Ιστορία θεωρητικής κατεύθυνσης: Προσφυγικό A b

Ιστορία θεωρητικής κατεύθυνσης: ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
(1821-1930)
KEΦΑΛΑΙΟ Γ
ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
(1821-1930)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά το 19ο
αι.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Β Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 20ο
αι.
Α. Προσφυγικά ρεύματα κατά την περίοδο 1914-1922
1. Ο διωγμός του 1914 (ο πρώτος διωγμός)
2. Άλλα προσφυγικά ρεύματα
3. Η περίθαλψη
4. Η παλιννόστηση
Β. Η μικρασιατική καταστροφή
1. Η έξοδος
2. Το πρώτο διάστημα
3. Η Σύμβαση της Λοζάνης και η ανταλλαγή των πληθυσμών
Γ. Η αποκατάσταση των προσφύγων
Δ. Η αποζημίωση των ανταλλάξιμων και η ελληνοτουρκική
προσέγγιση
Ε. Η ένταξη των προσφύγων στην Ελλάδα
Επιμέλεια : Λία Βαγγοπούλου
φιλόλογος
58

(1821-1930)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α
Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα
Επανάσταση 1821
Αφετηρία ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ: μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών
από Οθωμανική αυτοκρατορία προς Ελλάδα
Α. Αιτίες μικρασιατικής μετανάστευσης
Τρομοκρατικές ενέργειες Τούρκων
Σκοπός τους: να προλάβουν εξεγέρσεις Ελλήνων κατά τη διάρκεια της
Επανάστασης
Κλίμα ανασφάλειας και φόβου
Όμως μόνο κατά το 1914-1922
⇒γενικότερο σχέδιο εκρίζωσης του ελληνικού στοιχείου
Β. Αιτίες προσφυγικού ρεύματος από την ηπειρωτική χώρα+Αιγαίο
αποτυχία απελευθερωτικού κινήματος
φιλόλογος
1
Προέλευση
προσφύγων
από Μικρά Ασία
ελλαδικό ηπειρωτικό
χώρο
νησιά Αιγαίου
59

(1821-1930)
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ: Περιορισμένες για τις προσφυγικές μετακινήσεις
?Αιτίες: οι ιστοριογράφοι ασχολήθηκαν με τα γεγονότα του Αγώνα (πολιτικά
και στρατιωτικά)
Σημασία των προσφυγικών μετακινήσεων
-διαμόρφωσαν το δημογραφικό χάρτη της ανεξάρτητης Ελλάδας
-συνετέλεσαν στη γνωριμία και την πνευματική αλληλεπίδραση των Ελλήνων
Έτσι: Η συγκέντρωση ελληνικών πληθυσμών βοήθησε στη συγκρότηση νέου
ελληνικού κράτους
ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Επανάσταση 1821: αφετηρία μετακινήσεων (σελ.116)
1914-1922: γενικότερο σχέδιο εκρίζωσης ελληνικού στοιχείου από Μικρά
Ασία (σελ.116)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Β
Πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον 20
ο
αιώνα
Συχνότερα τα κύματα των προσφύγων στην Ελλάδα αρχές 20
ο
αι. ≠ 19
ο
αι.
? Αίτια: •Συγκρούσεις των κρατών της Βαλκανικής
φιλόλογος
2
60

(1821-1930)
(αποτέλεσμα ανταγωνισμού στην περιοχή)
Αποκορύφωμα 1922: ο ξεριζωμός του πληθυσμού της Μ.Ασίας + Αν.
Θράκης
•Μεγάλος αριθμός προσφύγων
•Οριστικός χαρακτήρας εκδίωξης
Η Ελλάδα αναγκάζεται να λάβει συστηματικότερα μέτρα
για την περίθαλψη και αποκατάστασή τους
1906: Από Ανατολική Ρωμυλία, περιοχή Βουλγαρίας: πρώτοι Έλληνες
που πέρασαν τα σύνορα ?
Αίτια: βιαιοπραγίες Βουλγάρων
Ανταγωνισμός Ελλάδας-Βουλγαρίας για επικράτηση στην Μακεδονία
(Μακεδονικός Αγώνας)
Από Ρουμανία: Έλληνες απελάθηκαν ?
Αίτια: έξαρση Κουτσοβλαχικού ζητήματος που επηρέαζε τις σχέσεις Ελλάδας-
Ρουμανίας
φιλόλογος
61

(1821-1930)
Αύγουστος 1913: Συνθήκη Βουκουρεστίου: τέλος Βαλκανικών
πολέμων.
Άφιξη Ελλήνων
→από Βουλγαρία
→Δυτική Θράκη
→Ανατολική Μακεδονία κατακυρώνονται στη Βουλγαρία
→από περιοχές που είχαν παραχωρηθεί στη Σερβία
Την ίδια εποχή
Από Ρωσία, περιοχή Καυκάσου
→Προς την εύφορη Μακεδονία που προσαρτήθηκε στην Ελλάδα
Κάποιοι εγκαταστάθηκαν στην Κεντρική Μακεδονία
Επέμβαση ελληνικής κυβέρνησης: αναχαίτισε το μεταναστευτικό ρεύμα
Προσοχή! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ
Ανατολική Ρωμυλία: «Οι πρώτοι Έλληνες...Μακεδονικός Αγώνας» σελ.137
φιλόλογος
62

(1821-1930)
Μακεδονικός Αγώνας: «Ο ανταγωνισμός Ελλάδας-Βουλγαρίας για την
επικράτηση στην υπό οθωμανική κυριαρχία Μακεδονία» σελ.137
Κουτσοβλαχικό ζήτημα: «Τον ίδιο χρόνο (1906)...Ρουμανία» σελ.137
Συνθήκη Βουκουρεστίου: «Μετά την υπογραφή...στην Ελλάδα» σελ.137
Πρώτες δεκαετίες του 20
ου
αιώνα: έφταναν στην Ελλάδα συχνότερα και
πολυαριθμότερα κύματα προσφύγων
1922: Ξεριζωμός των Ελλήνων της Μ.Ασίας και της Ανατολικής Θράκης
1906: Αναγκαστική μετανάστευση στην Ελλάδα ως συνέπεια του
ανταγωνισμού Ελλάδας-Βουλγαρίας
1906: Απέλαση Ελλήνων κατοίκων Ρουμανίας
1913: Υπογραφή της συνθήκης του Βουκουρεστίου (τέλος Βαλκανικών
πολέμων)
Α. ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1914-1922
1. Ο διωγμός του 1914 (ο πρώτος διωγμός)
Ελληνικοί πληθυσμοί στη Μικρά Ασία
Αρχαιότητα & βυζαντινοί χρόνοι: πυκνοί
Μετά το 12
ο
αι.: αραίωσαν
Αιτία: μαζικοί εξισλαμισμοί
18
ο
-19
ο
αι.: ενισχύθηκαν
Αιτία: μεταναστεύσεις από τον κυρίως ελλαδικό χώρο
φιλόλογος
1
63

(1821-1930)
Αποτελέσματα:
•Αύξηση ελληνικού πληθυσμού
•Οικονομική άνοδος των Ελλήνων
•Πνευματική άνθηση
•Αξιόλογη κοινοτική &
Εκπαιδευτική οργάνωση
(ιδρύθηκαν κοινότητες, σύλλογοι, σχολεία, ευαγή ιδρύματα με μεγάλη
ακτινοβολία)
Τουρκικός εθνικισμός
→συνέβαλε στην εχθρική αντιμετώπιση των μειονοτήτων της Οθωμ. αυτοκρ.
Στο στόχαστρο→Έλληνες-Αρμένιοι ?
Αιτίες: 1.Είχαν συγκεντρώσει το μεγαλύτερο μέρος εμπορίου-
βιομηχανίας
2.Εκκρεμότητα κατακύρωσης των νησιών ανατολ.
Αιγαίου στην Ελλάδα⇒επιδείνωση σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας
Διωγμοί Ελλήνων
Αρχές 1914:
⇒1. Αθρόες μεταναστεύσεις Μουσουλμάνων
Σερβίας,
φιλόλογος
2 Εθνική αφύπνιση
των Τούρκων
64
3
ξεκίνησε από τα
τέλη 19ου
αι.
ενισχύθηκε μετά την
εδαφική συρρίκνωση
της Οθωμανικής
αυτοκρατορίας

(1821-1930)
Ελλάδας, Μ. Ασία (υποκινήθηκαν από τουρκική κυβέρνηση)
Βουλγαρίας
+
⇒2. Επικείμενη είσοδος της Τουρκίας στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο
Πρόσχημα για να εκδιώξει η Τουρκία τους Έλληνες
Πρώτα θύματα: Έλληνες Ανατολικής Θράκης
Μάιος 1914: Διωγμοί στη Δυτική Μικρά Ασία
Πρόσχημα: Να εκκενωθεί η περιοχή απέναντι από τα νησιά του Ανατολικού
Αιγαίου για στρατιωτικούς λόγους
Καθοδήγηση: Γερμανών, συμμάχων των Τούρκων
Μεθόδευση: α. Ανθελληνική εκστρατεία τουρκικού τύπου
β. Καταπίεση και εξαναγκασμός Ελλήνων σε «εκούσια»
μετανάστευση
γ. Λεηλασίες
δ. Δολοφονίες
Αντιδράσεις
Οικουμενικό Πατριαρχείο:
•Κηρύττει την Ορθόδοξη Εκκλησία σε διωγμό
•Αναστέλλει τη λειτουργία των εκκλησιών και των σχολείων
Ελλάδα:
•Διπλωματικές ενέργειες για εθελούσια ανταλλαγή Ελλήνων ορθοδόξων-
Μουσουλμάνων
Αποτέλεσμα: Ίδρυση Mικτής Επιτροπής (Iούνιος) που θα ρύθμιζε τα
σχετικά με την ανταλλαγή
αλλά: δεν λειτούργησε λόγω της εισόδου της Τουρκίας στον Α’ Παγκόσμιο
πόλεμο/Οκτώβριος 1914.
φιλόλογος
65
4

(1821-1930)
Μορφές καταπίεσης Ελλήνων
α. Έκτακτες επιβαρύνσεις, επιτάξεις ειδών για τις ανάγκες του πολέμου
β. Εμπόδια στις εμπορικές δραστηριότητες τους
γ. Μετατοπίσεις πληθυσμών από τις ακτές προς το εσωτερικό της Μικράς
Ασίας
δ. Αμελέ ταμπουρού: τάγματα εργασίας για άνδρες άνω των 45 ετών (πολλοί
θάνατοι από κακουχίες, πείνα, αρρώστιες)
ε. Στρατιωτική θητεία για άνδρες 20-45 ετών
...αρχικά δόθηκε η δυνατότητα εξαγοράς, όσοι δεν πλήρωσαν
χαρακτηρίστηκαν λιποτάκτες. Στη συνέχεια καταργήθηκε και σημειώθηκαν
χιλιάδες λιποταξίες και εκτελέσεις
Συνέπειες
•Κύμα φυγής προς την Ελλάδα
•Εγκατάσταση (στα σπίτια των Ελλήνων) Μουσουλμάνων μεταναστών από
Σερβία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Αλβανία
Διώξεις κατά των Ελλήνων
⇒Συνεχίστηκαν με μικρότερη ένταση μέχρι το τέλος του Α΄Παγκ. Πολέμου,
το 1918
⇒Επεκτάθηκαν και σε άλλες περιοχές (Μαρμαράς, Πόντος κ.α.)
Πολλές χιλιάδες πρόσφυγες έφτασαν στην Ελλάδα
Μικτή Επιτροπή: «Το Οικουμενικό...του 1914» σελ.138-139
φιλόλογος
5
6
66

(1821-1930)
Τάγματα εργασίας: «Οι άντρες...αρρώστιες» σελ. 139
12
ος
αι. : μαζικοί εξισλαμισμοί, [σελ. 138]
18
ος
-19
ος
αι.: ενίσχυση ελληνικών πληθυσμών στη Μικρά Ασία λόγω
μεταναστεύσεων [σελ. 138]
19
ος
αι.: εθνική αφύπνιση των Τούρκων [σελ.138]
1914 πρώτοι μήνες: μεταναστεύσεις μουσουλμάνων προς Μ. Ασία [σελ.
138]
1914 αρχές: Έλληνες της Ανατολικής Θράκης εκδιώχθηκαν από τις εστίες
τους [σελ. 138]
Οκτώβριος 1914: είσοδος της Τουρκίας στον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο/ δε
λειτουργεί η Μικτή Επιτροπή [σελ. 139]
1918: τέλος Α΄Παγκοσμίου Πολέμου [σελ. 139]
222222
σ
2. Άλλα προσφυγικά ρεύματα
1916: πρόσφυγες από Ανατολική Μακεδονία
?Αιτία: κατάληψη από Βούλγαρους, σύμμαχοι των Γερμανών
1918: Λήξη εχθροπραξιών, επιστροφή στις πατρίδες τους
Μέριμνα: Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας (ΥΑΑΜ)
φιλόλογος
2
67
1

(1821-1930)
Νοέμβριος 1919: Συνθήκη Νεϊγύ:
-παραχώρηση Δυτικής Θράκης από Βουλγαρία→Ελλάδα
-συνημμένο το «Σύμφωνο περί αμοιβαίας μεταναστεύσεως μεταξύ Ελλάδος
και Βουλγαρίας»: 50.000 Βούλγαροι από Ελλάδα
30.000 Έλληνες από Βουλγαρία (+20.000 Έλληνες
πριν
την υπογραφή της συνθήκης)
1919-1922: Έλληνες της Ρωσίας
Αρμένιοι λιμάνια Μαύρης Θάλασσας Ελλάδα
Ρώσοι
?Αιτίες:- Ρώσικη Επανάσταση
-Κατάληψη ρωσικών επαρχιών από Τούρκους
Ίδια εποχή: Έλληνες πρόσφυγες από:
Βόρειο Ήπειρο (1914)
Ρουμανία (1919: περιοχές πολεμικών συγκρούσεων)
Ν.Δ. Μικρά Ασία, υπό ιταλική κατοχή (1919)
φιλόλογος
3
68
4

(1821-1930)
Αϊδίνιο & εσωτερικό Μικράς Ασίας (1919)
Δωδεκάνησα, ιταλοκρατούμενα (από 1912 και εξής)
Μέχρι 1920: 800.000 πρόσφυγες καταφεύγουν στην Ελλάδα
Τρόπος: -μόνοι τους
-φροντίδα του κράτους (ζώα, οχήματα, αμαξοστοιχίες, πλοία)
Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας:«Παράλληλα
....επανεγκατάστασή τους»-σελ. 139-140
φιλόλογος
5
Τόποι
συγκέντρωσης
προσφύγων
Μεγάλος αριθμός
Αθήνα,
Πειραιά,
Θεσσαλονίκη,
Μακεδονία,
Νησιά Αν. Αιγαίου
(Λέσβος, Χίος,
Σάμος)
Μικρότερος αριθμός
Κρήτη, (Ηράκλειο, Χανιά)
Βόλο,
Πάτρα, Καλαμάτα,
Νησιά Αργοσαρωνικού
69

(1821-1930)
Σύμφωνο περί αμοιβαίας μεταναστεύσεως μεταξύ Ελλάδος και
Βουλγαρίας: « Το Νοέμβριο...της συνθήκης»-σελ. 140
1916: έλευση προσφύγων από Ανατολική Μακεδονία την οποία έχουν
καταλάβει Βούλγαροι [σελ. 139]
1918: λήξη εχθροπραξιών [σελ. 140]
Νοέμβριος 1919: Συνθήκη Νεϊγύ, «Σύμφωνο περί αμοιβαίας
μεταναστεύσεως μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας» [σελ. 140]
1919-1921: Έλληνες της Ρωσίας από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας
διεκπεραιώνονται στην Ελλάδα εξαιτίας της Ρωσικής Επανάστασης [σελ. 140]
(1914): Έλληνες πρόσφυγες από τη Βόρειο Ήπειρο [σελ. 140]
(1919): Έλληνες πρόσφυγες από Ρουμανία, ΝΔ Μικρά Ασία, εσωτερικό Μ.
Ασίας [σελ. 140]
(1912 και εξής): Έλληνες πρόσφυγες από Δωδεκάνησα [σελ. 140]
Μέχρι 1920: άφιξη 800.000 προσφύγων στην Ελλάδα [σελ. 140]
φιλόλογος
70

(1821-1930)
3. Η περίθαλψη (1914-1921)
Στην αρχή έργο εθελοντών
Επιτροπές από το Υπουργείο εσωτερικών
Έργο: •διανομή τροφίμων
•ιματισμού
•παροχή στοιχειώδους οικονομικής βοήθειας
Έσοδα: ◊εράνους
◊δωρεές
◊μικρή κρατική επιχορήγηση
Ιούλιος 1914: Θεσσαλονίκη, ιδρύθηκε ο Οργανισμός
Σκοπός: •άμεση περίθαλψη
•εγκατάσταση προσφύγων σε εγκαταλελειμμένα τουρκικά και
βουλγαρικά χωριά της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας
Παροχή:
~συσσιτίου μέχρι οι πρόσφυγες να βρουν εργασία
~προσωρινής στέγης
~ιατρικής περίθαλψης ή να αποκτήσουν γεωργικό κλήρο
Περίοδος Εθνικού Διχασμού (1916-1917)
φιλόλογος
71
1
2

(1821-1930)
Θεσσαλονίκη: ιδρύεται η «Ανωτάτη Διεύθυνσις Περιθάλψεως», από
κυβέρνηση Βενιζέλου
Ιούλιος 1917: (επικράτηση Βενιζέλου-εγκατάλειψη της Ελλάδας από βασιλιά
Κων/νο): ιδρύεται το Υπουργείο Περιθάλψεως
Θεσμοθετείται: 1
η
φορά, περίθαλψη
•οικογένειες εφέδρων που βρίσκονται στο μέτωπο
•οικογένειες θυμάτων του πολέμου
1917-1921: φροντίδα για τους πρόσφυγες πιο οργανωμένη
Δέχθηκαν περίθαλψη 450.000 πρόσφυγες (σύμφωνα με Υπ. Περιθάλψεως)
μολονότι-η Ελλάδα σε πολεμική αναμέτρηση (Α’ Παγκ. Πόλεμος)
-οι οικονομικές συνθήκες αντίξοες
Η μέριμνα περιελάμβανε:
1. Διανομή χρηματικού βοηθήματος-ιδιαίτερα σε ιερείς, δασκάλους,
επιμελείς μαθητές
2. Διανομή συσσιτίου από το κράτος
ή το Πατριωτικό Ίδρυμα
3. Παροχή ιατρικής περίθαλψης•διορισμός γιατρών, φαρμακοποιών, μαιών
•χορήγηση φαρμάκων και
•νοσηλεία σε νοσοκομεία δημόσια
ή ειδικά διαμορφωμένα
4. Στέγαση -σε προσωρινά καταλύματα (σκηνές ή παραπήγματα)
-σε δημόσια
-σε επιταγμένα
-σε μισθωμένα ιδιωτικά κτίρια
5. Παροχή ενδυμάτων-κλινοσκεπασμάτων
6. Βοήθεια για εύρεση εργασίας
φιλόλογος
72
3
4

(1821-1930)
7. Δωρεάν μετακίνηση
-ομαδική για →εύρεση στέγης
-ατομική →εργασίας
→επανεγκατάσταση
Οργανισμός: σελ . 140 – 141 (Στην αρχή … γεωργικό κλήρο )
Ανώτατη διεύθυνσις Περιθάλψεως- σελ. 141 (Κατά την … πολέµου)
Πατριωτικό Ίδρυµα- σελ. 142 (διανοµή … πρόσφυγες )
1914 : [σελ. 140], ίδρυση στη Θεσσαλονίκη του Οργανισμού περίθαλψης
προσφύγων
(1916-1917) :[σελ. 141], περίοδος Εθνικού Διχασμού
Ιούλιος 1917 [σελ. 141], ίδρυση Υπουργείου Περιθάλψεως , στην Αθήνα
(προηγήθηκε ίδρυση Ανώτατης Διεύθυνσης Περιθάλψεως στην Θεσσαλονίκη)
1917-1921 : [σελ. 141], οργανωμένη φροντίδα προσφύγων
φιλόλογος
73

(1821-1930)
4. Παλιννόστηση
Τελευταίοι μήνες του 1918:
•επιστροφή προσφύγων στη Μικρά Ασία
•τέλος πολέμου για Τουρκία
Οκτώβριος 1918: Κωνσταντινούπολη, Πατριαρχική Επιτροπή
Σκοπός: οργάνωση επαναπατρισμού των εκτοπισμένων
Βοήθεια: -Πατριαρχείου
-Ελληνικής κυβέρνησης
Η παλιννόστηση έγινε τμηματικά
Μέριμνα: Υπουργείου Περιθάλψεως
Επιτράπηκε
⇒η επιστροφή ευπορότερων
⇒ η επιστροφή προσφύγων από ορισμένες περιοχές Δυτ. Μ. Ασίας
Επιστροφή περισσοτέρων στις εστίες τους το
Μάιος 1919: απόβαση ελληνικού στρατού στη Σμύρνη
Μέχρι τέλος 1920: πλειονότητα προσφύγων είχε επιστρέψει Μικρά Ασία-
Ανατ. Θράκη
Συνθήκες στην πατρίδα τους άσχημες
⇒Σπίτια, εκκλησίες, σχολεία κατεστραμμένα
⇒Μουσουλμάνοι πρόσφυγες από Βαλκάνια εγκατεστημένοι σε
σπίτια Ελλήνων
Ιδρύεται η «Υπηρεσία Παλιννοστήσεως και Περιθάλψεως», στα
πλαίσια της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης
φιλόλογος
74
1
2

(1821-1930)
Έργο: αποκατάσταση, όσων επέστρεφαν, στα σπίτια τους και τις ασχολίες
τους
Αλλά:
Αύγουστος 1922: παίρνουν πάλι το δρόμο της προσφυγιάς
Πατριαρχική Επιτροπή - σελ . 142– 143 (Η επιστροφή … Θράκη)
Υπηρεσία Παλιννοστήσεως και Περιθάλψεως- σελ. 143 (Οι συνθήκες …
προσφυγιάς )
1918 τελευταίοι μήνες :[σελ. 142], επιστροφή προσφύγων στη Μ. Ασία μετά
το τέλος του πολέμου
Οκτώβριος 1918: [σελ. 143], σύσταση στην Κωνσταντινούπολη Πατριαρχικής
Επιτροπής
Μάιος 1919: [σελ. 143], απόβαση ελληνικού στρατού στη Σμύρνη
1920 τέλος: [σελ. 143], έχει ολοκληρωθεί η επιστροφή προσφύγων σε Μ. Ασία
και Α. Θράκη.
Αύγουστος 1922:[σελ. 143], τέλος ειρηνικών ημερών, προσφυγιά
φιλόλογος
75

(1821-1930)
Β. Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
1. Η έξοδος
1 15 Μαΐου 1919: απόβαση ελληνικού στρατού στη Σμύρνη
φιλόλογος
76
1

(1821-1930)
Οι εθνικές βλέψεις των Ελλήνων της Μ. Ασίας φάνηκε ότι γίνονταν
πραγματικότητα
Η ελληνική παρουσία επεκτάθηκε και σε άλλες περιοχές γύρω από την
κατεχόμενη ζώνη
Ιούλιος 1920: Συνθήκη Σεβρών
Όροι:
●Η περιοχή της Σμύρνης υπό ελληνική διοίκηση και κατοχή για 5 χρόνια
●Ύστερα οι κάτοικοι με δημοψήφισμα θα μπορούσαν να αποφασίσουν την
προσάρτηση της περιοχής στην Ελλάδα.
Νοέμβριος 1920
●Ήττα Φιλελευθέρων
⇒Επιστροφή βασιλιά Κωνσταντίνου
⇒αφορμή στους συμμάχους να εκφράσουν την αλλαγή στάσης απέναντι στην
Ελλάδα
●Ισχυροποίηση εθνικού κινήματος Τούρκων υπό το Μουσταφά Κεμάλ
Αύγουστος 1922
♦Λήξη Μικρασιατικού πολέμου
♦Ήττα και υποχώρηση του ελληνικού στρατού
φιλόλογος
77

(1821-1930)
♦Χιλιάδες πρόσφυγες ακολουθώντας το στρατό φτάνουν στην Ελλάδα
(Το χρονικό της εξόδου)
1. Πριν τον Αύγουστο του 1922
Εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και καταφεύγουν στη Σμύρνη ή την Ελλάδα
Έλληνες από
φιλόλογος
2
78
Πόντο
Κιλικία
Καππαδοκία

(1821-1930)
2. Καταστροφή
3. Διώξεις στη ΒΔ Μικρά Ασία (Προποντίδα και αλλού)
4. Αιχμάλωτοι άντρες από 18-45 συγκεντρώθηκαν σε στρατόπεδα και
σχηματίστηκαν πορείες ομήρων προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας
Θάνατοι από κακουχίες και ασιτία
5. Κάτοικοι της Ανατ. Θράκης: προθεσμία ενός μήνα για εκκένωση της
περιοχής. Μπόρεσαν να πάρουν την κινητή τους περιουσία
6. Χερσόνησος της Καλλίπολης: έφυγαν αργότερα
7. Φθινόπωρο του 1922: Έφτασαν στη Ελλάδα 900.000 πρόσφυγες
(+50.000 Αρμένιοι)
8. 1924-1925: Η Μικτή Επιτροπή φροντίζει τη μεταφορά 200.000
Ελλήνων από την Καππαδοκία και γενικότερα την Κεντρική και Νότια
Μικρά Ασία
9. Τμήμα των Ελλήνων Ποντίων καταφεύγει στη Ρωσία
φιλόλογος
79
Σμύρνης Βουρλών Αϊβαλί Μοσχονησίων

(1821-1930)
15 Μαΐου 1919: [σελ. 144], απόβαση ελληνικού στρατού στη Σμύρνη
Ιούλιος 1920 : [σελ. 144], Συνθήκη Σεβρών
Αύγουστος 1922: [σελ. 144], ήττα υποχώρηση ελληνικού στρατού
πριν από τον Αύγουστο 1992: [σελ. 144], ελληνικοί πληθυσμοί έχουν ήδη
καταφύγει στη Σμύρνη
φθινόπωρο 1922: [σελ. 146], 900.000 πρόσφυγες φτάνουν στην Ελλάδα
1924 -1925: [σελ. 146], 200.000 Έλληνες από την Καππαδοκία και τα
ενδότερα της Μ. Ασίας έρχονται στην Ελλάδα με φροντίδα της Μικτής
Επιτροπής.
2. Το πρώτο διάστημα
Ο αριθμός των προσφύγων που κατέφυγαν στην Ελλάδα πρέπει να ήταν
πολύ μεγαλύτερος από τις πρώτες απογραφές
Απογραφή 1928: 1.220.000 πρόσφυγες
φιλόλογος
1
ΑίτιαΑίτια Υψηλή θνησιμότητα των πρώτων χρόνων λόγω
των άθλιων συνθηκών διαβίωσης
λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης
Υψηλή θνησιμότητα των πρώτων χρόνων λόγω
των άθλιων συνθηκών διαβίωσης
λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης
Μειωμένος αριθμός γεννήσεωνΜειωμένος αριθμός γεννήσεων
Μετανάστευση σε άλλες χώρεςΜετανάστευση σε άλλες χώρες
80

(1821-1930)
Ένας σημαντικός αριθμός προσφύγων πέθαναν σε ένα χρόνο από την άφιξή
τους στην Ελλάδα (στοιχεία Κοινωνίας των Εθνών)
Εκτός από τις αρρώστιες, οι πρόσφυγες ήσαν και ψυχικά τραυματισμένοι από
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
1. Κράτος: Με τα μέσα που διέθετε
φιλόλογος
Αίτια
Από ταλαιπωρία
Πρόχειρη στέγαση
Υποσιτισμό
Αρρώστιες
Τύφος
Γρίπη
Φυματίωση
(πόλεις)
Ελονοσία
(ύπαιθρος)
Απώλειες
Συγγενών,φίλων
Πατρογονικής γης
Ευρύτερου κοινωνικού χώρου
81
2

(1821-1930)
διατροφή
προσωρινή στέγαση ⇒ στοιχειώδεις & πιεστικές ανάγκες των προσφύγων
ιατρική περίθαλψη
2. Ιδιώτες: ατομικά ή οργανωμένα
3. Ξένες φιλανθρωπικές οργανώσεις: ιατρική περίθαλψη, παροχή
φαρμάκων
Διενεργήθηκαν έρανοι, οργανώθηκαν πρόχειρα συσσίτια, προσπάθεια για
καθημερινή διανομή ψωμιού, παροχή ρουχισμού και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΘΑΛΨΕΩΣ
●Ανέλαβε το έργο προσωρινής στέγασης
●Ενισχύθηκε με έκτακτο προσωπικό
ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΘΑΛΨΕΩΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
●Νοέμβριος 1922: ίδρυση
●Ανήγειρε ξύλινα παραπήγματα για τη στέγαση
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
1. Ξύλινα παραπήγματα
2. Αυτοσχέδιες κατασκευές ως προσωρινά καταλύματα (καλύβες, παράγκες,
σκηνές) γύρω από πόλεις, πλατείες, κενά οικόπεδα πόλεων
3. Σχολεία, εκκλησίες, τζαμιά, στρατώνες, θέατρα, δημόσια κτίρια,
αποθήκες, υπόγεια
4. Επιτάχθηκαν άδεια σπίτια σε όλη την Επικράτεια
5. Ένοικοι κατοικούμενων χώρων μοιράστηκαν την κατοικία τους με τους
πρόσφυγες
φιλόλογος
82
3
4

(1821-1930)
Το πρώτο διάστημα οι πρόσφυγες ανέχονταν τις αντιξοότητες,
πιστεύοντας προσωρινή την παραμονή στην Ελλάδα
Όμως καθυστερούσε: ● η αίσθηση της προσωρινότητας
●η κοινωνική-οικονομική τους ένταξη
●η ταύτιση με το γηγενή πληθυσμό
Μετά τη Σύμβαση της Λοζάνης
1. οι πρόσφυγες συνειδητοποιούν ότι το όνειρο της επιστροφής δεν πρόκειται
να πραγματοποιηθεί
2. Στόχος τους
α. Βελτίωση των συνθηκών ζωής τους
β. Ενσωμάτωση στη νέα πατρίδα
Προσοχή ! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ
«Ταµείο Περιθάλψεως Προσφύγων»- σελ. 148 – 149 (Με την …
πρόσφυγες)
1928 απογραφή : [σελ. 147], καταγράφονται 1.200.000 πρόσφυγες
(Νοέμβριος 1922) : [σελ. 148], ίδρυση Ταμείου Περιθάλψεως Προσφύγων
3. Η Σύμβαση της Λοζάνης και η ανταλλαγή των πληθυσμών
24 Ιουλίου 1923: Συνθήκη ειρήνης της Λοζάνης
φιλόλογος
83
1

(1821-1930)
30 Ιανουαρίου 1923: Ελληνοτουρκική Σύμβαση
Ρύθμιζε ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας
Προέβλεπε: υποχρεωτική ανταλλαγή μεταξύ Ελλήνων ορθοδόξων της
Τουρκίας & Μουσουλμάνων της Ελλάδας
(ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ)
φιλόλογος
ΕΞΑΙΡΕΣΗ-Έλληνες ορθόδοξοι→ της Κων/πολης
→ της Ίμβρου
→της Τενέδου
-Μουσουλμάνοι Δυτ. Θράκης
2
84
ΙΣΧΥΣ- για όσους παρέμεναν στις εστίες τους
-γι’ εκείνους που είχαν καταφύγει στην ομόθρησκη χώρα
-αναδρομικά για μετακινήσεις που έγιναν από Α’ Βαλκανικό
Πόλεμο (18 Οκτωβρίου 1912)
Οι ανταλλάξιμοι:
1. Θα απέβαλαν την παλιά ιθαγένεια &
θα αποκτούσαν την ιθαγένεια της χώρας
που θα εγκαθίσταντο
2. Είχαν δικαίωμα μεταφοράς της
κινητής περιουσίας
3. Είχαν δικαίωμα αποζημίωσης, από το
κράτος εγκατάστασης, περιουσίας ισάξιας
με την ακίνητη που εγκατέλειψαν φεύγοντας
4. Θα διευκολύνονταν στη μετακίνησή
τους από τη Μικτή Επιτροπή

(1821-1930)
Δήλωση εκκαθαρίσεως περιουσίας
κατά την ανταλλαγή
ελληνοτουρκικών πληθυσμών
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
Συλλαλητήρια
φιλόλογος
3
-Καθιέρωνε μαζική μετακίνηση πληθυσμών
- Είχε υποχρεωτικό χαρακτήρα
( οι μέχρι τότε συμφωνίες προέβλεπαν εθελοντική μετανάστευση κατοίκων
κάποιων επίμαχων περιοχών)
85
Διαφορές από τις προηγούμενες συμφωνίες
4
Όμως η πραγματικότητα είχε διαμορφωθεί

(1821-1930)
Οι πρόσφυγες έμειναν με την πικρία ότι το δίκαιο και τα συμφέροντά τους
θυσιάστηκαν στο βωμό των συμφερόντων του ελληνικού κράτους
ΜΙΚΤΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ
Προσοχή ! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ
φιλόλογος
1. Με την έξοδο των Ελλήνων από τις εστίες τους
2. Με την άρνηση της Τουρκίας να δεχτεί την επιστροφή τους
3. Με την «αναγκαστική» υπογραφή της ελληνικής αντιπροσωπείας
4. Εξάλλου εξυπηρετούσε το Βενιζέλο και τον Κεμάλ ως προς:
τη διασφάλιση & αναγνώριση των συνόρων τους
την επίτευξη ομοιογένειας
την ανεμπόδιστη ενασχόληση με την εσωτερική μεταρρύθμιση και
ανάπτυξη
5. Συμφωνούσε και η ΚΤΕ
5
86
●Ιδρύθηκε με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λοζάνης. ΄
●Έδρα της η Κων/πολη
●Αποτελούνταν από 11 μέλη ( 4 Έλληνες, 4 Τούρκοι, 3 μέλη-πολίτες
ουδέτερων κρατών κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο)
●Αρμοδιότητα:
→Καθορισμός τρόπου μετανάστευσης των πληθυσμών

(1821-1930)
"Συνθήκη Λοζάνης- » σελ. 149 – 151 (Στις 24 Ιουλίου … περιοχών) +
σελ.151 – 152 (Με βάση … ανταλλαξίμων)
«Ελληνοτουρκική σύµβαση»- σελ . 149 – 151(Στις 24 Ιουλίου …
περιοχών)
«Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής»- σελ. 151 – 152 (Με βάση …
ανταλλαξίµων)
24 Ιουλίου 1923: [σελ. 149], Συνθήκη Λοζάνης
30 Ιανουαρίου 1923: [σελ. 149], ελληνοτουρκική Σύμβαση Ανταλλαγής
πληθυσμών
(18 Οκτωβρίου 1912):[σελ. 150], κήρυξη α' βαλκανικού Πολέμου
φιλόλογος
87

Ιστορία θεωρητικής κατεύθυνσης: Προσφυγικό A b

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Ähnlich wie Ιστορία θεωρητικής κατεύθυνσης: Προσφυγικό A b

Ähnlich wie Ιστορία θεωρητικής κατεύθυνσης: Προσφυγικό A b (20)

Kürzlich hochgeladen

Kürzlich hochgeladen (14)

Ιστορία θεωρητικής κατεύθυνσης: Προσφυγικό A b