Duurzame energie voor woningen, praktijkvoorbeeld Ypenburg, Den Haag, door Dura vermeer in het kader van de startbijeenkomst van het Lente-akkoord.

1. Duurzame energie voor woningen
Een praktijkvoorbeeld
Ypenburg, Den Haag

2. Situatie Ypenburg, Den Haag
SWY Projecten

3. Situatie deelplan 19
Type Aantal Koop Huur
A 30 
B1- G2- K1 2 
B1- G2 7 
B2- G1 10 
B2- H 19 
Special 3 1 
C2 12 
D1 33 
D1- G2- K1 3 
D2 28 
SWY Projecten
E1 t/m E4 23 
E1 t/m E4 8 
F1 t/m F6 39 
H 36 
Special 2 1 
Special 1 3 
L1 18 
L2 19 
M1 33 
M2 / M3 38 
Totaal 157 206

4. Waarom woningen ontwikkelen met
duurzame energie?

5. Waarom duurzame energie?
• Maatschappelijke verantwoordelijkheid
300
250
• Energieverbruik verminderen
200
• CO2-reductie
verwarming
150
koelbehoefte
100
• Inspelen op actualiteit; klimaat in huis
50
verandert
0
1970 1980 1990 2000
• Neprom convenant
• Voorbereiden op EPC-verlaging:
- 2011: EPC = 0,60
- 2015: EPC = 0,40
• Hoge ambities gemeente m.b.t.
duurzaamheid
• Binnenklimaat te warm

6. Huidige projecten
363 woningen Ypenburg, Den Haag
deze maand in verkoop,
start zomer 2008
733 woningen Oosterheem, Zoetermeer,
ondertekening convenant met de gemeente,
mei 2008

7. Ontwikkelen met duurzame
energie begint met:
• verplaatsen in (potentiële) koper
• in een vroeg stadium
beslissingen nemen

8. Verplaatsen in koper
Hierbij zijn de volgende vragen van belang:
• Leveren de extra kosten in VON meer
waarde cq. besparing voor de koper op?
• Op welke manier kunnen woningen met
een nieuw energiesysteem verkocht
worden?
• Welke mogelijkheden tot koop of huur van
de warmtepomp zijn er?
• Aanvullende eis:
- Keuzevrijheid in het proces

9. Beslissen in vroeg stadium
Hierbij zijn de volgende vragen van belang:
• Hoe zijn duurzame woningen te realiseren
op basis van weinig informatie bij aanvang
en met tegelijkertijd een grote behoefte
aan zekerheden?
• Met welke investeringen kunnen de vele
keuzes gerealiseerd worden?
• Wordt er gebruik gemaakt van een
individueel of collectief systeem?

10. Uitgangspunten

11. Uitgangspunten
StandardLine

12. Uitgangspunten
PCS StandardLine en SkyLine
• Psi-waarden van details nauwkeurig berekend!
• Rc begane grondvloer 3,00 m2.K/W
• Rc langsgevel 4,08 m2.K/W
• Rc kopgevel 3,53 m2.K/W
• Rc dak 5,16 m2.K/W
• Verhouding gevel open/dicht 30%

14. PCS Hybride

15. Voor Ypenburg:
WarmteKoudeOpslag individueel
met DemandFlow, CO2-gestuurde ventilatie

16. PCS Hybride
Kenmerken:
Verwarming Verwarming met individuele combi-warmtepomp op bodemlussen
vloerverwarming
Warm tapwater Individuele combi-warmtepomp op bodemlussen
Ventilatie Natuurlijke toevoer, mechanische afvoer, vraaggestuurd (CO2)
Koeling Passieve koeling via by-pass warmtepomp

17. Techniek WKO
Warmtepomp
• De warmtepomp levert warmte/koude
met een hoog rendement
• De bodem is de accu
• Optimale isolatie is een
randvoorwaarde,
het PCS-woningbouwconcept is
hiervoor optimaal
• DemandFlow, CO2-gestuurde
ventilatie beperkt benodigde
warmtepompcapaciteit

18. Techniek WKO
Bronsysteem
Bodemlussen

19. Techniek WKO
Voordelen:
• EPC < 0,55 eenvoudig te realiseren
(met PCS 0,42 – 0,48)
• Combinatie van energiebesparing en
comfortverhoging
• Het zijn koopwoningen dus zoveel
mogelijk een individueel systeem
• Geen vergunning nodig (kost 6 - 9
maanden)
• Voorbereid op een toekomst zonder
fossiele brandstoffen

20. Techniek DemandFlow: CO2-gestuurde ventilatie
• Systeem detecteert continu bezetting
ruimtes en past ventilatie aan
• Minimum afzuiging gegarandeerd
• Iedere ruimte op CO2 gecontroleerd
• Natte ruimtes op relatieve vochtigheid
• Zelfinregelend
• Weinig onderhoud

21. Techniek DemandFlow: CO2-gestuurde ventilatie

22. CO2-gestuurde ventilatie i.c.m. WKO

23. Kosten excl. BTW
Woninggrootte 110 m2 140 m2
Warmtepomp € 13.000,- € 15.600,-
Incl. bron- en vloerverwarming
CO2-gestuurde ventilatie € 1.900,- € 2.500,-
Meerkosten t.o.v. MV
Bouwkundige & € 700,- € 900,-
installatievoorzieningen
TOTAAL € 15.600,- € 19.000,-
Basisinstallatie PCS standaard € 4.500,- € 4.800,-
Incl. gasaansluiting
Meerkosten € 11.100,- € 14.200,-
A B
* Zijn indicatief en kunnnen geen rechten aan worden ontleend

24. Vendu exploitatie
A B
Totale meerkosten € 11.100,- € 14.200,-
Investering Vendu € 5.700,- € 6.300,-
Nog op te nemen € 5.400,- € 7.900,-
Meerkosten (in V.O.N.)

25. Kosten bewoner: gas versus WKO
Totale kosten gasinstallatie 2008
Totale elektrakosten € 864,-
Totale gaskosten € 590,-
Vastrecht gas en elektra € 237,-
Heffingskorting - € 199,-
All-in onderhoudsabonnement € 128,-
Reservering vervanging CV-ketel € 160,-
Totaal € 1.780,-
Totale kosten warmtepomp 2008
Totale elektrakosten € 1.057,-
Totale gaskosten -
Vastrecht elektra € 96,-
Heffingskorting - € 199,-
Huurkosten + onderhoud € 826,-
Warmtepomp
Korting Klimaathypotheek
Totaal € 1.780,-

26. Exploitatie Vendu
Kosten bewoner per jaar
10.000 € CV installatie
8.000 €
6.000 €
Warmtepomp
4.000 €
2.000 €
0€
Besparing
135 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29
-2.000 €
-4.000 €

27. Exploitatie Vendu
Exploitant investeert en realiseert het duurzame
energiesysteem met de volgende uitgangspunten:
• Exploitant is eigenaar warmtepomp en boiler
• Bewoner krijgt huurcontract voor 25 jaar (of koopt)
• Exploitatie is incl. onderhoud, beheer en herinvesteringen
gedurende de looptijd (bij huur)
• Maandelijkse huur
• Jaarlijkse indexatie huurtarief conform CPI alle huishoudens

28. Exploitatie Vendu

29. Exploitatie Vendu
Vergelijk warmtebronnen in 2008
Kosten
per
jaar
1600
Energie
1400
Vervanging
1200
Onderhoud
1000 BAK
800 Vastrecht/Huur
600
400
200
0
Warmtep lease Warmtep koop CV installatie Warmteleverantie

30. Exploitatie Vendu
Vergelijk warmtebronnen in 2025
4500
4000
Energie
3500
Vervanging
3000
Kosten
2500 Onderhoud
per
jaar 2000 BAK
1500 Vastrecht/Huur
1000
500
0
Warmtep lease Warmtep koop CV installatie Warmteleverantie
Bronnen

31. Referenties
• Dura Vermeer
- 5.500 PCS- woningen gerealiseerd
• Itho
- 16.000 warmtepompsystemen geleverd
in Nederland voor woning- en
utiliteitsbouw
- Opdracht in portefeuille woningbouw
voor 3.200 systemen, incl. Vendu
- 6.500 systemen in voorbereiding
• Giesbers & Van der Graaf
- 4.000 warmtepompen geïnstalleerd

32. Samenvatting
Een Duurzame woning is haalbaar met
PCS Hybride!
• EPC < 0,55
• CO2-reductie ca. 40 %
• Hoger wooncomfort
• Lagere energielasten voor de bewoner
• Energielabel A+
• Met PCS Hybride A++
• 25 jaar garantie
• Voor slechts € 5.400,- tot € 7.900,-

33. Vragen:
Naam : Dolf Broekhuizen
E-mail : D.Broekhuizen@duravermeer.nl
Telefoon : (070) 301 37 00