy tak bardzo spolaryzowane. Coraz częściej w dyskusjach pojawia się wojna kultur; na wielu płaszczyznach: ide- ologicznej, religijnej, historycznej, politycznej, między- narodowej. Cały czas jesteśmy świadkami kryzysu środowiskowego – bynajmniej nie tylko pod względem globalnego ocieplenia i jego kolosalnych skutków, ale także pod względem skażenia środowiska i utraty bio- różnorodności. Jednocześnie jesteśmy świadkami rewolucji technolo- gicznych na niespotykaną dotąd skalę. Internet, techno- logie mobilne i automatyzacja masowo odmieniają to, jak zdobywamy informacje, komunikujemy się, podej- mujemy decyzje, pracujemy, uczymy się i to, jak robimy wiele innych rzeczy. Są to zmiany na gruncie osobistym i międzyludzkim, związane z nowymi stylami życia, do- świadczeniami i relacjami zarówno z bliskimi jak i szerzej – społeczeństwem. Technologie są również motorem zmian w bizne- sie: z jednej strony gigantyczne skoki w efektywności, a z drugiej drastyczne spadki marż i konieczność wy- boru nowej drogi, większa presja na indywidualizację oferty, potrzeba większej elastyczności i innowacyjno- ści, zmiana granic branż i ról zarówno wewnątrz firmy jak i względem rynku, czy też konkurencja przychodząca z niespodziewanych kierunków. Coraz więcej mówi się o sztucznej inteligencji, inter- fejsach konwersacyjnych, wirtualnej i rozszerzonej rzeczywistości, internecie rzeczy, Big Data, protokole blockchain, samochodach autonomicznych, czy inżynie- rii genetycznej i o tym jak te wszystkie technologie dia- metralnie zrewolucjonizują świat. Niby to wiemy, ale czy na pewno? Jeśli znamy dogłębnie chociaż jedno lub więcej z tych zjawisk, to także rozpo- znajemy, że pod tymi hasłami kryje się o wiele więcej, niż powszechnie się przyjmuje. Natomiast ich źró- dła i oddziaływanie mają charakter strukturalny, a nie przejściowy. Zmiany zachodzą nie tylko na bardzo wielu płaszczyznach, ale występują one równocześnie wza- jemnie się napędzając. Ekstremalnie trudno sobie to wyobrazić lub jest to wręcz niemożliwe. Przyszłość to obecnie niewiadoma. W dodatku większa, niż nam się do tej pory wydawało. To prawdziwie przerażające. Jak czuć się bezpiecznie Wstęp
  • 8. STRONA 8  i mieć kontrolę nad swoim losem? W poszukiwaniach sensu sięgamy po liczne opracowania i artykuły, roz- mawiamy i staramy się znaleźć ludzi, którzy znają od- powiedzi. W świecie kryzysu zaufania do autorytetów, które tylko pozornie znają odpowiedzi, wojny informa- cyjnej oraz świadomej i nieświadomej manipulacji coraz trudniej do tego sensu dotrzeć. Coraz trudniej czuć się bezpiecznie i mieć kontrolę nad swoim losem. To na- prawdę przerażające. Do tego stopnia przerażające, że może lepiej oszukiwać się, że zmiany te przyjdą wolniej i że nie będą nas dotyczyć, a etat, dom, lokata itp. nas zabezpieczą? Proponujemy zapoznać się z ekonomią współpracy. Nie chcemy udowadniać, że jest ona odpowiedzią na wszystkie wyzwania i problemy tego świata. Bo jest to bardzo dalekie od prawdy. Jesteśmy jednak przeko- nani, że rozumiejąc ekonomię współpracy, a zwłaszcza jej fundamentalne mechanizmy oraz trendy ją napędza- jące, możemy dzięki temu „połączyć kropki” i zobaczyć spójną historię za wieloma – wydawałoby się – niepołą- czonymi ze sobą zjawiskami. Ekonomia współpracy nie jest żadną sztywno zdefiniowaną dziedziną, modelem biznesowym, czy stylem życia. Jest raczej spójnym opi- sem wielu dziedzin, modeli biznesowych, trendów i sty- lów życia, które wydają się być luźno połączone, a jednak łączą je pewne fundamentalnie ważne jakości. Daje ona możliwość lepszego zrozumienia złożoności otacza- jącego nas świata, a co za tym idzie znalezienia w nim własnej unikalnej ścieżki. Raport, który Państwo czytacie, to przede wszystkim zebranie w jednym miejscu wielu rozproszonych dotąd informacji na temat ekonomii współpracy. Jest to wpro- wadzenie do ekonomii współpracy i wyjaśnienie, jak po- ruszać się w tym świecie wielu nowych pojęć. Naszym celem jest upowszechnienie samej koncepcji ekonomii współpracy i wsparcie w ten sposób rozwoju konkret- nych przedsięwzięć – zarówno obecnych jak i przyszłych. Gdzie tylko było to możliwe, staraliśmy się „połączyć kropki”. Jednak wiele informacji nadal jest ukrytych mię- dzy wierszami i zachęcamy do uważności. Dla osób „w temacie” i bardziej wnikliwych przygotowa- liśmy specjalny suplement do tego raportu pt. „Szeroka perspektywa na ekonomię współpracy”, gdzie w sposób syntezujący przedstawiamy wiele kluczowych koncepcji i perspektyw, które tym mocniej łączą ekonomię współ- pracy i wiele zjawisk w spójną całość. Mamy również prośbę, aby – co najmniej na czas lektury – odłożyć na bok dotychczasową wiedzę i przekonania na temat ekonomii współpracy. Jesteśmy przekonani, że nasze specyficzne ujęcie pokazuje ekonomię współ- pracy w pełniejszym świetle syntezując wiele perspek- tyw i omijając wiele zwyczajowych „ślepych uliczek”. O ile walor głębszego zrozumienia otaczającego nas świata uważamy za bardzo ważny, to niemniej doce- niamy walor praktyczny na „tu i teraz”. W raporcie znajdą Państwo krótkie, ale treściwe opisy „branżowe” oraz liczne przykłady przedsięwzięć ekonomii współpracy. Mało co przemawia do wyobraźni lepiej, niż konkretne opisy działających i odnoszących sukcesy przedsięwzięć ekonomii współpracy. Warto zastrzec, że nie aspirowali- śmy do ukazania pełnego obrazu danej branży, gdyż jest to zwyczajnie niemożliwe w tak krótkim tekście. Naszym celem było pokazanie krótkiej „zajawki” i paru ciekawo- stek. W kontekście całego raporty chcieliśmy pokazać szerokie spektrum ekonomii współpracy, jej różnorod- ność i skalę. Mamy nadzieję, że będzie to na wielu płasz- czyznach inspirujące i pouczające. Bardzo ważną i unikalną częścią raportu są badania ryn- kowe przeprowadzone przez ABR SESTA na próbie 1406 polskich internautów. Mamy wielką satysfakcję móc przedstawić Państwu te wyniki. Jest to pierwsze w Pol- sce tak rozbudowane i dokładne badanie dotyczące eko- nomii współpracy. Konstrukcja badania i staranne analizy segmentacyjne sprawiają, że mamy Państwu do przedstawienia wiele ciekawych wniosków i hipotez. Pozwala to dobrze zobaczyć, na jakim etapie jest ekono- mia współpracy w Polsce i mamy nadzieję, że badanie to stanie się ważnym punktem odniesienia dla wielu ludzi i podmiotów. WSTĘP
  • 9. STRONA 9  Przygotowaliśmy również rozszerzoną płatną, wersję raportu. Jest ona stworzona jako bogate źródło wiedzy, analiz i inspiracji – przede wszystkim dla osób będących motorami zmian w swoich organizacjach lub osób aspi- rujących do takiej roli, ale także dla osób, na których po prostu spoczywa odpowiedzialność odnajdowania wy- grywających strategii w szybko zmieniających się re- aliach. Naturalnie są to zarządy lub inne kluczowe osoby w firmie, jednak jesteśmy przekonani, że wersja rozsze- rzona może stać się również ważną inspiracją dla am- bitnych menadżerów, dla których będzie ona inspiracją i podłożem do zainicjowania przełomowych dla ich ka- riery projektów. Naturalnym adresatem płatnej, rozszerzonej wersji są również wszyscy, którzy obecnie działają w ekonomii współpracy lub rozważają wystartowanie z przedsię- wzięciem w tym obszarze. Jesteśmy przekonani, że bę- dzie on również niezwykle cenny dla kluczowych osób z sektora publicznego, wielu czołowych think tanków, doradców i szeroko rozumianych liderów biznesu i lide- rów myśli. W rozszerzonej, płatnej wersji raportu znajdą Państwo pełne wyniki badań i ich pogłębione analizy. Mogą stać się one kluczowymi danymi przy podejmowaniu decy- zji o ważnych projektach, ich zakresie i odpowiedniej priorytetyzacji. Mogą być również impulsem do nowych inicjatyw eksplorujących możliwości „wejścia”, a nawet transformacji w kierunku ekonomii współpracy. Poświęciliśmy również wiele uwagi na rozbicie bizne- sowych mechanizmów ekonomii współpracy na czyn- niki pierwsze, czyli przewagi konkurencyjne. Ekonomia współpracy to wręcz inna filozofia biznesowa zmienia- jąca dotychczasowe „zasady gry”. Mamy do czynienia z wieloma nowymi i kontrintuicyjnymi praktykami jak chociażby to, że zamiast centralizacji procesów i efektu skali, który jest podstawą biznesu, mamy do czynienia z rozproszeniem i efektem sieciowym. Wytłumaczenie różnic, a przede wszystkim biznesowej logiki za nimi idą- cej, to duże wyzwanie. Czytając niniejszy raport i suple- ment do niego znajdziecie Państwo wiele mocnych słów o radykalnej efektywności, rewolucyjności i ogromnym potencjale, co do których w zrozumiały sposób może pojawić się dystans. Jesteśmy przekonani, że najlepsze będzie oddanie tych ocen w Państwa ręce, a obszerna analiza przewag konkurencyjnych zawarta w rozszerzo- nej, płatnej wersji raportu posłuży temu wyjątkowo do- brze. Mamy nadzieję, że wszystkie te raporty porządkujące wiedzę na temat ekonomii współpracy i omawiające ją specyficznie w polskim kontekście, staną się waż- nym punktem odniesienia i że będą istotnym impulsem do rozwoju ekonomii współpracy w Polsce. Mamy na- dzieję, że na głębszym poziomie przyczynią się one rów- nież do lepszego zrozumienia otaczającego nas świata, a co za tym idzie, zwiększenia poczucia sensu, celowo- ści, a także zaufania i przynależności. To my tworzymy świat, w którym chcemy żyć, zatem zachęcamy Państwa do dzielenia się wrażeniami i aktywnej dyskusji o tezach tutaj zawartych. WSTĘP
  • 10. STRONA 10  Czy słyszeliście o Blalacar, Airbnb, Kickstarterze, Polak- Potrafi, Khan Academy lub innych podobnych serwisach? Jeśli tak, to jesteście wśród 92% polskich użytkowników internetu, którzy też się z nimi zetknęli. A jeśli korzystali- ście chociaż z jednego z nich, to należycie do grupy 42,8% badanych. Być może jesteście nawet w grupie 12,8% re- gularnych użytkowników (korzystających z ekonomii współpracy co najmniej raz na miesiąc). Chociaż o po- jęciu ekonomia współpracy słyszało już w Polsce 18,6% internautów1 , to prawdopodobnie tylko część z nich w pełni je rozumie. Jednak właśnie termin „ekonomia współpracy” opisuje najlepiej istotę wszystkich tych serwisów i zjawisk, które się za nimi lub pod nimi kryją. Ekonomia współpracy, to gospodarka zbudowana na rozproszonych sieciach połączonych ze sobą jednostek i społeczności, które w swoim działaniu zdecydowanie różnią się od scentralizowanych instytucji. Ekonomia współpracy transformuje to jak produkujemy, konsu- mujemy, finansujemy i uczymy się2 . W swojej esencji jest to zmiana modeli organizacyjnych i dystrybucyjnych, w których ludzie mogą bezpośrednio wymieniać się do- brami i usługami z pominięciem firm oraz pośredników. Jest to możliwe dzięki powszechnym technologiom in- ternetowym, które zapewniają w ten sposób radykalne 1   Badanie własne przeprowadzone w lutym 2016 roku przez ABR SESTA metodą CAWI na grupie 1406 osób. Szczegółowe wyniki dostępne w pełnej wersji raportu. 2   https://www.fastcoexist.com/3022028/the-sharing-economy- -lacks-a-shared-definition zwiększenie efektywności wykorzystywanych zasobów. W uproszczeniu można powiedzieć, że jest to zmiana modelu z „jeden-do-wielu” na model „wielu-do-wielu”. Najlepszym porównaniem są media. W mediach trady- cyjnych to media wytwarzają informacje, dystrybuują je, a ludzie są przede wszystkim odbiorcami – to jest wła- śnie „jeden-do-wielu”. Na tej samej zasadzie w „trady- cyjnym” biznesie firmy wytwarzają produkty i usługi, dystrybuują, a ludzie kupują i konsumują. W mediach społecznościowych media stają się sposobem organiza- cji, czy też platformą, gdzie to ludzie tworzą informacje, dystrybuują je i dodatkowo wchodzą ze sobą w interak- cje – to jest właśnie „wielu-do-wielu”. Właśnie na takiej samej zasadzie w ekonomii współpracy firmy stają się platformami/społecznościami/sposobami organizacji, dzięki którym to ludzie wytwarzają produkty i usługi, dystrybuują je i dodatkowo wchodzą ze sobą w inte- rakcję. Zacierają się tym samym granice pomiędzy pro- ducentami, a klientami. Społeczności stają się firmami, a firmy społecznościami. Fundamentalnie ważnym, a często mało zrozumianym aspektem ekonomii współpracy są tzw. systemy re- putacyjne. W swojej najprostszej formie jest to znana dla wielu ludzi wzajemna ocena od 1 do 5 gwiazdek, jednak systemy te stają się coraz bardziej złożone i są Ekonomia współpracy w pigułce „Zmiana modelu z jeden-do-wielu na model wielu-do-wielu”. „Społeczności stają się firmami, a firmy społecznościami”. Dawid Sokołowski 41,3% użytkowników internetu w Polsce korzysta, a 90,1% już kojarzy przynajmniej jedną z usług ekonomii współpracy.
  • 11. STRONA 11  doskonalone na wiele sposobów. Rozwiązują one pro- blem ryzyka oszustw i nadużyć, a przede wszystkim problem mechanizmu negatywnej selekcji, który mo- tywował coraz więcej oszustów, a zniechęcał ludzi uczciwych. Mechanizm pozytywnej selekcji systemów reputacyjnych premiuje uczciwość i coraz wyższą ja- kość, jednocześnie tworząc utrudnienia dla popełniania oszustw i redukując ich ilość. Mimo, że wydaje się to nie- oczywiste, to właśnie za systemami reputacyjnymi kryją się ogromne przewagi konkurencyjne ekonomii współ- pracy w długiej perspektywie. Do tego stopnia, że znane „zaufanie staje się nową walutą”4 może stać się dużo bardziej dosłowne, iż mogłoby się wydawać. Ekonomia współpracy to coś znacznie więcej, niż sze- roko znane „aplikacje” typu Uber, BlaBlaCar, czy Airbnb (które zresztą znacznie się od siebie różnią). Przejawy ekonomii współpracy dotyczą nie- malże wszystkich aspektów życia i są niezwykle różnorodne. Próby zdefiniowania i zrozumienia ekono- mii współpracy wymykają się stan- dardowym podziałom na branże, modele biznesowe, dziedziny, czy segmenty klientów. Trudno nawet jednoznacznie 3   http://ouishare.net/en/about/collaborative_economy 4   https://www.ted.com/talks/rachel_botsman_the_currency_of_ the_new_economy_is_trust?language=en określić jakie są dokładne granice, według których można stwierdzić, czy dane przedsięwzięcie jest czę- ścią ekonomii współpracy. Słusznie zauważa się, że gra- nice te są arbitralne, a ekonomia współpracy to w jakimś sensie „nic nowego”. Pojawia się przy tym wiele kontrowersji oraz cała gama nadziei i rozczarowań. Biorąc pod uwagę złożoność i róż- norodność ekonomii współpracy wydaje się nam, że dużo trafniejszym jest rozumienie jej w kategoriach spektrum, na którym dane przedsię- wzięcie jest bardziej lub mniej ekonomią współpracy. Idąc głębiej, można wręcz wyodrębnić podstawowe me- chanizmy i kategorie, które są miernikami różnych wy- miarów ekonomii współpracy. Zainteresowanych tym podejściem zachęcamy do zapoznania się z suplemen- tem „Szeroka perspektywa na ekonomię współpracy”, gdzie wraz z innymi wglądami przedstawiliśmy to do- kładniej. Ekonomia współpracy może być również traktowana jako zjawisko społeczne i kulturowe. Oczywiście byłoby nadużyciem traktowanie wszystkich korzystających z ekonomii współpracy jako jednorodną całość. Jed- nak bez wątpienia możemy mówić o pewnym zestawie cech, motywacji, wartości i postaw, które są popularne, a które intensyfikują się wraz z większym zaangażo- waniem w ekonomię współpracy. W kontekście relacji „Ekonomia współpracy jest definiowana jako inicjatywy oparte o horyzontalne sieci i partycypację społeczności. Jest zbudowana na »rozproszonej władzy i zaufaniu w ramach społeczności w przeciwieństwie do scentralizowanych instytucji« (Rachel Botsman), zacierając tym samym granicę pomiędzy producentem i konsumentem. Społeczności te wchodzą ze sobą w interakcję poprzez sieci online i platformy P2P, jak również we współdzielonych przestrzeniach, takich jak laboratoria fabrykacji (FabLaby) i przestrzenie coworkingowe.”3 OuiShare „Radykalne zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów z wykorzystaniem technologii”. Prof. Bolesław Rok Ta „rewolucja na miarę przeglądarki internetowej”, jak jest to określane przez „The Economist”, czy wielu poważnych biznesmenów oraz inwestorów, zaczęła się już parę lat temu i rozwija się w bardzo szybkim tempie. EKONOMIA WSPÓŁPRACY W PIGUŁCE
  • 12. STRONA 12  międzyludzkich są to otwartość i większa ufność do ludzi, chęć pomocy innym i dzielenia się. W kontekście środowiska naturalnego są to świadomość, że obecny system konsumpcyjny jest nadużywaniem i niepotrzeb- nym marnowaniem zasobów oraz chęć dokonywa- nia dobrych, świadomych wyborów. Kultura ekonomii współpracy wiąże się jednocześnie z aktywnością, do- świadczeniem, wysokimi oczekiwaniami i życiem w pełni. Wynika to po prostu z przedefiniowania kon- cepcji dobrobytu i jakości życia. Większą wagę zyskują unikalne doświadczenia, łatwość dostępu do zasobów („jeśli potrzebuję to mam”), a także relacje z ludźmi i po- czucie przynależności. Jest wiele czynników, które mają wpływ na kształto- wanie się takich postaw i wartości. W zdecydowanej większości nie są one, ani tak silne i jednoznaczne, ani nawet wyrażone, jednak bez wątpienia są one bardziej widoczne w porównaniu ze statystycznym obywatelem. To, czy takie postawy i wartości sprzyjają korzystaniu z ekonomii współpracy – i odwrotnie – czy ekonomia współpracy sprzyja rozwojowi takich postaw i wartości, nie jest do końca jasne. Wydaje się jednak, że istnieje istotne sprzężenie zwrotne wzajemnie napędzające zarówno korzy- stanie z ekonomii współpracy jak i rozwój właśnie takich postaw i wartości. Patrząc w przyszłość wydaje się, że jeste- śmy dopiero na pierwszym, bardzo wcze- snym etapie rozwoju ekonomii współpracy. Ogromne przewagi konkurencyjne ekonomii współpracy przy jed- nocześnie małych barierach zapewniają jej swobodny rozwój. Warto mieć na uwadze, że głęboko transforma- cyjne technologie i aplikacje takie, jak sztuczna inteli- gencja, interfejsy konwersacyjne, rozszerzona rzeczywistość, protokół blockchain, czy internet rzeczy prawdziwą masowość mają dopiero przed sobą. Warto pamiętać, że „tylko” technologie mobilne (głównie) wpłynęłynarozwójekonomiiwspółpracywtakogromny sposób. Przed sobą mamy rozpowszechnienie się wiele rzędów wielkości bardziej rewolucyjnych technologii, które są synergiczne z ekonomią współpracy. 5   http://crowdcompanies.com/about-crowd-companies/ • Inwestorzy Venture Capital na całym świecie zainwestowali w ekonomię współpracy 27 mld USD i kwota ta szybko wzrasta. Jest to ponad 200% więcej, niż zainwestowano kiedykolwiek w media społecznościowe. • Duże korporacje na całym świecie już zauważyły ten trend i zaczęły w niego inwestować. Najlepszym tego przykładem jest rada Crowd Companies5 . Ta „rewolucja na miarę przeglądarki internetowej”, jak jest to określane przez „The Economist”, czy wielu poważnych biznesmenów oraz inwestorów, zaczęła się już parę lat temu i rozwija się w bardzo szybkim tempie. EKONOMIA WSPÓŁPRACY W PIGUŁCE
  • 13. STRONA 13 Różnorodność, głębia i wielowymiarowość ekonomii współpracy są naprawdę fascynujące. Wdaje się, że jedynie czas zweryfikuje zarówno jej wpływ na świat, a także tempo i skalę rozwoju. Ekonomia współpracy jest zjawiskiem starym jak histo- ria człowieka, gdyż bazuje na naturalnej tendencji ludzi do współpracy. Zmiany, o których piszemy są w swojej istocie ewolucyjne. Potrzeba nazywania ich powstała z racji rewolucyjnego tempa, skali i konsekwencji, jakie te zjawiska niosą za sobą. Co prawda pierwsze terminy, takie jak collaborative consumption, sharing economy, czy collaborative economy powstały odpowiednio w 1974 r., 2004 r. i 2009 r., to ich popularność zaczęła zdecydo- wanie rosnąć wraz z „TED Talk’ami” Rachel Botsman w 2010 r. i 2012 r. oraz pierwszymi wydarzeniami or- ganizowanymi przez szybko rosnącą społeczność pio- nierów ekonomii współpracy OuiShare w 2013 r. Z kolei w szerszej świadomości świata biznesowego terminy te zaczęły się popularyzować wraz z artykułami opisu- jącymi zjawisko w The Economist ​i Forbes z przełomu 2012/2013 r. oraz startem pod koniec 2013 r. Crowd- Companies – rady korporacji zainteresowanych ekono- mią współpracy prowadzoną przez Jeremiah Owyang’a. Początkowo – szczególnie w Stanach Zjednoczo- nych – rozgłos nabrał termin sharing economy, który opisuje część ekonomii współpracy związaną ze 1. Krótka historia definiowania ekonomii współpracy “To jest ruch tak ważny jak pojawie- nie się przeglądarki internetowej”. Shervin Pishevar, Menlo Ventures „Współpraca przedefiniowana przez technologie”. „Dostęp ponad posiadanie”. „Reputacja staje się nową walutą”. „Rozproszona władza i zaufanie w ramach społeczności w przeciwieństwie do scentralizowanych instytucji”. Rachel Botsman • Sharing economy jest pojęciem węższym, niż collaborative economy, które jednocześnie w 100% zawiera się w pojęciu collaborative economy • Sharing economy jest powszechnie rozumiana jako synonim collaborative economy, głównie, dzięki licznym publikacjom w internecie oraz popularności „flagowych” serwisów, takich jak Airbnb, Uber i BlaBlaCar, jednakże z teoretycznego i praktycznego punktu widzenia są to pojęcia różne. • Collaborative sharing >Sharing economy
  • 14. STRONA 14 KRÓTKA HISTORIA DEFINIOWANIA EKONOMII WSPÓŁPRACY  współużytkowaniem i współdzieleniem nie w pełni wy- korzystywanych zasobów (ang. underutilized assets). Do popularności sharing economy, czyli ekonomii współ- dzielenia lub dzielenia się, znacząco przyczyniły się po- czątkowe sukcesy i popularność czołowych serwisów ekonomii współdzielenia, takich jak Airbnb, Uber, czy BlaBlaCar. Szybko rosnąca popularność oraz chęci odróżnienia się sprawiły, że zaczęły pojawiać się nowe głosy i próby de- finiowania zjawisk związanych z ekonomią współpracy. Za najbardziej popularne z nich należy uznać access economy, czyli ekonomię dostępu, kładącą definicyjny nacisk na zmianę „dostęp vs. posiadanie”; on demand economy, czyli ekonomię na żądanie, kładącą defnicyjny nacisk na łatwość i szybkość dostępu; a także peer-to- -peer economy, kładącą definicyjny nacisk na relacje i transakcje zachodzące pomiędzy „rówieśnikami” (ang. peers lub P2P) vs . B2C i B2B. Wszystkie z tych pojęć są ze sobą blisko powiązane i dzielą wspólne podstawy, jednak każdy z nich jest inny i inaczej rozkłada akcenty. Różne i mylące się często nazewnictwo jak i ciągłe próby lepszego zdefiniowania fenomenu nowych zjawisk do- prowadziły w 2014 r. do wielu debat w środowisku badaczy i „ewangelistów”, co sprawiło, że globalny kon- sensus zaczął zmierzać w kierunku collaborative eco- nomy (ekonomia współpracy) jako najobszerniejszego i najlepiej oddającego różnorodność modeli bizneso- wych i kultury ekonomii współpracy. Kulminacją debaty stał się głos Rachel Botsman – pierwszej, masowej propagatorki ekonomii współpracy, która za metodyką OuiShare – największej społeczności „ewangelistów” i badaczy ekonomii współpracy – podzieliła ją na cztery obszary następującą definicją: Ekonomia współpracy, to gospodarka zbudowana na rozproszonych sieciach połączonych ze sobą jednostek i społeczności, które w swoim działaniu zdecydowanie różnią się od scentralizowanych instytucji. Ekonomia współpracy transformuje to jak produkujemy, konsumu- jemy, finansujemy i uczymy się. Źródło: The sharing economy lacks a shared definition: Giving meaning to the terms, Collaborative Lab, 2013; www.slideshare.net/CollabLab/shared-def-pptf Rys. 1. Ekonomia współdzielenia na tle ekonomii współpracy
  • 15. STRONA 15 Otwarte projektowanie i produkcja (ang. collaborative production) dotyczy projekto- wania, produkowania i dystrybucji dóbr poprzez sieci społecznościowe. Mamy tu do czy- nienia z demokratyzacją różnorodnych procesów poprzez połączenie otwartej wiedzy, narzędzi z rozproszoną infrastrukturą, społecznościami i rynkami. Ważną częścią otwar- tego projektowania i produkcji jest tzw. ruch wytwórców (ang. makers movement), który powstał z połączenia ruchu „zrób-to-sam” (DIY), kultury hakerskiej i otwartego oprogra- mowania (ang. open source). Wspólne użytkowanie lub użytkowanie współdzielone (ang. collaborative consump- tion) pozwala na maksymalne wykorzystanie zasobów poprzez efektywne modele redy- strybucji i współdzielonego dostępu. Jest to zatem model biznesowy oparty o cyrkulację produktów i usług poprzez dzielenie się, wymianę, sprzedaż, wypożyczanie lub nieod- płatne przekazywanie. Umożliwia tym samym dostęp zamiast posiadania i w konse- kwencji redukuje marnotrawstwo cennych zasobów. Można rozbić ten obszar na cztery modele: biznes-biznes (B2B), biznes-klient (B2C), klient-biznes (C2B) oraz człowiek-czło- wiek (P2P). Ta część, która dotyczy P2P oraz w pewnym zakresie B2C, bywa określana jako ekonomia współdzielenia (ang. sharing economy) i w tym obszarze obydwa te ter- miny mogą być stosowane zamiennie.6 Społecznościowe usługi finansowe (ang. collaborative finance) to bezpośrednia ban- kowość pomiędzy ludźmi i społecznościowe modele inwestycji, które decentralizują fi- nansowanie i bankowość. Istnieje duże pokrywanie się tego obszaru z tzw. FinTech, czyli 6 http://www.web-strategist.com/blog/2015/08/27/the-collaborative-economy-defined/ „Ekonomia współpracy to model ekonomiczny, w którym powszechne technologie umożliwiają ludziom dostać od siebie to, czego potrzebują”6 Jeremiah Owyang 2. Obszary ekonomii współpracy
  • 16. STRONA 16 OBSZARY EKONOMII WSPÓŁPRACY  innowacyjnym łączeniu usług finansowych i cyfrowych, jednak nie mogą być one trakto- wane jako tożsame. Z największym tempem zmian mamy aktualnie do czynienia w ob- szarze finansowania i pozyskiwania kapitału na rozwój (różne formy crowdfundingu, w tym crowdfunding udziałowy), w usługach finansowych typu P2P (ang. peer-to-peer financing), np. pożyczki i depozyty społecznościowe, a także w płatnościach mobilnych i rozproszonych modelach transakcyjnych opartych o technologię blockchain (np. Bit- coin). Bardzo ważnym rozwijającą się częścią ekonomii współpracy w branży finansowej są również rozproszone modele ubezpieczeniowe. Otwarta wiedza i edukacja (ang. open knowledge, collaborative education) umożliwia powszechny dostęp niezależnie od miejsca przebywania, darmowe lub przynajmniej stosunkowo tanie korzystanie oraz dystrybucję wiedzy. Otwarty dostęp do wiedzy jest podstawą otwartej edukacji, otwartych danych, jak i np. darmowego oprogramowania. Jest to coraz szybciej upowszechniający się model zdobywania i przekazywania wiedzy tradycyjnie dostępnej np. na uczelniach wyższych w ramach kursów uzupełniających lub podyplomowych. Szczegółowa wiedza akademicka dostępna bez ograniczeń (MOOCs – massive open online courses) lub programy edukacyjne dla dzieci mogą doprowadzić do radykalnej zmiany całego systemu szkolnictwa. Według metodyki stosowanej przez społeczność OuiShare można wyróżnić jeszcze jeden, dodatkowy obszar: otwarte i poziome zarządzanie (ang. open and horizontal go- vernance), które transformuje organizacje, usługi publiczne i obywatelskie zaangażowa- nie. Najważniejszymi przykładami są platformy zaangażowania obywatelskiego z wykorzystaniem budżetów partycypacyjnych, inicjatywy otwartego rządu, koopera- tywy (różne, np. spożywcze), sieci otwartych wartości, demokracja deliberatywna, po- ziome organizacje, swarmy, holokracje, czy tzw. „płynna demokracja”. 7   Badanie własne przeprowadzone w lutym 2016 roku przez ABR SESTA metodą CAWI na grupie 1406 osób. Szczegółowe wyniki dostępne w pełnej wersji raportu. W badaniu przeprowadzonym w 2016 r. przez ABR SESTA (n = 1406) w Polsce7 , najbardziej popularnymi terminami były odpowiednio: • „ekonomia współpracy” - 18,6% ankietowanych • „ekonomia dzielenia się” - 17,5% ankietowanych • „ekonomia współdzielenia” - 16% ankietowanych
  • 17. STRONA 17 W wielu dyskusjach o ekonomii współpracy pojawia się stały problem związany ze zdefiniowaniem, czym ekonomia współpracy jest. O ile definicja na poziomie ogólnym zazwyczaj nie budzi kontrowersji, to już sama klasyfikacja przedsięwzięć i projektów jako wchodzą- cych w skład ekonomii współpracy budzi wiele spo- rów. Bardzo często sprowadza się to do argumentu, że Uber jest znacząco inny od firm takich jak np. BlaBlaCar, a tym bardziej kooperatyw spożywczych i wrzucanie ich do jednego worka jest błędne. Dyskusja sprowadza się zazwyczaj do tego, co jest najważniejsze: co sprawia, że coś należy do ekonomii współpracy i gdzie są te granice, po przekroczeniu których możemy stwierdzić, że coś jest lub nie jest ekonomią współpracy. Rozmowy krążą rów- nież często wokół tego, jaki jest najbardziej rewolucyjny aspekt ekonomii współpracy. Dość uniwersalnie wymie- niane są argumenty, że chodzi ogólnie o model bizne- sowy, ktoś inny wymienia model własności, jeszcze inny model organizacyjny, a ktoś wchodzi w dyskusję z kul- turą otwartości i dzielenia się z innymi jako najważniej- szymi i najbardziej rewolucyjnymi. Często pojawiają się także głosy wskazujące, że w tej ekonomii współpracy nie ma w ogóle nic nowego i że jest to nowa odsłona wyzysku i kapitalizmu. Podkreśla się tu skoncentrowaną własność, dążenie do zysku i brak umów o pracę jako dowodów na to, że nie chodzi o współpracę i dzielenie się. Pojawiło się wręcz sformułowanie sharewashing od- wołujące się do greenwashing, czyli udawania bycia pro- ekologicznym. Pojawiają się również głosy, że ekonomia współpracy to fundamentalnie nic nowego, a współ- praca istnieje od zawsze. Często pojawiają się przykłady lumpeksów lub książeczek mieszkaniowych jako dowo- dów, że „to nic nowego” i sugerując jednocześnie, że to „nic ciekawego”. Z tego względu 16 października 2015 r. w Sieciówce odbyła się dyskusja ekspercka na temat definicji oraz granic ekonomii współpracy. Na podstawie tej dyskusji, późniejszych wewnętrznych dyskusji i nowym opiniom w międzynarodowym środowisku ekonomii współ- pracy8 skłaniamy się do patrzenia na ekonomię współ- pracy przez pryzmat wielu różnych czynników, które są swojego rodzaju skalami, tworząc wielowymiarowe spektrum ekonomii współpracy. Z tej perspektywy dane przedsięwzięcie lub zjawisko zamiast być lub nie być częścią ekonomii współpracy, może być bardziej lub mniej jej częścią. Warto od razu dodać, że daleko jest nam od chęci stworzenia jednej skali, na której każdy miałby swoją ocenę i w związku z tym bezpośrednie po- równanie do innych. Chodzi nam o stworzenie wielu ka- tegorii i skal oddając kwestię wartościowania pomiędzy nimi oceniającym. Dyskusja zatem nie polega na tym, które przedsięwzięcie jest bardziej lub mniej ekonomią współpracy, lecz które przedsięwzięcie w jakiej kategorii jest bardziej lub mniej ekonomią współpracy. Pionierami tego podejścia są Boyd Cohen i Pablo Munoz, którzy w marcu br. stworzyli Sharing Business Model Compass, czyli kompas współdzielonego modelu biznesowego. Na zewnątrz koła mamy do czynienia z współdzieleniem rynku, czyli tym, jak dzisiaj powszechnie wygląda biz- nes, w środku natomiast jest powszechne współdzie- lenie jako „dobro wspólne”. Istnieją dwie kategorie nie różnicujące skali związane z technologią oraz rodzajem zasobu oraz cztery kategorie, które służą jako skale eko- nomii współpracy: 1) rodzaj transakcji, 2) podejście biz- nesowe, 3) model zarządzania oraz 4) typ platformy. Zachęcamy do patrzenia na ekonomię współpracy przez 8   http://www.fastcoexist.com/3058203/making-sense-of-the- many-business-models-in-the-sharing-economy 3. Granice ekonomii współpracy
  • 18. STRONA 18 GRANICE EKONOMII WSPÓŁPRACY  ten pryzmat. Jesteśmy przekonani, że przyczyni się to do zintegrowania wielu wydawałoby się sprzecznych ze sobą perspektyw. W ramach suplementu „Szeroka per- spektywa na ekonomię współpracy” przygotowaliśmy dla osób zainteresowanych i wnikliwych nasze własne kategorie i skale, które naszym zdaniem jeszcze pełniej tłumaczą spektrum oraz istotę ekonomii współpracy. Mamy nadzieję, że przyczyni się to do otwarcia nowej dyskusji w „środowisku” ekonomii współpracy. Źródło: www.fastcoexist.com/3058203/making-sense-of-the-many-business-models-in-the-sharing-economy Rys. 2. Kompas współdzielonego modelu biznesowego
  • 19. STRONA 19 Ekonomia współpracy została również uporządko- wana ze względu na różne typy usług, czy też „branże”. Zrobił to Jeremiah Owyang w ramach trzech kolejnych wersji projektu „plaster miodu ekonomii współpracy”9 (ang. collaborative economy honeycomb), gdzie każdy plaster to uproszczona wersja branży. Model Owyan- g’ajestniezwykleprzydatnywbadaniutego,jakposzcze- gólne branże zostały „zainfekowane” przez ekonomię współpracy. Autor wyróżnia następujące „branże”, czy też komórki: edukacja, finanse, dobra materialne, żyw- ność, nieruchomości, transport, usługi, media, logistyka, 9   http://www.web-strategist.com/blog/2016/03/10/honeycomb- 3-0-the-collaborative-economy-market-expansion-sxsw/ korporacje, zdrowie, usługi komunalne. Wewnątrz każdej „komórki” są też możliwe, bardziej szczegółowe podziały ze względu na charakter usługi, np. B2B, B2C, C2B, P2P. Przy konstruowaniu tego mo- delu wykorzystano bazę ponad 9000 firm ekonomii współpracy z całego świata10 , dzięki czemu można sa- modzielnie poznawać różnorodne, najlepiej sprawdza- jące się modele biznesowe w przypadku konkretnych usług. 10 www.meshing.it - serwis skupiający firmy ekonomii współpracy z całego świata 4. Podział „branżowy” „Collaborative economy to nowy model ekonomiczny, w którym tworzenie, posiadanie oraz dostęp są dzielone pomiędzy osoby prywatne i prawne, zaciera granicę pomiędzy jednostką, a przedsiębiorstwem. W collaborative economy każdy człowiek może świadczyć usługi lub produkować dobra. Collaborative economy jako nowe zjawisko społeczne i ekonomiczne powoduje, że dzięki technologiom internetowym ludzie mogą bezpośrednio wymieniać się dobrami i usługami z pominięciem firm oraz pośredników. Zjawisko bazuje na skłonności ludzi do współpracy, pomagania innym i dzielenia się swoim czasem oraz zasobami, które jest odwzajemniane w różny sposób (materialny i pozamaterialny). Collaborative economy rozwija się w dużej mierze dzięki nowym technologiom internetowym oraz mobilnym, które ułatwiają dostęp do produktów i usług oraz zwiększają bezpieczeństwo poprzez m.in. system ocen i ubezpieczenie”. Łukasz Zgiep
  • 20. STRONA 20 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Rys. 3. Plaster miodu ekonomii współpracy Źródło: http://www.web-strategist.com/blog/2016/03/10/honeycomb-3-0-the-collaborative-economy-market-expansion-sxsw/
  • 21. STRONA 21 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Biorąc pod uwagę polskie uwarunkowania, takie jak obecny etap rozwoju i wielkość poszczególnych branż, a także łatwość badania i specyfikę raportu, stworzyli- śmy podział nieco odbiegający od podziału przyjętego przez CrowdCompanies. Warto dodać, że tradycyjne określenia, takie jak sektor lub branża, nie zawsze mogą być odnoszone wprost do różnych podmiotów ekonomii współpracy. Ekonomia współpracy rządzi się nieco in- nymi zasadami i tradycyjne podziały na branże, procesy i łańcuchy wartości nie oddają dobrze jej specyfiki. Na potrzeby niniejszego raportu przyjęto określenia obszarów, które obejmują często kilka branż lub gałęzi gospodarki. Przykładowo branża transportu w tym ra- porcie obejmuje: transport ludzi i towarów; transport miejski, międzymiastowy oraz międzynarodowy; wyna- jem pojazdów; logistykę oraz magazynowanie towarów. Jak już było wcześniej wspomniane tradycyjne granice branż nie są dobrymi odpowiednikami rzeczywistych modeli biznesowych i procesów w ekonomii współpracy. Z racji tego przyjęto również podziały międzysektorowe takie jak praca, produkcja i projektowanie, edukacja, nauka i innowacja, czy też ogólnie sprzedaż dóbr. Wydaje się, że podział ten wyjdzie naprzeciw „trady- cyjnemu” myśleniu ułatwiając zrozumienie ekonomii współpracy. Jednocześnie jest on na tyle elastyczny, żeby pokazać zupełnie inne kategorie myślenia, które wprowadza ekonomia współpracy. Najważniejszym przesłaniem jest dla nas z pewnością to, że ekonomia współpracy wraz ze swoimi mechanizmami, procesami i kulturą organizacyjną jest na tyle „inna”, że konieczne jest poznanie jej od wielu różnych stron. Próby tworze- nia platform i usług ekonomii współpracy w kategoriach „zróbmy projekt”, bez dobrego jej zrozumienia i głęb- szych zmian będą zatem drogimi lekcjami. Aby osiągnąć sukces w którejkolwiek z „branż” konieczne jest solidne zrozumienia nowych pojęć, mechanizmów, zależności, dynamiki i kultury organizacyjnej ekonomii współpracy jako takiej. Poniższe opisy obszarów pozwalają z pewnością zyskać dobry ogólny pogląd na obecny stan ekonomii współ- pracy. Warto zaznaczyć, że przy opisywaniu tak szero- kiego spektrum branż, w których przejawia się ekonomia współpracy kompleksowe analizy są utrudnione. Jedno- cześnie chcieliśmy uniknąć banalności i płytkości. Sku- piliśmy się zatem na trzech celach. Pierwszym było przedstawienie głównych zjawisk i modeli biznesowych w każdej z branż. Próbowaliśmy znaleźć dobry kom- promis pomiędzy popularnym ich ujęciem, a głębszym tłumaczeniem. Drugim celem było zaprezentowanie wybranego najważniejszego zjawiska czy też mechani- zmu w danej branży, co pozwalałoby zrozumieć istotę efektywności i potencjału ekonomii współpracy w danej branży. Rewolucyjność ekonomii współpracy nie polega na tym w jakim jest obecnie stanie, lecz na tym w którą stronę zmierza i na jej ogromnym potencjale do trans- formacji całej gospodarki. Trzecim celem było zatem pokazanie przyszłych perspektyw ekonomii współ- pracy w danej branży związanych najczęściej z adapta- cją kolejnych masowych technologii – w szczególności związanych z szeroko pojętą sztuczną inteligencją. Na końcu analizy każdej branży znaleźć można krótkie opisy wybranych 5-8 przedsięwzięć, które naszym zdaniem pokazują przejawy ekonomii współpracy i modele biz- nesowe w danym obszarze. W celu lepszego poznania szerszego kontekstu za- chęcamy do zapoznania się z suplementem „sze- roka perspektywa na ekonomię współpracy”. Dla lepszego zrozumienia biznesowego potencjału ekono- mii współpracy zachęcamy natomiast do zapoznania się z rozszerzoną wersją raportu, gdzie m.in. szczegółowo omówione są fundamentalne przewagi konkurencyjne ekonomii współpracy.
  • 22. STRONA 22 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Wykres 2.  Wartość inwestycji w obszary ekonomii współpracy, stan na 2015 r. w mln USD Wykres 1.  Wartość inwestycji w obszary ekonomii współpracy, stan na 2015 r. w mln USD Źródło: Crowd Companies Źródło: Crowd Companies
  • 23. STRONA 23 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  W niniejszym raporcie transport definiujemy jako mobil- ność osób oraz transport i magazynowanie towarów. Nie obejmujemy natomiast branży motoryzacyjnej. W najszerszym sensie ekonomia współpracy jest obecna w transporcie od wielu lat poprzez takie zjawiska jak transport publiczny, autostop, wspólne dojazdy do pracy lub szkoły czy też usługi taxi. W ostatnich kilku latach obserwujemy pojawienie się licznych nowych modeli or- ganizacji na tym rynku11 , co w dużej mierze zawdzię- czamywzrostowipenetracjismartfonówzgeolokalizacją. I tak autostop obecnie organizuje się poprzez aplikacje typu ride sharing (np. BlaBlaCar), gdzie użytkownicy mogą się „zrzucić” na przejazd. Wypożyczalnie samo- chodów mają nowych konkurentów w postaci firm ofe- rujących samochody dostępne w różnych miejscach w mieście bez większych formalności – wystarczy jedy- nie posiadać odpowiednią kartę (np. Car2Go) lub aplika- cje. Ciekawostką może być również zwiększone zainteresowanie władz miast rozwiązaniami współdzie- lenia samochodów. Do tego stopnia, że np. Helsinki ogłosiły, że do 2025 r. wyeliminują z centrum miasta prywatne samochody12 . Z kolei Warszawa uruchomi pierwszą wypożyczalnię samochodów miejskich już 11  http://www.techrepublic.com/article/10-ridesharing- companies-that-can-make-your-work-trip-more-efficient/ 12  http://natemat.pl/112859,w-2025-roku-helsinki-calkowicie- -bez-samochodow w 2017 r.13 Istnieją również aplikacje, które pozwalają właścicielom odpłatnie wypożyczać swoje samochody innym użytkownikom (np. WolneAuto.pl). Taksówki mają konkurencję w aplikacjach typu ride as a service, gdzie osoba wykorzystuje swój wolny czas i środek trans- portu, aby wozić innych użytkowników (np. Uber). Poza samochodami bardzo popularne stały się wypożyczalnie rowerów miejskich14 , które są dostępne we wskazanych miejscach dla zarejestrowanych w systemie użytkowni- ków (np. Nextbike). Właściciele rowerów również mogą je w prosty sposób wypożyczać15 poprzez odpowiednie aplikacje (np. Cyclingboom.com). Inne środki transportu, takie jak łodzie, helikoptery, samoloty są również współ- użytkowane, wynajmowane i dostępne w modelu ride as a service (np. Getmyboat). Jednocześnie rośnie rynek dla usług wynajmu parkingu (ang. parking as a service), w czasie gdy się go nie używa (np. polski Iparkomat. com). W transporcie towarów również pojawiają się in- nowacje, które pozwalają optymalizować już zaplano- wane przejazdy. Użytkownicy portali do tego 13  http://cojestgrane24.wyborcza.pl/ cjg24/1,13,20565609,147812,Rusza-system-miejskich- wypozyczalni-samochodow-w-W.html 14  http://www.ecowatch.com/5-bike-sharing-trends-to-watch- -this-summer-1882063178.html 15  http://cyclingacademics.blogspot.com/2016/02/bicycle-inno- vation-smart-locks-for-p2p.html TRANSPORT
  • 24. STRONA 24 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  przeznaczonych (np. Jadezabiore.pl) jadąc na zaplano- wanej trasie mogą przewieźć komuś przesyłkę wykorzy- stując wolne miejsce w bagażniku. Rozwijają się również usługi kurierskie miejskie, które oferuje zarówno Uber z usługą Uber Rush, ale także portale dostarczające za- kupy ze sklepów do domu w bardzo krótkim czasie. Część firm ma własną flotę kierowców (np. Instacart), a część opiera się na modelu społecznościowym (np. Postmates), w którym kurierami są osoby posiadające odpowiednią aplikację po uprzedniej weryfikacji tożsa- mości przez serwis. W obszarze logistyki istnieją rów- nież rozwiązania magazynowe (np. Roost), które łączą osoby mające coś do przechowania (np. kartony z pa- miątkami) z osobami, które mają wolną przestrzeń ma- gazynową. Rocznie Amerykanie wydają na usługi magazynowe 24 mld USD16 , zatem potencjał dla takich aplikacji jest duży. Warto zwrócić uwagę, że ekonomia współpracy w transporcie rozwija się bardzo prężnie z racji dużych przewag kosztowych. Bardzo dobrze widać tutaj moc tzw. nie w pełni wykorzystanych zasobów. Sa- mochód stoi nieużywany przez 90-97% czasu. Biorąc pod uwagę, że koszty amortyzacji samochodu mogą wy- nosić nawet 50% kosztów to lepsze wykorzystanie tego zasobu znacznie redukuje całkowity koszt transportu. Warto pamiętać, że bardzo często mamy też do czynie- nia z już i tak poniesionymi kosztami. Szczególnie dobrze widać to w przypadku np. Blablacar, wolneauto.pl czy ja- dezabiore. Nie może zatem dziwić dlaczego rynek trans- portowy przyciągnął aż 64% wszystkich inwestycji w ekonomię współpracy. 16  http://www.cultofmac.com/287126/roost-sharing-economy- -storage/ Sytuacja ulegnie jednak jeszcze większej zmianie wraz z popularyzacją autonomicznych samochodów. Według optymistycznych scenariuszy zdominują one transport w ciągu nawet 10 lat17 . Połączenie trendów w zakresie samochodów autonomicznych, samochodów elektrycz- nych zasilanych z odnawialnych źródeł energii i współ- użytkowania w zintegrowany system transportowy może przy zachowaniu tego samego poziomu mobil- ności obniżyć koszt przejazdu nawet 10-krotnie, przy 10-krotnie mniejszej liczbie wypadków i wykorzystywać od 20 do 100 razy mniej samochodów18,19 . W tym kontekście nie dziwi zatem dla- czego takie systemy mogą zdominować transport tak szybko. Wiele marek samo- chodowych włącza się aktywnie w realiza- cję tej wizji – Tesla ogłosiła, że wprowadzi program, w którym kierowcy autonomicz- nych samochodów będą mieli możliwość ich wynajmowania w czasie, gdy ich nie używają20 . Uber pracuje nad rozwojem floty autonomicznych samochodów. Na- tomiast branża motoryzacyjna intensywnie angażuje się w partnerstwa umożliwiające wejście w ten trend. Przy- kładowo już teraz można mieć samospłacający się nowy samochód Audi i jeszcze na nim zarabiać21 . Taka rewo- lucja transportowa będzie miała daleko idące skutki za- równo negatywne, w postaci wzrostu bezrobocia wśród kierowców oraz zawodów powiązanych np. mechani- ków, pracowników moteli, ale przede wszystkim pozy- tywne, takie jak dużo większa mobilność, odblokowanie czasu zużywanego na prowadzenie samochodu, mniej- sze obciążenie środowiska spalinami, mniej zużytych zasobów na produkcję samochodów, więcej terenów zielonych w miastach (ze względu na znacznie mniejsze zapotrzebowanie na parkingi), czy liczbę ofiar wypadków drogowych. Rewolucja w transporcie wydaje się nieunik- niona. 17  http://zackkanter.com/2015/01/23/how-ubers-autonomous- cars-will-destroy-10-million-jobs-by-2025 18  http://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/pl/Docu- ments/Reports/pl_future_of_mobilty_2015.pdf 19  http://www.detroitchamber.com/wp-content/uplo- ads/2012/09/AutofactsAnalystNoteUSFeb2013FINAL.pdf  20  http://www.businessinsider.com/musk-tesla-car-sharing- -2016-7?IR=T 21 https://www.getaround.com/audi 64%Udział rynku transportowego w inwestycjach w ekonomię współpacy
  • 25. STRONA 25 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Uber Powstała w 2009 r. w San Francisco amerykańska firma, która łączy osoby szu- kające możliwości przejazdu w obrębie swojego miasta z prywatnymi kierowcami. Usługa jest dostępna w 400 miastach w 69 krajach. Spółka zebrała najwięcej ka- pitału od funduszy Venture Capital w historii tego rodzaju finansowania– w sumie $8.8 mld do września 2015 r.. W Polsce Uber pojawił się w sierpniu 2014 r. w War- szawie i w ciągu zaledwie 16 miesięcy Polska wyrosła na trzeci największy rynek dla tej firmy w Unii Europej- skiej, zaraz po Francji i Wielkiej Brytanii. W Polsce z usługi ko- rzysta codziennie ponad 300 tys. użytkowników w 9 mia- stach. Na początku działalno- ści w Polsce kierowcą mógł być każdy kierowca spełniający określone wymagania, jednak od 19 lutego 2016 r. wymagana jest również działalność gospodarcza22 , dzięki czemu kierowcy regu- lują swoje zobowiązania podatkowe samodzielnie. inOneCar.com inOneCar.com to polska aplikacja i serwis, założone w 2012 r., w której odpowiedni algorytm łączy ze sobą kierowców i pasażerów z jednej firmy, bądź z tej samej okolicy, którzy pokonują codziennie tę samą drogę do pracy, w takich samych, bądź bardzo zbliżonych godzinach. Aplikacja pozwala dzielić koszty dojazdu do pracy, wspiera integrację pracowników danej firmy, promuje postawy proekologiczne, jak również zmniejsza zapotrzebowanie na miejsca parkingowe. Działalność serwisu koncentruje się na rynku B2B oraz wokół społeczności akademickiej. Wśród klien- tów serwisu są takie firmy jak: Onet, PZU, mBank, Adgar, Capgemini, Nokia i wiele innych. Luxe Firma z Doliny Krzemowej w USA, której usługa polega na samochodowym concierge – jadąc własnym samochodem na spotkanie w obrębie miasta możemy, za drobną opłatą, zlecić innej osobie zaparkowanie naszego samochodu, dzięki czemu mamy możliwość podjechania w dowolne miejsce door to door, nie martwiąc się o miejsce parkingowe dla naszego samochodu. W odpowiednim mo- mencie, w wyznaczonym miejscu, znajdzie się współpracownik Luxe, który 22 http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,90443,19541056,uber-tylko-z-dzialalnoscia -gospodarcza-po-19-lutego-firma-bedzie.html Oferta specjalna dla czytelników Raportu Zamawiając pierwszy przejazd w aplikacji wpisz kod promocyjny „RaportEW”, aby otrzymać 50 zł na pierwszy przejazd. Przykłady
  • 26. STRONA 26 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  weźmie od nas kluczyki i zaopiekuje się naszym autem. Firma oferuje głównie usługi parkowania w mieście, ale możemy również poprosić o zatankowanie, umy- cie auta lub udanie się do warsztatu na przegląd, itp. Wolneauto.pl Polski serwis umożliwiający współdzielenie samochodów w modelu P2P. Poprzez serwis możemy wypożyczyć innym osobom własne auto w rozliczeniu dobowym. Działa on na podobnej zasadzie jak Airbnb – jeżeli posiadamy własne auto, mo- żemy zaznaczyć w kalendarzu aplikacji, w jakie dni nie będzie nam potrzebne, a aplikacja połączy nas z osobami, które chętnie (za opłatą) wypożyczą nasze auto. Car2go To największa na świecie firma oferująca dostęp do samochodów (ang. carsharing) w modelu B2C. Posiada ponad 13 000 aut (głównie samochody marki Smart i Mercedes) w 29 miastach w Europie oraz USA. Została założona w 2008 r. roku przez koncern Daimler AG, a w 2015 r. przekroczyła 1 mln użytkowników. Model biznesowy przewiduje niewielką opłatę roczną za dostęp do systemu oraz nalicza- nie minutowe za każdą minutę spędzoną w aucie. Jadezabiore.pl Polska platforma działająca od 2014 r. łącząca prywatnych kierowców z osobami nadającymi przesyłki. Idea polega na tym, aby rejestrować w portalu planowane przejazdy międzymiastowe lub nawet zagraniczne i przyjmować odpłatnie prze- syłki do przewiezienia. Przewagą portalu jest możliwość realizacji przesyłek tego samego dnia, a ograniczeniem jego zasięg, który nie obejmuje jeszcze całego kraju, choć duże i średniej wielkości miejscowości owszem. Oferta specjalna dla czytelników Raportu Rejestrując się podaj w polu inne kod „RaportEW”, aby otrzymać pierwszą krajową przesyłkę za darmo. Dodatkowo otrzymasz status Złotego Użytkownika, który odblokowuje dostęp do ofert specjalnych.
  • 27. STRONA 27 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Postmates Firma założona w 2011 r. w San Francisco – oferuje dostawy on-demand w ob- rębie ponad 100 miast w USA i udostępnia platformę oraz aplikację mobilną, przez którą każdy może zostać kurierem i dostarczyć przesyłkę dla innych osób. Działa zarówno w modelu B2C, jak i C2C. Jadąc z jednego końca miasta na drugi, możemy przy okazji dostarczyć dla innej osoby jej zamówienie z restauracji lub sklepu. Firma kładzie duży nacisk na dostawy w czasie rzeczywistym – poniżej jednej godziny od złożenia zamówienia. Instacart Firma założona 3 lata temu przez byłego pracownika Amazon. Początkowo re- alizowała dostawy produktów spożywczych dokonując zakupów we wskazanych przez klienta sklepach i doliczając 10-20 procent opłaty za usługę. Z czasem zaczęto podpisywać umowy z sieciami handlowymi, dzięki czemu klienci mogli przy większych zakupach zamawiać produkty w cenie regularnej sklepu, a opłata za dostawę jest realizowana z części marży handlowej. Dostawy są realizo- wane w dniu zamówienia przez pracowników firmy jak i osoby współpracujące w niepełnym wymiarze godzin. Aplikacja jest dostępna na platformach mobilnych Android i iOS oraz w serwisie www. Firma jest obecnie wyceniania na miliardy dolarów oraz została nazwana przez magazyn Forbes jako najbardziej obiecująca amerykańska firma. Nextbike Niemiecka sieć bezobsługowych wypożyczalni rowerów, działająca w 14 krajach, dysponująca 17 tys. rowerów. W Polsce firma jest operatorem systemów bezob- sługowych wypożyczalni rowerów miejskich w 10 miastach, posiada 8099 rowe- rów i 712 stacje (stan na sierpień 2016 r.), z czego największą liczbę dostępnych rowerów (ponad 2000) oferuje system w Warszawie o nazwie Veturilo, oznacza- jącą w języku esperanto „pojazd, środek transportu”. Nazwa systemu w Warsza- wie została wybrana w internetowym głosowaniu na stronach ZTM. Iparkomat.pl Serwis pozwala zarejestrować miejsce parkingowe lub garaż do wynajęcia poda- jąc godziny, w jakich można z niego korzystać. Z drugiej strony pozwala osobom szukającym stałego miejsca parkingowego znaleźć osobę, która chce udostęp- nić miejsce parkingowe. Miejsca postojowe, które można znaleźć w serwisie by- wają nawet o połowę tańsze, niż opłaty w strefie płatnego parkowania, a do tego są czę- sto zadaszone i ogrzewane. Z drugiej strony generują ich Oferta specjalna dla czytelników Raportu Rejestrując miejsce parkingowe się podaj z polu „inne” kod „RaportEW”, aby otrzymać  50% zniżki w prowizjach przez okres 12 miesięcy od zarejestrowania ogłoszenia.
  • 28. STRONA 28 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  właścicielom nawet kilkaset złotych dodatkowego przy- chodu za miejsce postojowe w czasie, gdy nie jest ono przez nich używane. Getmyboat.com Powstały w 2013 r. serwis łączący osoby posiadające łódki, jachty, jet ski, kata- marany, motorówki, czy nawet kajaki i inny sprzęt pływający z osobami, które chcą wynająć taki sprzęt na kilka godzin lub dni. W ofercie portalu jest ponad 60 tys. jednostek w 169 krajach. Część ofert dotyczy wynajmu samego sprzętu, a część to oferty razem z obsługą. Firma łączy również profesjonalne wypoży- czalnie sprzętu wodnego oraz pomaga w organizacji atrakcji dodatkowych, jak np. nurkowanie. Audi unite Firma Samochodowa Audi testuje kilka projektów w obszarze współdzielenia samochodów. Testowana obecnie w Sztokholmie usługa Audi Unite23 umożli- wia wynajęcie dowolnego Audi wspólnie z kilkoma osobami, które używają sa- mochodu w różnych porach, a Audi dodatkowo zajmuje się obsługą samochodu i pomaga w dzieleniu kosztów. Drugi projekt o nazwie Audi on Demand24 jest testowany w San Francisco i polega na tym, że po zamówieniu wybranego mo- delu Audi na okres od 1 do 28 dni jest on dostarczany przez pracownika firmy we wskazane miejsce, a po zakończeniu usługi odbierany. 23  https://www.audiunite.com/se/service/en_unite.html 24 https://www.audiusa.com/newsroom/news/press-releases/2015/04/audi-launches- innovative-mobility-program--audi-on-demand- Korzystając z parkingu do 31 grudnia 2016 r. na okres co najmniej 30 dni podaj z polu „inne” kod „RaportEW”, aby otrzymać 10% na pierwsze 30 dni trwania umowy.
  • 29. STRONA 29 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Niniejszy dział obejmuje zarówno usługi noclegowe jak i udostępnianie przestrzeni biurowych, a nie budowę, finansowanie, czy obrót nieruchomościami. Ekonomia współpracy pojawiła się w branży noclegowej po II Woj- nie Światowej wraz z serwisami umożliwiającymi wy- mianę domów między dwiema rodzinami na wakacje (np. Servas Open Doors). Już w latach siedemdziesiątych powstał ruch couchsurfingowy, gdzie ludzie umawiali się na nieodpłatny nocleg na kilka dni, dzięki czemu użycza- jący przestrzeń mogli poznać nowych, ciekawych ludzi, a podróżujący oszczędzali koszty noclegu i poznawali lokalnych mieszkańców. Największy rozwój usług noc- legowych w modelu ekonomii współpracy przyniosło powstanie portalu Airbnb w 2008 roku. Airbnb, który zapoczątkował nowy model biznesowy i jest obecnie największym serwisem, w którym oferowane są głów- NIERUCHOMOŚCI W ramach branży noclegowej można wyróżnić trzy główne modele biznesowe stosowane przez różne, temu dedykowane platformy: • Gość pokrywa opłatę manipulacyjną i opłatę za nocleg w momencie dokonywania płatności. • Najemca płaci procent od kwoty wynajmu (zwykle od 5% do 15%). Portal może obniżać stawki, gdy rośnie stopień obłożenia lokalu. • Najemca ponosi opłatę stałą, zwykle roczną, za możliwość zamieszczenia oferty. Od strony najemców wyróżniamy trzy główne motywacje do wynajmowania nieruchomości: • Osoby, które okazjonalnie mają do dyspozycji wolne lokum, np. w wakacje, przeprowadzają się na działkę. • Osoby, które w wyniku wyprowadzenia się dzieci, otrzymania spadku lub też zakupu innego mieszkania decydują się na wynajem określonej nieruchomości lub jej części. • Osoby, które rozbudowują swoją nieruchomość, kupują nową lub wręcz wynajmują długoterminowo od osoby trzeciej, z myślą o świadczeniu usługi najmu krótkoterminowego.
  • 30. STRONA 30 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  nie krótkoterminowe pobyty u najemców, dla których jest to dodatkowe źródło utrzymania. Wzrost popularności najmu krótkoterminowego powięk- szył popyt na usługi opieki nad nieruchomościami (np. GuestHop, Guesty, HostTonight, Pillow, TurnKey, Vacation Rentals) od utrzymania nieruchomości w porządku i za- rządzania kluczami, aż po całkowite zarządzanie nieru- chomością łącznie z optymalizacją cen najmu w zamian za opłatę od jednego klienta lub procent od miesięcznej sumy najmu. Oddzielną kategorią są portale rekomendacyjne, na któ- rych można poznać opinie innych użytkowników i znaleźć dodatkowe informacje na temat różnych destynacji tury- stycznych (np. Holidaycheck). Wg szacunków25 , pomiędzy wrześniem 2014 r., a sierp- niem 2015 r. branża hotelarska straciła ok. 450 mln USD obrotu na rzecz samego portalu Airbnb. Powodów takiej sytuacji jest wiele, często od 20% do 50% niższe stawki za nocleg w porównaniu z hotelami26 , niższe koszty zarówno inwestycyjne (nieruchomość i aranżacja) jak i subiek- tywne koszty pracy (właściciel sam sprząta lokal zamiast zapłacić za usługę sprzątania). Poza przewagą kosztową portale noclegowe mogą zaoferować różnorodność na niespotykaną skalę: od np. rajskiej wyspy, przez zamek, igloo, mieszkanie z dowolnym widokiem, aż po pokój na kolejce linowej27 . Co więcej portale te mogą rozwijać się z niemożliwym do osiągnięcia dla sieci hotelów tempie, gdyż nie oczekują standaryzacji usługi, ale wymagają do- brej obsługi klientów. Dlatego bardzo ważną rolę pełnią systemy reputacyjne, dzięki którym portale mogą podej- mować decyzje o usunięciu tych lokalizacji, które nie speł- niają założeń obsługi klienta. System ocen ma również dodatkową funkcję – pozwala lepiej dopasowywać oferty do klientów. Rozwój branży będzie miał zarówno negatywny wpływ na ceny mieszkań i zatrudnienie w branży hotelarskiej np. poprzezwzrostcennajmudługoterminowego,zwolnienia w branży hotelarskiej, ale również pozytywny, polegający na udostępnieniu milionom ludzi dodatkowego źródła za- robków oraz budowaniu kapitału społecznego poprzez 25 http://www.hospitalitynet.org/news/4074708.html 26 http://priceonomics.com/hotels/ 27 http://distractify.com/trending/2015/07/26/airbnb-amazing- -places-to-stay-1197824169 naukę zaufania do obcych, potwierdzoną wieloma pozy- tywnymi doświadczeniami ludzi na całym świecie. Z kolei w obszarze najmu biurowego najbardziej popu- larny jest coworking, czyli powierzchnia biurowa, którą współdzieli wiele firm i osób pracujących jako freelance- rzy. Coworking rozwija się od kilku lat bardzo dynamicz- nie. Według badań Global Coworking Survey28 aż 87% przestrzeni coworkingowych notuje wzrost liczby wynaj- mujących – średnio o 50% w porównaniu do 2014 r. i 62% planuje ekspansję. Dlatego liczba przestrzeni coworkin- gowych na świecie będzie rosnąć w najbliższych latach o 20% rocznie29 . Dodatkowo popularyzują się inne zjawi- ska, takie jak wynajmowanie wolnych stanowisk pracy i innych pomieszczeń (np. sal konferencyjnych w Myme- etingrooms.pl) na okres, gdy nie są one używane. Przy- kładem może być przekształcanie przestrzeni o małym obłożeniu w godzinach pracy na przestrzenie do pracy, aby wieczorem powracać do głównego modelu bizneso- wego (np. w kawiarnie – Coffice30 , restauracje - dojobali. org, kluby fitness). Czy wręcz niszowe obecnie zaprasza- nie osób do swojego domu w celu pracy z innymi, aby in- nego dnia pracować nad swoimi projektami w mieszkaniu u kogoś innego. Ciekawym trendem może być również cohousing i coli- ving, czyli długoterminowe wspólne dzielenie przestrzeni mieszkalnej. Nie jest to nic nowego jako, że obecnie np. pralnie czy siłownie często są wspólnie wykorzysty- wane przez sąsiadów. Współdzielenie może jednak pójść znacznie dalej i dotyczyć przestrzeni do spędzania wol- nego czasu, wspólnej dużej kuchni, jadalni czy wspólnego dużego pokoju. Z pewnością jest to ciekawy trend, a firmy takie jak WeWork wraz z inicjatywami WeLive pokazują, że ma on potencjał na przyszłość.31 28  http://www.deskmag.com/en/2016-forecast-global-cowor- king-survey-results 29 https://dl.dropboxusercontent.com/u/64387613/Cowor- king%20Survey%20Results/Slides%202016%20Coworking%20 Forecast.pdf 30  http://www.stuff.co.nz/life-style/food-wine/10234828/Cof- fice-is-a-growing-work-trend 31 https://www.fastcompany.com/3057415/most-innovative- -companies/adam-neumanns-16-billion-neo-utopian-play-to- turn-wework-into-wewo
  • 31. STRONA 31 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Airbnb Najbardziej popularny portal noclegowy założony w 2008 r. z siedzibą główną w San Francisco. Umożliwia publikowanie ofert miejsc noclegowych takich jak pokój, mieszka- nie, dom, czy nawet jacht przez indywidualnych właścicieli. Portal działa w ponad 34 tys. miast, 191 państwach i oferuje 1,5 mln miejsc noclegowych dla ponad 60 mln użytkow- ników. Przychody firmy za 2015 rok to ponad 2,4 miliarda USD. Firma jest wyceniana na 24 miliardy USD, więcej niż Marriott International. Airbnb nie narzuca żadnych stan- dardów najemcom, ale pomaga im w zwiększeniu atrakcyjności miejsca i jakości usługi oraz oferuje ubezpieczenie majątku najemcy do kwoty 1 mln USD. Po za tym prowadzi 24-godzinną pomoc w nagłych przypadkach, weryfikuje obie strony transakcji (połącze- nie z profilem w mediach społecznościowych, weryfikacja dokumentu tożsamości, jak również komunikacja mailowa i telefoniczna). W Polsce serwis rozpoczął dzielność jesie- nią 2012 r., co było związane z mistrzostwami w piłce nożnej Euro 2012. HomeAway Założona w Austin, w Texasie, w 2005 r. firma początkowo oferowała usługę polegającą na umożliwianiu wystawiania oferty swojego domu lub mieszkania na wynajem za roczną opłatą. W 2013 r. firma zmieniła model na oparty na wynikach, podobny do Airbnb, gdzie pobiera się procent od transakcji (ang. performance based). W 2014 r. portal oferował 1 mln miejsc noclegowych w 190 krajach. Strona jest dostępna w 22 językach, w tym także w polskim. Od 2011 r. firma jest notowana na giełdzie. Pillow Firma na zachodnim wybrzeżu USA wspierająca właścicieli nieruchomości w zarządzaniu najmem krótkoterminowym poprzez portale typu Airbnb, HomeAway w zamian za udział w obrotach (ok. 15%). Skupia się w swoich działaniach na stworzeniu profilu danej nieru- chomości i umieszczaniu go w różnych, odpowiednich serwisach internetowych, zarzą- dzaniu cenami tak, aby optymalizować cenę i obłożenie w zależności od popytu na rynku, zapewnieniu obsługi zapytań od potencjalnych klientów, czy ich późniejszej realizacji (jak np. wydanie i odbiór kluczy, pomoc 24/7), sprzątaniu lokalu, a nawet zapewnieniu in- stalacji zamków elektronicznych. Firma oferuje nawet usługę gwarantowanego dochodu z nieruchomości32 . Couchsurfing Nazwa portalu pochodzi od zapoczątkowanego w 1977 r. ruchu zwanego couchsur- 32  http://www.sfgate.com/business/article/Pillow-lands-2-65-million-to-help-Airbnb-hosts-6025818. php Przykłady
  • 32. STRONA 32 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  fingiem. Dużym impulsem w rozwoju couchsurfingu było powstanie w 2008 r. strony internetowej o nazwie Couchsurfing.org. Obecnie z tej taniej formy podróżowania korzysta rocznie ok. 4 mln osób, natomiast miejsca noclegowe oferuje ok. 400 tys. osób. Celem tego ruchu jest łączenie ze sobą ludzi z różnych kultur poprzez udostępnianie sobie darmowych noclegów na bardzo krótki okres (np. 1-3 dni) lub dotrzymywanie towarzystwa turystom połączonego z oprowadzaniem po mieście. Couchsurfing, a portale typu Airbnb różnią się podejściem. AirBnB jest nastawiony na zarabianie na posiadanych, wolnych miejscach noc- legowych, natomiast Couchsurfing polega na tym, aby spotykać ciekawych ludzi i spędzać z nimi czas. AIP – case study Fundacja Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości została powołana do życia 12 lat temu. Inkubatory AIP użyczają swoją osobowość prawną, a co za tym idzie NIP, REGON i wszystko to, co wiąże się z formalnie istniejącym podmiotem działalności gospodarczej. W praktyce oznacza to, że obecnie ponad 2000 osób w Polsce (a historycznie już ponad 10 000) korzysta ze wsparcia Inkubatorów AIP, aby testować swój pomysł na biznes pod parasolem ochron- nym fundacji. Dzięki temu nie muszą reje- strować się w urzę- dzie, ani ponosić stałych kosztów ZUSu od przedsię- biorcy – wszak przedsiębiorcą formalnie jest AIP. AIP posiada 54 biura na terenie całego kraju, które stanowią przestrzeń coworkingową, dostępną dla wszystkich firm tego ekosys- temu. WeWork Firma założona w 2010 r. przez Adama Neumanna jest uważana przez inwestorów za sieć biur coworkingowych o największym potencjale na świecie, gdyż ostatnia wycena przekro- czyła 16 mld USD. 55 tys. osób może korzystać z 77 biur, które firma wynajmuje od wła- ścicieli nieruchomości i dostosowuje do potrzeb biurowych. Poza miejscem do pracy, firma oferuje przesyłki kurierskie, oprogramowanie, księgowość, szkolenia, usługi recepcyjne i wiele innych. Dla wielu jest to jednak coś więcej, niż miejsce pracy, to środowisko pełne ciężko pracujących ludzi, którzy nawzajem motywują się do osiągania swoich celów. Firma idzie z tym dalej, gdyż chce zmienić sposób myślenia millenialsów33 o mieszkaniu zgod- nie z zasadą „dostęp jest lepszy od posiadania”. W tym duchu otworzono w Nowym Yorku pierwszą przestrzeń do colivingu pod nazwą WeLive – czyli wspólnego mieszkania. Firma planuje otworzyć 68 kolejnych takich przestrzeni w przeciągu dwóch kolejnych lat. Doce- lowo firma chce tworzyć całe przestrzenie mieszkalno-biurowe. 33  http://www.brief.pl/artykul,2501,milenials_cechy_pokolenia_y.html Oferta specjalna dla czytelników Raportu Przy podpisaniu umowy z AIP podaj kod zniżkowy „RaportEW”, aby otrzymać zniżkę 100 zł przy na pierwszy miesiąc inkubacji.
  • 33. STRONA 33 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Business Link Działające od 5 lat nowoczesne miejsce pracy dostępne 24/7, w tym coworking i biura pry- watne na wynajem, sale spotkań na godziny oraz dostęp do specjalistycznej wiedzy, na- rzędzi online i sieci kontaktów z przedsiębiorcami z całej Polski. Miejsce pracy w otwartej przestrzeni biurowej można wynająć w cenie 500 zł miesięcznie i uprawnia to do korzy- stania ze wszystkich biur BL w Polsce. Salę spotkań można wynająć w cenie od 25 zł za godzinę. Businesslink jest obecny w 10 miastach w Polsce. Oferta specjalna dla czytelników Raportu Przy podpisaniu umowy z Business Link podaj kod zniżkowy „RaportEW”, aby otrzymać 50% zniżki na pierwszy miesiąc wynajmu biura.
  • 34. STRONA 34 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Branża finansowa to branża, która wiąże się z inwe- stowaniem bądź pozyskiwaniem środków pieniężnych, a także z zapewnieniem odpowiedniego przepływu środków pieniężnych pomiędzy uczestnikami rynku, jak również z szeroko rozumianym zarządzaniem ryzykiem. Trudno opisać pełen wpływ ekonomii współpracy na branżę finansową, możemy jedynie do- mniemywać, że wpływ ten będzie bar- dzo duży. Proponujemy zatem skupić się na omówieniu najważniejszych modeli ekonomii współpracy w branży finanso- wej, a w dalszej kolejności prezentujemy szerszą perspektywę, która mamy na- dzieję da czytelnikowi możliwość wysu- nięcia samodzielnych wniosków o skali i zakresie oddziaływania ekonomii współpracy na przy- szłość branży finansowej. Warto również zaznaczyć, że tzw. fintech34 i insurtech35 często pokrywają się z ekono- mią współpracy, ale nie są to pojęcia tożsame. Crowdfunding to forma finansowania różnego rodzaju projektów przez społeczność, która jest lub zostanie wokół tych projektów zorganizowana. Przedsięwzięcie 34  https://en.wikipedia.org/wiki/Financial_technology 35  https://blog.wearesosure.com/what-is-insurtech- -94a84b177a37 jest w takim przypadku finansowane poprzez dużą liczbę drobnych, jednorazowych wpłat dokonywanych przez osoby zainteresowane projektem w przeciwień- stwie do finansowania przez jednego dużego inwestora. Zbiórki crowdfundingowe organizowane są zazwyczaj na platformie crowdfundingowej, czyli zasadniczo na stronie internetowej agregującej wiele projektów i zapewniającej infrastruk- turę techniczną, moduł płatności, ob- sługę prawną, promocję oraz przede wszystkim bezpieczeństwo zarówno dla osób zbierajacych pieniądze jak i osób wpłacających. Kampania crowdfundin- gowa, obejmuje zbiórkę crowdfundin- gową i całą kampanię marketingową na rzecz przekonania wystarczająco dużej liczby osób do wpłacenia wymaganej kwoty, zarówno przez rozpoczę- ciem zbiórki jak i w jej trakcie. Cel kampanii crowdfundin- gowej może być dowolny i jest on ograniczony jedynie przez prawo oraz specjalizację, a zatem akceptację danej platformy crowdfundingowej. Istnieje bardzo szeroki wachlarz specjalizacji platform crowdfundingowych, od ogólnych (np. Kickstarter, PolakPotrafi) do bardzo specjalistycznych (np. EnergyFunders, FaithLauncher). Są dwa główne rodzaje zbiórek: wszystko-albo-nic, w której musi zostać osiągnięta minimalna kwota zbiórki FINANSE
  • 35. STRONA 35 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  w określonym czasie, aby pieniądze były wypłacone lub po prostu bierzesz-ile-zbierzesz, czyli niezależnie od osiągnięcia zakładanej kwoty, suma zebranych środków przekazywana jest pomysłodawcom.. Są cztery główne typy kampanii crowdfundingowych: • Nagrodowe lub też gratyfikacyjne, w których w zamian za konkretną wysokość wpłaty wspie- rający otrzymują określoną nagrodę np. próbkę produktu, usługę, nagrodę symboliczną lub też nagrodę luźno powiązaną z samym projektem. • Udziałowe, czyli takie w których w zamian za wpłatę otrzymuję się konkretny udział w przedsię- wzięciu. Istnieje również rodzaj kampanii „pseu- doudziałowych” opierających się na pożyczkach podporządkowanych, które pozostają pożyczką, lecz mają istotny element współuczestniczenia w ryzyku oraz zyskach. • Charytatywne, czyli takie gdzie otrzymuję się je- dynie i aż satysfakcję ze wsparcia danego projektu • Hybrydowe – jest to szeroka i bardzo ważna ka- tegoria z perspektywy długoterminowego roz- woju crowdfundingu. Hybrydowość może polegać na finansowaniu projektu przez jednego dużego inwestora oraz przez wielu mniejszych inwesto- rów na zasadach warunkowych. Przykładowo in- westor prywatny może zgodzić się na inwestycję w start-up na określonych warunkach pod wa- runkiem, że założyciele zbiorą wystarczającą ilość pieniędzy od społeczności udowadniając przy tym, że istnieje zapotrzebowanie na ich produkt w przypadku kampanii nagrodowej lub że jest wystarczająco wiele innych zainteresowanych in- westorów w przypadku kampanii udziałowej. Na takiej samej zasadzie może również odbywać się pożyczka, która jest uzależniona od zebrania okre- ślonej kwoty od rodziny, sąsiadów i znajomych. Najpopularniejszym modelem biznesowym dla platform jest prowizja od projektów kończących się sukcesem i jest to zazwyczaj pomiędzy 5-10% zebranych śod- ków. Istnieje jednak wiele innych modeli biznesowych takich jak abonament, stała cena, usługi wokół kam- panii crowdfundingowych oraz prowizje od partnerów zewnętrznych. W Polsce z powodzeniem funkcjonuje już kilkanaście platform crowdfundingowych36 . Pożyczki P2P polegają na pośrednictwie w pożyczaniu pieniędzy pomiędzy użytkownikami, gdzie beneficjentami mogą być osoby prywatne lub firmy (np. Lending Club). Opiera się to na platformach do pożyczek P2P, które dokonują profesjonalnej weryfikacji potencjalnych pożyczko- biorców podobnej do procesu bankowego, a następnie umożliwiają dodanie ogłoszenia zawierającego kwotę, czas i cel pożyczki. Po drugiej stronie są inwestorzy, któ- rzy zazwyczaj na zasadach aukcji pożyczają pieniądze. Najważniejszymi elementami rozwoju pożyczek P2P jest stały rozwój odpowiedniego systemu weryfikacji i wiarygodności kredytowej oraz rozwój rynku wtórnego pożyczek, dzięki któremu inwestorzy mają możliwość upłynnienia zainwestowanych pieniędzy. Inną ważną i rozwijającą się kategorią jest bezpo- średnia wymiana walut między osobami prywatnymi i firmami, jak również na rynku walutowym (np. Trejdoo. com). Warto z pewnością wspomnieć również o proto- kole blockchain i opartych na nim walutach (np. Bitcoin). Najważniejszą przewagą protokołu blockchain jest re- latywnie niski koszt przy zapewnieniu bezpieczeństwa transakcji. Sprawia to, że technologia ta jest implemen- towana w wielu zastosowaniach. Więcej na ten temat w suplemencie „szeroka perspektywa na ekonomię współpracy”. Według szacunków firmy Massolution37 , rynek ekonomii współpracy w ramach branży finansowej w 2015 r. był warty 34,4 miliarda USD38 , z czego największą kategorią są pożyczki społecznościowe notujące 100% wzrostu rok do roku. Można jednak znaleźć szacunki mówiące o tym, że w samych Chinach pożyczki P2P w 2015 r. wyniosły 150 miliardów USD39 , a niektórzy deklarują, że w 2025 r. sam rynek pożyczek P2P może wynieść 1 billion USD40 . Niezwykle ciekawym obszarem rozwoju ekonomii współpracy są ubezpieczenia. Główny model opiera się 36 http://www.pi.gov.pl/parp/chapter_86197.asp?soid=793EC92A- 184A4685B42D671C25EE2AA4 37 http://reports.crowdsourcing.org/index.php?route=product/pro- duct&product_id=54 38 http://crowdexpert.com/crowdfunding-industry-statistics/ 39 http://www.crowdfundinsider.com/2016/01/79612-report- china-p2p-lending-topped-150-billion-in-2015/ 40 http://www.crowdfundinsider.com/2014/05/38631-foundation- capital-peer-peer-lending-goes-1-trillion/
  • 36. STRONA 36 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  na wspólnym ubezpieczeniu grupy ludzi np. znajomymi, gdzie część składki np. 50% jest przeznaczone na od- dzielne konto, a 50% jest płacone ubezpieczycielowi. Po- krycie małych szkód jest wypłacane z oddzielnego konta i jest zarządzane przez grupę i dopiero kiedy szkoda jest duża to pokrywa ją ubezpieczyciel. W przypadku braku lub niskiej szkodowości pieniądze z oddzielnego konta są wypłacane z powrotem do ubezpieczonych. Najlepszym przykładem takich rozwiązań jest firma Friendsurance, jednak pojawia się coraz więcej startupów korzystają- cych z takiego modelu41 . Obecna skala ekonomii współ- pracy w branży finansowej, pomimo bardzo szybkiego wzrostu, nadal pozostaje mała w porównaniu do gigantycznych rynków w ramach branży finansowej. Warto zdawać sobie sprawę z ogromnej złożoności i wielu niuansów branży, które tworzą ogromną różnorodność modeli biznesowych i prze- strzeni optymalizacji. Kolejny ważny temat to kwestia ryzyka w branży finansowej. Usługi finansowe roz- wijały się historycznie właśnie wokół iden- tyfikowania, definiowania i przeciwdziałania ryzykom. W uproszczeniu chodzi o to, aby zapobiegać ryzyku i transferować je jeśli jest zbyt duże. Aby odnieść sukces, kluczowe są tu dwa powiązane ze sobą czynniki: jak najlepsza umiejętność kalkulacji czy też estymacji ryzyka oraz umiejętność po- zyskiwania i wyboru transakcji, gdzie stosunek opłaty (premii) do ryzyka jest jak najkorzystniejszy. Nie zawsze estymacje są właściwe, ale przy wielu transakcjach wy- starczy, że wystarczająco dobrze oceni się większość z nich, a cena za transfer ryzyka uwzględnia to jak czę- sto estymacje są błędne. Sukces polega na optymaliza- cji tych zależności oraz stworzeniu ekonomii skali, która obniża koszty estymacji i dotarcia jednocześnie zwięk- szając dokładność i efektywność. Jednym z kluczowych czynników wpływających na roz- wój usług finansowych był system wyniku kredytowego (ang. credit score) badający wiarygodność kredytową poprzez zbieranie danych o historii finansowej, a także 41 https://www.cbinsights.com/blog/insurance-tech-p2p-players/ osobistej danego człowieka42 , które upowszechniły się w latach 70. Działał on na zasadzie „czarnej skrzynki”43 , ale w ostatnich latach jest on jednym ze składników oceny ryzyka, stanowiących element bardziej zaawan- sowanych algorytmów (w tym machine learning) stwo- rzonych przez same banki na podstawie coraz większej ilości danych44 . Wsparcie oceny ryzyka będzie jednym z głównych motorów napędowych rozwoju branży fi- nansowej i to właśnie w tym aspekcie w długiej per- spektywie ekonomia współpracy odegra decydującą rolę w rozwoju usług finansowych. Punktem wyjścia jest rewolucja w branży finansowej związana z Big Data oraz machine learning, czyli zasadniczo sztuczną inteligen- cją. Przykładem skali tej rewolucji może być przypadek dużej amerykańskiej firmy ubezpieczeniowej Allstate. Korzystając z serwisu ekonomii współpracy do tworze- nia modeli matematycznych Kaggle, firma Allstate, udo- stępniając swoje dane, ogłosiła konkurs na stworzenie lepszego modelu ryzyka szkodowości z nagrodą 6000 USD45 . Wygrany był w stanie stworzyć o 340% lepszy model. Biorąc pod uwagę, że jest to drugi największy w Stanach Zjednoczonych ubezpieczyciel dla osób pry- watnych oraz przeciętną wartość zebranej składki do 42 http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/credit/more/ scores.html 43 https://www.amazon.com/Black-Box-Society-Algorithms-Infor- mation/dp/0674368274/ref=sr_1_1?s=books&ie=UTF8&qi- d=1470223080&sr=1-1&keywords=9780674368279 44 https://www.mainstreet.com/article/a-secret-history-of-credit- scores-who-determined-what-matters-and-why/page/3 45 http://money.usnews.com/money/business-economy/artic- les/2012/05/15/allstate-taps-the-crowd-to-predict-insurance- claims
  • 37. STRONA 37 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  wypłat możemy się domyślać, że usprawnienia te były w stanie wygenerować dziesiątki, jeśli nie setki milionów dolarów oszczędności. W kontekście takich liczb i efek- tywności związanych z Big Data i machine learning cały obecny rynek ekonomii współpracy może wydawać się nie warty uwagi. Jednak firmy, które odkryły te i inne bardzo ważne trendy w branży finansowej, odkrywają również – jak to w tej branży bywa – że sukces jest za- leżny od szczegółów i niuansów46 . I to właśnie w związku z tym ekonomia współpracy może okazać się bardzo ważna, szczególnie w przypadku branży ubezpieczenio- wej. Pierwszym wątkiem są wysokiej jakości dane. Jest wiele innowacji związanych z modelowaniem danych, jednak fundamentalnie ważnym tematem jest to jakie dane w ogóle są do dyspozycji i jaka jest ich jakość. Jest to sprawa zasadnicza, która może decydować o dużych różnicach w trafności modeli. Takiego rzędu efektyw- ności z pewnością przełożą się na strukturalne zmiany całego rynku, co z kolei sprawi, że zyskowność będzie bardzo czuła na te modele i to właśnie ekonomia współ- pracy jest, a tym bardziej w przyszłości będzie, w sta- nie dostarczyć tych unikalnych wysokiej jakości danych. Związane są one przede wszystkim z rozwojem sys- temów ocen czy też systemów reputacyjnych. Bardzo wczesnymi przykładami, które mogą pobudzić wyobraź- nię mogą być firma Kabbage, która udziela pożyczek małym i średnim firmom m.in. analizując ich aktywność w internecie czy też dane z ebay’a oraz kenijska aplika- cja Tala analizująca ok. 10 tys. różnych źródeł danych do oceny pożyczkobiorców. Warto przede wszystkim zwró- cić uwagę jak zmiany te są w stanie diametralnie roz- szerzyć, spersonalizować i zoptymalizować cały rynek produktów finansowych. 46 http://www.mckinsey.com/business-functions/risk/our-insi- ghts/the-future-of-bank-risk-management Drugim aspektem jest sposób dystrybucji, który oma- wiamy na przykładzie ubezpieczeń. Era indywidualnych ubezpieczeń może się skończyć szybciej niż się wydaje, a głównym kanałem dystrybucji mogą być platformy ekonomii współpracy w ramach, których będą ubezpie- czane samochód, dom i jakiekolwiek inne wartościowe przedmioty. Przede wszystkim nastąpi w ten sposób drastyczna zmiana w definiowaniu tego co de facto jest ubezpieczane, a ubezpieczenia będą bardzo wąsko zdefiniowane, niskie i automatycznie naliczane poprzez platformę. Przykładowo może być to ubezpieczenie konkretnej wiertarki od konkretnej osoby dla innej kon- kretnej osoby, czy też konkretna trasa samochodem przejechana przez konkretną osobę. Z racji rozwoju technologii nie będzie to stanowiło żadnego problemu transakcyjnego, a głównym partnerem będą właśnie platformy ekonomii współ- pracy. Warto zwrócić również uwagę, że obydwa wątki – modelowania danych i dystrybucji – łączą się bardzo ściśle. Przy ekonomii współpracy, czyli rozproszonym systemie organizacji i dystrybucji, powstają potencjalnie bardzo duże ryzyka i koszty transakcyjne, które są coraz efektywniej za- rządzane. Kluczową rolę odgrywa tutaj system reputa- cyjny. Prowadzi to do konkluzji, że dane i zaawansowane modele rządzą de facto głównym mechanizmem usta- lania cen w ekonomii współpracy, a to z kolei sugeruje, że ich efektywne ustalanie i efekt pozytywnej lub nega- tywnej selekcji z tym związany będzie z czasem coraz ważniejszym, aż wreszcie fundamentalnym źródłem przewagi konkurencyjnej dla serwisów ekonomii współ- pracy. Zatem jest to fundamentalna szansa dla wielu firm z branży finansowej (szczególnie firm ubezpiecze- niowych), które mają potencjał stać się bardzo istotnym elementem całego ekosystemu ekonomii współpracy. Bardziej zainteresowanych zachęcamy do zapoznania się z suplementem „szeroka perspektywa na ekonomię współpracy”. „Technologia Blockchain otworzyła świat Internetu na zupełnie nowe możliwości, pozwalając jednocześnie zaoszczędzić czas i pieniądze”. Maciej Ziółkowski, Coinfirm
  • 38. STRONA 38 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Przykłady Polak Potrafi.pl PolakPotrafi.pl to największy w Polsce portal finansowania społecznościowego, w którym obowiązuje zasada „wszystko, albo nic”, czyli w momencie, gdy projekt nie zdobędzie założonej wcześniej kwoty potrzebnej do jego powodzenia, pienią- dze są zwracane wpłacającym. Serwis został uruchomiony 15 marca 2011 r. i w czasie swojego działania pomógł zgromadzić już ok. 14 mln złotych, które wpłacone zostały przez ponad 140 tys. użytkowników. Od momentu startu portalu uru- chomiono ponad 2502 projek- tów, z czego 1185 (47,4%) zakończyło się sukcesem. Średnia kwota wpłaty na prze- strzeni 5 lat wynosi ok. 100 zł. W samym 2015 r. prawie 50 tys. osób wpłaciło ok. 4,8 mln zł. Sukcesem zakończyło się 356 projektów. Naj- większy projekt nazywa się „WSTĘGA PAMIĘCI” POMNIK AK W KRAKOWIE” i zo- stał sfinansowany przez prawie 1600 osób za kwotę 385 tys. zł47 . Trejdoo.com Igoria Trade S.A. została założona w 2011 r. przez zespół ekspertów bankowych w Warszawie i jest notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych na rynku New- Connect, a także nadzorowana przez Komisję Nadzoru Finansowego. Platforma oferuje m.in. społecznościową wymianę walut, przelewy kra- jowe i zagraniczne, rachunek powierniczy Escrow oraz karty płatnicze. 47 https://polakpotrafi.pl/projekt/pomnik Oferta specjalna dla czytelników Raportu Zamawiając kampanię crowdfundingową powołaj się na Raport Ekonomia Współpracy, aby otrzymać darmowe konsultacje (o wartości 2000 zł) obejmujące przygotowanie kampanii crowdfundingowej. Oferta specjalna dla czytelników Raportu Pierwsze 40 osób, które zarejestrują się z poniższego linku otrzymają karty walutowe gratis w EUR, USD, GBP lub PLN. Karta jest ważna do lata 2018 r. – w trakcie nie ma opłat za ”wydanie”. https://trejdoo.com//Default.aspx?PageId=362&TokenPartner=8ae1b174f4
  • 39. STRONA 39 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Kickstarter Jedna z najbardziej popularnych platform crowdfundingowych na świecie powstała w 2009 r. roku w USA. Po uruchomieniu kampanii, zbieranie środków na projekt trwaja przez 30 dni. Bardzo często w zamian stają się pierwszymi klientami. Do maja 2016 r. zostało sfinansowanych 105 tys. projektów na łączną kwotę ponad 2,3 miliarda dolarów. 36% projektów kończy się zebraniem potrzebnej kwoty. Kokos Polski serwis społecznościowych pożyczek oraz społecznościowej wymiany walut P2P. Użytkownicy serwisu mogą udzielać sobie nawzajem pożyczek i ustalać in- dywidualne oprocentowanie. Średni zysk z inwestycji – jak podaje serwis - wynosi 17,1% w skali roku. Dodatkowo, w serwisie Kokos.pl można również wymieniać waluty obce po indywidualnie negocjowanych kursach, również w modelu P2P. Od początku istnienia serwisu udzielono ponad 120 tys. pożyczek na łączną kwotę ponad 137 milionów złotych (dane z czerwca 2016 r.). Lending Club Serwis pożyczek społecznościowych założony w 2006 r. w San Francisco. Pod ko- niec 2015 r. udzielono pożyczek na łączną kwotę 15,98 miliarda dolarów. Dzięki wymianie P2P oferta serwisu jest średnio o 35% bardziej korzystna, niż tradycyjna oferta bankowa. Crowdcube Największy na świecie serwis crowdfundingu udziałowego zwanego również equ- ity crowdfunding. Zasada działania jest taka sama jak w przypadku innych ser- wisów crowdfundingowych, takich jak PolakPotrafi i Kickstarter. Główna różnica polega na tym, że użytkownicy, którzy wspierają dany projekt otrzymują w zamian udziały w nowo powstałej spółce lub istniejącym przedsięwzięciu. W serwisie za- rejestrowanych jest ponad 297 870 inwestorów, którzy do tej pory zainwestowali ponad 161 milionów funtów brytyjskich w zamian za udziały w 397 przedsięwzię- ciach biznesowych. Beesfund Polska platforma crowdfundingu udziałowego oraz finansowania społecznościo- wego umożliwiająca autorom projektów pozyskanie kapitału od internautów. W zamian użytkownicy platformy stają się współuczestnikami, komentatorami i każdorazowo otrzymują unikalne bonusy za wsparcie przedsięwzięcia w postaci akcji lub przyszłych produktów i usług. W Polsce przepisy pozwalają na organizo- wanie tego typu emisji w wysokości do 100 tys. euro. Serwis przeprowadził już 7 emisji na łączną kwotę 1,7 miliona złotych (dane z czerwca 2016 r.).
  • 40. STRONA 40 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  Kiva Założona w 2005 r. w USA organizacja pozarządowa pozwalająca ludziom z całego świata udzielać nieoprocentowanych mikrokredytów (od 25 USD) drobnym przed- siębiorcom i indywidualnym osobom. Kiva działa poprzez partnerów lokalnych, którzy weryfikują osoby ubiegające się o pożyczkę, przekazują kwoty udzielonych pożyczek pożyczkodawcom i wpłacają do Kiva spłacone raty. Kiva pośredniczyła w udzieleniu pożyczek na ponad 800 mln USD od ponad 1 mln pożyczkodawców, przy bardzo wysokiej stopie spłat (98%). W 2011 r. wypuszczono platformę Kiva- Zip.org pozwalającą na bezpośrednie pożyczki z możliwością bezpośredniej komu- nikacji pożyczkobiorców i pożyczkodawców, którzy często stają się ambasadorami dla wspieranej firmy wśród swoich znajomych. Tala Firma powstała w Kenii w 2014 r. udzielająca krótkoterminowych (miesięcznych) kredytów poprzez aplikację mobilną w maksymalnej wysokości 500 USD. Po- życzka jest udzielana na podstawie wypełnionego kwestionariusza i weryfikacji innych dostępnych danych (np. płatności mobilnych). Około 90% kredytów jest spłacana, a 95% klientów bierze drugą pożyczkę po spłacie pierwszej. Mimo wy- sokiego oprocentowania (ponad 10%) z usług firmy skorzystało już ponad 75 tys. klientów48 49 . Friendsurance Portal powstały w Niemczech w 2011 r. oferujący usługi w obszarze ubezpie- czeń P2P. Umożliwia grupie znajomych i członków rodziny ubezpieczyć się (każdy posiada własną polisę), ale każdy wpłaca część kwoty na wspólne „konto” danej grupy, z którego pokrywane są wkłady własne w przypadku poniesienia szkody. Jeśli nikt z grupy nie będzie korzystać z wypłaty, wtedy całość wkładów (poza główną kwotą ubezpieczenia) będzie wypłacana na koniec okresu członkom grupy. Koszty takiego ubezpieczenia są niższe dla wszystkich, gdyż w grupie znajomych będzie mniej przypadków wyłudzenia ubezpieczenia, rzadziej zgłaszane są drobne szkody, a dodatkowo znajomi zapraszają do grupy nowe osoby, przez co przyno- szą dodatkową sprzedaż50 . RealtyMogule Uruchomiony w 2013 r. crowdfundingowy rynek dla inwestycji w nieruchomo- ści biurowe, przemysłowe, mieszkalne, magazynowe itp., który łączy osoby, firmy i fundusze chcące pożyczyć lub zainwestować w nieruchomości z ich wła- ścicielami. Ponad 80 tys. inwestorów do tej pory pożyczyło lub zainwestowało 48  http://www.hapakenya.com/2016/05/17/mobile-loans-service-mkopo-rahisi-rebrands- to-tala-in-kenya/ 49  http://www.techweez.com/2016/05/17/mkopo-rahisi-is-now-tala/ 50 http://www.economist.com/blogs/schumpeter/2012/06/peer-peer-insurance
  • 41. STRONA 41 PODZIAŁ „BRANŻOWY”  ponad 200 mln USD w 350 nieruchomości o wartości rynkowej ponad 800 mln USD. Inwestycja polega na objęciu udziałów w firmie, która następnie inwestuje w nieruchomości. Firma pobiera 1-2% opłaty za zarządzanie w zależności od za- inwestowanego kapitału i w zamian za to gromadzi ekspertów od wyszukiwania okazji inwestycyjnych i zarządzania kapitałem. Minimalne zaangażowanie wynosi 2500 USD. Energyfunders 85% nowych miejsc wydobywanie nośników energii w USA odkrywane jest przez małe firmy (do 15 pracowników)51 . Firma Energyfunders zapewnia wsparcie ka- pitałowe na otwieranie małych, nowych odwiertów naftowych i gazowych (ok. 1 mln USD), co jest za małą inwestycją dla gigantów branży naftowej52 . Małe firmy mają specjalistów od poszukiwania dobrych lokalizacji do wydobycia, ale nie mają specjalistów od pozyskiwania kapitału. Rozdrobniony rynek daje wysokie zwroty z kapitału, ale dla osoby nie znającej specyfiki oznacza duże ryzyko. Firma zbiera kapitał od drobnych inwestorów (minimalna inwestycja to 5000 USD) i inwestuje pieniądze w małe firmy naftowe. Na platformie online można zapoznać się z każdą inwestycją przed podjęciem decyzji. Firma akceptuje również inwestycje w krypto- walutach typu Bitcoin53 . 51  https://www.energyfunders.com/about-us/ 52 https://www.youtube.com/watch?v=JoOVHt0_t48 53  https://www.reddit.com/r/Bitcoin/comments/2a43pb/energyfunderscom_officially_accepts_ bitcoin_for/