MY 2ND GRADING OUTLINE

1. ARAL.PAN. 2nd Grading KABIHASNANG GREEK at KABIHASNANG ROMAN
KABIHASNANG GREEK
- unsa sa napantanyag na kabihasnang klasikal
- nakasentro sa karagatan
- watak-watak na mga lungsod-estado o city-state ang nabuong kabihasnan
- malaya at may sariling pamahalaan
Greece
- nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa
Timog Silangang Europe
- mabundok
- ang klima ay angkops sa pagtatanim ng olive,
barley, at trigo
- mangingisda at mangangalakal sa karagatan ang
mga Greek
Inangkat ng Greece
EGYPT/ITALY: Butil-pagkain
PHOENICIA/SICILY: Prutas
CYPRUS: Tanso
EGYPT: Glassware
PHOENICIA: Dye
AFRICA: Ivory
Kabihasnang Klasikal
- Greek at Rome
- Ang kanilang mga inambag sa sining, agham, at kaisipan ay may mataas na antas
ANG PANAHONG HELLENIC
Hellenes: tawag ng mga greek sa kanilang sarili
Hellas: kabuuang lupain ng sinaunang Greece
Paligsahan ng mga laro bilang parangal kay Zeus: Hudyat ng simula ng kabihasnan
776 B.C.E: Unang naganap sa Olympia
1,170 taon: Ipinagpatuloy tuwing apat na taon sa loob ng…
Lalaking Greek: Ang mga manlalaro
Mga Palaro: Boksing, Wrestling, Paghahagis ng Javelin at Discus
Hubad ang mga manlalaro: Pagpupugay o selebrasyon ng kagandahan ng katawan ng tao
Putong na yari sa dahon ng olive: Ibinibigay sa mga nanalo
1896: Simula ng makabagong Olympic Games
ANG POLIS
Polis: Tawag sa unang pamayanan ng Greece
: Lungsod-estado o City-state
: May sariling pamahalaan
: Nagtutulungan kung may banta sa kanilang kaligtasan
: Napapalibutan ng pader na gawa sa bato
Hari: Ang siyang namamahala
Acropolis: Pinakamataas na lugar sa lungsod-estado
Agora: Gitna ng lungsod kung saan bukas sa pagtitinda o pagtitipon
ATHENS: ISANG DEMOKRATIKONG POLIS
Athens at Sparta: Dalawang malakas na lungsod-estado
Athens: Naging sentro ng kultura at kalakalan ng Greece
Helot: Trabahador sa bukid
Oligarkiya/Oligarchy: Pagtatag ng isang lupon ng mga dugong-bughaw upang palitan ang hari
594 B.C.E: Pinalawig nina Solon, Pisistratus, Cleisthenes at Pericles ang Democracy
Democracy: Pamahalaan ng nakararami
SOLON: binigyan niya ng karapatan ng pagiging mamamayan ang mga manggagawa na hindi ipinanganak sa Athens
Council of 400: Nilikha ni Solon
PISASTRATUS: ipinagtanggol niya ang katayuan ng mga mahihirap
CLEISTHENESES: Nagsimula ng Ostracism
Ostracism: Pinahihintulutan sa sistemang ito ang mga mamamayan n a palayasin ang sinumang opisyal na kanilang
pinaniniwalaan na mapanganib sa Athens
Konseho: Ang siyang nangangasiwa sa ugnayang panlabas at pananalapi
Assembly: Binubuo ng lahat ng mamamayang lalaki na may gulang 18 taon pataas
PERICLES: Bumuo ng Sampung Heneral upang mamahala sa Athens
: Ang mga mahihirap ay maaring maglingkod sa pamahalaan
Direct Democracy: Ipinatupad sa Athens dahil tuwirang nakibahagi ang mga mamamayan sa pamamahala.

2. SPARTA: ISANG MANDIRIGMANG POLIS
Nanatiling oligarkiya at estadong military
Layunin ng Sparta na lumikha ng mga magagaling na sundalo
Lahat ng mahinang bata at yaong may sakit ay pinapatay
Tanging ang mga malalakas at malulusog lamang ang pinapayagang mabuhay
Pagsapit ng pitong taon gulang ng mga lalaking bata ay kinukuha at idinadala sa kampo military
Pagsapit ng 20 taon ay ganap ng sundalo at maaaring nag makapag-asawa
Matapos ang sampung taon, tatanggapin na bilang kasapi ng Assembly
ANG BANTA NG PERSIA
- Hangaring palawakin ang imperyo nito sa kanluran
- Cyrus the Great: Sinalakay ang Lydia sa Asia Minor
- Darius the I:Nagpatuloy at nagmana ng trono ni Cyrus the Great
- Nais ni Darius na parusahan ang lungsod ng Athens sa ginawang pagtulong at gawin itong hakbang sa pagsakop sa
buong Greece
- Fleet/Plota: ipinagawa ng Athens sa napipintong pagsalaky ng Persia sa Greece
ANG DIGMAANG GRAECA-PERSIA
- Ayon Kay Plutarch, Isang Greek na manunulat , isang tagapagbalita ang madaliang tumakbo patungong Athens upang
ihatid ang balitang pagkapanalo ng Athens
- Si Darius ay bumagsak at namatay
- Ipininagpatuloy ni Xerxes ang tangkang pagpapabagsak sa Athens.
- Tinalo si Xerxes ng alyansa ng mga lungsod-estadp ng Greece sa pamumuno ni Pausanias ng Sparta.
PANAHON NI PERICLES
- 461-429 B.C.E siya namuno
- 32 taon ang kanyang pamumuno sa Greece
- Naniwala na nararapat ang partisipasyon ng mga mamamayan sa pamahalaan
- Namayagpag ang demokrasya sa kanyang panahon
- Parthenon: Isa sa mga gusaling kanyang pinatayo
ANG DIGMAANG PELOPONNESIAN
Delian League: Pederasyon na itinatag ni Pericles
Peloponnesian League: Itinatag upang labanan ang Greece
Iniwan ng digmaang Peloponnessian ang mga Greek naa mahina at hati
IMPERYONG MACEDONIAN
Nagtapos ang Panahong Hellenic ng Sakupin ni Philip ng Macedonia ang Greece

3. KABIHASNANG GREEK
Dalawang Yugtong Pag-unald
 Panahong Hellenic
- Ang panahon ng kaunlaran ay nakapaloob lamang sa Greece.
- Dakilang pamanahon sa pamamayagpag ng Kabihasnang Greek
- Kulturang Hellenic ang tawag sa Kulturang Greek
 Panahong Hellenistic
- Ang paghahalo ng kulturang silangan at kanluran ay nagbunga sa bagong kultura na tinwag na Hellenistic
PANANAMPALATAYA
- Pagsamba sa iba’t ibang diyos at diyosa
- Sa Mount Olympus pinaniniwalaang naninirahan ang mga diyos at diyosa
- Nilalang sa anyo at damdamin
- Ipinagtatanggol at binibiyayaan ang mga taong nagpaparangal sa kanila at iwasang galitin sila
Paraan ng Pagsamba o Pagpapasaya sa mga Diyos at Diyosa
- Pag-aalay ng mga hayop at pagkain bilang sakripisyo
- Paglalagay ng palamuti sa kanilang templo
- Pagdarasal
- Pagdaraos ng mga pagdiriwang
Paraan ng Pagpaparusa ng mga Diyos at Diyosa sa mga Greek
- Taggutom
- Lindol
- Sakit
- Pagkatalo sa digmaan
Paraan ng Paghahatid ng Mensahe mula sa mga Diyos at Diyosa
- Mensaheng ipinahihiwatig ng pari
- Panaginip
- Ukol sa kinabukasan ng Oracle
Oracle: Ang pinakamatanyag ng oracle ay matatagpuan sa Delphi
MGA DIYOS
Hephaestus- diyos ng apoy, bakal, at pagpapanday
Hades- diyos ng underworld at mga patay
Poseidon- diyos ng karagatan
Apollo- diyos ng araw
Ares- diyos ng digmaan
Dionysus- diyos ng alak at ng ubas
Hermes- tagapaghatid ng balita ng mga diyos
MGA DIYOSA
Hera- diyosa ng pag-aasawa
Hestia- diyosa ng hearth
Aphrodite- diyosa ng pag-ibig
Artemis- diyosa ng buwan, pangangaso, at panganganak
Athena- diyosa ng karunungan, digmaan, at tagumpay
Demeter- diyosa ng butyl at ani
Arkitektura
- Layunin nitong parangalan nag mga diyos
- Templo: Pinakamagandang gusaling ipinatayo ng mga Greek
: Gawa sa marmol na kulay puti
- Parthenon: Pinakatanyag na templong Greek
Tatlong Estilo Ng Haligi
 DORIC
- Pinakapayak
- Walang base o salalayan
- Ang capital ibabawa na bahagi ng haligi ay payak
 IONIC
- Mas payat ang haligi
- Ang capital ay napapalamutian ng scroll
 CORINTHIAN
- Pinakamagarbong dekorasyon
- Ang capital ay detalyado na nakadesenyo tulad ng dahon ng acantus
- Acantus: Isang halamang may tinik at malalapad na dahon
Mga Guslaing Greek
- Teatro
- Pampublikong paliguan
- Stadium
- Pamilihan

4. ESKULTURA
- Hangad ng mga eskultor na lumikha ng mga pigura na ganap at eksakto ang sukat at ang mga mukha ay hindi
nagpapakita ng galit o pagtawa tanging katiwasayan lamang
- Phidias: Pinakamatanyag na eskultor
: Hinubog niya ang kiganteng estatwa ni Athena para sa Parthenon
: Yari sa Ivory at Ginto
: 39 talampakan ang taas
: Suot ang ginituang baluti sa ulo
: Dinamitan ng ginituang balabal ang buong katawan
PAGPIPINTA
- Ipinakita ng mga Greek ang kahusayan nila sa pagpipinta sa magaganda nilang palayok
- Maaaring ipinta sa itim na napapalibutang ng kulay pula
- Maaaring ipinta sa pula na napapalibutan ng kulay itim
Karaniwang Disenyo sa Pagpipinta
- Pnang-araw-araw na gawain
- Pagkanta
- Pagsayaw
- Pagtugtog ng instrumentong pangmusika
- Pagligo
DULA TA PANITIKAN
Drama: Isang uri ng palabas sa entablado
: Ritwal na alay kay Dionysus
: itinatanghal sa teatro
:Maskara: Isinusuot ng actor na naglalarawan ng damdamin
: Awit: Sa pamamagitan nito ipinaliliwanag ng koro ang ginagampanan ng actor
Tragedy: Isang uri ng drama na naglalarawan ng pagbagsak ng tao dahil sa pagiging mapagmataas nito
Mga Manunulat ng Tragedy: Aeschylus, Sophocles, Euripides
Comedy: Isang uri ng drama tungkol sa pulitika sa nakakatawang pamamaraan
Aristophanes: Pinakamatanyag na manunulat ng Comedy
Mga Karaniwang tinatalakay sa Drama
- Kapangyarihan ng pinuno ng mga tao
- Mga suliranin ng katarungan at moralidad
- Mga katanungan ukol sa digmaan
- Kapayapaan
Mga Manunulat ng Tula
Pindar: Alay sa mga nagwagi sa palaro sa Olympia
Sappho: Pag-ibig at pakikipagkaibigan
Epiko: Mahabang tula na naglalarawan ng mga ginawa ng mga bayani
Homer: Sumulatg ng Illiad at Odyssey
Illiad: ikasampung labanan sa pagitan ng Troy at ng mga Greek dulot ng pagdukot ni Paris ng Troy kay Helen, asaw ni
Menelaus, isang haring Greek
Odyssey: Mga nangyari kay Odysseus, isang bayaning Greek, habang pabalik sa kanyang bayan.
PILOSOPIYA
 SOCRATES
- “Hindi emosyon ang dapat manaig sa pag-uugali”
- “The unexamined life is not worth living”: Dapat maging mapanuri sa kanilang pamumuhay ang mga Greek
- “Tanong-sagot”: Upang maging mapanuri at ganap na mag-isip
- Namatay sa pamamagitan ng pag-inom ng lason
 PLATO
- Pinakatanyag na estudyante ni Socrates
- “Ang batas ay para sa lahat aat hindi lamang para sa mga malalakas at mayayaman”
- The Republic: Dito inilarawan niya ang ideyal na estado
- “Tanging mga pilosopo lamang ang maaaring maging matalino at magagaling na pinuno”

5.  ARISTOTLE
- Pinakamatalinong estudyante ni Plato
- Mga Pinag-aralan: Hayop, Halaman, Astronomiya, Pisika
- “Ang anumang teprya ay dapat lamang tanggapin kung sang-ayon ito sa mga datos na naobserbahan”
- “Mahalaga para sa isang pinuno ang taglay na kakayahan upang mamahala”
PAGSULAT NG KASAYSAYAN
History: Unang ginamit ni Herodotus
Herodotus: Sumulat ng History of the Persian Wars (400 B.C.E)
: “Ama ng Kasaysayan”
Thucydides: History of the Peloponnesian War (431 B.C.E)
AGHAM
- Magaling sa Matematika
Pythagoras: Prinsipyo sa Geometry, Pythagorean Theorem
Archimedes: Paraan ng pagsukat ng circumference ng isang bilog
: Prinsipyo ng Specific Gravity
Euclid: “Ama ng Geometry”
Aristarchus: REVOLUTION: Pag-ikot ng daigdig sa araw
: ROTATION: Pag-ikot ng daigdig sa sarili nitong axis
Erastosthenes: Halos tumpak na tantiya ng Circumference ng daigdig
: Longitude at Latitude
Democritus: Atom: Malilit na sangkap
MEDISINA
Hippocrates: Paaralan para sa pag-aaral ng Medisina
: “Ang bawat sakit ay may likas na sanhi”
Hippocratic Oath: Ang sinumpaang pangako ng lahat ng mga nagtatapos sa pag-aaral ng medisina
Herophilus: “Ama ng Anatomy”
Erasistarcus: “Ama ng Physiology”
PAGBUBUOD
- Ang tawag ng mga Greek sa kanilang sarili ay Hellense, hango sa salitang Hellas na tumutukoy sa kabuuang
lupain ng sinaunang Greek
- Ang panahaong Hellenic ay panahon ng pag-unlad ng kabihasnang Greek
- Ang yuinit ng samahang pampulitika at panlipunan ng Greece ay ang polis. Ang polis ay lungsod-estado na
karaniwanng pinamumunuan ng isang hari. Pinakatanyag ng mga polis ang Athens at Sparta.
- Dulot ng mabundok na heograpiya , maliliit at hiwa-hiwalay ang mga polis. Iba-iba rin ang lawak ng lupain at
populasyon ng mga polis.
- Ang demokrasya o pamahalaan ng marami ay nagsimula sa Athens. Umunlad ang ganitong uri ng pamahalaan sa
Athens dulot ng mga pagbabago na isinagawa nina Solo, Pisistratus, Cleisthenes, at Pericles.
- Higit na binigyang-halaga ng Sparta ang pagkakaroon ng malalakas at magagaling na sundalo. Oligarkiya ang
nagging uri ng pamahalaan nito.
- Makailang ulit ng tinangka ng Persia na sakupin ang Greece. Nanguna ang Athens at Sparta sa pakikidigma laban
sa Persia
- Ang Digmaang Peloponnesian ay digmaan sa pagitan ng Athens at mga kaanib nito laban sa Sparta at kaalyansa
nito.
- Nagtapos ang Panahong Hellenic nang sakupin ni Philip ng Macedonia ang Greece.
- Ipinamalas ng Greece ang kagalingan ng kabihasnan nito sa larangan ng agahm, arkitektura, drama, eskultura,
medisina, pagpinta, kasaysayan, pananampalataya, at pilosopiya.

6. KABIHASNANG ROMAN
- Ang Rome ay nasa gitna ng Italy
- Ang Italy ay isang Tangway na nakausli sa timoh sa Mediterranean Sea
- Daluyan ng Tiber River ang Rome
- Inuugnay ng Tiber River ang Rome sa Mediterranean Sea
- Maunlad ang agrikultura ng Rome at kayang sumuporta ng malaking populasyon
PAGSIMULA NG ROME
- Ikawalong siglo B.C.E.
- Latin: Isang sangay ng wikang nabibilang sa Indo-Europeo.
- Ayon sa Alamat ang Rome ay itinatag sa kambal na sina Romulus at Remus
- Etruscan: Tumalo sa mga Roman
: Magaling sa sining, musika, at sayaw
: Dalubhasa rin sa arkitektura, gawaing metal, at kalakalan
Mga Itinuro ng Etruscan sa Roman
- Pagpapatayo ng mg agusaling may arko
- Mga aqueduct
- Mga barko
- Paggamit ng tanso
- Paggawa ng mga sandata sa pakikidigma
- Pagtatanim ng ubas
- Paggawa ng alak
PAGTATAG NG REPUBLIC
- Mga mamamayan ang humihirang ng kanilang mga kinatawan sa pamahalaan
- Dalawang uri ng Lipunang Roman
o Patrician
- Latin: patres “ang ama”
- mayayamang may-ari ng lupa
- bumubuo sa mataas na lipunan ng Rome
o Plebeian
-binubuo ng mga karaniwang tao tulad ng mga magsasaka at mangangalakal
- Nagtatag ng Lehislatura na binubuo ng Senate at Assembly
- Senate: 300 kasapi
: Senador (ang mga Patrician)
: Ngalilingkod panghabambuhay
: Nagpapahintulot s apaggamit ng salapi ng pamahalaan
- Assembly: Assembly of Centuries: pinakamahalaga
: namamahala sa mga usaping pandigma
: patrician rin ang mga kasapi
- Imperium: Kataas-taasang kapangyarihan
- Consul: tungkuling pangunahan ang hukbo
: ingatan ang salapin ng pamahalaan
: tumayo bilang kahuli-hulihang hukom
- Veto: Kapangyarihang ihinto ang aksiyon ng kasamang consul
PAKIKIBAKA NG MGA PLEBEIAN PARA SA PANTAY NA KARAPATAN
- Assembly of Tribes: nilikha para sa karaniwang tao
- Tribune: siyang nangangalaga sa mga karapatan ng Plebeian laban sa mapang-abusong opisyal
: maari nitong ipawalang-bisa ang anumang batas na mapang-api sa mahihirap.
- Twelve Tables: Kalipunan ng mga batas
ANG ROME BILANG MAKAPANGYARIHAN SA MEDITERRANEAN
- Latin League: Alyansa laban sa iba pang tribo sa rehiyon
: Layuning ipagtanggol ang estado nito
: Layuning makuha ang karagdagang lupa na maaring sakahin
- Natalo ng mga Roman ang Etruscan
- Magna Graecia: Greater Greece
- Pyrrhus: kamag-anak ni Alexander the Great
: Tinananggihan ng Senate ang alok nitong kapayapaan
: Muli niyang nilusob ang Rome at nanalo
: Ngunit bumalik ng Greece dahil sa laki ng pinsala
- Kalaunay ang Rome ang nagging pangunahing lungsod sa gitna at timog Italy

7. ROMAN LABAN SA CARTHAGE
- Carthage: Itinatag ng Phoenician, panginoon ng Mediterranean Sea
- 264-146 B.C.E: sa loob ng circang ito sumabak ang Rome at Carthage sa Tatlong Digmaan
- DIGMAANG PUNIC: Tawag sa tatlong digmaan
UNANG DIGMAANG PUNIC (264-241 B.C.E)
- Nananlo ang Rome
- Nagpagawa ng plota at sinanay ang mga sundalo
- Sicily, Sardinia, Corsica: Lugar na kanilang sinakop bilang tanda ng pagkapanalo
PANGALAWANG DIGMAANG PUNIC (218-202 B.C.E.)
- Hannibal: Pinuno ng Carthage na sumakop sa Saguntum Spain
: Tinalo niya ang malaking hukbo ng Rome sa Cannae
- Scipio Africanus: sa ilalim ng kaniyang pamumuno sinalakay siya ng mga Roman upang pilitin iwanin ni Hannibal
ang Italy
- Tumungo si Hannibal sa Africa upang tulungan ang mga kababayan nito
- Natalo si Hannibal sa labanan sa Zama
- Nagkaroon ng kasunduang pangkapayapaan na sirain ng Carthage ang plota nito at magbayad ng buwis taon-taon
sa Rome
IKATLONG DIGMAANG PUNIC (149-146 B.C.E.)
- Marcus Porcius Cato: Manunulat, batid niyang malakas ang Carthage at nanatiling banta sa seguridad sa Rome
: iitinanim niya sa isipan ng Senate at sa publiko na dapat was akin ang Carthage
- Sinalakay ng Rome ang Carthage
- Sinunog nila ang mga bayan
- Ginawang mga alipin ang lahat ng mamamayan
- Kinuha ang lahat ng ari-arian ng Carthage
TAGUMPAY SA SILANGAN
- Tinalo ng rome ang Macedonia
- Sinunong ng Rome ang Corinth
- 100 B.C.E: Napasakamay ng Rome ang lupain sa baybayin ng Mediterranean Sea
- Mare Nostrum: Aming Dagat

8. KABIHASNANG ROMAN
BATAS
- Pinakadakilang mambabatas
- Twelve Tables: Walang tinatanging lipunan
: Batas para sa Patrician at Plebeian
: Ginamit upang alamin ang mga krimen at tantiyahin ang kaukulang parusa
: Nakasaad ang karapatan ng mamamayan at ang pamamaraan ayon sa batas
PANITIKAN (IKATLONG SIGLO)
- Livius Andronicus: Nagsalin ng Odyssey sa Latin
- Marcus Plautus at Terence: Unang manunulat ng Comedy
- Lucretus at Catullus: Iba pang manunulat
- Cicero: Manunulat at orador na nagpapahalaga sa baras
: “Ang batas ay hindi dapat maimpluwensyahan ng kapangyarihan o sirain ng pera kalianman.
ARKITEKTURA
- Tumuklas ng cement
- Stucco: isang plaster na pampahid at pantakip sa labas ng pader
- Umangkat ng marmol mula Greece
- Arch: Natutunan mula sa mga Etrascan
: Ginamit sa mga templo at aqueduct
- Basilica: Isang bulwagan na nagsisilbing korte at pinagpupulungan ng Assembly
- Pampublikong Paliguan at Pamilihan: Nagsisilbing tagpuan para sa negosyo at pag-uusap
- Forum: Sentro ng lungsod
- Colosseum: isang amphitheater para sa labanan ng mga gladiator
INHENYERIYA
- Nagtayo ng daan at tulay upang pag-ugnayin angg buong imperyo
- Appian Way: Nag-uugnay sa Rome at Timog Italy
- Aqueduct: upang dalhin ang tubig sa mga lungsod
TIRAHAN NG MAYAYAMAN
- Yari sa ladrilyo, bato at marmol
- Maaliwalas na palapag
- Makulay ang dingding
- Atrium: Bulwagan
- Malaki at bukas na paliguan
- May alpombra
- Malambot ang kama at unan
- Karaniwang pagkain: Shellfish, itlog, ostrich, dormouse
- Mabangong Tubig: Bilang hugasan sa kamay ng bisita
TIRAHAN NG MGA MAHIHIRAP
- Nakatira sa bahay-paupahan na may pitong palapag
- Mahina ang pagkakayari
- Binabahayan ng maraming daga
- Ang ilaw at lamig ay nanggagaling sa isang kalan na nagsisilbing lutuan
- Madalas ang banta sa sunog
- Lugaw sa almusal
- Longganisa sa tanghali
- Lugaw muli sa hapunan
LIBANGAN
- Pampublikong paliguan: Sentro ng libangan sa panahon ng Republic
- Colosseum: Sentro ng libangan ng maging Imperyo ang Rome
: ditto ginaganap ang labanan sa gladiator
: ditto ginaganap ang pagbitay
- Gladiator: mga criminal, alipin o bihag na nakikipaglaban sa isa’t-isa o laban sa mga mababangis na hayop

9. PANANAMIT
Kasuotan ng mga Lalaki
- Tunic: kasuotang pambahay na hanggang tuhod
- Toga: isinusuot sa ibabawa ng tunic kung sila ay lumalabas
Kasuotan ng mga Babae
- Stola: kasuotang pambahay na hanggang talampakan
- Palla: inilalagay sa ibabaw kapag nasa labas ng bahay
AGRIKULTURA
- Karamihan ay magsasaka
- Mga Itinatanim: Trigo, Barley, Gulay, Prutas
- Hayop na iniaalagaan: Tupa, Baka

10. MGA PAGBABAGO DULOT NG PAGLAWAK NG KAPANGYARIHANG ROMAN
- Dinagdagan ang kapangyarihan
- Ang monopoly sa Senate ay nagpalala sa katiwalian ng pamahalaan
- Nasira ang mga sakahan dulot ng digmaan
- Hindi makahanap ang mga magsasaka ng trabaho
- Mayayaman lamang ang nakinapabang sa napanalunan mula digmaan
- Lumawak ang agwat sa pagitan ng mayayaman at mahihirap
- Binago ng lumalaking yaman ang ugali ng mga tao
- Napalitan ng kasakiman at marangyang pamumuhay
ANG BANTA NG DIGMAANG SIBIL
- Tiberius at Gaius Gracchus: Tribune;
: Itinuring nila na panganib sa Republic ang dala ng malaking agwat ng mahihirap at mayayaman
- Tiberius: Nagtatag ng batas na ipamamahagi ang mga sakahan na naangkin sa digmaan upang mabigyan ng
pagkakakitaan ang mga magsasaka
: Nais niyang limitahan ang dami ng lupa na maaaring angkinin ng mga mayayaman
: Ipinapatay siya ng grupo ng mayayaman
- Gaius Gracchus: sinundan niya ang nasimulan ng kanyang nakakatandang kapatid
: ipinapatay siya ng mga mayayaman
: sinalakay siya kasama ng kanyang 3,000 na tagasunod
: ipinapatay ng Senate ang sinumang tagasunod niya kaya siya nagpatiwakal
- Dikatador na si Sulla: Bumalik ang kaayusan ng Rome sau kanyang pamumuno
: ginawa niyang 600 ang miyembro ng senate
: inalis niya ang karapatan ng Assembly na maghain ng batas ng walang pagsang-ayon ng Senate
SI JULIUS CAESAR BILANG DIKTADOR
- First Triumvirate: Binuo ni Julius Caesar, Pompey, Marcus Licinius Crassus
: Isang union ng tatlong makapangyarihang tao na nangangasiwa sa pamahalaa
- Crassus: Pinakamayamang tao sa Rome na nagpapakalma sa pag-aalsa ng mga alipin
- Pompey: Bayani dahil sa kanyang tagumpay na masakop ang Spain
- Julius Caesar: Naging gobernador ng Gaul kung saan matagumpay niyang napalawak ang hangganan ng Rome
hanggan Belgium at France
- Napatay si Crassus kaya si Pompey at Caesar nalang ang naiwan sa pamamahala
- Sa pananaw ng Senate, higit na may pag-asa sila na makitungo kay Pompey kaysa kay Caesar
- Inutsan ng Senate si Caesar na bumalik sa Rome nang hindi kasama ang hukbo nito ngunit sinalungat niya ang
utos
- Dahil sa takot, tumakas patungong Greece ang ilan sa mga kasapin ng Senate kasama na si Pompey
- Natalo ang hukbo ni Pompey
- Naging diktador si Caesar
- Julius Caesar bilang Diktador: Binawasa ang kapangyarihan ng Senate at dinagdagan ang kasapi bilang 900
: Binigyan niya ng Roman Citizenship ang lahat ng naninirahan sa Roma
- Marcus Brutus: Matalik na kaibigan
: Sumali siya sa sabwatan na patayin ang kanyang matalik na kaibigan
- Sinaksak si Caesar sa pangunguna nina Brutus at Gaius Cassius
AUGUSTUS: UNANG ROMAN EMPEROR
- Octavian: Apo ni Caesar na tagpagmana
- Second Triumvirate: Binuo ni Mark Anthony, Marcus Lepidus at Octavian upang ibalik ang kaayusan sa Rome
: Dahil ditto tinalo nila ang hukbo ni Brutus ar Cassius
- Augustus (Octavian): Titulong iginawad ng Senate kay Octavian
: karaniwang patungkol sa isang banal na lugar o banal na akto.
: ipinahihiwatig ng pagiging banal o hindi pangkaraniwan
LIMANG SIGLO NG IMPERYO
- Tahimik at masagana ang unang dalawa’t kalahating siglo ng imperyo
- Pax Romana: Kapayapaang Roman
- Mga Makata: Virgil, Horace, Ovid
- Virgil: Aenid: Ulat ng paglalakbay ni Aeneas pagkatapos ng pagbagsak ng Troy
- Ovid: Metamorphoses: Binigyang buhay niya ang mga mitong Greek at Roman
- Pliny The Elder: Natural History: isang tangkang pagisahan ang lahat ng nalalaman tungkol sa kalikasan
- Tacitus: Histories at Anal
- Livy: From the Founding of the City, ang kasaysayan ng Rome

11. MGA EMPERADOR PAGKATAPOS NI AUGUSTUS
*Hindi lahat ng emparador na sumunod kay Augustos ay mabubuti at magagaling
Dinastiyang Julio-Claudian (MAHIHINA,MALUHO,SAKIM)
CALIGULA: Nilustay ang pera ng imperyo sa mga naluluhong kasiyahan at palabas tulad ng labanan ng gladiator
: May sakit sa pagiisip at inisip niya isa ring siyang gladiator
NERO: Mas malala kaysa kay Caligula
: Ipinapatay niya lahat ng hindi niya kinatutuwaan kabilang na ang sariling ina at asawa
Dinastiyang Julio-Claudian (MAGAGALING,MATATALINO)
TIBERIUS: Magaling na administrador bagama’t isang diktador
CLAUDIUS: Nilikha ang isang burukasya na binubuo ng mga batikang administrador.
Burukasya: Sistema ng organisasyon ng pamahalaan
Dinastiyang Flavian
VESPASIAN: Nagpasimula
Limang Mahuhusay na Emperador: Ang dakilang panahon ng imperyo
NERVA: Nagkaloob ng pautang sa bukirin at ang kinitang interes ai inilaan niya para matustusan ang mga ulila
TRAJAN: Narating ng imperyo ang pinakamalawak nitong hangganan
ANTONINUS PIUS: Pinagbawalan niya ang pagpapahirap sa mga Kristiyano
HADRIAN: Nagpatakda sa patakaran na palakasin ang mga hangganan ng lalawigan at ng imperyo
MARCUS AURELIUS: Isang iskolar,manunulat, at pilosopong stoic.
Pilosopong stoic: Binibigyang diin ang paghahanap ng kaligayahan na makakamtan sa pamamagitan ng pamumuhay
ayon sa banal na kalooban (divine will)
PAGBUBUOD
- Ang Rome ay nagsimula bilang isang lungsod sa Palatine Hill malapit sa Tiber River. Maganda ang Rome dahil sa
malawak na kapatagan nito. Malapit di ito sa ilog daanan ng kalakalan
- Ang Roman Republic ay may dalawang sangay- Senate at Assembly
- Ang pangarap ng Rome ay maging makapangyarihan sa Meditarrenean. Napatupad ito sa pamamagitan ng
pakikidigma nito laban sa iba pang mga lungsod-estado sa Italy, sa mga kolonyang Greek sa Sicily, timog Italy, at
sa Carthage sa Hilagang Africa
- Ipinakita ng Rome ang galling nito sa larangan ng batas, pamahalaan, at inhenriya
- Ang tagumpay sa pakikidigma ay nagpasok ng malaking yaman at kasaganaan sa Rome subalit ito rin ang nagging
daan sa pagbaba ng moralidad ng mga tao at pamahalaan.
- Bagama’t galling sa mayamang pamilya, may malasakit ang magkapatid na Gracchus sa kapwa nang nagpanukala
sila na bigyan ng lupa ang mahihirap.
- Inilatag ni Augustus ang isang panahon ng katahimikan sa Imperyong Roman na tinawag na Pax Romana
- Hindi lahat ng mga sumunod na emperador kay Augustus ay magagaling at mabubuti.