Κατερίνα Προκοπίου. Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου

1. Κατερίνα
Προκοπίου

2. Τα κφρια χαρακτθριςτικά του ςυμβολιςμοφ
-Η ποίθςθ του ςυμβολιςμοφ χαρακτθρίηεται από εςωτερικότθτα, είναι ποίθςθ τθσ ψυχικισ
διάκεςθσ και των ςυναιςκθμάτων. Τα αντικείμενα-πράγματα του εξωτερικοφ κόςμου,
ιδιαίτερα τα ςτοιχεία τθσ φφςθσ, γίνονται ςφμβολα και αντιςτοιχοφν ςτισ εςωτερικζσ, ςτισ
ψυχικζσ καταςτάςεισ και διακζςεισ του ποιθτικοφ υποκειμζνου.
-Χαρακτθρίηεται από υποβλθτικότθτα, κολι και ρευςτι ατμόςφαιρα, από αςάφεια. Οι ιδζεσ
και τα ςυναιςκιματα δεν λζγονται κακαρά, αλλά υποβάλλονται μζςω εικόνων-ςυμβόλων,
υπαινίςςονται. Είναι ποίθςθ υπαινικτικι που γοθτεφει τθ φανταςία.
-Αγαπθμζνα κζματα και εκφραςτικά μζςα των ςυμβολιςτϊν:
Η απαιςιοδοξία, θ μελαγχολία και θ κλίψθ, το ανεκπλιρωτο του ζρωτα, θ απϊλεια και θ
νοςταλγία.
Εικόνεσ, παρομοιϊςεισ και μεταφορζσ από τισ εποχζσ τθσ φφςθσ, ιδιαίτερα το φκινόπωρο, τα
λουλοφδια, θ ομίχλθ, οι φεγγαρόφωτεσ βραδιζσ, θ τρικυμιςμζνθ κάλαςςα, κ.ά.
-Χαρακτθρίηεται από μουςικότθτα. Η ςυμβολιςτικι ποίθςθ ςτθρίηεται ςτθν θχθτικι μαγεία των
λζξεων. Οι πρϊτοι ςυμβολιςτζσ ποιθτζσ προτιμοφν τισ ολιγοςφλλαβεσ λζξεισ και τουσ
ολιγοςφλλαβουσ ςτίχουσ. Χρθςιμοποιοφν επαναλιψεισ λζξεων ι φράςεων ι ςτίχων.
Επαναλαμβανόμενα μουςικά μοτίβα.
-Βακμιαία και ςταδιακά οι ςυμβολιςτζσ ποιθτζσ απομακρφνονται από τθ μορφι τθσ
παραδοςιακισ ποίθςθσ (μζτρο, ςτροφζσ με ίςο αρικμό ςτίχων, ιςοςφλλαβο ςτίχο,
ομοιοκαταλθξία) και μεταβαίνουν προσ τθ νεωτερικι ποίθςθ και το μοντερνιςμό. Ο ςτίχοσ τουσ
«απελευκερϊνεται», γίνεται «απελευκερωμζνοσ» και αργότερα «ελεφκεροσ.
Κατερίνα Προκοπίου

3. Κατερίνα Προκοπίου

4. Κατερίνα Προκοπίου

5. ΠΑΡΝΑ΢΢Ι΢ΜΟ΢
Ο παρναςςιςμόσ είναι ζνα λογοτεχνικό κίνθμα που εμφανίηεται ςτθ Γαλλία γφρω ςτα μζςα του
19ου αιϊνα, ωσ αντίδραςθ προσ το ρομαντιςμό. Ο παρναςςιςμόσ δίνει μεγάλθ ςθμαςία ςτθν
ακρίβεια τθσ ζκφραςθσ, ςτθ λεπτομζρεια, προςπακεί να καλλιεργιςει μιαν απρόςωπθ και
αντικειμενικι ποίθςθ, εκφράηοντασ το επιςτθμονικό πνεφμα τθσ εποχισ. Σε ό,τι αφορά τθν
επεξεργαςία του ςτίχου ςζβεται τουσ ρυκμικοφσ, μετρικοφσ και ςτιχουργικοφσ κανόνεσ, κακϊσ
και τθν ομοιοκαταλθξία και γενικά ενδιαφζρεται υπερβολικά για τθ μορφι. Οι παρναςςικοί
ποιθτζσ αντλοφν τα κζματά και τισ εικόνεσ από τθ μυκολογία και τθν ιςτορία, αναηθτοφν τθν
ζμπνευςθ ςτουσ χαμζνουσ πολιτιςμοφσ τθσ αρχαιότθτασ, ιδίωσ ςτον ελλθνικό και τον ινδικό.
Αυτό που τελικά επιδιϊκουν είναι θ απουςία κάκε ςυναιςκιματοσ, πάκουσ ι ζνταςθσ.
Θζλουν να εκφράςουν τθν θρεμία, τθ γαλινθ, τθν απάκεια, υιοκετοφν τθν πλαςτικότθτα και
τθν αρμονία τθσ κλαςικισ τζχνθσ. Το ποίθμα πρζπει να ζχει τθν ομορφιά ενόσ αρχαίου
αγάλματοσ. Στθν προςπάκειά τουσ να καλλιεργιςουν το απόλυτα ιςορροπθμζνο και ψυχρό
ποιθτικό τόνο, δθμιοφργθςαν μια ποίθςθ χωρίσ αλθκινι ηωι ι ανκρϊπινθ παρουςία. Σε ό,τι
αφορά τθ νεοελλθνικι λογοτεχνία, ο παρναςςιςμόσ κάνει τθν εμφάνιςι του με τθν ποιθτικι
γενιά του 1880, τθ λεγόμενθ Νζα Ακθναϊκι Σχολι. Εμφανίηεται και εδϊ ωσ αντίδραςθ ςτο
ρομαντιςμό, με όλα τα χαρακτθριςτικά του γαλλικοφ παρναςςιςμοφ και τα κετικά και τα
αρνθτικά. Ο παρναςςιςμόσ αρνείται τθν κακαρεφουςα και ςτρζφεται προσ τθ δθμοτικι.
Παρναςςικά ποιιματα ζγραψαν κυρίωσ: Κωςτισ Παλαμάσ, Ιωάννθσ Γρυπάρθσ, Γεϊργιοσ
Δροςίνθσ, Ν. Καμπάσ, Αριςτομζνθσ Προβελζγγιοσ, και οι μεταγενζςτεροι Άγγελοσ Σικελιανόσ,
Κϊςτασ Βάρναλθσ. Με τον παρναςςιςμό θ ελλθνικι ποίθςθ επανζρχεται ςε μια ιςορροπία,
μετά το ξζφρενο ςυναιςκθματικό και πολφ ςυχνά αρρωςτθμζνο ξζςπαςμα του ρομαντιςμοφ.
Ιδιαίτερθ ςθμαςία ζχει θ υιοκζτθςθ τθσ δθμοτικισ γλϊςςασ, κακϊσ και θ επεξεργαςία του
ςτίχου, ςτοιχεία που απζρριπταν ι δε φρόντιηαν οι ρομαντικοί.Κατερίνα Προκοπίου

6. ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ περιζχεται ςτθ ςυλλογι Η Αςάλευτθ Ζωι (ςτθν ενότθτα Σα ςονζτα).
Γράφτθκε το 1896, εποχι που ο ποιθτισ πιεηόταν από οικονομικζσ ανάγκεσ και υποχρεωνόταν
να εργάηεται ςκλθρά αρκρογραφϊντασ ςτα διάφορα ακθναϊκά ζντυπα για να επιβιϊςει.
Γενικόσ Γραμματζασ του Παν/μίου Ακθνϊν διορίςτθκε το 1897.
Κ. Παλαμάσ, Αγορά
Κατερίνα Προκοπίου
Κατερίνα Προκοπίου

7. Αγορά
Αφόρμηση
Κατερίνα Προκοπίου

8. Κατερίνα Προκοπίου

9. Κατερίνα Προκοπίου

10. Κατερίνα Προκοπίου

11. Πάντα διψάσ – όπωσ διψάει το πρωτοβρόχι
ςτεγνι καλοκαιριά* –το βλογθμζνο ςπίτι
και μια κρυφι ηωι ςα δζθςθ ερθμίτθ,
αγάπθσ κι αρνθςιάσ ηωοφλα ςε μια κόχθ.
Διψάσ και το καράβι που το πζλαο το ’χει,
κι όλο τραβάει με τα πουλιά και με τα κιτθ,
κι είναι μεςτι θ ηωι του μ’ όλο τον πλανιτθ·
και το καράβι και το ςπίτι ςου είπαν «Όχι !»
Μιτε θ παράμερθ ευτυχία που δε ςαλεφει ,
μιτε θ ηωι π’ όλο και νζα ψυχι τισ βάνει
κάκε καινοφρια γθ και κάκε νιο λιμάνι.Κατερίνα
Προκοπίου

12. Πάντα διψάσ – όπωσ διψάει το πρωτοβρόχι
ςτεγνι καλοκαιριά* –το βλογθμζνο ςπίτι
και μια κρυφι ηωι ςα δζθςθ ερθμίτθ,
αγάπθσ κι αρνθςιάσ ηωοφλα ςε μια κόχθ.
Κατερίνα Προκοπίου

13. Διψάσ και το καράβι που το πζλαο το ’χει,
κι όλο τραβάει με τα πουλιά και με τα κιτθ,
κι είναι μεςτι θ ηωι του μ’ όλο τον πλανιτθ·
Κατερίνα Προκοπίου

14. και το καράβι και το ςπίτι ςου είπαν «Όχι !»
Μιτε θ παράμερθ ευτυχία που δε ςαλεφει ,
μιτε θ ηωι π’ όλο και νζα ψυχι τισ βάνει
κάκε καινοφρια γθ και κάκε νιο λιμάνι.
Κατερίνα Προκοπίου

15. Κατερίνα Προκοπίου

16. Μόνο τ’ αλάφιαςμα του ςκλάβου που δουλεφει·
ςζρνε ςτθν αγορά τθ γφμνια του κορμιοφ ςου,
ξζνοσ και για τουσ ξζνουσ και για τουσ δικοφσ ςου.
Κατερίνα Προκοπίου

17. Αγορά
Πάντα διψάσ – όπωσ διψάει το πρωτοβρόχι
ςτεγνι καλοκαιριά* –το βλογθμζνο ςπίτι
και μια κρυφι ηωι ςα δζθςθ ερθμίτθ,
αγάπθσ κι αρνθςιάσ ηωοφλα ςε μια κόχθ.
Διψάσ και το καράβι που το πζλαο το ’χει,
κι όλο τραβάει με τα πουλιά και με τα κιτθ,
κι είναι μεςτι θ ηωι του μ’ όλο τον πλανιτθ·
και το καράβι και το ςπίτι ςου είπαν «Όχι !»
Μιτε θ παράμερθ ευτυχία που δε ςαλεφει ,
μιτε θ ηωι π’ όλο και νζα ψυχι τισ βάνει
κάκε καινοφρια γθ και κάκε νιο λιμάνι.
Μόνο τ’ αλάφιαςμα του ςκλάβου που δουλεφει·
ςζρνε ςτθν αγορά τθ γφμνια του κορμιοφ ςου,
ξζνοσ και για τουσ ξζνουσ και για τουσ δικοφσ ςου. Κατερίνα
Προκοπίου

18. 1. Με ποιουσ τρόπουσ υπογραμμίηεται θ ζντονθ
επικυμία τθσ ποιθτικισ φωνισ ;
2. Πϊσ παρομοιάηει ο ποιθτισ τθ ηωι ςτο ςπίτι;
3. Πϊσ αποδίδει τον περιοριςμζνο ορίηοντα αυτισ
τθσ ηωισ;
4. «αγάπθσ κι αρνθςιάσ ηωοφλα» τι απαρνιζται αυτι
θ ςτάςθ ηωισ;
Κατερίνα Προκοπίου

19. 1. Με ποια ςφμβολα αποδίδεται θ μεςτι εμπειριϊν ηωι;
2. Ποιο το ςφμβολο:
(α) τθσ παράμερθσ ευτυχίασ που δε ςαλεφει
(β) τθσ ηωισ π’ όλο και νζα ψυχι τισ βάνει
κάκε καινοφρια γθ και κάκε νιο λιμάνι
Κατερίνα Προκοπίου

20. 1. Η μοίρα, που δεν επιτρζπει ςτθν ποιθτικι φωνι να χαρεί οφτε τθ
μία οφτε τθν άλλθ τθσ επικυμία, τελικά ποια ηωι τθσ
επιφυλάςςει;
2. Ποιοσ ςτίχοσ νομίηετε ότι εκφράηει καλφτερα τθν αλλοτρίωςθ του
ανκρϊπου από τισ ςυνκικεσ κάτω από τισ οποίεσ αναγκάηεται να
ηει και να εργάηεται;
Να δικαιολογιςετε τθν άποψι ςασ.
3. Τι ςυμβολίηει θ αγορά;
4. Ο ποιθτισ ενϊ βαςίηεται ςε αυτοβιογραφικά ςτοιχεία,
χρθςιμοποιεί το βϋ ενικό πρόςωπο· τι πετυχαίνει με αυτό;
Κατερίνα Προκοπίου

21. Πάντα διψάσ – όπωσ διψάει το πρωτοβρόχι
ςτεγνι καλοκαιριά* –το βλογθμζνο ςπίτι
και μια κρυφι ηωι ςα δζθςθ ερθμίτθ,
αγάπθσ κι αρνθςιάσ ηωοφλα ςε μια κόχθ.
Διψάσ και το καράβι που το πζλαο το ’χει,
κι όλο τραβάει με τα πουλιά και με τα κιτθ,
κι είναι μεςτι θ ηωι του μ’ όλο τον πλανιτθ·
και το καράβι και το ςπίτι ςου είπαν «Όχι !»
Μιτε θ παράμερθ ευτυχία που δε ςαλεφει ,
μιτε θ ηωι π’ όλο και νζα ψυχι τισ βάνει
κάκε καινοφρια γθ και κάκε νιο λιμάνι.
Μόνο τ’ αλάφιαςμα του ςκλάβου που δουλεφει·
ςζρνε ςτθν αγορά τθ γφμνια του κορμιοφ ςου,
ξζνοσ και για τουσ ξζνουσ και για τουσ δικοφσ ςου.
Μονόλογοσ του ποιθτι: διψάσ για το ςπίτι αλλά
και για το καράβι =θ μοιραςμζνθ ψυχι του
Παλαμά. Ο δυαδιςμόσ του Παλαμά. Ο Παλαμάσ
είναι και το ςπίτι και το καράβι.
Σπίτι =ςφμβολο τθσ απόκρυφθσ , τθσ αςάλευτθσ
ηωισ
Καράβι = ςφμβολο τθσ κίνθςθσ, πάει ςε μακρινοφσ
τόπουσ.
Πζλαγο = ςφμβολο ελευκερίασ.
Η άρνθςθ ςβινει όλα τα παραπάνω
= θ εςωτερικι ελευκερία του ςπιτιοφ.
Η εξωτερικι ελευκερία των περιπλανιςεων.
Οφτε το ζνα οφτε το άλλο που ζχουν κάποιο μεγαλείο.
Η μοίρα δε ςου επιτρζπει να χαρείσ οφτε τθ
μία οφτε τθν άλλθ ςου επικυμία. Για ςζνα
είναι θ αγορά.
Η αγορά ςυμβολίηει τθν πεηότθτα και τθ
φκορά τθσ κακθμερινότθτασ, τθν
αποξζνωςθ. Αυτό ιςχφει για κάκε
άνκρωπο, αποκτά κακολικι μοίρα.Κατερίνα Προκοπίου

22. 1. Ποια ςτάςθ ηωισ από αυτζσ που παρουςιάηονται ςτο
ποίθμα πιςτεφετε ότι κα επζλεγε ζνασ πνευματικόσ
άνκρωποσ και ποια ζνασ άνκρωποσ τθσ δράςθσ;
2. Πιςτεφετε ότι θ ςτάςθ ηωισ που ςκιαγραφείται ςτθν
τελευταία ςτροφι του ποιιματοσ είναι αυτι του μζςου
ανκρϊπου ςιμερα; Να αιτιολογιςετε τθν απάντθςι ςασ.
3. Ποια ςτάςθ ηωισ από αυτζσ που αναφζρονται ςτο ποίθμα
κεωρείτε ότι ςασ ταιριάηει και γιατί;
Κατερίνα Προκοπίου