1. Προτεινόμενο θέμα για τη Νεοελληνική Γλώσσα της Γ λυκείου
Κ ε ί μ ε ν ο
Χώρος των μουσών ή χώρος μάθησης;
Kατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει απασχολήσει σε μεγάλο βαθμό την
επιστημονική έρευνα ο ρόλος των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία , η
σχέση τους με την ιστορία και τον πολιτισμό. Όροι δε όπως «μουσειοπαιδαγωγική»
και «μουσειοδιδακτική» αποκτούν διεθνή διάσταση. Οι συζητήσεις γύρω από τις
σχέσεις των μουσείων με τη διδακτική της τέχνης και τον ρόλο τους στην
κατανόηση του παρελθόντος δεν θα πάψουν ποτέ, όσο θα παράγεται τέχνη
και όσο οι τρέχουσες κοσμοθεωρίες θα συστήνουν αντικειμενικούς τρόπους
πρόσληψης. Το ίδιο ισχύει και για τις ιδέες εκείνες που μιλούν για «μουσεία των
Μουσών», για μουσεία - ναούς του πνεύματος, που προωθούν την αυτονομία της
τέχνης και προβάλλουν έργα για μια προνομιακή ομάδα ανθρώπων.
Kανείς δεν αμφιβάλλει σήμερα ότι η τέχνη είναι συστατικό του πολιτισμού
και δείκτης ατομικής και κοινωνικής συνείδησης και ότι το έργο
τέχνης είναι ο κατηγορικός προσδιορισμός της κοινωνίας που το
παράγει. Συνεπώς, παραμένει αυτονόητη ανάγκη η διδασκαλία της ιστορίας της
τέχνης στα μουσεία, που θα διερευνά τις προϋποθέσεις πρόσληψης του έργου από
τον θεατή μέσα από τη μελέτη τόσο της «ιστορίας» όσο και της «τέχνης».
Πάνω σ' αυτή τη βάση θεμελιώνεται η μουσειοπαιδαγωγική επιστήμη, που με
άξονα την Τέχνη έχει ως κύριο προσανατολισμό την αρμονική ανάπτυξη του
ανθρώπου ως ψυχοπνευματικής οντότητας. Το έργο τέχνης έχει ιστορικό και
καλλιτεχνικό βάρος και ως τέτοιο «προσφέρεται» στον μαθητή (όλων των
βαθμίδων της εκπαίδευσης) για κριτική ανάλυση και για διερεύνηση των
διαχρονικών του αξιών. Στην πράξη, εφαρμόζονται θεωρίες και μέθοδοι της
Ιστορίας της Τέχνης, εμπλουτισμένες από επαληθεύσιμες προσεγγίσεις και
ελεγχόμενες αναλύσεις, τις οποίες επιβάλλει η διδακτική τους. Η επισταμένη
παρατήρηση του καλλιτεχνικού έργου οδηγεί το «μάτι» σε
ερμηνευτικές παρατηρήσεις, σε προσεγγίσεις της ιστορικής,
αισθητικής και κοινωνικής πραγματικότητας καθώς και σε διερεύνηση
της ιστορίας των ιδεών. Η παιδαγωγική της τέχνης μέσα στο μουσείο
δημιουργεί τις συνθήκες πρόσβασης σε θαυμαστά έργα ανθρώπων, ενώ
παράλληλα διαμορφώνει προϋποθέσεις διέγερσης των δημιουργικών δυνάμεων
του μαθητή και καθιστά ως πρώτιστο καθήκον την αποδοχή της «ετερότητας» και
τον σεβασμό προς το έργο και τον πολιτισμό του «Άλλου». Απ' την άλλη μεριά, η
Τέχνη είναι επικοινωνιακό μέσο και εργαλείο έκφρασης των ελεύθερων
συνειδήσεων, και το Μουσείο είναι ο χώρος για την κατανόηση όλων
των σχέσεων ανάμεσα στο έργο, τον καλλιτέχνη και τον θεατή.
Αλλά τι είναι η μουσειοπαιδαγωγική και ποιοι είναι οι στόχοι της; Έχει να κάνει
με κάθε είδους πληροφορία ή παροχή υπηρεσιών και μετάδοση γνώσεων σε
επισκέπτες μουσείων. Εμφανίζεται να είναι ένα στοιχείο της «παιδαγωγικής του
πολιτισμού», που έχει σύμφυτη σχέση με τα μουσειακά ιδρύματα. Το Μουσείο είναι
«χώρος μάθησης», λοιπόν, όπου λαμβάνεται μέριμνα για την ενημέρωση των
επισκεπτών (ιδίως των νέων) αναφορικά με το περιεχόμενό του. Στους στόχους
της είναι η ιστορική και αισθητική ανάλυση των καλλιτεχνικών αντικειμένων, η
Αποστόλης Κ. Κωνσταντίνου _Φιλόλογος

2. Προτεινόμενο θέμα για τη Νεοελληνική Γλώσσα της Γ λυκείου
παρουσίαση της φόρμας τους, η αναφορά στις αξίες τους, ο τονισμός του
δημιουργικού χαρακτήρα τους και της μοναδικότητάς τους, η ανάπτυξη διαλόγου
ανάμεσα στον επισκέπτη και τα έργα. Στην Ελλάδα επιστημονικά κέντρα
μουσειοπαιδαγωγικής δεν υπάρχουν. Μεμονωμένες προσπάθειες γίνονται από
πανεπιστήμια, πινακοθήκες και μουσεία. Αναγνωρίζεται όμως απ' όλους η
αναγκαιότητα γόνιμης σύνδεσης του Σχολείου με το Μουσείο, για εκμετάλλευση
αφενός του ελεύθερου χρόνου των νέων και αφετέρου για τη δυνατότητα να
γίνεται η πρόσληψη του έργου τέχνης υπεράνω κοινωνικών, φυλετικών ή
αισθητικών προκαταλήψεων.
(κείμενο του Μιλτιάδη Παπανικολάου στην «Καθημερινή»)
Ε ρ ω τ ή σ ε ι ς :
Α. Να αποδοθεί περιληπτικά το κείμενο που σας δόθηκε.
Β1. Ποιος είναι ο τρόπος πειθούς που κυριαρχεί στο κείμενο; Να δώσετε ένα
παράδειγμα που επιβεβαιώνει τον τρόπο που βρήκατε.
Β2. Να αναπτύξετε σε μία δική σας παράγραφο τη θέση του κειμένου: «η τέχνη είναι
συστατικό του πολιτισμού και δείκτης ατομικής και κοινωνικής
συνείδησης και ότι το έργο τέχνης είναι ο κατηγορικός προσδιορισμός της
κοινωνίας που το παράγει»
Β3. Ποιος ο ρόλος του ερωτήματος στην αρχή της τελευταίας παραγράφου του
κειμένου;
B4. Σε ποιο κειμενικό είδος θα μπορούσε να ενταχθεί το συγκεκριμένο κείμενο;
Αιτιολογήστε την απάντησή σας επισημαίνοντας χαρακτηριστικά γνωρίσματα του
είδους που επιλέξατε να το εντάξετε.
Β5. Να βρείτε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
 προνομιακή
 θεμελιώνεται
 διαχρονικών
 θαυμαστά
 μέριμνα
Γ. Ως μέλος του 15 μελούς συμβουλίου του σχολείου σας, γράφετε, στην αρχή της
σχολικής χρονιάς, μία επιστολή προς το σύλλογο διδασκόντων στην οποία να
αναφερθείτε α) στις θετικές συνέπειες που μπορεί να έχουν για τους μαθητές οι συχνές
επισκέψεις στα μουσεία και β) στις προϋποθέσεις που εσείς θα θεωρούσατε σημαντικές
ώστε οι επισκέψεις αυτές να είναι αποβαίνουν γόνιμες για τη μάθηση και τη ζωή των
μαθητών.
Αντιμετωπίστε τα θέματα ψύχραιμα και μεθοδικά….
Αποστόλης Κ. Κωνσταντίνου _Φιλόλογος