PERBANDINGAN ANTARA TAFSIR RUH AL-MA`ANI. TAFSIR AL-ALUSI DAN TAFSIR AL-BAIDHAWI : SURAH AL-A`RAF AYAT 12

1. KAJIAN TEKS KITAB-KITAB TAFSIR
PPPF 6033
TAJUK:
HURAIAN DAN PERBANDINGAN KITAB-KITAB TAFSIR
TAFSIR RUH AL-MA’ANI,TAFSIR AL-BAIDHAWI,TAFSIR
AL-NASAFI
(SURAH AL-A’RAF, AYAT 12)
DISEDIAKAN OLEH:
NUR NABEELA BINTI ILIAS
P73420

2. ANALISIS PERBANDINGAN TAFSIR
AYAT 12 SURAH AL-A’RAF
قَالَ مَا مَنَ عَكَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قَالَ أَ نَاْ خَيْ رٌ منْهُ خَلَقْتَنِِ مِن نَّارٍ
) وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ ) 12
Maksud:
"Apakah penghalangnya yang menyekatmu daripada sujud ketika Aku perintahmu?" Iblis
menjawab: "Aku lebih baik daripada Adam, Engkau (Wahai Tuhan) jadikan aku daripada api
sedang dia Engkau jadikan dari tanah.

3. TAFSIR RUH AL-MA`ANI TAFSIR AL-BAIDHAWI TAFSIR AL-NASAFI
قال
استئناف . 1 - iaitu permulaan
kalimah.
لا) . 2 ) merupakan tambahan ( (زائدة
dengan dalil surah Sad ayat 75:
ما منعك أن تسجد) ) dan dalam
surah al-Hadid ayat لئلا ) : 29
يعلم أهل الكتاب ) iaitu untuk
mengetahui.
3. Menguatkan makna yang
masuk kedalamnya.
أَلاَّ تَسْجُدَ
1. Iaitu sujud dan ( لا) adalah
penyambung seperti di dalam
surah al-Hadid ayat ,(لئلا يعلم) : 29
menguatkan makna yang masuk
ke dalamnya dan memberi
peringatan bahawa perkara yang
tercela ialah meninggalkan sujud.
2. Orang yang melarang sesuatu
perkara terpaksa melakukan
sesuatu perkara yang dilarangnya
seperti berkata: apa yang menolak
kamu tidak sujud pada Nabi
Adam.
رفع - . 1 : apa yang
menghalang engkau (iblis)
daripada sujud kepada Adam
Alaihi al-Salam.
زائدة - . 2 : dengan dalil surah
Sad ayat 75:
)ما منعك أن تسجد لما خلقت بيدى(
dan surah al-Hadid ayat 29:(
لئلا يعلم أهل الكتب(
3. Iaitu supaya Iblis
mengetahui.
)قَالَ مَا مَنَ عَكَ أَلاَّ تَسْجُدَ (

4. )إِذْ أَمَرْتُكَ (
TAFSIR RUH AL-MA`
ANI
TAFSIR AL-BAIDHAWI TAFSIR AL-NASAFI
إذ) . 1 ) ialah keadaan ( (ظرف
untuk ( (تسجد
2. Wajib melakukan sejurus
selepas diperintahkan, seperti
firman Allah di dalam surah
al-Hijr ayat فقعوا له ) : 29
.(ساجدين
1. Dalil yang menunjukkan secara
mutlak bahawa sekiranya
terdapat perintah sahaja ia
merupakan wajib dan segera
.(مباشرة)
1. Di dalamnya terdapat petunjuk
(dalil) bahawa setiap perintah
adalah wajib.
2. Persoalan tentang penghalang
daripada sujud, sedangkan Allah
sudah mengetahuinya. Persoalan
itu adalah kerana untuk
memburukkan, menunjukkan
penentangan, keingkaran,
kesombongan dan kemegahan
dengan asal usul kejadiannya
(Iblis) dan menghina asal ciptaan
Nabi Adam.

5. )قَالَ أَناَ خَيرٌ مِنهُ خَلَقْتنََ مِن نَارٍ وخَلَقْتَه و مِنْ طِيٍ (
TAFSIR RUH AL-MA`ANI TAFSIR AL-BAIDHAWI TAFSIR AL-NASAFI
>أنا خير منه<
1. Jawapan Iblis kepada
pertanyaan Allah tentang
penyebab kepada keingkaran
Iblis untuk sujud kepada Nabi
Adam
2. Al-Alusi menyebut bahawa
jawapan daripada Iblis
merupakan suatu uslub yang
tidak sesuai dan tidak menepati
kehendak soalan kerana Allah
bertanya apakah penyebab
kepada keegganan Iblis untuk
sujud kepada Nabi Adam, tetapi
Iblis menjawab bahawa dia
diciptakan oleh Allah daripada
api dan Nabi Adam diciptakan
daripada tanah.
>أنا خير منه<
1. Jawapan daripada sudut maksud
ialah yang menghalang dia
(Iblis) untuk sujud adalah
kerana Nabi Adam tidak sebaik
Iblis. Adakah sepatutnya yang
bagus (Iblis) untuk sujud
kepada yang tidak bagus
(Adam) apatah lagi
diperintahkan makhluk yang
hebat ( فاضل ) untuk sujud pada
makhluk yang tidak hebat
)مفضول(
2. Iblis merupakan makhluk yang
memulakan sifat takbur.
قالَ أَناَ خَيرٌ مِنهُ خَلَقْتنََ مِن نَارٍ
1. Iblis beranggapan bahawa dia
adalah lebih mulia daripada
Nabi Adam kerana diciptakan
daripada api ( (جوهر نوراني

6. TAFSIR RUH AL-MA`ANI TAFSIR AL-BAIDHAWI TAFSIR AL-NASAFI
3. Sepatutnya jawapan Iblis ialah
menyatakan منعنَ كذا وكذا dan
bukannya menyatakan tentang
kemuliaan penciptaannya.
4. Jawapan yang diberikan Iblis
adalah lebih sesuai kepada soalan
seandainya Allah bertanya عن أيّكما
خير antara kamu yakni Iblis dan
Adam Alaihi al-Salam yang
manakah lebih mulia?
5. Iblis adalah makhluk pertama yang
mempunyai sifat takabbur.
3. Ada pendapat yang
mengatakan perkara yang baik
dan buruk adalah berdasarkan
aqal.

7. TAFSIR RUH AL-MA`ANI TAFSIR AL-BAIDHAWI TAFSIR AL-NASAFI
خَلَقْتنَِ مِن نَارٍ وخَلَقْتَه مِنْ طِين
1. Penyebab kepada keingkaran
Iblis untuk sujud kepada Adam
Alaihi al-Salam ialah kerana
Iblis merasakan dirinya lebih
mulia daripada Adam kerana dia
diciptakan oleh Allah daripada
api sedangkan Adam diciptakan
oleh Allah daripada tanah.
2. Al-Alusi menjelaskan bahawa
Iblis merasakan dirinya lebih
mulia daripada Adam kerana dia
diciptakan oleh Allah daripada
unsur yang mulia yakni api,
sedangkan Adam diciptakan
oleh Allah daripada unsur yang
hina iaitu tanah, kerana
merasakan dirinya mulia
sehingga tidak layak baginya
untuk menurut perintah Allah
untuk sujud kepada Nabi Adam
yang dirasakannya lebih hina
darinya.
خَلَقْتنَِ مِن نَارٍ وخَلَقْتَه مِنْ طِين
1. Pernyataan sebab mengapa
Iblis lebih baik daripada Adam
Alaihi al-Salam. Imam al-
Baidhawi membantah hujah
tersebut dengan mengatakan
bahawa:
i. Kesilapan Iblis apabila
melihat kepada sandaran
unsur sahaja iaitu Iblis
daripada api dan Adam
daripada tanah. Iblis lupa
untuk melihat daripada sudut
lain.
ii. Sudut lain iaitu pencipta,
sepertimana firman Allah ( ما
منعك أن تسجد لما خلقت بيدي( iaitu
ciptaan Adam dengan
tanganNya (Allah) dan
ciptaan makhluk lain dengan
kalimah “kun”.
وخَلَقْتَهُ مِنْ طِين
1. Adam Alaihi al-Salam
diciptakan daripada tanah )جوهر
ظلماني( iaitu jirim yang bersifat
gelap. Imam al-Nasafi
menyebutkan bahawa yang
sebenarnya tanah lebih baik
dan mulia kerana sifat
semulajadi yang ada pada tanah
iaitu lembut, malu, sabar dan
sifat itu menyeru kepada taubat
dan istighfar. Sifat semulajadi
yang terdapat pada api pula
ialah keras, kasar dan sifat itu
menyeru kepada takbur.
2. Tanah merupakan lambang
kepada pemilikan dan api pula
lambang kepada kebinasaan.
3. Api merupakan sumber khianat
dan tanah merupakan sumber
amanah dan kemajuan. Tanah
mampu membinasakan api
tetapi api tidak mampu
membinasakan tanah.

8. TAFSIR RUH AL-MA`
ANI
TAFSIR AL-BAIDHAWI TAFSIR AL-NASAFI
3. Ada yang berpendapat
bahawa bumi (tanah) lebih
banyak manfaat bagi makhluk
kerana merupakan tempat
tinggal makhluk dan tempat
di mana makhluk hidup.
iii. Bentuk Nabi Adam adalah
ditiupkan daripada ruh aku (Allah)
berbanding dengan Iblis tidak.
Firman Allah ( ونفخت فيه من روحي
فقعوا له ساجدين(
iv. Daripada segi tujuan, matlamat
dan destinasi iaitu Nabi Adam
lebih hebat daripada Iblis bahkan
Malaikat kerana lebih mengetahui
daripada Malaikat tentang nama-nama,
berbanding Iblis kerana
melakukan maksiat dan tidak
bertaubat. Manakala Adam
melakukan kesilapan dan
bertaubat.
2. Ayat ini menunjukkan kepada
ciptaan dan kebinasaan syaitan.
Jisim yang wujud boleh jadi
disandarkan kepada ciptaan
manusia daripada tanah dan
Syaitan daripada api dan dilihat
pada unsur yang banyak.
4. Iblis memberi jawapan ( ما
منعك( iaitu yang menghalang
aku daripada sujud kepada
Adam Alaihi al-Salam kerana
ini dan ini ) منعنَ كذا وكذا (dan
Iblis berkata ( : (أنا خير منه
i. kerana untuk memulakan
cerita tentang kelebihan
dirinya daripada Adam Alaihi
al-Salam dan Iblis menjawab
yang menghalang aku
daripada sujud ialah kerana
kelebihan aku.
ii. Ini merupakan keingkaran
Iblis mendengar arahan Allah
untuk sujud kepada Adam
Alaihi al-Salam dan perkara-perkara
lain. Jika sujud orang
yang mempunyai kelebihan
الفاضل) ) iaitu iblis kepada
orang مفضول iaitu Adam
Alaihi al-Salam, ia terkeluar
daripada landasan yang betul.

9. PERBANDINGAN QIYAS
TAFSIR RUH AL-MA`ANI TAFSIR AL-NASAFI
1. Al-Alusi menyebut pendapat golongan-golongan
yang menolak Qiyas, mereka
bersandarkan kepada hadith yang diriwayatkan
oleh Abu Nua’im di dalam kitabnya الحلية dan
الديلمي:
عن جعفر بن محمد عن أبيه عن جده رضي الله تعالى عنهم أن رسول الله
صلى الله عليه وسلم قال:)أ ولُ من قاس أمر الدين برأيه إبليس قال الله
تعالى له:اسجد لآدم فقال:أنا خير منه( الخ.قال جعفر:فمن قاس أمرَ
الدين برأيه قرنه الله تعالى يومَ القيامة بإبليس لأنه اتبعه بالقياس .
2. Al-Alusi menolak pandangan tersebut. Beliau
mengatakan bahawa Qiyas yang dikeji adalah
Qiyas yang tidak bertepatan dengan Nas atau
tidak mencakupi syarat-syarat yang ditetapkan.
Di dalam tafsir al-Nasafi menyebutkan tentang
pendapat mereka berkaitan Qiyas iaitu:
i. Iblis merupakan makhluk pertama yang
menggunakan Qiyas.
ii. Qiyas tertolak apabila wujudnya nas.
iii. Qiyas iblis ialah menzahirkan
penderhakaannya terhadap perintah Allah
SWT.

10. PENTAFSIRAN AYAT 12 SURAH AL-A’RAF
N
O
PERKARA TAFSIR RUH
AL-MA’ANI
TAFSIR
AL-BAIDHAWI
TAFSIR AL-NASAFI
1 Perbahasan Nahu Menyebut khilaf antara
Ulama.
Perbahasan
secara ringkas
Perbahasan
secara ringkas
2 Menyebut ayat al-Qur`an
lain sebagai Tafsiran
Ada Ada Ada
3 Menyebut Hadith Ada Tiada Tiada
4 Menyebut Syair Ada, ketika mana
menjelaskan tentang
kemuliaan Nabi Adam
ke atas iblis.
Tiada Tiada
5 Perbahasan berkenaan
Qiyas
Ada Tiada Ada

11. KESIMPULAN
 Secara perbandingannya ketiga-tiga tafsir ini mempunyai persamaan dan
perbezaan.
 Persamaan di antara ketiga-tiga tafsir ialah penulis mendatangkan ayat-ayat al-
Qur`an yang lain sebagai tafsiran.
 Surat al-A`raf ayat 12 ini ditafsirkan oleh ketiga-tiga penafsir dengan
mengatakan bahawa Iblis enggan sujud kepada Adan Alaihi al-Salam selepas
diperintah oleh Allah. Keengganan Iblis untuk sujud kepada Adam adalah kerana
Iblis merasakan dia adalah makhluk yang hebat daripada Nabi Adam kerana
diciptakan daripada api manakala Nabi Adam diciptakan daripada tanah.