Notas de Benito Varela Jácome sobre as liñas temáticas de Aires da miña terra.

1. N O TAS D A E D I C I Ó N D E
B E N I TO VAR E L A J Á C O M E
As cordas líricas de Curros
Foto de Amazon

2. As cordas líricas de Curros Enríquez
 Os fondos sentimentos do poeta.
 Os vínculos amorosos.
 A interpretación da natureza, das festas ou dos
traballos do mundo rural.
 O compromiso co subdesenvolvemento, cos
atrancos sociais.
 A xenreira fronte á inxustiza, as forzas opresoras e
os arroiadoras dos caciques.

3. O folclore e o costumismo
 “O gueiteiro” , composición que recorda á de
Rosalía, pero aquí a imaxe do músico non é a dun
“don Xoán” senón a de músico virtuoso.
 “Unha boda en Einibó”, romance que recorda a
Rosalía máis alegre, describe toda a festa e mesmo
o remate feliz do proceso amoroso.

4. Etnografía
 “Tangaraños”, relata as tensión dos ofrecidos a San
Benito da Coba do Lobo, lugar ao cal acoden
eivados xa que no lugar hai un furado con “rara
virtude ortopédica” que parece curalos.
O poema remata cun ataque aos caciques xa que
Curros desexaría que o San Benito tamén actuara
sobre os “xorobados da ialma” para desentangarañe a
sociedade.

5. O sentimentalismo
 “Cantiga”, tópicos dos saloucos, o desespero, a emigración ou a
saudade. Afastamento dos namorados e morte.Por un lado a nena, no
xardín, chora porque on vai volver ver o namorado (“unha cova nun
outeiro”) Polo outro o mozo que vai nun “negreiro vapor” cara América,
quiexera voar para ver a namorada pero remata “cadavre no fondo do
mar”.
 “Os teus ollos”, amor.
 “Ben chegado”, alegría polo nacemento do seu primeiro fillo.
 “¡Ai...!”, tristeza pola morte do 2º fillo, Leopoldo.

6. Compromiso social
FUCNIONS
IDEOLÓXICAS
POESÍA CÍVICA
CURROS ENRÍQUEZ
FUNCIÓNS SOCIO-
POLÍTICAS
Librepensamento Caciquismo
Republicanismo Posesión da terra
Escurantismo Impostos
Clerofobia Infradesenvolvemento
Liberdade Inxustiza
Progreso Emigración
INFLUENCIAS
Víctor Hugo
Carducci
Bérenger
Guerra Junqueiro

7. “Os mozos”
Soidade
Pedrazo
ALDEA
Sen brazos para traballar
Sen flor na semente Tristeza
Sen herba no prado Sen nenos na escola
Sen pan os labregos Manadas de lobo
Agoiros e fame
Poema no que o poeta apela aos mozos para que se ergan e loiten
contra os “lobos” que rillan no país. Describe a marxinación da aldea:

8. “Nouturnio”
Imaxe dun vello indixente, sentado nunha pedra, mira cara a afastada
aldea e consómese de anguria pola mala sorte do pasado e do presente.
Converxencia fatal
pasado presente
Queimáronme a casa
VELLO
Esmoleiro polo mundo
Ardeume a besta Péchanlle as portas
Ardeume a xugada Fano fuxir os cans
Morte da muller Dorme entre as feras
Perda da semente Moi vello
Venta terras pago tributos Non atopa a morte

9. “A emigración”
O poema vemos o abraio de Curros pola situación dos emigrantes
galegos, imposta por unha economía adversa, polo subdesenvolvemento,
pola explotación agrícola, polos atrancos dos poderes. Vemos uns
labregos afectados polos “trabucos”, a xustiza, ameazas, a fame, e a
marxinación. Nin a fe nin a resignación acougan os seus soños e buscan
liberdade na emigración a América.
Traballo
Problemas Opresións
LABREGOS
Milleiral sen rego Rendas ao señor
Lume sen leña Contribucións
Gando sen herba O servizo do Rei
Home sen tarefa Ameazas sacras e inxustizas
Liberdade

10. Máis emigración en…
 “Alborada”, os oprimidos esperan a liberdade (“alba
de groria”) para alumear o porvir, domear os
verdugos e déspotas e disipar as néboas.
 “Crebar as liras”, aquí a liberdade contraponse á
Xustiza, á escravitude, ás violencias e ás vellas
teogonías.

11. “Diante dunha imaxe de Íñigo Loyola”
“tratos co demo”
ÍÑIGO DE
LOYOLA
“lei treidora do Evanxeo”
“mística alegría” “xenio da intolerancia”
“trenca virtú” Tracaches a “Cristo nun
tirano”; “ ós verdugos en
xuíces” e “a Dios en fouce
do pensamento”
“no peito a ira”
“católico bergante”
“parásito trunfante”
Neste poema vemos a cisma clerófoba do poeta.
É unha sátira negra, áspera e mordante, de personaxes históricos e
institucións tradicionais, que vinculan a Curros con poetas europeos
comprometidos: Víctor Hugo, Bérenger, Giosué Carducci ou Guerra
Junqueiro.
Foto da web: colsanpedro9.blogspot.com

12. “A igrexa fría”
No poema hai unha crítica dos privilexios eclesiásticos e desesperación
dos pobres e das “virxes forzadas” por parte da xustiza. Metáforas que
transmiten arrepío e medo
“o lombo do vello mosteiro” “érguese”
“hidrópico e negro”
“cal xigante hipopótamo
morto”
“de vermes cuberto”
“rodeado de trebas”

13. “Mirando ao chau”
Nesta composición temos unha imitación dun poema de Béranger (poeta
francés, temática política, estivo preso por ir contra a política establecida)
co cal se intenta demostrar que o mundo está desartellado e abafado por
unha cadea de atrancos, pauliñas, pantasmas,
cregos corruptos (“toupeiras humanas”), etc.
e Deus nin sequera recoñece que ese
sexa o mundo que el creou (“_Si eu fixen
tal mundo / que o demo me leve”).
Foto da web de radioguadalupe.org

14. “No convento”
Aquí o autor introdúcese no discurso como condenado pola
Igrexa e os santos. Isto é un pretexto para atacar con
aleivosía os pecados capitais, o roubo, a luxuria, o
fariseísmo, etc. Pola contra, o autor identifícase co demo e
bosquexa ao longo de varios versos a loita entre Deus e
Lucifer.
Foto do blog elalquimistadeverdad.blogspot.com