1. T.C.
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ
MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
 MKM346 BiYOKiMYA
 Nükleotitler ,Nükleik asitler ,Yapıları ve Fonksiyonları
Hazırlayanlar : Kenan İLHAN 060221017
İbrahim KORKMAZ 070221031
Muhammed AMANKULİYEV 070221066
Mart 2010
1

3. Nükleotit, bir fosfat, beş karbonlu bir şeker (pentoz)
(DNA'da deoksiriboz, RNA'daysa riboz) ve bir azotlu
organik bazdan oluşan bir kimyasal bileşiktir
Ayni zamanda Nükleotitler çok çeşitli biyokimyasal
süreçlerde yer alan, düşük moleküler ağırlıklı hücre içi
moleküllerdir

4. Nükleotidler:
• Enerji metabolizmasında (ATP)
• Hormonların yapısında
• Koenzimlerin yapısında (NAD,FAD)
• Nükleik asidlerin monomerik üniteleri
Gibi bazı metabolik süreçlerde anahtar görev üstlenir

5. Bir nükleotidin
fosfat grubu diğer
nükleotidin şeker
grubuna
bağlanacak
şekilde
nükleotidler alt
alta gelerek DNA
veya RNA’yı
Bütün nükleotitlerde
oluştururlar aynı fosforik asit
(H3PO4) bulunur

6. Nükleotitlerin farklı
yapıda olmasının sebebi
yapısındaki organik baz
moleküllerinin farklı
olmasındandır.
Nükleotitlerin baz kısmı
olan nükleobazlar
pürinler ve pirimidinler
olarak ikiye ayrılır.
Adenin ve guanin birer
pürin, sitozin, timin ve
urasil ise birer
pirimidindir.

7. Nükleotidlerin oluşumları DEHĠDRASYON
SENTEZĠ ile olur
-H2O -H2O
OH H
H
OH P OH OH H N ADENĠN
OH H OH
O H OH
GLĠKOZĠT BAĞI
FOSFODĠESTER BAĞI

8. NÜKLEİK ASİTLER
Ġlk defa, Ġsviçreli bir biyokimyacı olan FRĠEDRĠCH
MĠESCHER 1869 yılında akyuvarlar ve balıkların sperm
hücrelerinden nükleik asitleri ayırmıştır. Ayrılan bu
maddelerin, o zamana kadar hücrelerde bulunduğu
bilinen maddelerden çok farklı olduğunu görmüştür.
Asit özelliği gösteren bu maddelerde çok miktarda
fosfor bulunmaktadır. Hücrenin çekirdeğinde
bulundukları için bu maddelere nükleik asit adı
verilmiştir

9. • Yapılarında C , H , O , N ve P
vardır.
• Organizmanın genetik bilgi
deposudur.
• Yapıtaşları nükleotidlerdir.
• Bir nükleotid; azotlu organik bir
baz, 5C‘lu şeker ve Fosfat olmak
üzere üç kısımdan oluşur.
•DNA ve RNA daki zincirlerin
nükleotid sayıları, nükleotid
sıraları ve nükleotid çeşitleri
farklıdır.
•Bu dizilişe genetik şifre denir.

10. Nükleik asitler
Bütün canlı hücrelerde ve virüslerde bulunan nükleotitden
oluşmuş polimerlerdir.
En yaygın nükleik asitler (DNA) ve (RNA)'dır.
İnsan kromozomlarını oluşturan DNA milyonlarca nükleotitten
oluşur.
Başlıca işlevi genetik bilgi aktarımı ve yönetimi sağlamaktır,
Bazı RNA türleri katalizör olarak da işlev görürler.

11. Ġşlevleri
Nükleik asitlerin hücrede, bilgi depolama ve aktarımında
önemli bir rol oynarlar. Bazların birbiriyle hidrojen bağı
kurma özelliği, DNA'nın kendini ikilemesi, DNA'daki
bilginin RNA'ya kopyalanması (transkripsiyon) ve diğer
önemli hücresel süreçlerde kullanılır.

12. Nükleik asitlerin reaksiyonları
• DNA’nın nükleotid dizisi, organizmanın protein moleküllerinin
tümünün sentezinde bilgi kaynağıdır
• DNA molekülü, sakladığı genetik bilgilerin sonraki nesillere
aktarılması için kendi kopyasını oluşturur (replikasyon).
• Bir protein molekülüne ait olarak DNA’da saklanan genetik
bilgiler, önce bir RNA molekülünün sentezi suretiyle kopyalanır veya
yazılır (transkripsiyon).
• Transkripsiyonla RNA’ya kopyalanmış olan genetik bilgiler daha
sonra okunarak bir protein molekülü haline çevrilir(translasyon).
• Transkripsiyon ve translasyon olaylarının toplamı gen ifadesi (gen
ekspresyonu) olarak adlandırılır.

13. DNA
Deoksiribonükleik asit (DNA), tüm organizmalar ve bazı
virüslerin canlılık işlevleri ve biyolojik gelişmeleri için gerekli olan
genetik talimatları taşıyan bir nükleik asittir. DNA'nın başlıca rolü
bilginin uzun süreli saklanmasıdır. Protein ve RNA gibi hücrenin
diğer bileşenlerinin inşası için gerekli olan bilgileri içermesinden
dolayı DNA bir kalıp veya reçeteye benzetilir. Bu genetik bilgileri
içeren DNA parçaları gen olarak adlandırılır.

14. ÖZELLĠKLERĠ
A T 1. Çift iplik
2. Zayıf Hidrojen bağ
G C 3. A=T , G≡C
4. Sarmal yapı
T A 5. Kendini eşleme
6. A+G = T+C
(pürin)=(pirimidin)
7. DNA polimeraz ve ligaz enzimleri

15. Nükleotit olarak adlandırılan birimlerden oluşan
bir polimerdir. Örneğin, en büyük insan
kromozomu yaklaşık 220 milyon baz çifti
uzunluğundadır.

16. Hidrojen bağları
A=T , G≡C
Yüksek oranda GC'li uzun
DNA'ların iplikçikleri
birbirine daha sıkı
bağlıdır, AT oranı yüksek
kısa sarmalların iplikçikleri
ise birbiriyle daha zayıf
etkileşirler.

17. DNA replikasyonu
DNA molekülünün
ikileşmesinde, sarmalın kollarını
birbirine bağlayan zayıf hidrojen
bağları fermuar gibi açılır; her iki
kolda, eşlerinden ayrılan pürin ve
pirimidin uçlarını açıkta bırakır.
DNA'nın ikili sarmalı birbirinden
ayrıldığı zaman, kural olarak Adenin
grubu Timin grubuyla, Guanin
grubuysa Sitozin grbuyla birleşerek
yerlerini alırlar.

18. Diğerleri uymadıkları için geri çevrilirler. Yine aynı şekilde, eski
zincirdeki Adeninler Timinlerle, Sitozinler Guanin gruplarıyla ikili
sırayı tamamlamak için birleşirler. Bütün nükleotitler
eşlendiğinde ise, yeni zincir oluşturulmuş, DNA kendini
eşlemiştir. Kopyalanan yeni DNA iplikleri tamamen aynıdır, ancak
nadiren çoğalmadaki hatalar nedeniyle kopyalama mükemmel
olmaz (mutasyon).

19. Bakteriler ile yapılan deneylerde normal azot(N14) taşıyan bakteriler
ağır azot (N15) içeren besi ortamında bırakıldığında
3 kez ardarda bölünmeye izin verilmiş ve deney sonunda oluşan
bakterilerin % 25’ i azot açısından melez olduğu gözlenmiştir.
Bu deney replikasyon için gerekli olan nükleotidlerin stoplazmadan
karşılandığının kanıtıdır.
N14
1.Böl
N15
2.Böl
3.Böl

20. Ribonükleik asit veya RNA bir
nükleik asittir, nükleotitlerden
oluşan bir polimerdir. Her nükleotit
bir azotlu baz, bir riboz şeker ve bir
fosfattan oluşur. RNA, DNA'dan
taşınan genetik bilginin proteine
çevirisi (translasyon) ile ilişkili
çeşitli süreçlerde yer alır. RNA
tiplerinden olan mRNA, DNA'daki
bilgiyi protein sentez yeri olan
ribozomlara taşır, rRNA ribozomun
en önemli kısımlarını
oluşturur, tRNA ise protein
sentezinde kullanılmak üzere
kullanılacak aminoasitlerin
taşınmasında gereklidir.

21. ÖZELLĠKLERĠ
A 1. Tek zincir.Kendini eşleyemez
2. % 10 Çekirdekte % 90
U Sitoplazmadadır
3. üç çeşittir
C
4. Hücredeki oranı
G rRNA > tRNA > mRNA
5. İşlevsel olarak
mRNA > tRNA > rRNA

41. KAYNAKLAR
Öztürk,E.,Biyokimya Ders Notları,1.Baskı,Ankara,2002
Bennett, T.P., Friden E., Modern Topics in
Biochemistry, Ankara,Milli Eğitim Bakanlığı,1973
Gazanfer,B., Biyokimya,Ankara,Ankara Üniversitesi Eczacılık
Fakültesi,1978
Tübitak,Dna’dan
Proteinlere,13.03.2010, http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bil
gipaket/gen/index.html