Μετά το οριστικό Σχίσμα του 1054, έγιναν προσπάθειες επανένωσης της Ορθόδοξης με την Καθολική Εκκλησία.

1. Προσπάθειες ενοποίησης
των δύο εκκλησιών μετά το σχίσμα (1054)
ΜΑΘΗΜΑ:ΙΣΤΟΡΙΑ
ΜΑΘΗΤΗΣ:ΜΠΟΥΚΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:ΗΛΙΑΝΑ ΚΟΥΒΑΤΣΟΥ

2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ
Το Σχίσμα του 1054 ή Σχίσμα των δύο Εκκλησιών είναι η
διαίρεση και διάσπαση της κοινωνίας μεταξύ της Δυτικής και
της Ανατολικής Εκκλησίας όταν επικεφαλής τους ήταν
ο Πάπας Ρώμης Λέων Θ' και ο Πατριάρχης
Κωνσταντινουπόλεως Μιχαήλ Κηρουλάριος, ύστερα από
τους αμοιβαίους αναθεματισμούς που εξαπολύθηκαν τον
Ιούλιο του 1054. Αν και μοιάζει να προέκυψε ξαφνικά, στην
πραγματικότητα επισημοποίησε μια ήδη προϋπάρχουσα
κατάσταση καθώς με το πέρασμα των χρόνων ο ανατολικός
και ο δυτικός Χριστιανισμός διαμόρφωσαν διαφορετικές
παραδόσεις, αν και εξελίχθηκαν παράλληλα, καθώς το
χάσμα μεταξύ τους διευρυνόταν σε επίπεδο δογματικό,
λειτουργικό και διοικητικό.

4. ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΣ ΤΟΥ
Το σχίσμα είχε σημαντικές συνέπειες για την Ανατολική
Ρωμαικη αυτοκρατορία καθώς μπορεί να ενδυνάμωσε την
εθνική συνείδηση των υπηκόων ωστόσο άνοιξε το δρόμο για
την πτώση της μετά και την άλωση του 1204. Η οποία
επισημοποίησε τη ρήξη ανατολής και δύσης και στον πολιτικό
τομέα.

5. ΠΟΙΕΣ ΗΤΑΝ ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΕΝΩΣΗΣ
Η Σύνοδος του Μπάρι (1098) Η Σύνοδος της Λυών (1274)
Η Σύνοδος Φερράρας-Φλωρεντίας Άρση του Σχίσματος το 1965

6. Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΠΑΡΙ 1098
Με πρωτοβουλία του Πάπα Ουρβανού Β' (1088-1099)
το 1098 οι Επίσκοποι της Ν. Ιταλίας που ακολουθούν το
βυζαντινό τυπικό μπροστά στην προοπτική υποταγής
τους στους προελαύνοντες Νορμανδούς συμφωνούν να
συναντηθούν μαζί του. Δεν γνωρίζουμε το αποτέλεσμα
της συνόδου. Τελικά οι Έλληνες της Ν. Ιταλίας
αποδέχθηκαν την παπική δικαιοδοσία και το filioque, υπό
την Νορμανδική πίεση. Οι επόμενες απόπειρες
προσέγγισης πραγματοποιούνται μετά το 1204: ο
Θεόδωρος Λάσκαρις μέσω του Πατριάρχη Μανουήλ Α'
απευθύνει πρόσκληση στη Ρώμη για διεξαγωγή
Συνόδου, αλλά έμεινε χωρίς ανταπόκριση.

7. Ο Ιωάννης Γ' Δούκας Βατάτζης πάλι μέσω του
Πατριάρχη-του Γερμανού Β', αυτή τη φορά, ζητά
διαπραγματεύσεις με τη Ρώμη, η οποία έστειλε
αντιπροσώπους στη Νίκαια. Το θέμα του filoque όμως
εμπόδισε τη συμφωνία στις σύνοδο του 1234. Οι
συζητησεις επαναλήφθηκαν στο Νυμφαίο Ιωνίας το 1249
και απέβησαν άκαρπες. Το 1253 ο Βατάτζης έστειλε στη
Ρώμη αντιπροσωπεία στη Ρώμη με την οποία
αποδεχόταν την παπική πρωτοκαθεδρία και την
αποκατάσταση του στην Κωνσταντινούπολη. Τελικά αν
και δρομολογήθηκαν συζητήσεις δεν
πραγματοποιήθηκαν λόγω του θανάτου των
πρωταγωνιστών.

8. ΣΥΝΟΔΟΣ ΛΥΩΝ 1274
Ο Μιχαήλ Η' επειδή διέβλεπε την δυτικόθεν απειλή διαρκή, θέλησε να
προσεγγίσει την Ρώμη και το 1262 προσέγγισε τον Πάπα Ουρβανό Δ' αλλά
επειδή ο πάπας πέθανε οι επαφές έγιναν με τον λιγότερο διαλλακτικό
διάδοχό του Κλήμη Δ' ,ο οποίος αξίωνε υποταγή στη Ρωμαιοκαθολική
πίστη και πρωτοκαθεδρία. Οι απόλυτες αυτές αξιώσεις οδήγησαν σε μια
στασιμότητα την οποία θέλησε να σπάσει ο Πάπας Γρηγόριος Ι' με
τελεσίγραφό του στην Βυζαντινή πλευρά. Ο Μιχαήλ υπό την πίεση αυτή
έστειλε αντιπροσώπους οι οποίοι τελικά δέχθηκαν τα πρωτεία του Πάπα,
το filioque και συμφώνησαν στην αποκατάσταση του ονόματος του Πάπα
στα δίπτυχά τους. Στην πραγματικότητα για την Ελληνική πλευρά δεν ήταν
παρά μια ληστρική σύνοδος κι όχι οικουμενικη όπως τη θεωρούσαν οι
Λατίνοι, διότι δεν συμμετείχαν σε αυτήν αντιπρόσωποι των ορθοδόξων
Πατριαρχείων αλλά μόνο του Αυτοκράτορα. Ο Πατριάρχης Ιωσήφ Α' δεν
την δέχθηκε ενώ ο αρχικώς αντιλατίνος Ιωάννης Βέκκος τη δέχθηκε με τον
όρο να διατηρηθούν τα έθιμα και το Βυζαντινό τυπικό.Με την εκλογή του
Πάπα Μαρτίνου Δ' οι σχέσεις διαταράχθηκαν εκ νέου καθώς αφόρισε τον
Μιχαήλ Η' διαλύοντας την ένωση της Λυών και συναινώντας σε μια νέα
εκστρατεία κατά της Κωνσταντινούπολης.

9. Μιχαήλ Η΄
Παλαιολόγος
Πάπας
Γρηγόριος Ι΄

10. Ο Αυτοκράτορας Ιωάννης φοβούμενος ότι πιθανή ρήξη θα τον
αποστερούσε από την Δυτικόθεν βοήθεια που προσδοκούσε
πρότεινε μια συμβιβαστική λύση με αποτέλεσμα να διχαστεί
ακόμα περισσότερο η ανατολική αποστολή. Τελικά στις 5 Ιουλίου
1439 υπογράφτηκε ο Όρος που προέβλεπε την ένωση των δύο
Εκκλησιών. Ο ενωτικός επίσκοπος Μόσχας Ισίδωρος τέλεσε
ενωτική Θεία Λειτουργία στην Αγία Σοφία στην
Κωνσταντινούπολη τον Δεκέμβριο του 1452 ως προσωρινή
λύση, μέχρι να αποκρουσθεί η τουρκική απειλή. Τελικά η τοπική
Σύνοδος, το 1484 ακύρωσε τα αποφασισθέντα στη Φλωρεντία.
Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος

11. ΣΥΝΟΔΟΣ ΦΕΡΡΑΡΑΣ-ΦΛΩΡΕΝΤΙΑΣ
O αυτοκράτορας Ιωάννης Η' αντιλαμβανόμενος
τον οθωμανικό κίνδυνο στράφηκε προς τη Δύση
επιδιώκοντας βοήθεια και προσφέροντας ως
αντάλλαγμα την ένωση των Εκκλησιών. Στη
διάρκεια των εργασιών της Συνόδου η βυζαντινή
αντιπροσωπεία διχάστηκε καθώς εντός των
κόλπων της επικρατούσαν τόσο ανθενωτικές
όσο και φιλενωτικές στάσεις. Μετά την μεταφορά
των εργασιών της Συνόδου από την Φερράρα
στην Φλωρεντία τον Φεβρουάριο του 1439 η
διάσταση των απόψεων περί της εκπόρευσης
του Αγίου Πνεύματος ήταν πλέον εμφανής.

12. 1439

13. Η ΑΡΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΘΕΜΑΤΩΝ ΤΟ 1965
Η πιο σοβαρή προσπάθεια προς την κατεύθυνση της Ένωσης έλαβε χώρα
το 1965. Το 1959 ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος συναντήθηκε με τον
Πάπα Ιωάννη ΚΓ' στο Βατικανό-επρόκειτο για την πρώτη επίσκεψη
ορθόδοξου αρχιερέα μετά πέντε αιώνες, καθώς το 1547 ο Πάπας Παύλος Γ'
είχε δεχθεί τον Μητροπολίτη Καισαρείας Μητροφάνη, έξαρχο του Πατριάρχη
Διονυσίου Β'- προετοιμάζοντας την επίσκεψη του Νουντσίου Τέστα στον
Οικουμενικό Πατριάρχη. Ο Ιωάννης ΚΓ με τη σειρά του κάλεσε τις
Ορθόδοξες Εκκλησίες σε Οικουμενική Σύνοδο για τον Οκτώβριο του 1962.
Ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ συνέχισε την πολιτική διαλόγου του προκατόχου του
προχωρώντας σε κινήσεις καλής θέλησης όπως, η επιστροφή της κάρας του
Αγίου Ανδρέα στην Πάτρα (1964) και των λειψάνων του Αγίου Σάββα στα
Ιεροσόλυμα (1965). Τελικά στις 5 και 6 Ιανουαρίου 1964 συναντήθηκαν οι
Παύλος και Πατριάρχης Αθηναγόρας στα Ιεροσόλυμα. H παρουσία 2500
εκπροσώπων του τύπου «είχε ως αποτέλεσμα την προβολή της
πνευματικής του διάστασης [δηλ. του Πατριαρχείου] σε μια ιδιαιτέρως
κρίσιμη ιστορική περίοδο» γι' αυτό. Ο Τουρκικός τύπος έσπευσε να
κατηγορήσει το Πατριαρχείο για ανάπτυξη πολιτικής δραστηριότητας.

14. Ακολούθησε επίσκεψη του Μητροπολίτη Ηλιουπόλεως
Μελίτωνος στο Βατικανό στις 5 Ιουλίου 1965 ο οποίος
πρότεινε να κλείσουν οι εργασίες της Β' Βατικανής
Σύνοδος με την αμοιβαία άρση των αναθεμάτων και
ακολούθησαν εκατέρωθεν επισκέψεις.. Στις 7 Δεκεμβρίου
1965 έγινε η αμοιβαία άρση των αναθεμάτων των δύο
Εκκλησιών κατά το πέρας των εργασιών της Β' Βατικανής
Σύνοδος. Ο επίσκοπος Ιωάννης Willebads διάβασε στα
γαλλικά το κείμενο της Κοινής δήλωσης (Πάπα και
Πατριάρχη) σχετικά με την άρση των αναθεμάτων.
Ακολούθησε Θεία Λειτουργία προεξάρχοντος του Πάπα
Πάυλου και μετά ο καρδινάλιος Αυγουστίνος Μπέα διάβασε
την λατινιστί συνταγμένη παπική πράξη της άρσεως. Ο
Μητροπολίτης Ηλιουπόλεως έλαβε από τον Πάπα την
ποντιφική πράξη, ανταλλάσσοντας χειραψία και ασπασμό.
Ο Πάπας έκανε την απόλυση στα ελληνικά, Ο ευλογών τους
ευλογούντας σε Κύριε. Τον Ιούλιο του 1967 ο Πάπας
Παύλος Στ' μετέβη στο Φανάρι πραγματοποιώντας επίσημη
επίσκεψη και ο Αθηναγόρας ανταπέδωσε τον Οκτώβριο της
ίδιας χρονιάς μεταβαίνοντας στο Βατικανό.

16. ΠΟΙΟΙ ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΩΝ
Ο Πάπας Ουρβανός Β΄ (Urbain II, 1042 - 29
Ιουλίου 1099) ήταν Πάπας από τις 12
Μαρτίου του 1088 μέχρι τον θάνατό του το
1099. Πριν γίνει Πάπας ήταν επίσκοπος. Είναι
γνωστός για την έναρξη της Α΄
Σταυροφορίας (1096-1099). Υποσχέθηκε
συγχώρεση και χάρη για όλες τις αμαρτίες
εκείνων που θα πολεμούσαν για να
διεκδικήσουν την ιερή γη και θα
απελευθέρωναν τις ανατολικές
εκκλησίες.Προερχόταν από τον Οίκο του
Σατιγιόν-συρ-Μαρν. Το 1095 κάλεσε όλους
τους τότε Ηγεμόνες της Δύσης υπό τα όπλα για
έναν Ιερό Πόλεμο κατά του Ισλάμ. Ύστερα από
εισήγησή του, η σύνοδος του Κλερμόν που
συνήλθε στη συνέχεια, αποφάσισε την
εκστρατεία που ονομάστηκε "Σταυροφορία", και
ιστορικά Α΄ Σταυροφορία, για την
απελευθέρωση των Αγίων Τόπων. Σώζονται 36
επιστολές του. Τον διαδέχθηκε ο Πάπας
Πασχάλης Β΄.Ανακηρύχτηκε άγιος της
Καθολικής Εκκλησίας.

17. Ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος (1223 - 11 Δεκεμβρίου 1282)
ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας, Ελληνικής καταγωγής,
ιδρυτής της δυναστείας των Παλαιολόγων. Ανέβηκε στο
θρόνο το 1259 στο Νυμφαίον (παραγκωνίζοντας τον
ανήλικο Ιωάννη Δ' Λάσκαρη του οποίου ήταν κηδεμόνας), και
βασίλεψε μέχρι το θάνατό του το 1282.Ο Μιχαήλ ήταν υιός
του Ανδρόνικου μεγάλου δομέστικου και της Θεοδώρας
Παλαιολογίνας, γι'αυτό τον αποκαλούσαν και
Διπλοπαλαιολόγο. Οι γονείς του ήταν 3α εξαδέλφια. Ο
πατέρας του Ανδρόνικος ήταν υιός του Αλεξίου (του Μιχαήλ)
Παλαιολόγου και της Ειρήνης Καντακουζηνής (δισεγγονής
του Ιωάννη Β΄ Κομνηνού). Η μητέρα του Θεοδώρα ήταν
κόρη του Αλεξίου (του Γεωργίου) Παλαιολόγου και της
Ειρήνης Αγγελίνας (κόρης του Αλεξίου Γ΄ Αγγέλου).Έχοντας
ήδη αποδείξει την αξία του στο πεδίο της μάχης ως
στρατιωτικός, ο Μιχαήλ έδωσε γρήγορα και σαφή δείγματα
ηγετικών και διπλωματικών ικανοτήτων. Αντιμέτωπος με το
ασθενικό βασίλειο των Λατίνων, η επάνοδος των Βυζαντινών
υπό τη βασιλεία του στο φυσικό τους χώρο ήταν θέμα
χρόνου. Πρώτη μεγάλη νίκη του αποτελεί η συντριβή των
ενωμένων δυνάμεων του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β'
Αγγέλου, του πρίγκιπα της Αχαΐας Γουλιέλμου
Βιλλεαρδουίνου και του βασιλιά της Σικελίας Μανφρέδου
Χοενστάουφεν στην μάχη της Πελαγονίας το 1259.

18. Ιωάννης Η’ Παλαιολόγος
Ο Ιωάννης πραγματοποίησε από το 1424 διπλωματικές εκστρατείες στην
Ουγγαρία και τη Βενετία, χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Το 1425 παρέδωσε οικειοθελώς τη Θεσσαλονίκη στους Βενετούς, ελπίζοντας
ότι έτσι θα προστατεύσει την πόλη από τον επερχόμενο κίνδυνο. Την ύστατη
ώρα οι Βενετοί την εγκατέλειψαν και ο Μουράτ Β΄ την κατέλαβε το 1430, με
επακόλουθο σφαγές και λεηλασίες.
Ο Ιωάννης δεν σταμάτησε ποτέ να αγωνίζεται για τη διοργάνωση
νέας Σταυροφορίας, ενώ συνέχισε και τη σταθερή Παλαιολόγεια πολιτική
ενίσχυσης του Μυστρά. Ο Ιωάννης κατάφερε να πείσει τη Ρωμαϊκή Εκκλησία
για τη σύγκληση ενός συμβουλίου για την ένωση των Εκκλησιών.Προσπάθειες
ενωποίησης των δύο εκκλησιών μετά το σχίσμα(βλ διαφάνειες 10-11).
Παράλληλα, οι σταυροφορικές εκστρατείες που οργανώθηκαν από τον πάπα
με επικεφαλής τους Ούγγρους Λαδισλάο και Ουνιάδη, καθώς και το Σέρβο
Μπράνκοβιτς, μετά από κάποιες αρχικές επιτυχίες κατά των Τούρκων,
κατέληξαν σε διαδοχικές τραγικές ήττες στη Βάρνα (1444) και
στο Κόσοβο (1448). Ο Ιωάννης βαθιά απογοητευμένος από την ύστατη ελπίδα
του, πέθανε το 1448.Ο Ιωάννης δεν είχε ίσως την εμβέλεια ή την
προσωπικότητα του πατέρα του, έκανε όμως κάθε ειλικρινή προσπάθεια. Υπό
τις συνθήκες στις οποίες βρέθηκε, λίγα ήταν δυνατά. Το συμβούλιο της
Φερράρας-Φλωρεντίας ήταν η μεγαλύτερη ελπίδα του, όμως ο Ελληνικός λαός
ήταν αποφασισμένος να μην υποκύψει στον πάπα, ακόμα και αν το τίμημα
ήταν η διαφαινόμενη τουρκική κατοχή.

20. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• https://althistory.fandom.com/wiki/Europe_1430,_1430-1460_(Map_Game)
• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%B1%CE%AE%CE%BB_%CE%9
7%C2%B4_%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CF%8C%CE
%B3%CE%BF%CF%82
• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82
_%CE%97%CE%84_%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CF
%8C%CE%B3%CE%BF%CF%82
• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%AC%CF%80%CE%B1%CF%82_%CE%9F%CF%85
%CF%81%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CF%82_%CE%92%CE%84
• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%87%CE%AF%CF%83%CE%BC%CE%B1_%CF%84
%CE%BF%CF%85_1054