1. ΢χολικό ϋτοσ 2012-2013
Τπεύθυνεσ τμόματοσ :
Κουκουμπϋτη Μαρύα
Αβραμύδου Κυριακό

2. «τα ψϊρια κολυμπούν , τα πουλιϊ
πετούν και οι ϊνθρωποι
αιςθϊνονται....» Hain Ginott, 1965
Με απλό και ξεκϊθαρο τρόπο
δηλώνεται πόςο ςημαντικϊ εύναι τα
ςυναιςθόματα ςτη ζωό των ανθρώπων.
Σα τελευταύα χρόνια το
ενδιαφϋρον των ερευνητών ϋχει
ςτραφεύ ςτη ςυναιςθηματικό
νοημοςύνη, ςτη ςπουδαιότητϊ τησ για
τουσ ανθρώπουσ , αλλϊ και ςτην
εξεύρεςη τρόπων για τη βελτύωςό τησ.
Με τον όρο «ςυναιςθηματικό νοημοςύνη»
αναφερόμαςτε ςτην «ικανότητα του ατόμου να
αναγνωρύζει τα δικϊ του ςυναιςθόματα, να τα
κατανοεύ και να τα ελϋγχει. Εύναι επύςησ η ικανότητα
να αναγνωρύζει και να κατανοεύ τα ςυναιςθόματα
των ανθρώπων γύρω του και να μπορεύ να χειρύζεται
αποτελεςματικϊ τόςο τα δικϊ του ςυναιςθόματα όςο
και τισ διαπροςωπικϋσ του ςχϋςεισ» (
Goleman, 1998)
Η ςυναιςθηματικό αγωγό αναφϋρεται ςε όλεσ
τισ ικανότητεσ του ατόμου που αποτελούν τη
ςυναιςθηματικό νοημοςύνη.

3. ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΙΚΗ ΑΓΨΓΗ
Αποτελεύ ϋνα ζωτικό κομμϊτι τησ εκπαύδευςησ των παιδιών.
Η καλλιϋργεια των κοινωνικών- ςυναιςθηματικών δεξιοτότων ςτο επύπεδο του
ςχολικού περιβϊλλοντοσ εύναι ϊρρηκτα ςυνδεδεμϋνη με το περιεχόμενο που
αναδύεται μϋςα από τη ςυμμετοχό των παιδιών ςε ποικύλεσ δραςτηριότητεσ
που ςτοχεύουν:
1. ΢την ανϊπτυξη του ςυναιςθηματικού τουσ
κόςμου,
2. ΢την υιοθϋτηςη αξιών, ςτϊςεων και
ςυμπεριφορών
(ετοιμότητα, αυτοεκτύμηςη, διαχεύριςη
ςυγκρούςεων, αποφαςιςτικότητα, ενδιαφϋρον....)

4. Η ςυναιςθηματικό αγωγό αναφϋρεται ςε όλεσ τισ ικανότητεσ που
αποτελούν τη ςυναιςθηματικό νοημοςύνη ςτα πλαύςια των
ςυναιςθηματικών αλληλεπιδρϊςεων των παιδιών ςτο οικογενειακό και
ςχολικό περιβϊλλον.
 Οι ικανότητεσ που περιλαμβϊνονται εύναι:
 η ικανότητα αντύληψησ, ϋκφραςησ και χειριςμού των ςυναιςθημϊτων,
 ο αυτοϋλεγχοσ,
 η ενςυναύςθηςη,
 η ποιοτικό επικοινωνύα,
 η διαδικαςύα επύλυςησ ςυγκρούςεων και προβλημϊτων,
 η διεκδικητικό ςτϊςη,
 η προςωπικό υπευθυνότητα,
 η αυτοεπύγνωςη,
 η αυτοαποδοχό και
 η ικανότητα για ςυνεργαςύα(Gottman, 2000).

5. Οι εκπαιδευτικού μπορούν να παύξουν ιδιαύτερα ςημαντικό ρόλο και
αποτελϋςουν τουσ φορεύσ τησ ςυναιςθηματικόσ αγωγόσ, δύνοντασ ϋνα νϋο
περιεχόμενο ςε όςα διδϊςκουν. Ειδικότερα μπορούν να δημιουργούν τισ
κατϊλληλεσ προώποθϋςεισ και το κατϊλληλο κλύμα, ώςτε τα παιδιϊ:
 να ϋχουν την ευκαιρύα να εκφρϊζουν τα ςυναιςθόματϊ τουσ,
 να εφαρμόζουν διαδικαςύεσ επύλυςησ προβλημϊτων και ςυγκρούςεων,
 να ςυζητούν για την επιλογό των λύςεων,
 να αντιλαμβϊνονται τη θϋςη και την οπτικό των ϊλλων
 και να αςκούνται ςτον ϋλεγχο και το χειριςμό των δυςϊρεςτων ιδύωσ
ςυναιςθημϊτων (Goleman, 1998).
 να αποκτόςει το παιδύ «ςυναιςθηματικό εγγραμματιςμό». Να κατακτόςει
δηλαδό τισ απαιτούμενεσ δεξιότητεσ που θα του επιτρϋπουν να
αναγνωρύζει, να διακρύνει, να κατανοεύ και να παύρνει αποφϊςεισ για τα
ςυναιςθόματα τα δικϊ του, αλλϊ και των ϊλλων ατόμων.

6. Ο ςυναιςθηματικόσ
εγγραμματιςμόσ ςυνδϋεται
ςτενϊ με τη ςυναιςθηματικό
νοημοςύνη αλλϊ παρϊλληλα
προϊγει τη δυνατότητα
καλλιϋργειασ των
ςυναιςθηματικών δεξιοτότων.
Ο ςυναιςθηματικόσ
εγγραμματιςμόσ περιγρϊφεται
ωσ η γϋφυρα ανϊμεςα ςτη
γνώςη και το ςυναύςθημα
και όταν η γνώςη και το
ςυναύςθημα βρύςκονται ςε
επικοινωνύα το ϊτομο εύναι
λειτουργικό.
Για παρϊδειγμα, ϋνα παιδύ
αποτυγχϊνει ςε ϋνα
διαγώνιςμα, ςτεναχωριϋται
, χϊνει την εμπιςτοςύνη ςτον
εαυτό του και πιςτεύει πωσ δεν
εύναι καλόσ και πϊντα θα
αποτυγχϊνει.
Εϊν υπόρχε καλό
επικοινωνύα με το
ςυναύςθημα, το παιδύ θα
ςτενοχωριόταν, αλλϊ θα
διαχειριζόταν τη λύπη του
και θα αναζητούςε τρόπουσ
ώςτε την επόμενη φορϊ να
ανταπεξϋλθει καλύτερα.

7.  ΢το πλαύςιο αυτό, το παιδύ για να αντιληφθεύ τα δικϊ του
ςυναιςθόματα, αλλϊ και των ϊλλων πρϋπει να οικοδομόςει ϋνα πλούςιο
λεξιλόγιο ςυναιςθημϊτων, ώςτε να μπορεύ να διακρύνει και τισ πιο λεπτϋσ
ςυναιςθηματικϋσ αποχρώςεισ, να επικοινωνεύ καλύτερα, να ςυζητϊ για το πώσ
αιςθϊνεται εκεύνο και ϊλλα ϊτομα και να διαχειρύζεται αποτελεςματικϊ τα
ςυναιςθόματϊ του (Joseph, Strain,2006).
 Επομϋνωσ πρϋπει να ενιςχύςουμε το λεξιλόγιο ςυναιςθημϊτων των
παιδιών ςε κϊθε ευκαιρύα που παρουςιϊζεται μϋςα ςτην τϊξη, αλλϊ και μϋςα
από οργανωμϋνεσ δραςτηριότητεσ.

8. ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΑ ΠΟΡΙ΢ΜΑΣΑ
Η προςχολικό ηλικύα εύναι ιδιαύτερα ςημαντικό για την κοινωνικό και
ςυναιςθηματικό ανϊπτυξη των παιδιών. Με την εύςοδό τουσ ςτο νηπιαγωγεύο τα
νόπια μπορούν να ξεχωρύζουν τη χαρϊ από τα αρνητικϊ ςυναιςθόματα αλλϊ και να
διαχωρύζουν τα βαςικϊ αρνητικϊ ςυναιςθόματα μεταξύ τουσ ( Izard,2004).
Επύςησ ςε αυτό την ηλικύα τα παιδιϊ μαθαύνουν να διαχειρύζονται τα ςυναιςθόματϊ
τουσ και να ανταποκρύνονται ςε όλο και πιο ςύνθετεσ ςυναιςθηματικϋσ καταςτϊςεισ .
Η ςυναιςθηματικό
ϋκφραςη
διευκολύνει τα
παιδιϊ ςτισ
κοινωνικϋσ τουσ
ςυναναςτροφϋσ και
επηρεϊζει την
κοινωνικότητϊ τουσ
Η ςυναιςθηματικό
ϋκφραςη διευκολύνει
τα παιδιϊ ςτισ
κοινωνικϋσ τουσ
ςυναναςτροφϋσ και
επηρεϊζει την
κοινωνικότητϊ τουσ
Η ικανότητα για
ςυναιςθηματικό
ϋκφραςη ςε μικρό
ηλικύα ϋχει ςυνδεθεύ
με την πρόληψη
προβλημϊτων
ςυμπεριφορϊσ και τη
βελτύωςη των
κοινωνικών ςχϋςεων
ςε βϊθοσ χρόνου.

9. Ερευνητϋσ ϋχουν επιςημϊνει:
Ένα παιδύ που ςυνεχώσ
θυμώνει μπορεύ να
αποθαρρύνει τουσ φύλουσ του
και να τουσ αποτρϋπει να
ςυναναςτρϋφονται μαζύ του.
( Denham, 1998)
Οι δυςκολύεσ που τα παιδιϊ
εμφανύζουν ςτην προςχολικό
ηλικύα αν δεν αντιμετωπιςτούν
ϋγκαιρα παραμϋνουν και
επηρεϊζουν τη ςχολικό επύδοςη
των παιδιών. ( Izard, 2001)
Σα παιδιϊ που
δυςκολεύονται να
αναγνωρύςουν ό
αναγνωρύζουν εςφαλμϋνα τα
ςυναιςθόματα των
ςυνομηλύκων τουσ ςυχνϊ
βιώνουν απόρριψη από την
ομϊδα . (Seifer, 2004)

10. ΢τα ςχολεύα που εφαρμόζουν πρόγραμμα καλλιϋργειασ
ςυναιςθηματικού εγγραμματιςμού, τα παιδιϊ :
Βελτύωςαν τισ
κοινωνικϋσ τουσ
ςχϋςεισ, η
αυτοεκτύμηςό
τουσ αυξόθηκε
, ϋλυναν πιο
εύκολα τισ
διαφορϋσ τουσ.
Παρϊλληλα , τα παιδιϊ
με υψηλό
ςυναιςθηματικό
νοημοςύνη
παρουςιϊζουν
χαμηλότερα ποςοςτϊ
ςχολικόσ αποτυχύασ και
υψηλότερη ςχολικό
επύδοςη.
Επύςησ τα παιδιϊ με υψηλϊ
επύπεδα ςυναιςθηματικόσ
νοημοςύνησ
προςαρμόζονται πιο εύκολα
ςτο ςχολικό πλαύςιο και δεν
παρουςιϊζουν δυςκολύεσ
ςτη μετϊβαςη από τη μια
βαθμύδα ςτην ϊλλη.
Η επύδραςη τησ ςυναιςθηματικόσ νοημοςύνησ
ςτη ςυμπεριφορϊ ςχετύζεται με :
 τη βελτύωςη τησ ακαδημαώκόσ επύδοςησ
( Goleman, 1995).
Σην υγεύα , την ευμϊρεια και την κοινωνικό
προςαρμογό ( Kam ,2003)
Σην επαγγελματικό επιτυχύα (Zeidner, 2004).

12. ΠΑΙΔΑΓΨΓΙΚΟΙ ΢ΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΢ΣΟΦΟΙ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ΢
ΓΝΨ΢ΣΙΚΟΙ:
Κατανόηςη εννοιών, ςχϋςεων
, αλληλεπιδρϊςεων.
ΚΟΙΝΨΝΙΚΟΙ:
Ανϊπτυξη πνεύματοσ
ςυνεργαςύασ, ομαδικότητασ
και επικοινωνύασ.
ΧΤΦΟΛΟΓΙΚΟΙ:
Διαμόρφωςη αξιών και
ςτϊςεων, αυτοβελτύωςη, αυτο
εκτύμηςη, αυτοςεβαςμόσ, αλλη
λοςεβαςμόσ.

13. ΠΕΔΙΑ ΢ΤΝΔΕ΢Η΢ ΜΕ ΣΑ ΓΝΨ΢ΣΙΚΑ
ΑΝΣΙΚΕΙΜΕΝΑ ΣΨΝ ΑΝΑΛΤΣΙΚΨΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΨΝ ΢ΠΟΤΔΨΝ:
ΓΛΨ΢΢Α
ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ
ΑΝΘΡΨΠΟΓΕΝΕ΢
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑ΢Η
ΠΛΗΡΟΥΟΡΙΚΗ
–ΝΕΕ΢
ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΕ΢
ΕΙΚΑ΢ΣΙΚΑ -
ΔΡΑΜΑΣΙΚΗ
ΣΕΦΝΗ- ΥΤ΢ΙΚΗ
ΑΓΨΓΗ

14. ΠΡΨΣΑ ΤΠΟΓΡΑΧΑΜΕ ΣΟ ΢ΤΜΒΟΛΑΙΟ ΜΑ΢

15. ΓΛΨ΢΢Α
ΠΡΟΥΟΡΙΚΟ΢ ΛΟΓΟ΢ –
ΓΡΑΥΗ - ΑΝΑΓΝΨ΢Η
Αφού διαλϋξουν τυχαύα την
φωτογραφύα ενόσ παιδιού μϋςα από
ϋνα ςακουλϊκι, καλούνται να πουν τι
αγαπούν πιο πολύ ςτο ςυγκεκριμϋνο
ςυμμαθητό τουσ, κϊτι θετικό και καλό
που κϊνει το ςυγκεκριμϋνο παιδύ.
΢ΤΖΗΣΗ΢Η ΓΙΑ ΣΑ ΣΕ΢΢ΕΡΑ
ΒΑ΢ΙΚΑ ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΑ (ΦΑΡΑ,
ΛΤΠΗ, ΘΤΜΟ, ΥΟΒΟ).
«ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΠΙΝΑΚΑ ΑΝΑΥΟΡΑ΢
΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΨΝ»
« ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΟΒΡΟΦΗ»
Σα παιδιϊ ενθαρρύνονται να
αναγνωρύζουν γρϊμματα. Σο ψαλύδι
κόβει τα αρχικϊ γρϊμματα των
ςυναιςθημϊτων. Ευτυχώσ όμωσ ςε
λύγο βρϋχει γρϊμματα και τα παιδιϊ
καλούνται να ξαναφτιϊξουν το
κουτςουρεμϋνο τουσ ςυναύςθημα.

16. ΠΙΝΑΚΑ΢ ΖΩΓΡΑΥΙΚΗ΢ : «Ο
ΠΑΛΙΑΣ΢Ο΢». Με αφορμό τον πύνακα
ζωγραφικόσ και μετϊ από
παρατόρηςη των
λεπτομερειών, ςυζητούμε με τα
παιδιϊ, και ζητϊμε να ςκεφτούν
«γιατύ ϊραγε εύναι ςτεναχωρημϋνοσ
ο παλιϊτςοσ;». Καταγρϊφουμε τισ
απόψεισ τουσ και ςτη ςυνϋχεια τισ
φωτοτυπούμε, και αφόνουμε τα
παιδιϊ να επιλϋξουν την φρϊςη που
εύπαν, την κόβουμε και τουσ τη
δύνουμε.
«ΠΟΛΕΜΟ΢ – ΕΙΡΗΝΗ»
Δημιουργούμε δύο ςτόλεσ , και ςτην
κορυφό, γρϊφουμε αυτϋσ τισ δύο λϋξεισ.
Επιλϋγουμε τον ςκούρο μαρκαδόρο για τη
λϋξη Πόλεμοσ, και κόκκινο για την λϋξη
Ειρόνη.
Γρϊφουμε λϋξεισ - ςυναιςθόματα, που
μασ θυμύζουν οι δύο λϋξεισ.
ΥΤΛΛΟ ΕΡΓΑ΢ΙΑ΢ :
« ΓΙΑΣΙ ΑΡΑΓΕ ΕΙΝΑΙ
΢ΣΕΝΑΦΨΡΗΜΕΝΟ΢
Ο ΠΑΛΙΑΣ΢Ο΢;».
« ΠΑΛΙΑΣ΢Ο΢» :
΢ΤΖΗΣΗ΢Η με τα
παιδιϊ για το τι θα
προτεύναμε εμεύσ
για να κϊνουμε τον
παλιϊτςο
χαρούμενο.

17. "ΕΝΑ ΠΛΑ΢ΣΙΚΟ
ΜΠΟΤΚΑΛΙ ΜΕ
ΝΕΡΟ"
Σα παιδιϊ ενθαρρύνονται να
αναπτύςςουν την
αυτοεκτύμηςό τουσ.
Υανταζόμαςτε ότι ο εαυτόσ μασ
εύναι ϋνα μπουκϊλι με νερό.
Αιςθανόμαςτε καλϊ και το
μπουκϊλι εύναι γεμϊτο με νερό.
Κϊθε φορϊ που κϊποιοσ λϋει
κϊτι αρνητικό για εμϊσ ανούγει
μια τρύπα ςτο μπουκϊλι και το
νερό αρχύζει να χύνεται . Σουσ
προτεύνουμε να μασ πουν πωσ
εμεύσ μπορούμε να κλεύςουμε
αυτϊ τα ανούγματα και να
αιςθανθούμε καλύτερα.
Καταγρϊφουμε τισ απόψεισ
τουσ.
ΓΛΨ΢΢Α
ΠΡΟΥΟΡΙΚΟ΢ ΛΟΓΟ΢

18. Με αφορμό τα παραμύθια, ϋγιναν ςυζητόςεισ για τα ςυναιςθόματα, τουσ τρόπουσ
ϋκφραςησ, καθώσ και καταγραφό των τρόπων αντιμετώπιςησ.

19. ΟΡΓΑΝΨ΢Η ΦΡΙ΢ΣΟΤΓΕΝΝΙΑΣΙΚΨΝ ΕΡΓΑ΢ΣΗΡΙΨΝ

20. Η εκδόλωςη
πραγματοποιόθηκε με την
παρουςύα και τη βοόθεια των
γονϋων και την ςυμμετοχό των
παιδιών, ωσ υπεύθυνων για την
διεξαγωγό τησ:
Στόχοι:
 Να αναπτφξουν την αυτοεκτίμηςή τουσ, θετικά ςυναιςθήματα
για τον εαυτό τουσ.
 Να κατανοοφν την αξία τησ ομαδικήσ εργαςίασ .
 Να αναπτφξουν το αίςθημα του «ανήκει» (κοινωνική ταυτότητα)
 Να καλλιεργηθεί η αγάπη και η αλληλεγγφη προσ τουσ
ςυνανθρώπουσ μασ, καθώσ και η ανταλλαγή θετικών
ςυναιςθημάτων .
 Να ενιςχυθεί η αλληλεπίδραςη των παιδιών μεταξφ τουσ, η
ςυνεργαςία με τουσ γονείσ και τουσ εκπαιδευτικοφσ και γενικά το
άνοιγμα του Νηπιαγωγείου ςτην ευρφτερη κοινωνία.
 Οι δραςτηριότητεσ να ενεργοποιήςουν τη δημιουργικότητα, την
ανταλλαγή ιδεών και να οδηγήςουν ςε νζεσ γνώςεισ και
δεξιότητεσ κοινωνικζσ και ςυναιςθηματικζσ.

21. ΢υγκϋντρωςη ειδών
διατροφόσ με
κινητοπούηςη των γονϋων
και των παιδιών , για το
«ΦΑΜΟΓΕΛΟ ΣΟΤ ΠΑΙΔΙΟΤ»
ενόψει :

22. "΢ΣΟ ΥΨ΢ ΣΟΤ ΠΡΟΒΟΛΕΑ"
Σα παιδιϊ ενθαρρύνονται να
ςυνειδητοποιόςουν τη μοναδικότητϊ τουσ και
να αναπτύξουν την αυτοεκτύμηςό τουσ.
Παροτρύνουμε τα παιδιϊ να καθύςουν ςε
κύκλο, και δημιουργούμε ςκοτϊδι ςτην αύθουςα.
΢τη ςυνϋχεια, τοποθετούμε ςτο κϋντρο του
κύκλου ϋναν φακό, και τον ςτριφογυρύζουμε. Σο
παιδύ που θα βρεθεύ ςτο φωσ του φακού θα
πρϋπει να πει τρύα θετικϊ πρϊγματα για τον
εαυτό του. Αφού ολοκληρωθεύ το παιχνύδι
ςυζητϊμε εϊν ϋχουμε όλοι τα ύδια ό διαφορετικϊ
θετικϊ ςτοιχεύα ςτον εαυτό μασ.

23. ΕΠΙ΢ΚΕΧΗ ΢ΣΟ ΜΟΤ΢ΕΙΟ :
« ΕΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΠΑΙΔΙΚΗ΢
ΣΕΦΝΗ΢». Οργανώςαμε μια
επύςκεψη ςτο μουςεύο, και
παρακολουθόςαμε το
εκπαιδευτικό πρόγραμμα των
ςυναιςθημϊτων: « εγώ , το
παιδύ, ο κόςμοσ του και ο
κόςμοσ όλοσ».

24. ΢υζότηςη με τα παιδιϊ , για τισ εντυπώςεισ
τουσ, από τη επύςκεψη τησ προηγούμενησ μϋρασ.
Ιδϋεσ για τη ςυνϋχιςη του προγρϊμματοσ.
Διαβϊζουμε ιδϋεσ που μασ ϋδωςαν από το
μουςεύο. Σα παιδιϊ ςυμπληρώνουν ιδϋεσ:
 Να δανειζόμαςτε κϊθε μϋρα, το βιβλύο με
τουσ πύνακεσ ζωγραφικόσ, και να ζωγραφύζουν
αυτό που τουσ ϊρεςε.
΢ΣΟ ΠΛΑΙ΢ΙΟ ΠΡΑΓΜΑΣΟΠΟΙΗ΢Η΢ ΣΗ΢ ΢ΤΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ΢ ΙΔΕΑ΢
ΣΨΝ ΠΑΙΔΙΨΝ , ΔΟΘΗΚΕ ΣΟ ΚΟΤΣΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΢ΣΟ ΢ΠΙΣΙ ΣΟΤ΢
ΚΑΙ ΜΕ ΣΗΝ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΨΝ ΓΟΝΕΨΝ ΤΛΟΠΟΙΗΘΗΚΕ.

25. ΢το πλαύςιο ςυζότηςησ με τα παιδιϊ , για τισ
εντυπώςεισ τουσ, από τη επύςκεψη τησ
προηγούμενησ μϋρασ, ςτο μουςεύο και τη
ςυνϋχιςη του προγρϊμματοσ, πρότειναν:
Να ζωγραφύςουμε το ζευγϊρι μασ και να
κϊνουμε ντόμινο.

26. « ΚΟΙΝΨΝΙΟΓΡΑΜΜΑ»,
 με αφορμό την περύπτωςη διαφωνύασ μεταξύ δύο
παιδιών, ςυζητόςαμε τουσ τρόπουσ επύλυςησ ςυγκρούςεων,
 δημιουργόςαμε το κοινωνιόγραμμα,
και εξηγόςαμε τον τρόπο διακλϊδωςησ τησ φιλύασ.
Εξηγόςαμε ότι κϊποια παιδιϊ μπορεύ να ϋχουν φύλουσ και
κϊποιουσ ϊλλουσ , που εμεύσ δεν ϋχουμε, αυτό όμωσ θα πρϋπει να το
αποδεχόμαςτε και να μην ςτεναχωριόμαςτε και λϋμε ότι δεν με ϋχουν
φύλο.
 ΢τη ςυνϋχεια με την βοόθεια τησ
εκπαιδευτικού, δημιουργόςαμε τον κύκλο φιλύασ του κϊθε
παιδιού, το κοινωνιόγραμμα, το οπούο επαναλαμβϊναμε κϊθε
τρύμηνο. Ενώ ςτην αρχό όταν απαραύτητη η παρουςύα του
εκπαιδευτικού για τη ςυμπλόρωςό του, ςτην ςυνϋχεια με το
πϋραςμα του χρόνου που τα παιδιϊ εύχαν γύνει περιςςότερο αυτόνομα
, αυτό η διαδικαςύα ϋγινε από τα ύδια τα παιδιϊ.

27. ΕΙΚΑ΢ΣΙΚΑ -ΔΡΑΜΑΣΙΚΗ
ΣΕΦΝΗ- ΥΤ΢ΙΚΗ ΑΓΨΓΗ« Ο ΕΑΤΣΟ΢ ΜΟΤ ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ»,
« ΖΩΓΡΑΥΙΖΩ ΣΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΤ ΕΙΝΑΙ ΖΕΤΓΆΡΙ ΜΟΤ»
«ΠΙΝΑΚΕ΢ ΖΩΓΡΑΥΙΚΗ΢ ΚΑΙ ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΑ»
Φωρύζονται ςε ομϊδεσ και αναλαμβϊνουν να παρατηρόςουν και
να παρουςιϊςουν πύνακεσ ζωγραφικόσ με ςχόματα , και χρώματα.
Δύνουν τύτλο ςτον πύνακα, και αναγνωρύζουν κοινϊ ςτοιχεύα ανϊμεςα
ςτουσ πύνακεσ. Γνωρύζουν τα ονόματα των ζωγρϊφων, μιλούν για
τα χρώματα, τα ςχόματα, τισ γραμμϋσ, και τα ςυναιςθόματα που τουσ
δημιουργούνται, ό εκφρϊζονται ςτουσ πύνακεσ.
«ΠΙΝΑΚΕ΢ ΖΩΓΡΑΥΙΚΗ΢ ΚΑΙ ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΑ»
«ΠΡΟ΢ΩΠΟ ΦΩΡΙ΢ ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΑ»: Υύλλο εργαςύασ : αποδύδουν
ςτο ανθρωπϊκι το ςυναύςθημα και το δικαιολογούν.
«Η ΦΑΡΑ ΣΗ΢ ΖΩΗ΢»,
Παρατηρούμε ιδιαύτερα το ϋργο
ζωγραφικόσ «Φαρϊ τησ ζωόσ» του Ρ.
Ντελονϋ, και τουσ δύνουμε υλικϊ για να
δημιουργόςουν τουσ δικούσ τουσ πύνακεσ
ζωγραφικόσ

28. « ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΑ»
΢χεδιϊζουν και γρϊφουν το ςυναύςθημα που πιςτεύουν ότι
νιώθει η Μόνα Λύζα, και εκφρϊζεται με το αινιγματικό τησ
χαμόγελο, ςτον πύνακα ζωγραφικόσ του Ντα Βύντςι. Αιτιολογούν
την ϊποψό τουσ, και καταγρϊφεται, για να δημιουργηθεύ μια
ταινύα μικρού μόκουσ, με τισ δικϋσ τουσ απεικονύςεισ και απόψεισ
“H ΠΑΛΕΣΑ ΣΩΝ ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΩΝ»
Σα παιδιϊ δημιουργούν την δικό τουσ παλϋτα των
ςυναιςθημϊτων, χρωματύζοντασ με ανοικτό ό με
ςκούρο χρώμα το προςωπϊκι , ανϊλογα με το
ςυναύςθημα που εκφρϊζει, κόβουν , κολλούν και
γρϊφουν ςτην παλϋτα.
Σϋςςερισ κύκλοι , γύνονται
προςωπϊκια παιδιών ,που
εκφρϊζουν τα τϋςςερα βαςικϊ
ςυναιςθόματα.
«ΕΚΥΡΑ΢ΕΙ΢ ΠΡΟ΢ΩΠΟΤ ΣΗ΢ ΜΟΝΑ ΛΙΖΑ»
Καταγρϊφουμε ς’ ϋνα πύνακα διπλόσ ειςόδου
τισ προτιμόςεισ και τα ονόματϊ τουσ , για να
γύνει καταμϋτρηςη .
ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ

29. Δημιουργούν το δικό τουσ ουρϊνιο
τόξο, δύνοντασ το κατϊλληλο χρώμα ςτα 5
βαςικϊ ςυναιςθόματα. Εξηγούν πότε
αιςθϊνονται το ςυγκεκριμϋνο
ςυναύςθημα, και το καταγρϊφουμε.
Με αφορμό το τραγούδι : « ο ΢τρατιώτησ», και
«τα παιδιϊ ζωγραφύζουν ςτον τούχο» ,ςυζότηςη
για τα ςυναιςθόματα ςε καιρό πολϋμου και
απόδοςη το τραγουδιού ( ομαδικό εργαςύα).

30. «Αποτυπώματα αυτοεκτύμηςησ»
Σα παιδιϊ ςχεδύαςαν και ϋκοψαν το
περύγραμμα τησ παλϊμησ τουσ, και με τη
βοόθεια των γονϋων ολοκλόρωςαν τη
δουλειϊ , γρϊφοντασ από ϋνα προτϋρημα
του παιδιού , ςε κϊθε δϊκτυλο.
«Ένα μπλουζϊκι για μϋνα»
Σα παιδιϊ ενθαρρύνονται να
ςυνειδητοποιόςουν τη μοναδικότητϊ τουσ
και να αναπτύςςουν την αυτοεκτύμηςό
τουσ. Προτεύνουμε ςτα παιδιϊ, όποτε
νιώθουν ϊςχημα με τον εαυτό τουσ , να τα
φορούν, για να νιώθουν καλύτερα.

31. Σα παιδιϊ ενθαρρύνονται να πειραματύζονται με διϊφορα υλικϊ και χρώματα
για να ζωγραφύςουν και να κόβουν υλικϊ και να κϊνουν καρτοεπικολλόςεισ .
Ζωγραφύζουν το πορτρϋτο τουσ και το υπογρϊφουν , και ςτη ςυνϋχεια κολλούν
γύρω, πρϊγματα που τουσ αρϋςουν.

32. ΔΡΑ΢ΣΗΡΙΟΣΗΣΕ΢
ΔΡΑΜΑΣΙΚΗ΢
ΣΕΦΝΗ΢
«ΕΙΜΑ΢ΣΕ ΙΔΙΟΙ
ΑΛΛΑ ΚΑΙ
ΜΟΝΑΔΙΚΟΙ»
Σα παιδιϊ
εκφρϊζονται με
αυτοςχεδιαςμό και
μύμηςη.
«ΕΚΥΡΑΖΟΤΜΕ
΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΑ»
Σα παιδιϊ με το ξεκύνημα τησ μουςικόσ
κινούνται ςτο χώρο ανϊλογα με τισ οδηγύεσ και
ςτη ςυνϋχεια διαλϋγουν μια
αναποδογυριςμϋνη κϊρτα που εκφρϊζει ϋνα
ςυναύςθημα. Βρύςκουν τουσ φύλουσ που ϋχουν
την ύδια εικόνα με εκεύνα, και φτιϊχνουν
ομϊδεσ. ΢υζητούν , δύνουν ϋνα χρώμα ςτο
ςυναύςθημα, και το ζωγραφύζουν ςε χαρτύ του
μϋτρου. Κϊθε ομϊδα παρουςιϊζει την εργαςύα
τησ και δύνει ϋνα όνομα.

33. Σα παιδιϊ ακούν διϊφορα εύδη
ορχηςτρικόσ μουςικόσ. Κινούνται ςτο
χώρο, εκφρϊζοντασ με την κύνηςό
τουσ, και το πρόςωπό τουσ , το ςώμα
τουσ, το ςυναύςθημα που νομύζουν ότι
εκφρϊζει το ϊκουςμα τησ μουςικόσ.
Δραματοπούηςη τησ
ιςτορύασ, χορεύουμε με
κορδϋλεσ, τουσ χορούσ που
χορεύουν οι μαςκαρϊδεσ τησ
Βενετύασ.
ΓΝΩΡΙΜΙΑ΢ ΚΑΙ ΢ΩΜΑΣΙΚΗ΢
ΕΚΥΡΑ΢Η΢
«οργϊνωςησ και λειτουργύασ των
ομϊδων»

34. " ΢ΣΟΦΕΤΨ ΢ΣΟ ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑ"
Σα παιδιϊ ενθαρρύνονται να αναπτύςςουν την κινητικότητϊ
τουσ. ΢χεδιϊζουμε ϋνα μεγϊλο κύκλο ςε ϋνα χαρτόνι και τον
κόβουμε. Σον χωρύζουμε ςε ύςα τμόματα, ανϊλογα με τον
αριθμό των θεμϊτων που θϋλουμε να ϋχει. Σα παιδιϊ
ζωγραφύζουν το ςυναύςθημα ,το κόβουν και το τοποθετούν ςτο
ςτόχο ανακατεμϋνα. Αν θϋλουμε γρϊφουμε και το ςυναύςθημα
που εκφρϊζεται. Σα παιδιϊ με ϋνα μπαλϊκι, κϊνουν ρύψεισ ςτο
ςτόχο, και ανϊλογα με το ςημεύο που θα πετύχουν, εκφρϊζουν
με κινόςεισ το ςυγκεκριμϋνο ςυναύςθημα.

36. « ΠΡΟΒΟΛΗ ΒΙΝΣΕΟ ΜΕ ΣΟΤ΢
ΑΝΘΡΩΠΟΤ΢ ΠΟΤ
΢ΤΓΚΕΝΣΡΏΝΟΝΣΑΙ ΢ΣΗΝ
ΠΛΑΣΕΙΑ ΚΑΙ ΢ΤΝΘΕΣΟΤΝ ΜΙΑ
ΜΟΤ΢ΙΚΗ.» ςυναιςθόματα που
παρατηρούν και τουσ
δημιουργούνται.
ΩΔΗ ΢ΣΗ ΦΑΡΑ ΣΟΤ
ΜΠΕΣΟΒΕΝ
«ΠΟΙΟ ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑ ΔΕΝ ΣΑΙΡΙΑΖΕΙ»
Εργαςύα ςε ομϊδεσ
«ΒΑΖΨ ΣΙ΢ ΕΙΚΟΝΕ΢ ΢ΣΟ ΢ΑΚΟ, ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ
ΣΟ ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑ ΠΟΤ ΕΚΥΡΑΖΟΤΝ»
Ατομικό εργαςύα

37. Δόθηκε ϋνα ενημερωτικό
φυλλϊδιο για τη ςημαςύα
τησ ςυναιςθηματικόσ
νοημοςύνησ , και προτϊςεισ
για το πωσ οι γονεύσ
μπορούν να ςυμμετϋχουν
ςτη διαμόρφωςό τησ.
Σα παιδιϊ ύςτερα από ςυζότηςη με τουσ
γονεύσ τουσ, ςυμπλόρωςαν το φυλλϊδιο :
" εκφρϊζω τα ςυναιςθόματϊ μου".
Ζητόθηκε η ςυνεργαςύα των
γονϋων για τισ
προγραμματιςμϋνεσ
δραςτηριότητεσ καλλιϋργειασ
τησ αυτοεκτύμηςησ των
παιδιών.

38. Προτϊςεισ από τα παιδιϊ , με την
μορφό βιβλύου - κόμιξ, για τον τρόπο με
τον οπούο οι ϊνθρωποι μπορούν να
μϊθουν να εκφρϊζουν τα ςυναιςθόματϊ
τουσ, για να επικοινωνούν καλύτερα με
τουσ ςυνανθρώπουσ τουσ, και να
αιςθϊνονται καλύτερα με τον εαυτό τουσ.
Σο βιβλύο θα μοιραςτεύ ςτισ οικογϋνειεσ
όλων των παιδιών.
Εμπλεκόμενα γνωςτικϊ αντικεύμενα:
ΓΛΩ΢΢Α – ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ- ΕΙΚΑ΢ΣΙΚΑ-
ΠΛΗΡΟΥΟΡΙΚΗ
ΣΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΨΝ ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΨΝ

39. Δημιουργύα λεξιλογύου - αλφϊβητου
για τα ςυναιςθόματα ό ϋνα εύδοσ
ςυναιςθηματικού χϊρτη, ο οπούοσ
δημιουργόθηκε και με τη βοόθεια των
γονιών και θα μοιραςτεύ ςτισ οικογϋνειεσ
όλων των παιδιών.
ΑΛΥΑΒΗΣΑΡΙ ΣΨΝ ΢ΤΝΑΙ΢ΘΗΜΑΣΨΝ

40. Ασ κλεύςουμε τα μϊτια κι ασ πϊμε, με τη βοόθεια
των παιδιών , ςτη «χώρα του καλοκαιριού», εκεύ που η
χαρϊ, το χαμόγελο και η ελπύδα εύναι παντοτινϊ.

41. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ:
ΤΠΕΠΘ- Παιδαγωγικό Ινςτιτούτο (2006), Οδηγόσ Νηπιαγωγού. Εκπαιδευτικού ςχεδιαςμού , δημιουργικϊ
περιβϊλλοντα μϊθηςησ, Αθόνα.
ΤΠΕΠΘ- Παιδαγωγικό Ινςτιτούτο (2002),Διαθεματικό Ενιαύο Πλαύςιο Προγραμμϊτων ΢πουδών για το
νηπιαγωγεύο, Προγρϊμματα ςχεδιαςμού και ανϊπτυξησ δραςτηριοτότων, Αθόνα.
ΤΠΕΠΘ- Παιδαγωγικό Ινςτιτούτο (2011), «Πρόγραμμα ΢πουδών Νηπιαγωγεύου», Ε΢ΠΑ 2007 -13 Ε.Π.Ε.&
ΔΒΜ Α.Π. 1-2-3, « Νϋο ςχολεύο- Νϋο πρόγραμμα ςπουδών, οριζόντια πρϊξη», Αθόνα.
Νύκη Κϊντζου, Ρϋνα Δαμηλϊκη, Ζϋτα Λαμπρινϋα, «Ο κόποσ των ςυναιςθημϊτων», Εκδόςεισ Δύπτυχο, Αθόνα,
2009,
Έλςη Ντολιοπούλου, «΢ύγχρονα Προγρϊμματα για παιδιϊ προςχολικόσ ηλικύασ», εκδ. Συπωθύτω Αθόνα
2000.
Gottman,J.(2000), Η ςυναιςθηματικό νοημοςύνη των παιδιών, εκδόςεισ Ελληνικϊ Γρϊμματα, Αθόνα.
Νύκη Κϊντζου, «Καθημερινϋσ διαθεματικϋσ δραςτηριότητεσ για το νηπιαγωγεύο», Εκδόςεισ Δύπτυχο, Αθόνα,
2005,
Νύκη Δεληκανϊκη , «΢υναιςθηματικό αγωγό» (Κατανόηςη και βιωματικό προςϋγγιςη ςυναιςθημϊτων),
Εκδόςεισ Δύπτυχο, Αθόνα, 2005,
Γκϋλυ Μανούςου - ΢οφύα Σαναώνό, «Αξύεσ ζωόσ ςτην εκπαύδευςη» , Εκδόςεισ Ωρύων, Αθόνα, 2010,
Deborah M. Plummer, «Παιχνύδια αυτοεκτύμηςησ για παιδιϊ» , Εκδόςεισ Πατϊκη, Αθόνα, 2009,
Βϊςω Βαςύλα -Νύκη Κϊντζου- Παπανικολοπούλου , «Σησ τϊξησ και τησ πρϊξησ: ανακαλύπτω τον κόςμο των
ςυναιςθημϊτων», Εκδόςεισ Δύπτυχο, Αθόνα, 2007,