Presentation on the bottom-up self-regulation of bitcoin market in Poland. January 2015, Warsaw.

1. Prace nad uregulowaniem
bitcoina w Polsce
-- podejście oddolne
Dr Krzysztof Piech
– Instytut Ekonomii Politycznej, Prawa i Polityki Gospodarczej,
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Konferencja BioInfoBank Seed Capital
Pałac Kultury i Nauki, 12 stycznia 2015 r.

2. Zawartość prezentacji
▪ Regulacje dot. bitcoina na świecie – wybrane zagadnienia
▪ Regulacje dot. bitcoina w Polsce
▪ „Minimalne standardy bezpieczeństwa giełd”
▪ Odpowiedzi władz publicznych
▪ Podsumowanie
2

3. Regulacje dot.
bitcoina na świecie
– wybrane zagadnienia
3

4. Rola USA
▪ Stany Zjednoczone – najważniejszy kraj na świecie z punktu widzenia
naśladowania prawodawstwa przez innych
▪ Największa gospodarka świata, najbardziej zaawansowana naukowo i
technologicznie
▪ Interes USA: rozwój oparty na nowoczesnych technologiach; zdobycie prymatu na
świecie i czerpanie z tego korzyści (vide rozwój technologii ICT)
▪ Regulacje w USA wspierają rozwój biznesu, odpowiadają (na ogół) na zgłaszane przezeń
potrzeby
▪ Przykłady: regulacje internetu (np. ICANN), e-sign, ustawa antyspamowa
▪ Steve Stockman (Kongres USA): bitcoin may offer the American public economic and
technological advantages, and "may be crucial to overall economic growth"
4

5. BitLicence i inne podejścia
▪ BitLicence – próba naśladowania regulacji dojrzałego rynku (usług finansowych) dla
rynku na początkowych etapach rozwoju
▪ Powszechna krytyka środowiska bitcoinowego: ryzyko spowolnienia tempa rozwoju sektora
▪ Fiasko pierwszej wersji regulacji; prace nad kolejną wersją
▪ UE – próby koordynacji podejść krajowych – długi okres konsultacji; brak wspólnego
stanowiska
▪ Wielka Brytania – podobne podejście co USA, wspieranie przede wszystkim usług
finansowych (londyńskie City – 22% PKB kraju)
▪ Japonia: rząd powołał grupę, która ma zająć się ustaleniem zasad działania giełd
bitcoinowych na zasadzie samoregulacji społeczności
▪ Niektóre kraje na świecie – kwestionowanie legalności kryptowalut
5

6. Stan prawny bitcoina na świecie
Stan: luty 2014 r. Źródło: Wikipedia.

7. Grupy regulacji
▪ Regulacje podatkowe
▪ Unormowanie kwestii podatkowych w USA na początku 2014 r.; IRS:
▪ „virtual currency is treated as property for U.S. federal tax purposes”
▪ "an individual who 'mines' virtual currency as a trade or business [is] subject to self-employment tax".”
▪ Generalnie: opodatkowanie dochodów osobistych z bitcoina (np. z „kopania”)
▪ Niejasna sytuacja w UE pod względem VAT:
▪ UK: zerowa stawka VAT na bitcoina; Finlandia – zwolnienie z VAT
▪ Reszta krajów – czekanie na wspólne stanowisko
▪ AML/KYC
▪ Brak jasnych wytycznych; ryzyko prawne dla indywidualnych biznesów
7

8. Podsumowanie
▪ Podmioty polityki gospodarczej:
▪ banki centralne – generalna niechęć (z pewnym wyjątkiem dot. FED);
▪ regulatorzy rynków finansowych – ostrzeżenia przed bańkami, zastrzeżenia dot.
bezpieczeństwa i „prania brudnych pieniędzy”
▪ służby podatkowe – zainteresowanie nowym źródłem przychodów budżetowych
▪ prawodawcy – niekiedy zainteresowanie (np. Senat Kanady, Kongres USA, Senat Brazylii,
Senat Australii); generalnie ignorowanie rynku bitcoina jako zbyt mało znaczącego
▪ Rządy – generalnie brak zainteresowania
▪ Tendencje: im bardziej „wolny” jest kraj, tym swobodniejsze regulacje bitcoina
8

9. Regulacje dot.
bitcoina w Polsce
– wybrane zagadnienia
9

10. „Regulacje” bitcoina w Polsce
▪ Brak jednolitej wykładni statusu fiskalnego bitcoina – kilka indywidualnych
interpretacji podatkowych
▪ Przykłady „wrogich” działań wobec jednego z serwisów giełdowych w 2013 r. –
ryzyko ich kontynuacji wobec istniejących podmiotów
▪ KNF – generalnie „obok” rynku bitcoina; pewien wyjątek: InPay S.A. (na wniosek
firmy, nie jako własna inicjatywa regulatora)
▪ Generalne przekonanie przedsiębiorców o „wrogim” podchodzeniu służb publicznych
do prywatnego biznesu (próby zmian w ordynacji podatkowej, np. chęć
wprowadzenia domniemania niewinności) – ryzyko prawne prowadzenia biznesu
▪ Przykłady przenoszenia biznesu do krajów o przyjaźniejszej jurysdykcji
10

11. „Minimalne
standardy
bezpieczeństwa”
giełd bitcoinowych w Polsce
11

12. Założenia
▪ Upadek MtGox (i in.): brak zaufania do największych firm na rynku podkopuje
zaufanie do całego rynku
▪ Początek 2014 r. – największym zmartwieniem - bezpieczeństwo giełd
▪ początek 2015 r. – włamanie na BitStamp (kradzież 5,1 mln USD)
▪ Ryzyko prawne – ryzyko zawieszenia działalności każdego biznesu (w tym serwisu
giełdowego) w ciągu godzin
▪ Ryzyko dla właścicieli serwisów oraz dla ich użytkowników
▪ Ryzyko „konkurowania” między serwisami używając argumentów natury prawnej

13. Geneza inicjatywy
▪ Drugie seminarium bitcoinowe w SGH pt. „Umarł król, niech żyje król” —
bezpieczeństwo nowych giełd bitcoinowych po upadku MtGox (24 marca 2014 r.)
▪ zebrani przedstawiciele polskich giełd bitcoinowych generalnie zgodzili się na
wprowadzenie minimalnych kryteriów odnoszących się do bezpieczeństwa, jakie powinna
spełniać każda z giełd bitcoinowych
▪ Plany powstania kilkunastu serwisów giełdowych skierowanych na rynek polski
▪ Rozpoczęte zostały prace – koordynowane przez Instytut Wiedzy i Innowacji przy poparciu
Polskiego Stowarzyszenia Bitcoin
13

14. Geneza i rozwój inicjatywy
▪ Opracowanie wersji roboczych – w sumie 11 wersji
▪ Konsultacje wersji roboczych:
▪ eksperci w sprawach bitcoina oraz bezpieczeństwa technicznego,
▪ przedstawiciele firm zajmujących się bezpieczeństwem komputerowym,
▪ przedstawiciele społeczności bitcoina darzeni autorytetem w kwestiach bezpieczeństwa,
▪ przedstawiciele działających już na rynku polskich giełd – wypracowanie porozumienia i
przyjęcie: jednomyślnie lub większością głosów.
14

15. Przebieg konsultacji
▪ Rozesłanie projektu dokumentu w lipcu 2014 r.
▪ Zbieranie opinii od giełd i wypracowywanie kolejnych wersji dokumentu: sierpień-
wrzesień 2014 r.
▪ Udział: wszystkie trzy najważniejsze serwisy bitcoinowe w Polsce
1. BitBay,
2. Digital Future (serwis Bitcurex),
3. Michau Enterprises Limited (serwis BitMarket)
▪ oraz inne podmioty: Monetto (Autovaluta).
▪ Trwają analizy dokumentu w Bitmarket24.pl
▪ Zmniejszyła się liczba powstałych serwisów giełdowych w porównaniu do zapowiedzi
z początku 2014 r.
15

16. Podstawy prawne i zawartość
▪ do opracowania „MSB” wykorzystano m.in.:
▪ zapisy międzynarodowej normy ISO 27001:2013,
▪ nowojorskiej propozycji BitLicence,
▪ polskiej Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
▪ OPINIE przedstawicieli środowiska i ekspertów
▪ Zawartość: ok. 40 kryteriów podzielonych na pięć grup, tj.
1. Bezpieczeństwo prawne
2. Bezpieczeństwo techniczne
3. Bezpieczeństwo kryptowalut
4. Bezpieczeństwo finansowe
5. Bezpieczeństwo organizacyjne
16

17. Bezpieczeństwo prawne – kryteria
▪ legalność: działalność prowadzona w formie spółki prawa handlowego,
▪ transparentność: informacja na stronie internetowej o właścicielach firmy prowadzącej
serwis, jej siedzibie, zarządzie, osobach odpowiedzialnych za prowadzenie serwisu oraz
sposobach kontaktu,
▪ dokumentowanie działalności: przechowywanie i ochrona wszystkich dokumentów oraz
zapisów elektronicznych przez okres co najmniej 10 lat od daty ich powstania,
▪ porzucona własność: przechowywanie dokumentacji o nieukończonych, zaległych lub
nieaktywnych kontach przez okres co najmniej 10 lat,
▪ ochrona „konsumenta”: regulamin serwisu nie nadużywający przewagi serwisu nad
możliwościami ochrony swoich praw przez klientów,
▪ prawodawstwo: oparcie serwisu na przepisach państwa uważanego za wiarygodnego
uczestnika systemu bitcoin (np. kraje OECD, w tym UE),
▪ legalność podatkowa: funkcjonowanie serwisu w zgodzie z przepisami podatkowymi,
17

18. Bezpieczeństwo prawne – kryteria
▪ przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy (AML/KYC):
▪ transakcje ponadprogowe: rejestracja do odpowiedniego organu (w Polsce: Generalny
Inspektor Informacji Finansowej, GIIF) transakcji wynikających z dyspozycji klienta,
przekraczających wartość 15 tys. euro (również, jeśli posłużono się więcej niż jedną
transakcją),
▪ raporty SAR (suspicious activity report): informowanie GIFF o każdej transakcji, co do której
okoliczności wskazują na powiązanie z procederem prania pieniędzy,
▪ identyfikacja klienta: przeprowadzenie weryfikacji użytkownika, jeśli giełda nie dysponuje
innymi danymi umożliwiającymi identyfikację klienta przez odpowiednie organy (np. numer
konta bankowego lub adres IP) dla transakcji powyżej 1000 euro.
18

19. Dokument – oficjalna wersja
19

20. „Minimalne
standardy
bezpieczeństwa”
-- odpowiedzi władz
20

21. Konsultacje z władzami
▪ Chęć zainteresowania władz kwestiami braku regulacji rynku;
▪ Wysłanie MBS do:
▪ Rząd i agendy:
▪ Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
▪ Ministerstwo Finansów
▪ Generalny Inspektor Informacji Finansowej
▪ Nie wysłanie dokumentu do KNF
▪ Narodowy Bank Polski
21

22. Odpowiedź NBP
▪ Adam Tochmański, Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego:
▪ „NBP nie przekazuje swojej opinii w przedmiotowym zakresie”
▪ „bitcoin i inne pseudowaluty nie są emitowane przez bank centralny,
nie spełniają kryterium powszechnej akceptowalności,
nie są prawnym środkiem płatniczym w Polsce,
nie są instrumentem płatniczym ani pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z
dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych
i nie są walutami”
▪ Generalnie: brak zaufania do „prywatnych inicjatyw”; partnerem dla NBP może być
podmiot publiczny (rząd, parlament itp.)
22

23. Odpowiedź Ministerstwa Finansów
▪ Dorota Podedworna-Tarnowska, podsekretarz stanu:
▪ „zadaniem regulatorów jest przede wszystkim zapewnienie najwyższych standardów
bezpieczeństwa na rynku finansowym, w tym również obrotu walutami wirtualnymi”
▪ MF popiera stanowisko Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego, tj.
▪ potrzeba wspólnej regulacji na szczeblu unijnym (ze względu na ponadnarodowy charakter walut
wirtualnych),
▪ Ustanowienie nadzoru nad schematami wirtualnych walut,
▪ Ograniczenie anonimowości uczestników rynku,
▪ Wprowadzenie wymogów odnośnie podmiotów pośredniczących w transakcjach z udziałem
wirtualnych walut,
23

24. Odpowiedź Ministerstwa Finansów
▪ Dorota Podedworna-Tarnowska, podsekretarz stanu:
▪ „każdy proces standaryzacji obszaru związanego z funkcjonowaniem przedmiotowej
kwestii powinien zostać uznany za cenny wkład”
▪ MF „pozytywnie ocenia zaprezentowany wkład społeczności bitcoinowej, który może zostać
potraktowany jako jeden z punktów odniesienia w dyskusjach nad możliwym sposobem
dalszego uregulowania przedmiotowej materii w ramach działalności organów
państwowych”
▪ Ze względu na „samoregulacyjny charakter”, MF nie zgłasza uwag do dokumentu
▪ „wszelkie inicjatywy samoregulacyjne (…) powinny być uznane za pożądane działania”
▪ „Ministerstwo Finansów docenia więc proces zainicjowany w ramach Polskiego
Stowarzyszenia Bitcoin oraz Instytutu Wiedzy i Innowacji”
▪ Projekt MBS „stanowi wyraz dojrzałości i odpowiedzialności polskich uczestników obrotu
kryptowalutami”.
24

25. Podsumowanie
25

26. Podsumowanie
▪ Tworzenie regulacji – długa droga.
▪ Trudne jest tworzenie regulacji korzystnych dla rynku w Polsce (inaczej niż np. w USA).
▪ Proces przyjmowania „standardów” (prawie) zakończony dla największych
podmiotów na rynku bitcoina w Polsce.
▪ Pozostała kwestia wypełnienia ankiety np. spełniania standardów i upowszechnienia
uzyskanych wyników.
▪ Wyzwaniem jest dołączanie do inicjatywy kolejnych podmiotów oraz uzyskanie
stanowiska KNF.
26

27. Dziękuję za uwagę.
krzysztof.piech@sgh.waw.pl