2. * ბაგრატის ტაძარი, ძველი ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი ქუთაისში, "უქიმერიონის გორაზე". აგებულია X-XI
საუკუნების მიჯნაზე. ბაგრატ III-ის (975-1014) მეფობაში. ტაძარი ღვთისმშობლის მიძინების სახელობისა იყო.
თავისი ხუროთმოძღვრული და მხატვრული ღირსებით განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს ქართულ
არქიტექტურულ ისტორიაში, როგორც განვითარებული შუა საუკუნეების დროინდელი სტილის საბოლოოდ
დამამკვიდრებელ ნაწარმოებს. XVII საუკუნის დასასრულამდე ძეგლი უვნებლად იდგა. 1692, როგორც ვახუშტი
მოგვითხრობს, "შემუსრეს ოსმალთა". XIX საუკუნის 30-იან წლებამდე შემორჩენილი იყო ტაძრის სამხრეთი და
დასავლეთი კარიბჭეებიც.
* წირვა-ლოცვისა და დღესასწაულების დროს მეფე-დედოფალი და დიდებულები იდგნენ. მშენებლობის
დამთავრებამდე ძეგლს ჩრდილოეთ - დასავლეთიდან სამსართულიანი საცხოვრებელი კოშკი, ხოლო XI საუკუნის I
ნახევარში სამხრეთიდან და დასავლეთიდან მდიდრულად მოჩუქურთმებული კარიბჭები მიაშენეს. მდიდარია
ტაძრის მორთულობა. ფასადების გასაფორმებლად გამოყენებული დეკორატიული თაღების სისტემა ფასადებს
ერთმანეთთან აკავშირებდა. ხვადაა მოჩუქურთმებული კარიბჭეები. ძირითადი ნაგებობის ორნამეტს
გრაფიკულობა, ხოლო კარიბჭეთა შემკულობას ღრმა, პლასტიკური კვეთა ახასიათებს.
* შიგნით ბაზისები და სვეტისთავები რელიეფური გამოსახულებებითა და ჩუქურთმებით იყო შემკული, კედელ-
კამარებსა და იატაკს მოზაიკა ამკობდა (იატაკზე დღესაც მოჩანს მისი ფრაგმენტები). სამხრეთ კარიბჭეში
შემორჩენილია ფრესკის კვალი - ღვთისმშობლის გამოსახულება. ტაძრის ინტერიერსა და ეზოში აწყვია ქვაზე
ნაკვეთი, რელიეფებითა და ორნამენტით შემკული დეტალები და ფრაგმენრები, რომლებიც ტაძრის შიდა კედლებსა
და ფასადებს ამშევენდა. ბაგრატის ტაძრის დახვეწილი პროპორციები, გარე მასების ჰარმონიულობა,
გრანდიოზული შიდა სივრცე, ფასადების კომპოზიცია, მრავალფეროვანი მორთულობა, რთულ ტექნიკურ
ამოცანათა დაძლევა მოწმობს არქიტექტორის შესანიშნავ მხატვრულ ნიჭს, დიდ პრაქტიკულ გამოცდილებასა და
ოსტატობას. 1952 წლიდან დაიწყო ტაძრის აღდგენა - კონსერვაციის სამუშაოები. პარალელურად მიმდინარეობს
ძეგლის მეცნიერული შესწავლა და გამოკვლევა. 1994 წელს ბაგრატის ტაძარი გელათის მონასტერთან ერთად
შეტანილ იქნა იუნესკოს მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაში. 2009 წელს საქართველოს
მთავრობამ დაიწყო ტაძრის რესტავრაცია.
3. * არის თუ არა მისაღები საზოგადოებისთვის ის იერსახე, რაც ბაგრატის ტაძარმა
რეაბილიტაციის შემდეგ მიიღო?
* ქუთაისელი ხალხი ამბობს, რომ რეაბილიტაციის შემდეგ ბაგრატის ტაძარმა
აბსოლუტურად დაკარგა ის ინდივიდუალურობა და სილამაზე, რაც მას სხვა
ტაძრებისგან გამოარჩევდა:
* უცნაურია, მაგრამ დაშენებამ და გადახურვამ თითქოს დააპატარავა და ჩაკეტა.
სახურავის ფერზე უთქვამთ, რომ სადღაც ერთ წელიწადში “სიძველის ფერს
მიიღებს”, რაც აბსურდია და გული მტკივა, რომ ამ სამარცხვინო ფაქტს
არაფერი ეშველება. რესტავრირებული ბაგრატის ტაძარი ჩვენთვის
ყველაფერია, გარდა ბაგრატის ტაძრისა.
* ბაგრატის ტაძრის ინდივიდუალურობის დაკარგვის გამო სწუხს ხალხი.
* მთავარი, თუ რატომ არ მომწონს რესტავრირებული ბაგრატის ტაძარი, არის
სახის დაკარგვა. ეს აღარ არის ბაგრატის ტაძარი, არამედ - მინისამება.
4. * ბედია უძველესი დასახლებული პუნქტია XI ს-ის ქართველი ისტორიკოსის
ლეონტი მროველის საეკლესიო-ბიბლიურ მოძღვრებაზე დამყარებული თეორიის
მიხედვით. ბიბლიური ნოეს მესამე შვილის _ იაფეთის შვილიშვილის შვილი
თარგამოსი, მაშინ, როდესაც ბაბილონში გოდოლის აშენების გამო, ენათა აღრევა
და ხალხთა დიდი გაბნევა მოხდა, თავის მრავალრიცხოვანი ახლობლებით
პონტოს (შავ) და გურგანის (კასპიის) ზღვებს შორის დამკვიდრდა და სათავე
დაუდო კავკასიელ ხალხთა წარმომავლობას. მან თავის მერვე ვაჟიშვილს _
ეგროსს მისცა ზღვის სანაპირო ქვეყანა პონტოს ზღვასა და ლიხის მთას შორის,
ვიდრე მდინარემდე მცირისა ხაზარეთისა, `სადაცა წარსწუთების წუერი
კავკასიისა~. იქ ეგროსს აუგია ქალაქი, რომლისთვისაც თავისი სახელის
მიხედვით ეგრისი დაურქმევია. ეს ის ადგილია, რომელსაც ახლა ბედია ჰქვიანო, _
იუწყება ლეონტი მროველი. ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით, VIII ს-ის
უკანასკნელ მეოთხედში დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე `აფხაზთა~
სამეფოს სახელით აღდგენილი დასავლურ-ქართული სახელმწიფო `აფხაზთა~
მეფე ლეონმა რვა საერისთავოდ დაყო, რომელთაგან
* ერთ-ერთი ეგრისწყალსა (მდ. ღალიძგა) და ცხენისწყალს შუა განათავსა ცენტრით
ბედიაში.
* ბედიის მონასტერში დასაფლავებულია გაერთიანებული საქართველოს პირველი
მეფე ბაგრატ III კურაპალატი.
5. *ბედიის სამონასტრო კომპლექსი მდებარეობს საქართველოში, აფხაზეთის
ავტონომიურ ოლქში, ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტში, გალიდან ჩრდილო–
დასავლეთის მიმართულებით, 25 კმ–ის დაშორებით მდებარე სოფელ ბედიაში.
ძეგლის დაქვემდებარება და სატატუსი
*ბედიის მონასტერი ცხუმ–აფხაზეთის ეპარქიის დაქვემდებარებაშია. ამჟამად
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა ოკუპირებულია რუსეთის მიერ.
6. კომპლექსში შმავალი ნაგებობები
გუმბათოვანი ტაძარი, სამრეკლო და გალავანი.
მნიშვნელოვანი და საინტერესო ინფორმაცია
ნიკორწმინდას გუმბათი თავდაპირველი შემორჩა. როგორც
ცნობილია, XI საუკუნის ტაძრებიდან მხოლოდ მანგლისს და
ნიკორწმინდას აქვს პირვანდელი გუმბათები. ასევე, დღემდე
შემორჩენილ ძეგლებს შორის ნიკორწმინდა ერთადერთია, სადაც
რელიეფი უცვლელად არის შემონახული. სხვაგან ისინი ან
დაკარგულია, ან გადაადგილებულია.
7. დასავლეთის შესასვლელის წარწერის მიხედვით, ტაძარი
აშენებულია 1010 - 1014 წლებში. მისი მშენებლობა მეფე ბაგრატ III
კურაპალატის მეფობის ხანაში დაუმთავრებიათ და წმინდა
ნიკოლოზის სახელზე უკურთხებიათ. აქედან უნდა იყოს
წარმოშობილი ტაძრის სახელწოდებაც. XVI საუკუნემდე
ნიკორწმინდა მონასტერს წარმოადგენდა. 1534 წელს იმერეთის მეფე
ბაგრატ III განაახლა ეკლესია და იქ საეპისკოპო კათედრა დაარსა,
აქედან მოყოლებული ნიკორწმინდა რაჭის საეპისკოპოსო ტაძრად
მოიხსენიება. XIX საუკუნის მეორე ნახევარში, ტაძრის ეზოში
სამსართულიანი სამრეკლო აღმართეს.
8. *ნიკორწმინდის ტაძარი, მდებარეობს საქართველოში, რაჭა–
ლეჩხუმის და ქვემო სვანეთის მხარეში, ამბლორაურის
მუნიციპალიტეტის სოფელ ნიკორწმინდაში. იგი აშენებულია
მაღლობზე და ჩანს სოფლის ყველა წერტილიდან.
