2. Programma Workshop
• TNO-presentatie “”Wat zijn de beste locaties voor logistieke bedrijvigheid”, met
o.a. een analyse van de resultaten van de Logistieke Hot Spot verkiezing 2008
• Forumdiscussie over de succesfactoren achter West-Brabant als Logistieke Hot
Spot nummer 1 van Nederland
• Deelnemers forumdiscussie:
• Paul Nijskens (directeur REWIN)
• Nico Keijzer (adjunct-directeur DTZ Zadelhoff Rotterdam)
2 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
3. Highlights uitslag Logistieke Hot Spot verkiezing 2008
Vijf highlights uit Hot Spot onderzoek
onder lezerspanel LOGISTIEK
1. West-Brabant heeft de toppositie Heerenveen
overgenomen van Venlo in 2007 9
2. Venlo en Tilburg zijn nr. 2 en 3, hiermee
is de top-3 dezelfde als in 2007 Haven
Almere-
Amsterdam
Zeewolde
10
3. Almere-Zeewolde stijgt plaats naar nr. 4 4
4. Rotterdam (nr. 5) wint de strijd van de Tiel-
Geldermalsen
mainports van Schiphol (nr. 13) Haven
Rotterdam
5 8 6 Arnhem-
Nijmegen
5. Tiel-Geldermalsen is de nieuwkomer in
de top-10 1 3
7
Tilburg 2
West-
Brabant
Eindhoven
Venlo
Bron: LOGISTIEK 2008
3 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
5. Gedetailleerde uitslag Hot Spot verkiezing 2008
Top-10 logistieke hot spots Nederland 2008
243
Rol gemeente/regio
250
218
Motivatie personeel
Kwaliteit Personeel
200
Beschikbaarheid grond
138 Bereikbaarheid
150
Infrastructuur
100
56
41
34 34
50 30 24 23
0
n
en
am
g
en
el
n
nt
o
de
se
ur
ee
nl
gh
ba
eg
av
rd
ol
al
lb
Ve
nv
Ve
ra
ew
i jm
rm
te
-H
Ti
re
tB
ot
n-
m
de
-N
Ze
ee
R
ve
da
es
el
em
e-
en
H
ho
er
W
-G
er
nh
av
st
nd
m
el
Bron: TNO obv
Am
H
Ar
Ti
Al
Ei
Logistiek 2008
• West-Brabant beste op 4 hot sport criteria, Venlo op 2 criteria
• Top-3 scoort veel hoger dan andere regio’s
5 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
6. Logistieke hot spots NL hebben verschillende functies
Hot spots onder te verdelen in:
1. Mainports: Schiphol, Rotterdam
2. Locaties voor Europese DC’s: Brabant,
Venlo, Nijmegen
3. Locaties voor nationale distributie:
Utrecht, Tiel, Almere, Alphen
Mogelijkheden synergie tussen hot
spots via betere afstemming activiteiten
Bron: DTZ
Zadelhoff 2008
6 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
7. Vestigingen grotere DC’s in 2000-2006 meer verdeeld
• Vestiging nieuwe DC’s in Nederland
geconcentreerd in Rotterdam, West-
/Midden-Brabant, Limburg en Almere
• Ook in Overijssel, Rivierenland en
Friesland vindt nieuwe vestiging
plaats
• Conclusie: bedrijven kiezen uit ruime
selectie van vestigingslocaties obv.
hun specifieke eisen
Figuur: Bovenregionale locatiebeslissingen distributiecentra in
Nederland 2000-2006 (bron: STEC groep 2007)
7 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
8. Concentratie DC-ruimte NL in top-10 hot spots
Bron: CB Richard
Verdeling 19 miljoen m2 DC-ruimte in Nederland Ellis 2008
Amsterdam 4,2% Overig NL 44,3%
0,80 miljoen m2 8,42 miljoen m2
5
16
Schiphol 5,3% Almere 1,3%
3
1,00 miljoen m2 0,25 miljoen m2
Alphen/W’veen 2,9% Utrecht 2,9%
0,56 miljoen m2 0,55 miljoen m2
8 9 Tiel/G’malsen 2,5%
0,48 miljoen m2
Nijmegen/Wijchen 2,4%
0,45 miljoen m2
1 12
13
Rotterdam 6,9% O’hout/G’berg 2,9% Veghel 1,8%
1,30 miljoen m2 0,55 miljoen m2 0,35 miljoen m2
7 10
Moerdijk 3,3%
Venray 1,8%
0,62 miljoen m2 0,35 miljoen m2
14
2
17 11 15
Roosendaal 1,3% Tilburg 5,3%
6
0,25 miljoen m2 1,00 miljoen m2
4
Breda 2,8% Eindhoven 3,7% Venlo 4,4%
0,54 miljoen m2 0,70 miljoen m2 0,83 miljoen m2
• Verdeling: West-Brabant 2,0 miljoen m2 DC-ruimte, Amsterdam/Schiphol 1,8
miljoen m2, Rotterdam 1,3 miljoen m2, Venlo 1,2 miljoen m2, Tilburg 1,0 miljoen m2
• Mainports belangrijker dan uit hot spot verkiezing blijkt
TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
9. Aandeel logistieke sector in vestiging hoger in hot spots
Aandeel transport in regionale bedrijfsruimtemarkt 2000-2007
Aandeel transport in vestiging 2000-2007 Gem. huur in Euro per m2/jaar
60% 80
70
69
50%
60
54
40% 53
51 51 51
50 50
48
45 45
43 43 43 43 41 40
30% 39 39 37
30
20% 23%
20
10% 55% 38% 32% 32% 29% 29% 27% 24% 23% 21% 20% 17% 12% 12% 10
10% 10%
5%
0% 0
rn
al
o
en
en
nd
i
o
o
o
te
m
/ N g io
e
rg
g
d
er
oo
gi
gi
Am e gi
gi
er
an
ur
da
oo
da
en
bu
ss
ed m e
eg
la
re
G
re
re
re
m
lb
sl
en
ld
er
r
er
Tw
m
,A
rt/
i jm
Ti
Al
n
en
ie
n
er
Am en
en
pe
ed
st
en
Li
Ed n e
oo
te
h/
Fr
en
m
,A
ag
N
a
am
Ve
sc
ch
sf
m
ve
ng
em
er
le
Bo
Ha
rl e
tre
rd
ho
ot
e,
ni
Br
ol
nh
aa
te
ro
ro
Bron: DTZ
U
en
nd
en
Zw
Ar
ot
G
G
H
D
D
Ei
Zadelhoff
R
2008
• Verdeling: West-Brabant 2,0 miljoen m2 DC-ruimte, Amsterdam/Schiphol 1,8
miljoen m2, Rotterdam 1,3 miljoen m2, Venlo 1,2 miljoen m2, Tilburg 1,0 miljoen m2
• Mainports belangrijker dan uit hot spot verkiezing blijkt
9 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
10. Vraag naar grotere DC-panden (> 1 ha) groeit
• Jarenlange mismatch op DC-markt: groot aanbod verouderde panden > 1 ha,
grote vraag naar nieuwe panden > 1 ha
• In 2007 lichte daling aanbod en sterke stijging in opname trendverandering?
10 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
11. Overzicht aanbod/vraag logistieke bedrijventerreinen
X 1000 m2 Aandeel Aanbod DC's Aanbod Land Vraag bedrijven Investor vraag
1 Rotterdam 1300 6,8% laag laag hoog hoog
2 Tilburg 1000 5,3% laag medium hoog hoog
3 Schiphol 1000 5,3% laag laag hoog hoog
4 Venlo 830 4,4% medium medium hoog hoog
5 Amsterdam 800 4,2% medium hoog laag medium
6 Eindhoven 700 3,7% medium medium medium hoog
7 Moerdijk 620 3,3% medium hoog medium medium
8 Alphen/Waddinxveen 560 2,9% laag laag medium laag
9 Utrecht 550 2,9% laag laag medium medium
10 Oosterhout 550 2,9% medium medium medium laag
11 Breda 540 2,8% medium laag hoog medium
12 Tiel/Geldermalsen 480 2,5% medium hoog hoog medium
13 Nijmegen/Wijchen 450 2,4% laag medium medium laag
14 Veghel 350 1,8% laag hoog laag laag
15 Venray 350 1,8% medium medium medium laag
16 Almere 250 1,3% medium hoog medium medium
17 Roosendaal 250 1,3% hoog hoog medium medium
Bron: TNO obv. data CB Richard Ellis 2008
• Populaire hot spots kennen grote vraag en beperkt aanbod
• Daarnaast ook hot spots met mogelijkheden minder vraag, keer aanbod
• Belangrijk: Vestiging langs transportcorridors
11 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
12. Locatiekeuze obv. kosten en kwalitatieve factoren
12 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
13. Afweging kosten en kwalitatieve factoren hand-in-hand
Beoordeling 18 logistieke vestigingslocaties in Noordwest Europa
P
R Rotterdam Parijs
4,20
L
A Amsterdam Lille
Kopgroep
Achtervolgers 4,10
V
L
Lh
Venlo
V Le Havre
RM 4,00
Maastricht Metz
M M
Index kwalitatieve factoren
3,90
M
Antw erpen
A A
Hamburg
H Ke
A 3,80
B
Brussel
B Keulen
Ke L
Peloton 3,70
Luik Frankfurt
L F T
3,60
Tongeren Karlsruhe
T Ka F P
3,50
Dublin H
Milton Keynes D
MK
MK
Lh
3,40
Achter-
3,30
blijver Ka
D 3,20
3,10
3,00
1 0,95 0,9 0,85 0,8 0,75 0,7 0,65 0,6 0,55 0,5
Index logistieke kosten
Bron: TNO obv. informatie Buck
Consultants International 2006
13 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
14. Internationale logistieke hot spot: NL Europees onderaan?
1
9
11
13
14
• Veel verschillende internationale onderzoeken naar locatiekeuze
• C&W zet Nederlandse regio’s qua logistieke capaciteiten ver onder de
buurlanden
14 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
15. Internationale logistieke hot spot: NL Europees bovenaan?
Nederland Beste Europese land in Logistiek
4,19
1 Singapore 113
3 2 2 2 1 1
2 Nederland 4,18
120
1 1 1 1 4 5
3 Duitsland 4,10
135
4 3 4 3 5 8
8 Hong Kong 4,00
12 Belgie
3,89
122
16 1 16 10 14 10
14 USA 3,84
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50
Douane Infrastructuur Internat. zendingen
Bron: World Bank, 2007
Kennis van zaken Tracking & tracing Kosten
Stiptheid
• Wereldbank stelt daarentegen dat NL nummer 1 is in Europese logistiek
• Conclusie: concurrentiepositie regio’s liggen dicht bij elkaar, individuele factoren
geven de doorslag
15 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
16. Logistieke hot spots: creatie van toegevoegde waarde
Geschatte waarde logistiek sectorhuis Nederland 2007
Werk: 129.000 5. Support activiteiten Werk: 23.000
4. Ketenregie
TW: € 10,3 miljard TW: € 3,4 miljard
Waarde
creatie Werk: 236.000
3. VAL
TW: € 11,5 miljard
en VAS
Geen
regie
15 support activiteiten:
zonder
• financiën: oa. leasing, Werk: 103.000 transport
2. Opslag en
• wet/regelgeving: o.a.
TW: € 4,2 miljard en
certificering warehousing
opslag
• informatie: oa. IT
• arbei d: oa. uitzend
• kennis: oa. opleiding
• goederen: oa. material
1.Transport Werk: 255.000
handling
TW: € 10,8 miljard
en overslag
Bron:
TNO 2008
Werk: 617.000 (7%) TW: € 29,9 miljard (6%)
Logistieke sector excl. support activiteiten (1 t/m 4)
Werk: 746.000 (8,5%) TW: € 40,2 miljard (8%)
Logistieke sector incl. support activiteiten (1 t/m 5)
• Logistiek leverde 40 miljard Euro toegevoegde waarde en 746.000 mensen
werkgelegenheid in 2007, transport en overslag essentieel onderdeel
16 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
17. Nederland: effectief netwerk nodig in EU-concurrentie
Bron: Comm Van
Laarhoven 2008
• Om ook in 2020 en 2040 de groeiende logistieke stromen af te wikkelen, is een
effectief werkend logistiek netwerk noodzakelijk
• Bedrijven/overheden in hot spots moeten hiervoor naadloos met elkaar
samenwerken
17 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
18. Vlaanderen: Logistiek Masterplan Extended Gateway
• Concurrent
Vlaanderen heeft
Logistiek Masterplan
Extended Gateway
• Focus: aanbieden
goede links met
achterland, bouw op-
en overslag faciliteiten
in Belgisch Limburg op
kruispunt infrastructuur
• Ook Duitsland is eebn
dergelijke plan aan te
uitwerken
• Een soortgelijke plan
in NL ontbreekt
18 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
19. Rol regio’s: ingredienten Logistiek Masterplan
MP
A’dam Hub
Zwo/Twe
MP
S’hol
Hub
Utr/Tiel
MP
Hub
R’dam
Arn/Nijm
Hub
W/M-Bra Hub Hub
• Mainport Rotterdam, extended gateway in Venlo
Moerdijk en Arnhem
Draaischijf
Oost-Bra
Hub
Duisburg
Zeeland
• Containervervoer MP shortsea naar Moerdijk en via de Betuwelijn
per
Hub
Zeebr
Antw
met spoor naar Arnhem. HierHub
vindt overslag en VAL/VAS plaats
Hub
Hub
Gent B-limb
M/Z-Limb
Hub
Brussel Draaischijf
Keulen
• Effectief geheel Mainports en consolidatiehubs in NW Europa
• Specifieke functies van hubs, bijv. specialisatie in sectoren/activiteiten
• Ketenregiecentra spelen rol in beheersing en besturing
19 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
20. Top-5 conclusies in logistieke locatiekeuze
• Dé unanieme beste locatie voor logistieke bedrijvigheid bestaat niet. Zuid-NL en
vooral West-Brabant is de hot spot voor Europese distributie-activiteiten, terwijl
nationale distributie-activiteiten vooral in het midden van het land liggen.
• West-Brabant, Venlo en Tilburg scoren goed op verschillende kwalitatieve
factoren: ligging, bereikbaarheid, ruimte, personeel en inzet intermediairs. Het
succes van West-Brabant komt mede door de planmatige aanpak, mensen en
organisatie.
• De vraag naar hoogwaardige DC-ruimte trekt aan in Nederland, dit betekent
kansen voor vestiging van bedrijven waar echter wel mogelijkheden voor
moeten zijn.
• Nederland ontbeert een Logistiek Masterplan, waarmee in samenwerking het
optimale gehaald wordt uit de bestaande logistieke expertise. Het ontbreken
van een dergelijk Masterplan wordt een handicap in de Europese logistieke
concurrentiestrijd.
20 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
21. Gespreksonderwerpen voor forumdiscussie
Deelnemers forumdiscussie:
• Paul Nijskens (directeur REWIN)
• Nico Keijzer (adjunct-directeur DTZ Zadelhoff Rotterdam)
Gesprekonderwerpen:
• Wat zijn de succesfactoren achter West-Brabant als Logistieke Hot Spot
nummer 1 van Nederland? Wat is de onderscheidende rol van de NV REWIN
hierbij? En wat kunnen andere regio’s hiervan leren?
• Zijn kwantitatieve of kwalitatieve factoren het belangrijkste bij de
vestigingsplaatskeuze? Of houden ze elkaar in evenwicht?
• Moeten we in Nederland een Logistiek Masterplan formuleren en uitvoeren om
onze concurrentiepositie te versterken, of houdt de competitie tussen regio;’s
ons juist scherp?
21 TNO, Jaarcongres Warehousing, Workshop Locatiekeuze 23 september 2008
