Education

1. NGUYÊN LÝ CƠ BẢN TRONG HOẠT
ĐỘNG NỘI TIẾT
ThS. BS. Lê Quốc Tuấn
Bộ môn Sinh lý học

2. MỤC TIÊU
• Đại cương về hoạt động hệ nội tiết
• Chức năng nội tiết của tuyến yên
• Chức năng nội tiết của vùng hạ đồi
• Trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến nội tiết
• Cơ chế điều hòa ngược âm tính

3. ĐẠI CƯƠNG VỀ HỆ NỘI TIẾT

4. ĐẠI CƯƠNG VỀ HỆ NỘI TIẾT
TUYẾN NỘI TIẾT
• Không có ống dẫn
• Chất tiết (hay hormon)
thấm trực tiếp vào máu
• Ví dụ: tụy nội tiết là các
tiểu đảo Langerhans tiết
insulin, glucagon vào
máu.
TUYẾN NGOẠI TẾT
• Có ống dẫn
• Chất tiết được đổ vào
một cơ quan nhất định
• Ví dụ: tụy ngoại tiết tiết
men tiêu hóa đổ vào tá
tràng.

5. ĐẠI CƯƠNG VỀ HỆ NỘI TIẾT

6. 2 HỆ THỐNG ĐIỀU HÒA CƠ THỂ:
HỆ THẦN KINH VÀ HỆ NỘI TIẾT

7. ĐẠI CƯƠNG VỀ HỆ NỘI TIẾT

8. HORMON
 Là những sản phẩm được bài tiết bởi hệ nội tiết.
 Về tác động, hormon phân thành 2 loại :
• Tác động toàn thể: GH, T3, T4, insulin …
• Tác động tại chỗ: secretin, cholecystokinin…

9. HORMON
Về hóa học, hormon chia làm 2 loại:
• Hormon không tan trong lipid (acid amin hoặc
protein/peptid): hormon vùng hạ đồi, hormon tuyến
yên, insulin, glucagon …
• Hormon tan trong lipid, gồm:
– Hormon steroid: hormon vỏ thượng thận và sinh
dục (cortisol, aldosterone, estrogen, progesterone,
testosterone …)
– Hormon giáp (T3, T4)

10. THỤ THỂ HORMON (RECEPTOR)
Đều là các phân tử protein
Mỗi thụ thể đặc hiệu với một hormon
Có 2 vị trí của thụ thể tại tế bào:
• Thụ thể màng tế bào: cho nhóm hormon
không tan trong lipid
• Thụ thể nhân: cho nhóm hormon tan trong
lipid (steroids, hormon giáp T3/T4)

11. THỤ THỂ HORMON

12. THỤ THỂ HORMON
Theo cách thức hoạt động ở tế bào đích --> có 4 loại thụ thể:
• Thụ thể liên kết với kênh ion (ion-channel linked
receptor): thường gặp trong hệ thần kinh.
• Thụ thể liên kết với protein G (G-protein coupled
receptors)
• Thụ thể tyrosine kinase: thụ thể của yếu tố tăng trưởng
• Thụ thể nhân: thường là thụ thể của các hormon steroid,
hormon giáp.

13. THỤ THỂ HORMON

14. THỤ THỂ LIÊN KẾT KÊNH ION

15. THỤ THỂ LIÊN KẾT PROTEIN G

16. THỤ THỂ TYROSINE KINASE

17. THỤ THỂ TYROSINE KINASE

18. THỤ THỂ NHÂN

19. THỤ THỂ NHÂN

20. ĐẠI CƯƠNG VỀ TUYẾN YÊN

21. ĐẠI CƯƠNG VỀ TUYẾN YÊN
Là một tuyến nhỏ, nằm trong hố yên ở nền sọ, liên
hệ trực tiếp với vùng hạ đồi.
Gồm 2 phần:
• Tuyến yên trước (có bản chất là tế bào tuyến):
tiết ra 6 loại hormon chính, kiểm soát chức năng
chuyển hóa của các tuyến nội tiết cấp dưới và
toàn cơ thể.
• Tuyến yên sau (có bản chất là các nơron): nơi dự
trữ hormon do các nơron của vùng hạ đồi bài tiết.

22. ĐẠI CƯƠNG VỀ TUYẾN YÊN

23. ĐẠI CƯƠNG VỀ TUYẾN YÊN

24. PHÔI THAI HỌC TUYẾN YÊN

25. TUYẾN YÊN TRƯỚC
Tuyến yên trước tiết ra 6 loại hormon chính:
1. Hormon phát triển cơ thể GH (Growth Hormon)
2. Hormon hướng vỏ thượng thận ACTH
(Adrenocorticotropin Hormon)
3. Hormon kích thích tuyến giáp TSH
(Thyroid Stimulating Hormon)
4. Hormon kích thích tuyến vú tiết sữa Prolactin
5. Hormon kích thích nang trứng FSH
(Follicle Stimulating Hormon)
6. Hormon tạo hoàng thể LH (Luteinizing Hormon)

26. TUYẾN YÊN SAU
Tuyến yên sau dự trữ 2 loại hormon:
1. Hormon chống bài niệu ADH (Antidiuretic Hormon)
2. Hormon Oxytocin: gây co cơ tử cung và tuyến vú

27. TUYẾN YÊN SAU

28. TUYẾN YÊN SAU

29. HORMON ADH (Vasopressin)

30. HORMON ADH (Vasopressin)

32. HORMON OXYTOCIN

34. ĐẠI CƯƠNG VỀ VÙNG HẠ ĐỒI

35. ĐẠI CƯƠNG VỀ VÙNG HẠ ĐỒI
• Những nơron của vùng hạ đồi bài tiết các hormon có
chức năng kiểm soát sự hoạt động của tuyến yên
trước.
• Chức năng kiểm soát này được thực hiện thông qua
hệ mạch cửa vùng dưới đồi – tuyến yên.

36. ĐẠI CƯƠNG VỀ VÙNG HẠ ĐỒI

37. HỆ MẠCH CỬA TUYẾN YÊN - HẠ ĐỒI

38. ĐẠI CƯƠNG VỀ VÙNG HẠ ĐỒI
Các hormon chính của vùng hạ đồi:
1. TRH: kích thích giải phóng hormon TSH
2. CRH: kích thích giải phóng hormon ACTH
3. GHRH: kích thích giải phóng hormon GH
4. GHIH: ức chế giải phóng hormon GH
5. GnRH: kích thích giải phóng hormon FSH và LH
6. PIH: ức chế giải phóng hormon Prolactin
7. PRH: kích thích giải phóng hormon Prolactin

40. CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA NGƯỢC ÂM TÍNH

41. CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA NGƯỢC ÂM TÍNH
VÍ DỤ TRÊN TUYẾN GIÁP

42. CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA NGƯỢC ÂM TÍNH

43. CẢM ƠN SỰ LẮNG NGHE CỦA CÁC BẠN !