ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ Α2 ΤΟΥ ΓΕΛ ΠΕΝΤΑΠΟΛΗΣ ΣΕΡΡΩΝ.

1. Μέγας Αλέξανδρος
Θρύλοι και Μυθοποίηση

2. 1ος Θρύλος
• Γνωστός είναι ο θρύλος για τις «αδερφάδες του μεγάλου
Αλεξάνδρου», που διασώζεται σε δύο εκδοχές, όπως τις έχει
καταγράψει ο Ν. Πολίτης και τις παραδίδει στις Παραδόσεις του
(χ.χ.). Στην περίπτωση μάλιστα του συγκεκριμένου θρύλου
νομίζουμε ότι μπορούμε να ανιχνεύσουμε τις ιστορικές-
μυθολογικές του απαρχές.
• Στην Πέλλα λατρευόταν μια θεά που σε επιγραφή του 206 μ.Χ.
αναφέρεται ότι λατρευόταν με τα ονόματα Συρία Θεά Παρθένος
Γυρβιάτισσα, θεά των νερών, των λιμνών, της θάλασσας, επομένως
θεά της γονιμότητας και συγχρόνως του θανάτου –όπως λ.χ. η
Αφροδίτη. Η λατρεία της Συρίας θεάς μεταφέρθηκε από τη Συρία
στη Μακεδονία από τον 3ο αι. π.Χ. Η θεά «παριστανόταν ως ωραία
γυναίκα, άλλοτε όρθια πάνω σε κήτος, άλλοτε καθιστή σ’ αυτό,
άλλοτε ως ψάρι με γυναικείο κεφάλι και άλλοτε με ψαρίσιο το κάτω
μέρος του σώματός της» (Χρυσοστόμου, 1995, 128). Εικάζεται,
λοιπόν, ότι η γοργόνα αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο
ιχθυόμορφος δαίμων στο μυθιστόρημα Αλεξάνδρου, κατάγεται από
τη Συρία θεά.

3. • Όντας ο μέγας Αλέξανδρος εκυρίευσεν ούλον τον κόσμο, επήγε και εκεί που
βγαίνει το αθάνατο νερό, και εγιόμισε δυό λαήναις για να λουστή και να
γίνη αθάνατος. Όντας τοις ήφερε ’ς το σπίτι, ένας αξιωματικός που του είχε
γινάτι, λέει ’ς τις αδερφάδες του το μυστικό και τοις ορμηνεύει να λουστούν
και να πιουν εκείνα, και να βάλουν άλλο νερό ’ς τοις λαήναις. Εκείναις
αμέσως επήραν το νερό και ήπιαν και ελουστήκανε και εχύσανε τα
απολούσματα ’ς το δρόμο. Εκεί έτυχε μία κόττα και ένας μπότσικας και
εβραχήκανε με το αθάνατο νερό· και για τούτο η κόττα ξαναμουτεύει κάθε
χρόνο και γίνεται πάλι νέα και ο μπότσικας δεν ξεραίνεται, και αν ξεριζωθή
και κρεμαστή ’ς τον αγέρα.
• Οι αδερφάδες του μεγάλου Αλεξάνδρου άμα ήπιανε ταθάνατο νερό κ’
ελουστήκανε με δαύτο, εσηκωθήκανε ’ς τον αγέρα, ήγουν έγιναν αερικαίς,
και από τότε είναι οι Νεράιδες. Εκείναις κάθε χρόνο παίρνουνε από τα χωριά
κορίτσια σημειωμένα, δηλαδή καμμιά κουτσή ή καμμιά κουλή, και τοις
κάνουνε Νεράιδες να τοις δουλεύουνε, και έτσι έχουνε οι Νεράιδες
φουσσάτα μεγάλα· και κάθουνται μέσα ’ς τα λαγκάδια και ’ς τους βράχους.
• Οι καθαυτό Νεράιδες, οι αδερφάδες του μεγάλου Αλεξάνδρου, δεν
πειράζουν κανένα, αλλά οι σημειωμέναις, οι δούλαις τους, πειράζουν και
παίρνουν τους ανθρώπους. Όντας περάση κανένας μεσημέρι ή μεσάνυχτα
από το μέρος που βρίσκονται, τον παίρνουνε οι Νεράιδες και τον βαρούνε
και τον γκρεμίζουνε και του κάνουνε χίλια κακά. Άμα όμως νοήση και
φωνάξη· «Ζη Αλέξανδρος ο βασιλιάς, ζη και βασιλεύει!» τότες αμέσως
τρέχουνε οι αδερφάδες του και τον γλυτώνουνε.
• Όποιος είναι αλαφροήσκιωτος τοις βλέπει, αλλιώς τον κρούνε χωρίς να
βλέπη τίπτας. Πολλές φορές παίρνουν βοσκοπούλαις από τα χωριά, και τοις
κρύβουν σε διάφορα μέρη, και τοις κάνουν αόραταις· έτσι αυταίς βλέπουν
όσους έρχονται και τοις γυρεύουν, ενώ εκείνοι δεν τοις βλέπουν. Όντας δεν
τοις χρειάζουνται πλιο, τοις απολούνε, και κείναις, όντας γυρίζουν, τα
μολογάνε ούλα, πως έβλεπαν τους συγγενείς τους που περνούσαν από
κοντά τους, και πως το ψωμί που τους έδιναν οι Νεράιδες ήταν ξερό και
κατάμαυρο.

4. 2ος θρύλος
• Ο βασιλιάς Αλέξανδρος κ’ οι Νεράιδες
(Μακεδονία)
• Ο βασιλιάς Αλέξανδρος είχε αγαπητικιά μια Νεράιδα. Την
έβλεπε τη νύχτα μόνο, κ’ εμιλούσαν μαζί. Γι’ αυτό τον
συμπαθούσαν και οι άλλαις Νεράιδες και έγινε μέγας και
τρανός. Αλλά κάποτε τοις θύμωσε, και καταστράφηκε κι’
αυτός και το βασίλειό του.
• Οι Νεράιδες όμως ακόμη τον θυμούνται και τον αγαπούν.
Και όταν σηκώνεται ανεμοστρόφιλας, οι Νεράιδες που
είναι μέσα δεν κάνουν κακό σε κανέναν, μάλιστα πέφτει
ο ανεμοστρόφιλας, αν ειπή όποιος βρεθή κοντά τρεις
φοραίς· “Μέλι κι γάλα! Κάπ’ απ’ ιδώ πέρασι η βασιλιάς η
Αλέξανδρους· ζη κι βασιλεύγει!”.

5. 3ος θρύλος
• Ανδρέας Καρκαβίτσας, Η Γοργόνα (απόσπασμα)
• Άξαφνα ανατρόμαξα. Κάτω βαθιά, μέσ’ από το μενεξεδένιο σύγνεφο, είδα να
προβαίνη ίσκιος πελώριος. Η χοντρή κορμοστασιά, το πυργογύριστο κεφάλι
του φάνταζαν Αγιονόρος.Ο ίσκιος πρόβαινε στα νερά με άλματα πύρινα. Κι
όσο γρηγορώτερα πρόβαινε, τόσο μίκραινε η κορμοστασιά του. Και άξαφνα ο
θεότρομος όγκος χιλιόμορφη κόρη στάθηκε αντίκρυ μου. Διαμαντοστόλιστη
κορώνα φορούσε στο κεφάλι και τα πλούσια μαλλιά γαλάζια χήτη άπλωναν
στις πλάτες ως κάτω στα κύματα. Το πλατύ μέτωπο, τ’ αμυγδαλωτά μάτια, τα
χείλη της τα κοραλλένια, έχυναν γύρα κάποια λάμψη αθανασίας και κάποια
περηφάνεια βασιλική. Από τα κρυσταλλένια λαιμοτράχηλα κατέβαινε κ’
έσφιγγε το κορμί ολόχρυσος θώρακας λεπιδωτός και πρόβαλλε στο αριστερό
την ασπίδα κ’ έπαιζε στο δεξί τη Μακεδονική σάρισσα.
• -Ναύτη· καλεναύτη·ζη ο βασιλιάς Αλέξαντρος;
• -Τώρα, Κυρά μου! Απάντησα χωρίς να σκεφτώ. Τώρα βασιλιάς Αλέξαντρος!
Ούτε το χώμα του δε βρίσκεται στη γη.
• Ωιμέ! Καλό που το ’παθα! Η χιλιόμορφη κόρη έγινε με μιας φοβερό σίχαμα.
Κύκλωπας βγήκε από το κύμα κ’ έδειξε λεπιοντυμένο το μισό κορμί. Ζωντανά
φίδια τα μεταξόμαλλα σηκώθηκαν περαδώθε, έβγαλαν γλώσσες και κεντριά
φαρμακερά κ’ έχυσαν φοβεριστικό ανεμοφύσημα.
• -Όχι, Κυρά, ψέματα!…τρανοφώναξα με λυμένα γόνατα.
• -Ναύτη· καλεναύτη·ζη ο βασιλιάς Αλέξαντρος;
• -Ζη και βασιλεύει· απάντησα ευθύς. Ζη και βασιλεύει και τον κόσμο
κυριεύει.»
• Άκουσε τα λόγια μου καλά. Σα να χύθηκε αθάνατο νερό η φωνή μου στις
φλέβες της, άλλαξε αμέσως το τέρας κ’ έλαμψε παρθένα πάλι χιλιόμορφη.
Σήκωσε το κρινάτο χέρι της από την κουπαστή, χαμογέλασε ροδόφυλλα
σκορπώντας από τα χείλη της. Και άξαφνα στον ολοπόρφυρον αέρα χύθηκε
τραγούδι πολεμικό, λες και εγύριζε τώρα ο Μακεδονικός στρατός από τις
χώρες του Γάγγη και του Ευφράτη.

6. Αφηγήσεις - Θέατρο σκιών
• Πολλά στοιχεία του μύθου και της ιστορίας διασώζονται σε
θρύλους, δημοτικά τραγούδια και στο λαϊκό θέατρο σκιών. Για
παράδειγμα, οι σχέσεις της Χαλκιδικής με την Αίγυπτο
καταγράφεται σε ένα αργό συρτό τραγούδι της Ιερισσού
(Χαλκιδική) με τίτλο Μια κόρη απί την Έλυμπο · σε άλλα δημοτικά
τραγούδια ενώνονται μεγάλες ιστορικές περίοδοι και
συνευρίσκονται σε κοινά τραπέζια και δράσεις πρόσωπα όπως ο
Αλέξανδρος και ο Μικροκωνσταντίνος, ενώ για πολλά αφορμή είναι
η σχέση του Αλέξανδρου με τη θάλασσα.
• Από τις πιο γλαφυρές αφηγήσεις για τη γέννηση του Αλέξανδρου
είναι αυτή που κατέγραψε ο Γιώργης Μελίκης από γέροντες της
Κεντρικής Μακεδονίας και που περιλαμβάνεται στο διπλό άλμπουμ
Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος; Αφηγήσεις, τραγούδια, σκοποί,
νανουρίσματα, γητειές, έκδοση του 1995 (Νομαρχία
Θεσσαλονίκης). Σε αυτήν εμπλέκονται πολλά στοιχεία του μύθου,
ότι ο Αλέξανδρος είναι γιος του Δία με θνητό πατέρα τον Φίλιππο,
και μάλιστα του Άμμωνα Δία, το μαντείο του οποίου ο Αλέξανδρος
επισκέφθηκε στην Αίγυπτο, καθώς στην αφήγηση εμπλέκεται ένας
αιγύπτιος μάγος. Στο παρακάτω απόσπασμα δίνεται η περιγραφή
του θεού με τον οποίο ενώθηκε η Ολυμπιάδα (Λυμπιάδα στην
αφήγηση αλλά και Μπέλλα Λυμπία) και που πολύ θυμίζει τον
ταυρόκερω θεό των Βακχών, τους συνοδούς του Διόνυσου
Σάτυρους και τον τραγοπόδαρο θεό Πάνα.

8. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΕΧΝΗ
Για τον Μέγα Αλέξανδρο υπάρχουν
πολλών ειδών τέχνες όπως Πχ.
λογοτεχνία, ζωγραφική, γλυπτική,
κινηματογράφος.

9. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
• Για τον Μέγα Αλέξανδρο έχει γραφτεί το ποίημα <Στα 200 π.X.>
του Καβάφη όπου μας μεταδίδει την γενναιότητα και το θάρρος του
Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς και τις σπουδαίες νίκες του.
• ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΟΥ Μ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ. Η διάδοση του μύθου του
Αλεξάνδρου, η παγκοσμιότητά του, οφείλεται στις πολλαπλές
μεταφράσεις που γνώρισε η έκδοση του Ψευδοκαλλισθένη. Το
πρώτο χειρόγραφο, που αποτελεί την εξέλιξη του μυθικού υλικού
γύρω από τον Αλέξανδρο και τη βάση για το Μυθηστόριμα του
Μεγάλου Αλεξάνδρου (1993), χρονολογείται από τον 3o αιώνα μ.Χ.,
εποχή που υπήρχε αυξημένο ενδιαφέρον για τη ζωή των αγίων, των
σοφών και των θαυματοποιών.

10. ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
• Τον Μέγα Αλέξανδρο τον απεικόνισαν
πολλοί ζωγράφοι όπως ο Εγγονόπουλος , ο
Θεόφιλος , ο Κοντόγλου και ο Μπόστ σε
διάφορες σκηνές μάχης και το πρόσωπο
του, δείχνοντας την ανδρεία του.

12. ΓΛΥΠΤΙΚΗ

13. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
• Για τον Μέγα Αλέξανδρο έχει γυριστεί η
ταινία με τίτλο « ΑLEXANDER THE
GREAT» του Oliver Stone.