1.
2.Η ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η
ΕΚΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
(1914-1918)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

2.
1.Το δυτικό μέτωπο
(από Μάγχη ως γαλλοελβετικά σύνορα)
 4 Αυγ.1914: Γερμανία στρέφεται κατά Γαλλίας μέσω ουδετέρου
Βελγίου.
 - Βέλγιο αντιστέκεται σθεναρά αλλά ηττάται.
 - Γάλλοι υποχωρούν ως τον ποταμό Μάρνη, όπου αναχαιτίζουν τη
γερμανική προέλαση
 4 χρόνια πόλεμος χαρακωμάτων, στάσιμος & μονότονος
τάφος άνθους Γερμανίας, Γαλλίας, Βρετανίας
ΕΚΤΟΣ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑΣ
2

3.
ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ 3

4.
2.Το ανατολικό μέτωπο
 Γερμανοί & Αυστριακοί στρέφονται κατά Ρωσίας.
-τεράστιες απώλειες σε άντρες & πολεμικό υλικό
- ανακωχή το 1917
 Χρήση τεχνολογίας στον πόλεμο
ευρεία χρήση πολυβόλου & πυροβόλου
δηλητηριωδών αερίων (1915)
άρματος μάχης (1916)
εξέλιξη χειροβομβίδας & ολμοβόλου
αυτοκινήτου (στις μεταφορές)
αεροπλάνου (ως πολεμικό μέσο →
αναγνωριστικό, βομβαρδιστικό, καταδιωκτικό)
ΕΚΤΟΣ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑΣ
4

5.
Το ανατολικό μέτωπο 5

6.
 … Συχνά υποστηρίζεται ότι ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος προκλήθηκε από την
καλλιέργεια του πνεύματος του μιλιταρισμού, το οποίο λέγεται είχε προετοιμάσει
τόσο καλά τους άνδρες για τον πόλεμο ώστε είχαν φτάσει σε σημείο να λαχταρούν
να πραγματοποιηθεί. […] Οι λαοί της Ευρώπης χαιρέτισαν το ξέσπασμα του Α΄
Παγκόσμιου Πολέμου στην Ευρώπη με ένθερμο πατριωτικό ενθουσιασμό. Το
ακόλουθο κείμενο [προσωπική αφήγηση του Χίτλερ] μπορεί να θεωρηθεί τυπικό του
είδους της απόδειξης που παρατίθεται προς υποστήριξη αυτής της θέσης: Ο
αγώνας του έτους 1914 δεν επιβλήθηκε με τη βία στις μάζες –όχι, μα το Θεό– όλος ο
κόσμος τον επιθυμούσε. […] Μόνον έτσι μπορεί να γίνει κατανοητό ότι πάνω από
δύο εκατομμύρια Γερμανοί, άνδρες και αγόρια, συνωστίζονταν στα γραφεία
στρατολόγησης για να καταταγούν, να πολεμήσουν σε αυτόν το σκληρότερο απ’
όλους τους αγώνες, προετοιμασμένοι να υπερασπίσουν τη σημαία μέχρι την
τελευταία ρανίδα του αίματός τους. […] Ένας αγώνας για την ελευθερία είχε
ξεκινήσει, που όμοιόν του δεν είχε ξαναδεί η Γη… Η καρδιά μου, όπως εκείνη
εκατομμυρίων άλλων, είχε ξεχειλίσει από υπερήφανη χαρά…
 Πηγή: Niall Ferguson, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Στρατιωτική, διπλωματική, οικονομική
και κοινωνική ιστορία 1914-1918, τόμος 1, Εκδόσεις Ιωλκός, Αθήνα 2006, σ. 69, 369-
370
6
Ο ενθουσιασμός των λαών της Ευρώπης για το ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου

7.
3.Ο πόλεμος γίνεται παγκόσμιος
(προσπάθεια προσεταιρισμού ουδετέρων χωρών)
κίνητρα ή ανταλλάγματα
 Τριπλή συμμαχία - Κεντρικές Δυνάμεις Τριπλή Συνεννόηση - Σύμμαχοι
Γερμανία
Αυστροουγγαρία
Οθωμανική
Αυτοκρατορία
(Νοεμ.1914)
Βουλγαρία (1915)
Ρουμανία (1918)
Βρετανία
Γαλλία
Ρωσία
Σερβία
Βέλγιο
Ιαπωνία
Ιταλία (1915)
Ρουμανία (1916)
ΗΠΑ (1917)
Ελλάδα (1917)
- ήττα Σερβίας από Αυστρία και Βουλγαρία
- αποτυχία Βρετανών να εκπορθήσουν τα Στενά
- πεισματώδης πόλεμος υποβρυχίων (πρώτοι οι Γερμανοί)
7

8.
8

9.
9

10.
1917, καθοριστικά γεγονότα:
 1. έξοδος των ΗΠΑ στον πόλεμο (όταν γερμανικό
υποβρύχιο βύθισε αμερικανικό υπερωκεάνιο
«Λουζιτάνια»)
 2. άνοδος Κλεμανσό στην εξουσία της Γαλλίας
 3. Ρωσική Επανάσταση
10

11.
11

12.
12
Άνοδος Κλεμανσό στην εξουσία της Γαλλίας
Georges Benjamin Clemenceau

13.
13

14.
4.Το μακεδονικό μέτωπο και το τέλος του
πολέμου
(στα βόρεια της ελληνικής Μακεδονίας)
 1918 :
- Νίκη των Δυτικών Συμμάχων
- ήττα & συνθηκολόγηση Βουλγαρίας – Τουρκίας - Αυστρίας
- Η Τουρκία παραχωρεί τη Μεσοποταμία και την Παλαιστίνη στην Αγγλία
- Τσέχοι, Πολωνοί, Μαγυάροι & Νοτιοσλάβοι αποδεσμεύονται από την Αυστρία
- 11 Νοεμ.1918: υπογραφή ανακωχής
14

15.
15

16.
16

17.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
 Οι Γερμανοί άρχισαν να βλέπουν ότι χάνουν τον πόλεμο και οι σύμμαχοί τους να
τούς εγκαταλείπουν, υπογράφοντας χωριστές συνθήκες ειρήνης με τους δυτικούς
συμμάχους. Για να αποφύγουν μεγαλύτερη αιματοχυσία, επαναστάτησαν και
ζήτησαν να κλείσει ανακωχή με βάση τους 14 όρους του Αμερικανού προέδρου
Γουίλσον, που είχαν δημοσιοποιηθεί σταδιακά από τις 8 Ιανουαρίου έως τις 27
Σεπτεμβρίου 1918 (4 Οκτωβρίου 1918).
17

18.
 Στις 9 Νοεμβρίου εγκαθιδρύεται στη Γερμανία καθεστώς αβασίλευτης δημοκρατίας
και την επομένη ο αυτοκράτορας Γουλιέλμος Β' εγκαταλείπει τη χώρα. Στις 5 το
πρωί της 11ης Νοεμβρίου 1918 υπογράφεται η παράδοση της Γερμανίας μέσα σ’
ένα βαγόνι τραίνου στο δάσος της Κομπιένης (60 χλμ βόρεια του Παρισιού) και στις
11 το πρωϊ της ίδιας ημέρας, ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, που στοίχισε 16
εκατομμύρια νεκρούς και εξαφανισθέντες, 20 εκατομμύρια τραυματίες στα πεδία
των μαχών και ανυπολόγιστες ζημίες στην Ευρώπη, λαμβάνει τέλος.

Οι συνέπειές του, όμως, θα στοιχειώνουν για πολλά χρόνια ακόμα τη Γηραιά
Γηραιά Ήπειρο και θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου
Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 18 Ιουνίου 1919, θα υπογραφεί η συνθήκη των
Βερσαλιών, με τη συμμετοχή του Ελευθερίου Βενιζέλου, που επέβαλε επαχθείς
επαχθείς όρους στην ηττημένη Γερμανία.

18

19.
 Η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, είχε συνολικές
απώλειες 27.000 ανδρών στα πεδία των μαχών (6.000 νεκρούς και
και 21.000 τραυματίες).
 Η Ελλάδα βγήκε κερδισμένη εδαφικά από τον Μεγάλο Πόλεμο. Με την
συνθήκη του Νεϊγί (27 Νοεμβρίου 1919) της αποδόθηκε η Δυτική Θράκη,
τη συνθήκη των Σεβρών (10 Αυγούστου 1920) της παραχωρήθηκαν η
Θράκη (μέχρι τα πρόθυρα της Κωνσταντινούπολης), τα νησιά Ίμβρος
καθώς και η δυνατότητα εξάσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων στην
Σμύρνης.
 Στην Ιταλία δόθηκαν τα Δωδεκάνησα και το Καστελόριζο, ενώ στη
Μεγάλη Βρετανία αναγνωρίστηκε η προσάρτηση της Κύπρου.
19

20.
5.Οι συνέπειες του πολέμου
 1. Ανθρώπινες απώλειες
Τεράστιες καταστροφές
Έλαβαν μέρος 65.000.000 άνδρες
10.000.000 νεκροί /20.000.000 τραυματίες
20

21.
21

22.
 Χαρακώματα: Σύστημα αμυντικών οχυρώσεων που ανοίχτηκαν από τους δύο
αντιπάλους και αποτέλεσαν το βασικότερο χαρακτηριστικό του Μεγάλου
Πολέμου για τέσσερα χρόνια. Η διαβίωση στα χαρακώματα προσέδωσε μορφή
στατικότητας στις επιχειρήσεις, ενέτεινε την αίσθηση της μονοτονίας και της
ματαιότητας του πολέμου και δοκίμασε την ψυχική αντοχή των στρατιωτών.
Εκεί χάθηκε ο ανθός της νεολαίας της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας.
22

23.
 2. Ηθικό τίμημα
 Υπονόμευση θεσμών & αξιών (κοινοβουλευτική δημοκρατία,
φιλελεύθερα ιδεώδη, ελεύθερη οικονομία)
 Νέοι θεσμοί (κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία,
παρέμβαση των στρατιωτικών στην πολιτική)
 Νέες αρχές ρυθμίζουν τις διεθνείς σχέσεις (βλ. τα «14 Σημεία»
του προέδρου των ΗΠΑ Ουίλσον»)
23
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον

24.
Ο «πόλεμος των χαρακωμάτων».
 Το αίσθημα της τρωτότητας που δημιουργούσε αυτή η κατάσταση ήταν σχεδόν
σίγουρα η πιο ανυπόφορη πνευματική δοκιμασία που επέβαλε ο πόλεμος. Όπως
το έθεσε μια γαλλική εφημερίδα των χαρακωμάτων (η Le Saucisse): Δεν
υπάρχει τίποτα πιο τρομακτικό στον πόλεμο από το να σε βομβαρδίζουν. Είναι
μια μορφή βασανιστηρίου, το τέλος του οποίου ο στρατιώτης δεν μπορεί να το
δει. Ξαφνικά φοβάται πως μπορεί να θαφτεί ζωντανός… Ζει μια ωμή αγωνία… Ο
άνθρωπος μένει στην τρύπα του αβοήθητος, περιμένοντας με απελπισία,
ελπίζοντας σε ένα θαύμα...
 Πηγή: Niall Ferguson, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Στρατιωτική, διπλωματική,
οικονομική Ιστορία
24
Θέματα Παγκυπρίων εξετάσεων

25.
25
1.Όχι μυστικές συνθήκες.
2.Ελεύθερη πρόσβαση στις θάλασσες σε καιρό ειρήνης ή πολέμου.
3.Ελεύθερο διεθνές εμπόριο.
4.Επιδίωξη αφοπλισμού από όλες τις χώρες.
5.Οι αποικίες να έχουν λόγο για το μέλλον τους.
6.Ο γερμανικός στρατός να εγκαταλείψει τη Ρωσία.
7.Το Βέλγιο να γίνει ανεξάρτητο.
8.Η Γαλλία να ξαναπροσαρτήσει την Αλσατία και τη Λορραίνη.
9.Να καθοριστούν τα σύνορα μεταξύ Αυστρίας και Ιταλίας.
10.Αυτοδιάθεση των λαών της Ανατολικής Ευρώπης.
11.Η Σερβία να έχει πρόσβαση στη θάλασσα.
12.Αυτοδιάθεση των λαών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
13.Η Πολωνία να γίνει ανεξάρτητο κράτος με πρόσβαση στη θάλασσα.
14.Να ιδρυθεί η Κοινωνία των Εθνών.

26.
 3. Κόστος
Τεράστιο οικονομικό κόστος πολέμου
Υπέρογκα δάνεια (Ευρώπης από Αμερική)
 4. Οι εδαφικές υποσχέσεις & τα δάνεια:
Περιέπλεξαν τις διακρατικές σχέσεις
Αύξησαν ξένες επιρροές και επεμβάσεις
Υποβίβασαν επίπεδο διεθνών σχέσεων
26

27.
5. Οι αντιφατικές υποσχέσεις
 Οι Σύμμαχοι
1) για προσεταιρισμό Ιταλίας & Ελλάδας προβαίνουν σε ανέφικτες
παραχωρήσεις εις βάρος της Αυστρίας και της Τουρκίας
2)προβαίνουν σε συγκρουόμενες υποσχέσεις σε Άραβες και Εβραίους
(εθνική αποκατάσταση Αράβων – ίδρυση εθνικού κράτους Εβραίων)
27

28.
28

29.
29

30.
30