1. Signature and Name of Invigilator OMR Sheet No. : .........................................
(To be filled by the Candidate)
1. (Signature) __________________________
Roll No.
(Name) ____________________________
(In figures as per admission card)
2. (Signature) __________________________
Roll No.____________________________
(Name) ____________________________
(In words)
D-0009 Test Booklet No. X
Time : 1 1/4 hours] PAPER-I [Maximum Marks : 100
Number of Pages in this Booklet : 24 Number of Questions in this Booklet : 60
Instructions for the Candidates ¯Ö¸ü߁ÖÖÙ£ÖµÖÖë êú ×»Ö‹ ×­Ö¤ìü¿Ö
1. Write your roll number in the space provided on the top of 1. ¯ÖÆü»Öê ¯Öéšü êú ‰ú¯Ö¸ü ×­ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ­Ö ¯Ö¸ü †¯Ö­ÖÖ ¸üÖê»Ö ­Ö´²Ö¸ü ×»Ö׏֋ …
this page. 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿­Ö-¯Ö¡Ö ´Öë ÃÖÖšü (60) ²ÖÆãü׾֍ú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿­Ö Æïü, וִ֭Öë ÃÖê ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü úÖê
2. This paper consists of sixty (60) multiple-choice type of ׍úÃÖß ³Öß ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿­Ö úÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü­ÖÖ ÆüÖêÖÖ … ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü «üÖ¸üÖ ¯Ö“ÖÖÃÖ ÃÖê
questions, out of which the candidate would be required to †×¬Öú ¯ÖÏ¿­ÖÖë úÖ ˆ¢Ö¸ü ¤êü­Öê ¯Ö¸ü ˆ´´Öߤü¾ÖÖ¸ü «üÖ¸üÖ ×¤üµÖê ÖµÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯Ö“ÖÖÃÖ ¯ÖÏ¿­ÖÖë
answer any fifty (50) questions. In the event of the candidate
attempting more than fifty questions, the first fifty questions
úÖ ´Ö滵ÖÖӍú­Ö ׍úµÖÖ •ÖÖµÖêÖÖ …
attempted by the Candidate would be evaluated. 3. ¯Ö¸ü߁ÖÖ ¯ÖÏÖ¸ü´³Ö ÆüÖê­Öê ¯Ö¸ü, ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ †Ö¯ÖúÖê ¤êü ¤üß •ÖÖµÖêÖß … ¯ÖÆü»Öê ¯ÖÖÑ“Ö
3. At the commencement of examination, the question booklet ×´Ö­Ö™ü †Ö¯ÖúÖê ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ÖÖê»Ö­Öê ŸÖ£ÖÖ ˆÃ֍úß ×­Ö´­Ö×»Ö×ÖŸÖ •ÖÖÑ“Ö êú
will be given to you. In the first 5 minutes, you are requested ×»Ö‹ פüµÖê •ÖÖµÖëÖê וÖÃ֍úß •ÖÖÑ“Ö †Ö¯ÖúÖê †¾Ö¿µÖ ú¸ü­Öß Æîü :
to open the booklet and compulsorily examine it as below : (i) ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ÖÖê»Ö­Öê êú ×»Ö‹ ˆÃ֍êú ú¾Ö¸ü ¯Öê•Ö ¯Ö¸ü »ÖÖß úÖÖ•Ö úß
(i) To have access to the Question Booklet, tear off the paper ÃÖᯙ úÖê ±úÖ›Íü »Öë … Öã»Öß Æãü‡Ô µÖÖ ×²Ö­ÖÖ Ã™üߍú¸ü-ÃÖᯙ úß ¯ÖãÛß֍úÖ
seal on the edge of this cover page. Do not accept a booklet þÖߍúÖ¸ü ­Ö ú¸ëü …
without sticker-seal and do not accept an open booklet. (ii) ú¾Ö¸ü ¯Öéšü ¯Ö¸ü ”û¯Öê ×­Ö¤ìü¿ÖÖ­ÖãÃÖÖ¸ü ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ êú ¯Öéšü ŸÖ£ÖÖ ¯ÖÏ¿­ÖÖë
(ii) Tally the number of pages and number of questions úß ÃÖӏµÖÖ úÖê †“”ûß ŸÖ¸üÆü “Öîú ú¸ü »Öë ׍ú µÖê ¯Öæ¸üê Æïü … ¤üÖÂÖ¯ÖæÖÔ ê
in the booklet with the information printed on the ¯ÖãÛß֍úÖ ×•Ö­Ö´Öë ¯Öéšü/¯ÖÏ¿­Ö ú´Ö ÆüÖë µÖÖ ¤ãü²ÖÖ¸üÖ †Ö ÖµÖê ÆüÖë µÖÖ ÃÖß׸üµÖ»Ö
cover page. Faulty booklets due to pages/questions ´Öë ­Ö ÆüÖë †£ÖÖÔŸÖ ×úÃÖß ³Öß ¯ÖύúÖ¸ü úß ¡Öã×™ü¯ÖæÖÔ ¯ÖãÛß֍úÖ Ã¾ÖߍúÖ¸ü ­Ö
missing or duplicate or not in serial order or any ú¸ëü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖß ÃÖ´ÖµÖ ˆÃÖê »ÖÖî™ü֍ú¸ü ˆÃ֍êú ãÖÖ­Ö ¯Ö¸ü ¤æüÃÖ¸üß ÃÖÆüß
other discrepancy should be got replaced immediately ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ »Öê »Öë … ‡Ã֍êú ×»Ö‹ †Ö¯ÖúÖê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö­Ö™ü פüµÖê •ÖÖµÖëÖê …
by a correct booklet from the invigilator within the ˆÃ֍êú ²ÖÖ¤ü ­Ö ŸÖÖê †Ö¯Öúß ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ¾ÖÖ¯ÖÃÖ »Öß •ÖÖµÖêÖß †Öî¸ü ­Ö
period of 5 minutes. Afterwards, neither the Question Æüß †Ö¯ÖúÖê †×ŸÖ׸üŒŸÖ ÃÖ´ÖµÖ ×¤üµÖÖ •ÖÖµÖêÖÖ …
Booklet will be replaced nor any extra time will be (iii) ‡ÃÖ •ÖÖÑ“Ö êú ²ÖÖ¤ü ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ úß Îú´Ö ÃÖӏµÖÖ OMR ¯Ö¡Öú ¯Ö¸ü
given.
(iii) After this verification is over, the Test Booklet Number
†Ó׍úŸÖ ú¸ëü †Öî¸ü OMR ¯Ö¡Öú úß Îú´Ö ÃÖӏµÖÖ ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ¯Ö¸ü
should be entered in the OMR Sheet and the OMR Sheet
†Ó׍úŸÖ ú¸ü ¤ëü …
Number should be entered on this Test Booklet.
4. ¯ÖÏŸµÖêú ¯ÖÏ¿­Ö êú ×»Ö‹ “ÖÖ¸ü ˆ¢Ö¸ü ׾֍ú»¯Ö (A), (B), (C) ŸÖ£ÖÖ (D) פüµÖê ÖµÖê
4. Each item has four alternative responses marked (A), (B), (C)
Æïü … †Ö¯ÖúÖê ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü êú ¤üß‘ÖÔ¾Öé¢Ö úÖê ¯Öê­Ö ÃÖê ³Ö¸üú¸ü úÖ»ÖÖ ú¸ü­ÖÖ Æîü •ÖîÃÖÖ
and (D). You have to darken the oval as indicated below on the ׍ú ­Öß“Öê פüÖÖµÖÖ ÖµÖÖ Æîü …
correct response against each item. ˆ¤üÖÆü¸üÖ : A B C D
Example : A B C D •Ö²Ö׍ú (C) ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Æîü …
where (C) is the correct response. 5. ¯ÖÏ¿­Ö-¯Ö¡Ö I †Öî¸ü ¯ÖÏ¿­Ö-¯Ö¡Ö II êú ×»Ö‹ ‹ú Æüß ˆ¢Ö¸ü ¯Ö¡Öú Æîü •ÖÖê ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿­Ö
5. Your responses to the items are to be indicated in the Answer ¯ÖãÛß֍úÖ êú †­¤ü¸ü פüµÖÖ ÖµÖÖ Æîü … ¯ÖÏ¿­ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü êú¾Ö»Ö ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡Öú ¯Ö¸ü Æüß
Sheet given inside this Booklet, which is common for †Ó׍úŸÖ ú¸ü­Öê Æïü … µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü ¯Ö¡Öú ¯Ö¸ü פüµÖê ÖµÖê ¤üß‘ÖÔ¾Öé¢Ö êú †»ÖÖ¾ÖÖ
Paper I and Paper II. If you mark at any place other than in ׍úÃÖß †­µÖ ãÖÖ­Ö ¯Ö¸ü ˆ¢Ö¸ü דÖÅ­ÖÖÓ׍úŸÖ ú¸ŸÖê Æïü, ŸÖÖê ˆÃ֍úÖ ´Ö滵ÖÖӍú­Ö ­ÖÆüà
the ovals in the Answer Sheet, it will not be evaluated.
6. Read instructions given inside carefully.
ÆüÖêÖÖ …
7. Rough Work is to be done in the end of this booklet.
6. †­¤ü¸ü פüµÖê ÖµÖê ×­Ö¤ìü¿ÖÖë úÖê ¬µÖÖ­Ö¯Öæ¾Öԍú ¯ÖœÍëü …
8. If you write your name or put any mark on any part of the
7. ú““ÖÖ úÖ´Ö (Rough Work) ‡ÃÖ ¯ÖãÛß֍úÖ êú †Û­ŸÖ´Ö ¯Öéšü ¯Ö¸ü ú¸ëü …
Answer Sheet, except for the space allotted for the relevant
8. µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü-¯ÖãÛß֍úÖ ¯Ö¸ü †¯Ö­ÖÖ ­ÖÖ´Ö µÖÖ ‹êÃÖÖ úÖê‡Ô ³Öß ×­Ö¿ÖÖ­Ö ×•ÖÃÖÃÖê
entries, which may disclose your identity, you will render †Ö¯Öúß ¯ÖÆü“ÖÖ­Ö ÆüÖê Ã֍êú, ׍úÃÖß ³Öß ³ÖÖÖ ¯Ö¸ü ¤ü¿ÖÖÔŸÖê µÖÖ †Ó׍úŸÖ ú¸üŸÖê Æïü ŸÖÖê
yourself liable to disqualification. ¯Ö¸ü߁ÖÖ êú ×»ÖµÖê †µÖÖêµÖ ‘ÖÖê×ÂÖŸÖ ú¸ü פüµÖê •ÖÖµÖëÖê …
9. You have to return the test question booklet and OMR Answer 9. †Ö¯ÖúÖê ¯Ö¸ü߁ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖ ÆüÖê­Öê ¯Ö¸ü ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ‹¾ÖÓ OMR ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡Öú
sheet to the invigilators at the end of the examination ×­Ö¸ü߁֍ú ´ÖÆüÖê¤üµÖ úÖê »ÖÖî™üÖ­ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖú Æîü †Öî¸ü ¯Ö¸ü߁ÖÖ ÃÖ´ÖÖÛ¯ŸÖ êú ²ÖÖ¤ü ˆÃÖê
compulsorily and must not carry it with you outside the †¯Ö­Öê ÃÖÖ£Ö ¯Ö¸ü߁ÖÖ ³Ö¾Ö­Ö ÃÖê ²ÖÖÆü¸ü ­Ö »Öêú¸ü •ÖÖµÖë …
Examination Hall. 10. êú¾Ö»Ö ­Öß»Öê/úÖ»Öê ²ÖÖ»Ö ¯¾ÖÖ‡Õ™ü ¯Öî­Ö úÖ Æüß ‡ÃŸÖê´ÖÖ»Ö ú¸ëü …
10. Use only Blue/Black Ball point pen. 11. ׍úÃÖß ³Öß ¯ÖύúÖ¸ü úÖ ÃÖӐ֝֍ú (îú»Öãú»Öê™ü¸ü) µÖÖ »ÖÖÖ ™êü²Ö»Ö †Öפü úÖ
11. Use of any calculator or log table etc., is prohibited. ¯ÖϵÖÖêÖ ¾ÖÙ•ÖŸÖ Æîü …
12. Negative Marking :- For each incorrect answer 0.5 marks 12. ­ÖêÖê×™ü¾Ö †Óú ¯ÖϝÖÖ»Öß : ¯ÖÏŸµÖêú Ö»ÖŸÖ ˆ¢Ö¸ü êú ×»Ö‹ 0.5 †Óú úÖ™êü
shall be deducted. •Ö֋ѐÖê …
X-00 P.T.O.

2. FOR OFFICE USE ONLY
Marks Obtained
Obtained
Question
Obtained
Obtained
Question
Number
Question
Number
Number
Marks
Marks
Marks
1 21 41
2 22 42
3 23 43
4 24 44
5 25 45
6 26 46
7 27 47
8 28 48
9 29 49
10 30 50
11 31 51
12 32 52
13 33 53
14 34 54
15 35 55
16 36 56
17 37 57
18 38 58
19 39 59
20 40 60
Total Marks Obtained (in words) ...........................................
(in figures) ..........................................
Signature & Name of the Coordinator ...................................
(Evaluation) Date .........................
X-00 2

3. Paper – I
¯ÖÏ¿−Ö-¯Ö¡Ö – I
Note : This paper contains Sixty (60) questions, each question carrying two (2) marks.
Candidate is expected to answer any Fifty (50) questions.
In case more than 50 questions are attempted, only the first 50 questions will be
evaluated.
−ÖÖê™ü : ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿−Ö-¯Ö¡Ö ´Öë ÃÖÖšü (60) ²ÖÆãü׾֍ú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿−Ö Æïü, ¯ÖÏŸµÖêú ¯ÖÏ¿−Ö êú ¤üÖê (2) †Óú Æïü …
†³µÖ£Öá úÖê ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿−ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü ¤êü−Öê Æïü …
µÖפü ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ÃÖê †×¬Öú ¯ÖÏ¿−ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü פüµÖê ŸÖÖê ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ¯ÖÏ¿−Ö Æüß •ÖÖÑ“Öê •ÖÖµÖëÖê …
1. Which of the following skills are needed for present day teacher to adjust effectively
with the classroom teaching ?
1. Knowledge of technology
2. Use of technology in teaching learning
3. Knowledge of students’ needs
4. Content mastery
(A) 1 & 3 (B) 2 & 3 (C) 2, 3 & 4 (D) 2 & 4
2. Who has signed an MOU for Accreditation of Teacher Education Institutions in India ?
(A) NAAC and UGC (B) NCTE and NAAC
(C) UGC and NCTE (D) NCTE and IGNOU
3. The University which telecasts interaction educational programmes through its own
channel is
(A) Osmania University
(B) University of Pune
(C) Annamalai University
(D) Indira Gandhi National Open University (IGNOU)
1. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖß úÖµÖԍãú¿Ö»ÖŸÖÖ Æîü •ÖÖê †Ö•Ö êú †¬µÖ֯֍ú êú ×»Ö‹ úÖÖ-†¬µÖÖ¯Ö−Ö ´Öë ÃÖ´ÖÖµÖÖê•Ö−Ö ú¸ü−Öê ´Öë
¯ÖϳÖÖ¾Ö¿ÖÖ»Öß ×ÃÖ¨ü ÆüÖêŸÖß Æîü ?
1. ¯ÖÏÖîªÖêא֍úß úÖ –ÖÖ−Ö
2. †¬µÖÖ¯Ö−Ö †×¬ÖÖ´Ö ´Öë ¯ÖÏÖîªÖêא֍úß úÖ ¯ÖϵÖÖêÖ
3. ×¾ÖªÖÙ£ÖµÖÖë úß †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ†Öë úÖ –ÖÖ−Ö
4. ×¾ÖÂÖµÖ ¯Ö¸ü †×¬ÖúÖ¸ü
(A) 1 †Öî¸ü 3 (B) 2 †Öî¸ü 3 (C) 2, 3 †Öî¸ü 4 (D) 2 †Öî¸ü 4
2. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ׍úÃÖ−Öê ³ÖÖ¸üŸÖ úß †¬µÖ֯֍ú ׿ցÖÖ ÃÖÓãÖÖ−ÖÖë ÃÖê †×¬ÖþÖߍéú×ŸÖ êú ×»Ö‹ ÃÖ´Ö—ÖÖîŸÖÖ-¯Ö¡Ö ¯Ö¸ü ÆüßÖցָü
׍úµÖê Æïü ?
(A) ‹−Ö.‹.‹.ÃÖß. †Öî¸ü µÖæ.•Öß.ÃÖß. (B) ‹−Ö.ÃÖß.™üß.‡Ô. †Öî¸ü ‹−Ö.‹.‹.ÃÖß.
(C) µÖæ.•Öß.ÃÖß. †Öî¸ü ‹−Ö.ÃÖß.™üß.‡Ô. (D) ‹−Ö.ÃÖß.™üß.‡Ô. †Öî¸ü †Ö‡Ô.•Öß.‹−Ö.†Öê.µÖæ. (‡−ÖÖê)
3. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»ÖµÖ Æîü •ÖÖê †¯Ö−Öê ×−Ö•Öß “Öî−Ö»Ö ÃÖê †−ŸÖ¸ü ׍ÎúµÖÖ ÃÖ´²Ö−¬Öß ¿Öîׁ֍ú úÖµÖԍúÎ ´Ö
¤ü¿ÖÖÔŸÖÖ Æîü ?
(A) ˆÃ´ÖÖ×−ÖµÖÖ µÖæ×−Ö¾ÖÙÃÖ™üß (B) µÖæ×−Ö¾ÖÙÃÖ™üß †Öò±ú ¯ÖæÖê
(C) †−−ÖÖ´Ö»ÖÖ‡ µÖæ×−Ö¾ÖÙÃÖ™üß (D) ‡Óפü¸üÖ ÖÖѬÖß −Öê¿Ö−Ö»Ö †Öê¯Ö−Ö µÖæ×−Ö¾ÖÙÃÖ™üß (‡−ÖÖê)
X-00 3 P.T.O.

4. Read the following passage and answer the Question Nos. 4 to 9 :
The decisive shift in British Policy really came about under mass pressure in the
autumn and winter of 1945 to 46 – the months which Perderel Moon while editing
Wavell’s Journal has perceptively described as ‘The Edge of a Volcano’. Very
foolishly, the British initially decided to hold public trials of several hundreds of the
20,000 I.N.A. prisoners (as well as dismissing from service and detaining without trial
no less than 7,000). They compounded the folly by holding the first trial in the Red
Fort, Delhi in November 1945, and putting on the dock together a Hindu, a Muslim and
a Sikh (P.K. Sehgal, Shah Nawaz, Gurbaksh Singh Dhillon). Bhulabhai Desai,
Tejbahadur Sapru and Nehru appeared for the defence (the latter putting on his
barrister’s gown after 25 years), and the Muslim League also joined the countrywide
protest. On 20 November, an Intelligence Bureau note admitted that “there has seldom
been a matter which has attracted so much Indian public interest and, it is safe to say,
sympathy … this particular brand of sympathy cuts across communal barriers.’ A
journalist (B. Shiva Rao) visiting the Red Fort prisoners on the same day reported that
‘There is not the slightest feeling among them of Hindu and Muslim … A majority of
the men now awaiting trial in the Red Fort is Muslim. Some of these men are bitter that
Mr. Jinnah is keeping alive a controversy about Pakistan.’ The British became
extremely nervous about the I.N.A. spirit spreading to the Indian Army, and in January
the Punjab Governor reported that a Lahore reception for released I.N.A. prisoners had
been attended by Indian soldiers in uniform.
4. Which heading is more appropriate to assign to the above passage ?
(A) Wavell’s Journal (B) Role of Muslim League
(C) I.N.A. Trials (D) Red Fort Prisoners
5. The trial of P.K. Sehgal, Shah Nawaz and Gurbaksh Singh Dhillon symbolises
(A) communal harmony
(B) threat to all religious persons
(C) threat to persons fighting for the freedom
(D) British reaction against the natives
6. I.N.A. stands for
(A) Indian National Assembly (B) Indian National Association
(C) Inter-national Association (D) Indian National Army
7. ‘There has seldom been a matter which has attracted so much Indian Public Interest
and, it is safe to say, sympathy … this particular brand of sympathy cuts across
communal barriers.’
Who sympathises to whom and against whom ?
(A) Muslims sympathised with Shah Nawaz against the British
(B) Hindus sympathised with P.K. Sehgal against the British
(C) Sikhs sympathised with Gurbaksh Singh Dhillon against the British
(D) Indians sympathised with the persons who were to be trialled
8. The majority of people waiting for trial outside the Red Fort and criticising Jinnah were
the
(A) Hindus (B) Muslims
(C) Sikhs (D) Hindus and Muslims both
9. The sympathy of Indian soldiers in uniform with the released I.N.A. prisoners at Lahore
indicates
(A) Feeling of Nationalism and Fraternity
(B) Rebellious nature of Indian soldiers
(C) Simply to participate in the reception party
(D) None of the above
X-00 4

5. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ÖªÖÓ¿Ö úÖê ¯ÖלÍü‹ †Öî¸ü ¯ÖÏ¿−Ö 4 ÃÖê 9 ŸÖú úÖ ˆ¢Ö¸ü ¤üßו֋ :
ײÖÎ×™ü¿Ö −Öß×ŸÖ ´Öë ×−֝ÖÔµÖÖŸ´Öú ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ−Ö ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ´Öë •Ö−Ö-ÃÖ´ÖæÆü êú ¤ü²ÖÖ¾Ö êú úÖ¸üÖ 1945-46 êú ¯ÖŸÖ—Ö›Íü ‹¾ÖÓ
¿ÖßŸÖ êú ´ÖÆüß−ÖÖë ´Öë †ÖµÖÖ •Ö²Ö ¯Öî¸ü›Òü»Ö ´Öæ−Ö ‘¾Öê¾Ö»Ö •Ö−ÖÔ»Ö’ úÖ ÃÖ´¯ÖÖ¤ü−Ö ú¸ü ¸üÆêü £Öê … ˆ−ÆüÖë−Öê ¯ÖÏŸµÖÖŸÖµÖÖ ‡ÃÖ ÛãÖ×ŸÖ úÖê
‘†ŸµÖ−ŸÖ ×¾ÖñúÖê™üú’ ²ÖŸÖ»ÖÖµÖÖ £ÖÖ … ¯ÖÏÖ¸ü´³Ö ´Öë, †ŸµÖ−ŸÖ ´ÖæÖÔŸÖÖ ÃÖê, ײÖÎ×™ü¿Ö ÃÖ¸üúÖ¸ü −Öê 20,000 †Ö‡Ô.‹−Ö.‹. îúפüµÖÖë
¯Ö¸ü Öã»ÖÖ ´Öãú¤ü´ÖÖ “Ö»ÖÖ−Öê (ú´Ö ÃÖê ú´Ö 7000 úÖê ÃÖê¾ÖÖ-´ÖãŒŸÖ ú¸ü−Öê †Öî¸ü ײÖ−ÖÖ ´Öãú¤ü´ÖÖ “Ö»ÖÖµÖê ²ÖÓ¤üß ²Ö−ÖÖ−Öê) úÖ
×−֝ÖÔµÖ ×»ÖµÖÖ ÖµÖÖ … ˆ−ÆüÖë−Öê ‡ÃÖ ´ÖæÖÔŸÖÖ ¯Ö¸ü †Öî¸ü ´ÖæÖÔŸÖÖ ŸÖ²Ö úß •Ö²Ö ˆ−ÆüÖë−Öê −Ö¾Ö´²Ö¸ü 1945 úÖê פü»»Öß êú »ÖÖ»Ö ×ú»ÖÖ
´Öë ‡ÃÖ ´Öãú¤ü´Öê úß ¯ÖÏ£Ö´Ö ÃÖã−ÖÖ‡Ô ¿Öãºþ úß •Ö²Ö ‹ú ØÆü¤æü, ‹ú ´ÖãÛÃ»Ö´Ö †Öî¸ü ‹ú ×ÃÖÖ (¯Öß.êú. ÃÖÆüÖ»Ö, ¿ÖÖÆü−Ö¾ÖÖ•ÖÌ,
Öã¸ü²Ö¿Ö ØÃÖÆü לü»»ÖÖë) úÖê ú™ü‘Ö¸êü ´Öë Ö›ÍüÖ ×úµÖÖ ÖµÖÖ … ³ÖÖê»ÖÖ³ÖÖ‡Ô ¤êüÃÖÖ‡Ô, ŸÖê•Ö²ÖÆüÖ¤ãü¸ü ÃÖ¯ÖÏæ †Öî¸ü −ÖêÆüºþ ²Ö“ÖÖ¾Ö-¯ÖÖ êú
¾Öúᯙ ²Ö−Öê … −ÖêÆüºþ −Öê ŸÖÖê ¾Öúß»ÖÖë êú ¯Ö׸ü¬ÖÖ−Ö úÖê 25 ¾ÖÂÖÔ êú ¯Ö¿“ÖÖŸÖ ¯ÖÆü−ÖÖ £ÖÖ … ´ÖãÛÃ»Ö´Ö »ÖßÖ ³Öß ¤êü¿Ö ³Ö¸ü ´Öë Æãü‹
¸üÖêÂÖ-¯ÖϤü¿ÖÔ−ÖÖë ´Öë ¿ÖÖ×´Ö»Ö Æãü‡Ô … 20 −Ö¾Ö´²Ö¸ü úÖê Ö㯟ָ֓ü ²µÖæ¸üÖê úß ‹ú ×™ü¯¯ÖÖß ´Öë µÖÆü þÖߍúÖ¸ü ׍úµÖÖ ÖµÖÖ ×ú ‡ÃÖÃÖê ¯Öæ¾ÖÔ
‹êÃÖÖ úÖê‡Ô †−µÖ ´ÖÖ´Ö»ÖÖ −ÖÆüà Æãü†Ö וÖÃÖ−Öê ‡ŸÖ−Öß ×¤ü»Ö“ÖïÖß, µÖÆü úÆü−ÖÖ ³Öß ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ ÆüÖêÖÖ ×ú ÃÖÆüÖ−Öã³ÖæןÖ, †ÖúÙÂÖŸÖ úß
ÆüÖê … ×¾Ö¿ÖêÂÖ ¯ÖύúÖ¸ü úß ‹êÃÖß ÃÖÆüÖ−Öã³Öæ×ŸÖ ÃÖÖ´¯ÖϤüÖ׵֍ú †¾Ö¸üÖ¬ÖÖë úÖê »ÖÖÓ‘Ö •ÖÖŸÖß Æîü … ‹ú ¯Ö¡ÖúÖ¸ü (²Öß. ׿־ÖÖ¸üÖ¾Ö) −Öê ˆÃÖß
ê
פü−Ö »ÖÖ»Ö ×ú»Öê êú ²ÖÛ−¤üµÖÖë ÃÖê ´Öã»Ö֍úÖŸÖ êú ²ÖÖ¤ü µÖÆü ׸ü¯ÖÖê™Ôü ׍úµÖÖ – ‘ˆ−Ö´Öë ØÆü¤æü †£Ö¾ÖÖ ´ÖãÛÃ»Ö´Ö ÆüÖê−Öê úÖ »Öê¿Ö ´ÖÖ¡Ö ³Öß
³ÖÖ¾Ö −ÖÆüà Æîü ..... »ÖÖ»Ö ×ú»Öê ´Öë ´Öãú¤ü´Öê úß ¯ÖÏŸÖ߁ÖÖ ú¸ü ¸üÆêü »ÖÖêÖÖë ´Öë ÃÖê ²ÖÆãüÃÖӏµÖÖ ´ÖãûִÖÖ−ÖÖë úß £Öß †Öî¸ü ˆ−Ö´Öë ÃÖê
ãú”û »ÖÖêÖ ¾µÖ×£ÖŸÖ ÆüÖê ¸üÆêü £Öê ׍ú וÖ−−ÖÖ ¯ÖÖ׍úßÖÖ−Ö ÃÖ´²Ö−¬Öß «ü−«ü úÖê •Öß×¾ÖŸÖ ¸üÖê Æãü‹ Æïü …’ ײÖÎ×™ü¿Ö ÃÖ¸üúÖ¸ü †ŸµÖ−ŸÖ
†¬Ö߸ü ÆüÖê ˆšüß ×ú úÆüà †Ö‡Ô.‹−Ö.‹. êú ³ÖÖ¾Ö ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖê−ÖÖ ´Öë −Ö ±îú»Ö •ÖÖ‹Ó … †Öî¸ü •Ö−Ö¾Ö¸üß ´Öë ¯ÖÓ•ÖÖ²Ö êú Ö¾Ö−ÖÔ¸ü −Öê
׸ü¯ÖÖê™Ôü ³Öê•Öß £Öß ×ú †Ö‡Ô.‹−Ö.‹. êú ´ÖãŒŸÖ ×úµÖê Ö‹ ÃÖî×−֍úÖë êú þÖ֐֟Ö-ÃÖ´ÖÖ¸üÖêÆü ´Öë ¾Ö¤üá¬ÖÖ¸üß ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖî×−֍úÖë −Öê ³Ö֐Ö
×»ÖµÖÖ £ÖÖ …
4. ‡ÃÖ ÖªÖÓ¿Ö êú ×»Ö‹ ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ¿ÖßÂÖԍú ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ ÆüÖêÖÖ ?
(A) ¾Öê¾Ö»Ö úÖ •Ö−ÖÔ»Ö (B) ´ÖãÛÃ»Ö´Ö »ÖßÖ úß ³Öæ״֍úÖ
(C) †Ö‡Ô.‹−Ö.‹. êú ´Öãú¤ü´Öê úß ÃÖã−Ö¾ÖÖ‡Ô (D) »ÖÖ»Ö ×ú»Öê êú ²ÖÓ¤üß
5. ¯Öß.êú. ÃÖÆüÖ»Ö, ¿ÖÖÆü−Ö¾ÖÖ•ÖÌ †Öî¸ü Öã¹ý²Ö¿Ö ØÃÖÆü לü»»ÖÖë úÖ ´Öãú¤ü´ÖÖ ×úÃ֍úÖ ¯ÖÏŸÖߍú ²Ö−ÖÖ ?
(A) ÃÖÖ´¯ÖϤüÖ׵֍ú ÃÖ´Ö¸üÃÖŸÖÖ
(B) ÃÖ³Öß ¬ÖÖٴ֍ú ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë êú ×»Ö‹ ¬Ö´Öúß
(C) þ֟Ö−¡ÖŸÖÖ êú ×»Ö‹ •Öæ—Ö ¸üÆêü ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë êú ×»Ö‹ ¬Ö´Öúß
(D) ¤êü¿Ö¾ÖÖ×ÃÖµÖÖë êú ×¾Ö¹ý¨ü ײÖÎ×™ü¿Ö ¯ÖÏןÖ׍ÎúµÖÖ
6. †Ö‡Ô.‹−Ö.‹. ÃÖê ³ÖÖ¾Ö Æîü
(A) ‡Û›üµÖ−Ö −Öê¿Ö−Ö»Ö †ÃÖê´²Ö»Öß (B) ‡Û›üµÖ−Ö −Öê¿Ö−Ö»Ö ‹ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö−Ö
(C) ‡™ü¸ü-−Öê¿Ö−Ö»Ö ‹ÃÖÖê×ÃÖ‹¿Ö−Ö (D) ‡Û›üµÖ−Ö −Öê¿Ö−Ö»Ö †Ö´Öá
7. ‡ÃÖÃÖê ¯Öæ¾ÖÔ ×úÃÖß †−µÖ ´ÖÖ´Ö»Öê −Öê ‡ŸÖ−Öß ×¤ü»Ö“ÖïÖß, µÖÆü úÆü−ÖÖ ³Öß ˆ¯ÖµÖãŒŸÖ ÆüÖêÖÖ ×ú ÃÖÆüÖ−Öã³ÖæןÖ, †ÖúÙÂÖŸÖ −ÖÆüà úß
£Öß … µÖÆü ÃÖÆüÖ−Öã³Öæ×ŸÖ ˆÃÖ úÖê×™ü úß £Öß •ÖÖê ÃÖÖ´¯ÖϤüÖ׵֍ú †¾Ö¸üÖê¬ÖÖë úÖê »ÖÖÓ‘Ö •ÖÖŸÖß Æîü …
‡ÃÖ´Öë ׍úÃ֍úß ÃÖÆüÖ−Öã³Öæ×ŸÖ ×úÃÖÃÖê Æîü †Öî¸ü µÖÆü ÃÖÆüÖ−Öã³Öæ×ŸÖ ×úÃ֍êú ×¾Ö¹ý¨ü Æîü ?
(A) ´ÖãÃÖ»Ö´ÖÖ−ÖÖë −Öê ײÖÎ×™ü¿Ö ÃÖ¸üúÖ¸ü êú ×¾Ö¹ý¨ü ¿ÖÖÆü−Ö¾ÖÖ•ÖÌ ÃÖê ÃÖÆüÖ−Öã³Öæ×ŸÖ •ÖŸÖ»ÖÖ‡Ô …
(B) ×Æü−¤ãü†Öë −Öê ײÖÎ×™ü¿Ö ÃÖ¸üúÖ¸ü êú ×¾Ö¹ý¨ü ¯Öß.êú.ÃÖÆüÖ»Ö ÃÖê ÃÖÆüÖ−Öã³Öæ×ŸÖ •ÖŸÖ»ÖÖ‡Ô …
(C) ×Ã֏ÖÖë −Öê ײÖÎ×™ü¿Ö ÃÖ¸üúÖ¸ü êú ×¾Ö¹ý¨ü Öã¸ü²Ö¿Ö ØÃÖÆü לü»»ÖÖë ÃÖê ÃÖÆüÖ−Öã³Öæ×ŸÖ •ÖŸÖ»ÖÖ‡Ô …
(D) ³ÖÖ¸üŸÖßµÖÖë −Öê ˆ−Ö ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë ÃÖê ÃÖÆüÖ−Öã³Öæ×ŸÖ úß ×•Ö−Ö ¯Ö¸ü ´Öãú¤ü´ÖÖ “Ö»Ö ¸üÆüÖ £ÖÖ …
8. »ÖÖ»Ö ×ú»Öê êú ²ÖÖÆü¸ü Ö›Íêü »ÖÖêÖÖë úß ²ÖÆãüÃÖӏµÖÖ, •ÖÖê ´Öãú¤üü´Öê úß ÃÖã−Ö¾ÖÖ‡Ô úß ¯ÖÏŸÖ߁ÖÖ ú¸ü ¸üÆüß £Öß, •ÖÖê וÖ−−ÖÖ úß
†Ö»ÖÖê“Ö−ÖÖ ú¸ü ¸üÆüß £Öß ¾ÖÆü úÖî−Ö £Öê ?
(A) ×Æü−¤æü (B) ´ÖãÛûִÖ
(C) ×ÃÖÖ (D) ØÆü¤æü †Öî¸ü ´ÖãÛÃ»Ö´Ö ¤üÖê−ÖÖë
9. †Ö‡Ô.‹−Ö.‹. êú ´ÖãŒŸÖ ×úµÖê Ö‹ îúפüµÖÖë êú ÃÖÖ£Ö ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ¾Ö¤üá¬ÖÖ¸üß ÃÖî×−֍úÖë úß ÃÖÆüÖ−Öã³Öæ×ŸÖ ×úÃÖ ²ÖÖŸÖ úÖ ÃÖӍêúŸÖ Æîü ?
(A) ¸üÖ™Òü¾ÖÖ¤ü ‹¾ÖÓ ³ÖÏÖŸÖé³ÖÖ¾Ö úß ³ÖÖ¾Ö−ÖÖ (B) ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖî×−֍úÖë úß ×¾Ö¯»Ö¾Öß ¯ÖύéúןÖ
(C) þÖ֐֟Ö-ÃÖ´ÖÖ¸üÖêÆü ´Öë ³ÖÖÖ »Öê−ÖÖ (D) ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà
X-00 5 P.T.O.

6. 10. The country which has the distinction of having the two largest circulated newspapers
in the world is
(A) Great Britain (B) The United States
(C) Japan (D) China
11. The chronological order of non-verbal communication is
(A) Signs, symbols, codes, colours
(B) Symbols, codes, signs, colours
(C) Colours, signs, codes, symbols
(D) Codes, colours, symbols, signs
12. Which of the following statements is not connected with communication ?
(A) Medium is the message.
(B) The world is an electronic cocoon.
(C) Information is power.
(D) Telepathy is technological.
13. Communication becomes circular when
(A) the decoder becomes an encoder
(B) the feedback is absent
(C) the source is credible
(D) the channel is clear
14. The site that played a major role during the terrorist attack on Mumbai (26/11) in 2008
was
(A) Orkut (B) Facebook
(C) Amazon.com (D) Twitter
15. Assertion (A) : For an effective classroom communication at times it is desirable to
use the projection technology.
Reason (R) : Using the projection technology facilitates extensive coverage of
course contents.
(A) Both (A) and (R) are true, and (R) is the correct explanation.
(B) Both (A) and (R) are true, but (R) is not the correct explanation.
(C) (A) is true, but (R) is false.
(D) (A) is false, but (R) is true.
16. January 1, 1995 was a Sunday. What day of the week lies on January 1, 1996 ?
(A) Sunday (B) Monday
(C) Wednesday (D) Saturday
X-00 6

7. 10. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ׍úÃÖ ¤êü¿Ö ÃÖê ÃÖ²ÖÃÖê †×¬Öú ×¾ÖŸÖ¸üÖ ¾ÖÖ»Öê ¤üÖê ÃÖ´ÖÖ“ÖÖ¸ü ¯Ö¡Ö ¯ÖύúÖ×¿ÖŸÖ ÆüÖêŸÖê Æïü ?
(A) ÖÏê™ü ײÖΙêü−Ö (B) µÖæ−ÖÖ‡™êü›ü Ùêü™ËüÃÖ
(C) •ÖÖ¯ÖÖ−Ö (D) “Öß−Ö
11. †´ÖÖî׏֍ú ÃÖÓ“ÖÖ¸ü úÖ úÖ»ÖÖ−ÖãÎú´Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü
(A) ÃÖӍêúŸÖ, ¯ÖÏŸÖߍú, æú™ü, ¸ÓüÖ
(B) ¯ÖÏŸÖߍú, æú™ü, ÃÖӍêúŸÖ, ¸ÓüÖ
(C) ¸ÓüÖ, ÃÖӍêúŸÖ, æú™ü, ¯ÖÏŸÖߍú
(D) æú™ü, ¸ÓüÖ, ¯ÖÏŸÖߍú, ÃÖӍêúŸÖ
12. ÃÖÓ“ÖÖ¸ü êú ÃÖÖ£Ö ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ú£Ö−Ö ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ −ÖÆüà Æîü ?
(A) ÃÖÓ¤êü¿Ö ´ÖÖ¬µÖ´Ö Æîü …
(B) ×¾Ö¿¾Ö ‹ú ‡»ÖꌙÒüÖê×−֍ú òúæú−Ö Æîü …
(C) ÃÖæ“Ö−ÖÖ ¿ÖÛŒŸÖ Æîü …
(D) ™êü»Ö߯Öî£Öß ¯ÖÏÖîªÖêא֍úß Æîü …
13. ÃÖÓ“ÖÖ¸ü ¾Öé¢Ö֍úÖ¸ü ÆüÖê •ÖÖŸÖÖ Æîü •Ö²Ö
(A) ×›üúÖê›ü¸ü ‹−֍úÖê›ü¸ü ²Ö−Ö •ÖÖŸÖÖ Æîü …
(B) ¯ÖÏן֯ÖãÛ™ü úÖ †³ÖÖ¾Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(C) ÄÖÖêŸÖ ×¾Ö¿¾ÖÃÖ−ÖßµÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(D) “Öî−Ö»Ö ×−Ö²ÖÖÔ¬Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
14. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê ׍úÃÖ ÃÖÖ‡™ü −Öê 2008 ´Öë ´ÖãÓ²Ö‡Ô ´Öë Æãü‹ †ÖŸÖӍú¾ÖÖ¤üß Æü´Ö»Öê (26/11) ´Öë ¯ÖÏ´ÖãÖ ³Öæ״֍úÖ ×−Ö³ÖÖ‡Ô £Öß ?
(A) †ÖòãÔú™ü (B) ±êúÃÖ²Öãú
(C) †´Öê•Ö−Ö.úÖò´Ö (D) ×™Ëü¾Ö™ü¸ü
15. †×³Öú£Ö−Ö (A) : úÖÖ ´Öë ¯ÖϳÖÖ¾Ö¿Öᯙ ÃÖÓ“ÖÖ¸ü êú ×»Ö‹ ú‡Ô ²ÖÖ¸ü ¯ÖÏÖê•ÖꌿÖ−Ö ¯ÖÏÖîªÖêא֍úß úÖ ˆ¯ÖµÖÖêÖ ú¸ü−ÖÖ ¾ÖÖÓ”û−ÖßµÖ
ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
úÖ¸üÖ (R) : ¯ÖÏÖê•ÖꌿÖ−Ö ¯ÖÏÖîªÖêא֍úß êú ˆ¯ÖµÖÖêÖ ÃÖê ¯ÖÖšËüµÖÎú´Ö úß ×¾ÖÂÖµÖ-¾ÖßÖ㠍úÖ ¾µÖ֯֍ú ÃÖ´ÖÖ¾Öê¿Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(A) (A) ŸÖ£ÖÖü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖÆüß Æïü ŸÖ£ÖÖ (R) ÃÖÆüß ¾µÖ֏µÖÖ Æîü …
(B) (A) ŸÖ£ÖÖ (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖÆüß Æïü, ¯Ö¸ÓüŸÖã (R) ÃÖÆüß ¾µÖ֏µÖÖ −ÖÆüà Æîü …
(C) (A) ÃÖÆüß Æîü, ¯Ö¸ÓüŸÖã (R) Ö»ÖŸÖ Æîü …
(D) (A) Ö»ÖŸÖ Æîü, ¯Ö¸ÓüŸÖã (R) ÃÖÆüß Æîü …
16. 1 •Ö−Ö¾Ö¸üß, 1995 úÖê ¸ü×¾Ö¾ÖÖ¸ü £ÖÖ … 1 •Ö−Ö¾Ö¸üß, 1996 úÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ×¤ü−Ö £ÖÖ ?
(A) ¸ü×¾Ö¾ÖÖ¸ü (B) ÃÖÖê´Ö¾ÖÖ¸ü
(C) ²Öã¬Ö¾ÖÖ¸ü (D) ¿Ö×−Ö¾ÖÖ¸ü
X-00 7 P.T.O.

8. 17. When an error of 1% is made in the length and breadth of a rectangle, the percentage
error (%) in the area of a rectangle will be
(A) 0 (B) 1
(C) 2 (D) 4
18. The next number in the series 2, 5, 9, 19, 37, ? will be
(A) 74 (B) 75
(C) 76 (D) None of the above
19. There are 10 true-false questions in an examination. Then these questions can be
answered in
(A) 20 ways (B) 100 ways
(C) 240 ways (D) 1024 ways
20. What will be the next term in the following ?
DCXW, FEVU, HGTS, ?
(A) AKPO (B) ABYZ
(C) JIRQ (D) LMRS
21. Three individuals X, Y, Z hired a car on a sharing basis and paid Rs. 1,040. They used
it for 7, 8, 11 hours, respectively. What are the charges paid by Y ?
(A) Rs. 290 (B) Rs. 320
(C) Rs. 360 (D) Rs. 440
22. Deductive argument involves
(A) sufficient evidence (B) critical thinking
(C) seeing logical relations (D) repeated observation
23. Inductive reasoning is based on or presupposes
(A) uniformity of nature (B) God created the world
(C) unity of nature (D) laws of nature
24. To be critical, thinking must be
(A) practical (B) socially relevant
(C) individually satisfying (D) analytical
25. Which of the following is an analogous statement ?
(A) Man is like God
(B) God is great
(C) Gandhiji is the Father of the Nation
(D) Man is a rational being.
X-00 8

9. 17. •Ö²Ö ‹ú Ãִ֍úÖêÖ úß »Ö´²ÖÖ‡Ô †Öî¸ü “ÖÖî›ÍüÖ‡Ô ´Öë ‹ú ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ úß ³Öæ»Ö ÆüÖê ŸÖÖê ˆÃÖ Ãִ֍úÖêÖ êú Öê¡Ö±ú»Ö ´Öë ³Öæ»Ö úß
¯ÖÏןֿ֟֟ÖÖ ŒµÖÖ ÆüÖêÖß ?
(A) 0 (B) 1
(C) 2 (D) 4
18. 2, 5, 9, 19, 37, ? úß ÀÖéӏֻÖÖ ´Öë †Ö»Öß ÃÖӏµÖÖ úÖî−Ö ÃÖß ÆüÖêÖß ?
(A) 74 (B) 75
(C) 76 (D) ˆ¯Ö¸üÖêŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà
19. ‹ú ¯Ö¸ü߁ÖÖ ´Öë 10 ¯ÖÏ¿−Ö ÃÖÆüß-Ö»ÖŸÖ êú Æïü, ‡−Æëü ׍úŸÖ−Öê ŸÖ¸üߍúÖë ÃÖê Æü»Ö ׍úµÖÖ •ÖÖ Ã֍úŸÖÖ Æîü ?
(A) 20 (B) 100
(C) 240 (D) 1024
20. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê †Ö»ÖÖ ¯Ö¤ü (™ü´ÖÔ) úÖî−Ö ÃÖÖ ÆüÖêÖÖ ?
›üß ÃÖß ‹ŒÃÖ ›ü²»µÖæ, ‹±ú ‡Ô ¾Öß µÖæ, ‹“Ö •Öß ™üß ‹ÃÖ, ?
(A) ‹ êú ¯Öß †Öê (B) ‹ ²Öß ¾ÖÖ‡Ô •Öî›
(C) •Öê †Ö‡Ô †Ö¸ü ŒµÖæ (D) ‹»Ö ‹´Ö †Ö¸ü ‹ÃÖ
21. ŸÖß−Ö ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë X, Y, Z −Öê ‹ú úÖ¸ü ×´Ö»Ö ú¸ü ׍ú¸üÖµÖê ¯Ö¸ü »Öß †Öî¸ü úÖ¸ü ¾ÖÖ»Öê úÖê 1,040 ¹ý¯Ö‹ úß †¤üֵ֐Öß úß …
ˆ−ÆüÖë−Öê úÖ¸ü úÖê Îú´Ö¿Ö: 7, 8, 11 ‘֝™üÖë êú ×»Ö‹ ¯ÖϵÖÖêÖ ׍úµÖÖ … Y «üÖ¸üÖ ×úŸÖ−ÖÖ ×ú¸üÖµÖÖ †¤üÖ ×úµÖÖ ÖµÖÖ ?
(A) 290 ¹ý¯Ö‹ (B) 320 ¹ý¯Ö‹
(C) 360 ¹ý¯Ö‹ (D) 440 ¹ý¯Ö‹
22. ×−֐ִÖ−ÖÖŸ´Öú ŸÖÔú ´Öë ÃÖÛ´´Ö×»ÖŸÖ Æîü
(A) ¯ÖµÖÖÔ¯ŸÖ ÃÖցµÖ (B) †Ö»ÖÖê“Ö−ÖÖŸ´Öú ×¾Ö“ÖÖ¸ü
(C) ŸÖÖٍúú ÃÖ´²Ö−¬Ö ¤êüÖ−ÖÖ (D) ¯Öã−Ö: ¯Öã−Ö: †¾Ö»ÖÖêú−Ö
23. †ÖÖ´Ö−ÖÖŸ´Öú ²ÖÖîרüúŸÖÖ †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ Æîü µÖÖ ¯Öæ¾ÖÖÔ¯ÖêÖÖ ú¸üŸÖß Æîü
(A) ¯Öύéú×ŸÖ úß ‹úºþ¯ÖŸÖÖ (B) ×¾Ö¿¾Ö úÖê ‡Ô¿¾Ö¸ü −Öê ²Ö−ÖÖµÖÖ
(C) ¯Öύéú×ŸÖ úß ‹úŸÖÖ (D) ¯Öύéú×ŸÖ êú ×−ÖµÖ´Ö
24. ÃÖ´ÖÖ»ÖÖê“Ö−ÖÖŸ´Öú דÖ−ŸÖ−Ö ÆüÖê−Öê êú ×»Ö‹ ÆüÖê−ÖÖ “ÖÖ×Æü‹
(A) ¾µÖÖ¾ÖÆüÖ׸üú (B) ÃÖÖ´ÖÖו֍ú ÃÖӐ֟֟ÖÖ
(C) ¾ÖîµÖÛŒŸÖú ÃÖÓŸÖÖêÂÖ (D) ×¾Ö¿»ÖêÂ֝ÖÖŸ´Öú
25. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ÃÖ´ÖÖ−ÖÖ£Öԍú ¾ÖŒŸÖ¾µÖ Æîü ?
(A) ´Ö−Öã嵅 ‡Ô¿¾Ö¸ü úß ŸÖ¸üÆü Æîü …
(B) ‡Ô¿¾Ö¸ü ´ÖÆüÖ−Ö Æîü …
(C) ÖÖѬÖß •Öß ¸üÖ™Òü êú ׯÖüŸÖÖ Æïü …
(D) ´Ö−Öã嵅 ‹ú ²ÖÖîרüú ¯ÖÏ֝Öß Æîü …
X-00 9 P.T.O.

10. Questions from 26 - 27 are based on the following diagram in which there are three
intersecting circles. H representing The Hindu, I representing Indian Express and T
representing The Times of India. A total of 50 persons were surveyed and the number in the
Venn diagram indicates the number of persons reading the newspapers.
26. How many persons would be reading at least two newspapers ?
(A) 23 (B) 25
(C) 27 (D) 29
27. How many persons would be reading almost two newspapers ?
(A) 23 (B) 25
(C) 27 (D) 48
28. Which of the following graphs does not represent regular (periodic) behaviour of the
variable f(t) ?
1.
2.
3.
4.
(A) 1 (B) 2
(C) 3 (D) 4
X-00 10

11. ¯ÖÏ¿−Ö ÃÖӏµÖÖ 26 - 27 −Öß“Öê פüµÖê ÖµÖê ›üֵ֐ÖÏÖ´Ö ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ Æïü … ‡ÃÖ ›üֵ֐ÖÏÖ´Ö ´Öë ŸÖß−Ö ¯ÖÏן֓”êû¤üß ¾Öé¢Ö Æïü … H פü ×Æü−¤æü úÖ
¯ÖÏןÖ×−Ö׬֟¾Ö ú¸üŸÖÖ Æîü, I ‡Ó×›üµÖ−Ö ‹ŒÃÖ¯ÖÏêÃÖ úÖ ¯ÖÏןÖ×−Ö׬֟¾Ö ú¸üŸÖÖ Æîü ŸÖ£ÖÖ T פü ™üÖ‡´ÃÖ †Öò±ú ‡Ó×›üµÖÖ úÖ ¯ÖÏןÖ×−Ö׬֟¾Ö ú¸üŸÖÖ
Æîü … ãú»Ö ×´Ö»ÖÖ ú¸ü 50 ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë úÖ ÃÖ¾ÖìÖÖ ׍úµÖÖ ÖµÖÖ ŸÖ£ÖÖ ¾Öê−Ö ›üֵ֐ÖÏÖ´Ö ´Öë ¤üß Ö‡Ô ÃÖӏµÖÖ ÃÖÓ²ÖÓ×¬ÖŸÖ ÃÖ´ÖÖ“ÖÖ¸ü-¯Ö¡Ö úÖê ¯ÖœÍü−Öê
¾ÖÖ»Öê ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë úß ÃÖӏµÖÖ ‡Ó×ÖŸÖ ú¸üŸÖß Æîü …
26. ׍úŸÖ−Öê ¾µÖÛŒŸÖ ú´Ö ÃÖê ú´Ö ¤üÖê ÃÖ´ÖÖ“ÖÖ¸ü ¯Ö¡Ö ¯ÖœÍüŸÖê Æïü ?
(A) 23 (B) 25
(C) 27 (D) 29
27. ׍úŸÖ−Öê ¾µÖÛŒŸÖ †×¬Öú ÃÖê †×¬Öú ¤üÖê ÃÖ´ÖÖ“ÖÖ¸ü ¯Ö¡Ö ¯ÖœÍüŸÖê Æïü ?
(A) 23 (B) 25
(C) 27 (D) 48
28. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ÖÏÖ±úÖë ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ×−ÖµÖ×´ÖŸÖ (†Ö¾Ö׬֍ú) “Ö»Ö êú ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü f(t) úÖ ¯ÖÏןÖ×−Ö׬֟¾Ö −ÖÆüà ú¸üŸÖÖ ?
1.
2.
3.
4.
(A) 1 (B) 2
(C) 3 (D) 4
X-00 11 P.T.O.

12. Study the following graph and answer the questions 29 to 31 :
No. of
Patients
Registered
29. In which year total number of patients registered in hospital X and hospital Y was the
maximum ?
(A) 2003 (B) 2004
(C) 2005 (D) 2006
30. What is the maximum dispersion in the registration of patients in the two hospitals in a
year ?
(A) 8000 (B) 6000
(C) 4000 (D) 2000
31. In which year there was maximum decrease in registration of patients in hospital X ?
(A) 2003 (B) 2004
(C) 2005 (D) 2006
X-00 12

13. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ÖÏÖ±ú úÖ †¬µÖµÖ−Ö úßו֋ †Öî¸ü ¯ÖÏ¿−Ö 29 ÃÖê 31 ŸÖú úÖ ˆ¢Ö¸ü ¤üßו֋ :
¯ÖÓ•ÖߍéúŸÖ
¸üÖêאֵÖÖë úß
ÃÖӏµÖÖ
29. ׍úÃÖ ¾ÖÂÖÔ ´Öë †Ã¯ÖŸÖÖ»Ö X †Öî¸ü †Ã¯ÖŸÖÖ»Ö Y ´Öë ¯ÖÓ•ÖߍéúŸÖ ¸üÖêאֵÖÖë úß ÃÖӏµÖÖ †×¬ÖúŸÖ´Ö £Öß ?
(A) 2003 (B) 2004
(C) 2005 (D) 2006
30. ‹ú ¾ÖÂÖÔ ´Öë ¤üÖê−ÖÖë †Ã¯ÖŸÖÖ»ÖÖë ´Öë ¯ÖÓ•ÖߍéúŸÖ ¸üÖêאֵÖÖë úÖ †×¬ÖúŸÖ´Ö ×¾ÖÃÖ•ÖÔ−Ö ŒµÖÖ Æîü ?
(A) 8000 (B) 6000
(C) 4000 (D) 2000
31. ׍úÃÖ ¾ÖÂÖÔ ´Öë †Ã¯ÖŸÖÖ»Ö X ´Öë ¸üÖêאֵÖÖë êú ¯ÖÓ•Öߍú¸üÖ ´Öë †×¬ÖúŸÖ´Ö ú´Öß †Ö‡Ô ?
(A) 2003 (B) 2004
(C) 2005 (D) 2006
X-00 13 P.T.O.

14. [For Blind Students Only]
Read the following passage carefully and answer the questions 26 to 31 :
London’s phenomenal growth was probably at its fastest in the sixteenth century,
a period when the population was growing everywhere. Many people were attracted to
the rapidly growing port, which handled upto 90% of total English foreign trade and
gave rise to a wide range of ancillary industries. Other sectors provided goods and
services for the court, which now settled permanently in the capital, and for the
growing numbers of the rich and ambitious who were attracted by court’s presence.
This concentration of the wealthy made London a great leisure centre and the main
purveyor of professional services, especially in medicine and law. Population growth
now tended to become cumulative. More people needed even more people to provide
them with goods and services that they required to survive in a large city. London was
always an unhealthy place and mortality rates were much higher than elsewhere in the
country, sometime rising to catastrophic heights, as in the terrible plagues of 1603,
1625 and 1665, the last of which killed 80,000 people, 1/6th of the total population of
the city. Such high death rates coupled with rather low fertility, meant that London
could never grow by its own natural increase. In the century after 1650, when London
continued to grow but the English population remained fairly stable, immigration to the
city drained the countryside of people and gave London its highest-yet population. It
has probably then, in the early eighteenth century London of Defoe and Hogarth, that
the city also had its greatest significance as a school centre and a school of manners and
ideas for the rest of the country.
26. London’s rate of population increase was at its greatest in the seventeenth century
because
(A) Its death rate was the highest in Britain at that time
(B) It was a time when the population growth was declining everywhere
(C) Migrants were drawn to London because of the vast increase in trading
(D) Its high rate of mortality was offset by a low birthrate
27. In comparison to the rest of the country, the population decline in London in the
seventeenth century was as a result of
(A) frequent outbreaks of plague
(B) low rate of fertility
(C) immigration to other parts of the country
(D) movement of people to other countries
X-00 14

15. [êú¾Ö»Ö −Öê¡ÖÆüß−Ö †³µÖÙ£ÖµÖÖë ÆêüŸÖã]
×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ »ÖêÖÖÓ¿Ö úÖê ¬µÖÖ−Ö¯Öæ¾Öԍú ¯ÖœÍüú¸ü ¯ÖÏ¿−Ö-ÃÖӏµÖÖ 26 ÃÖê 31 úÖ ˆ¢Ö¸ü ¤üßו֋ …
ÃÖÖê»ÖÆü¾Öà ¿ÖŸÖÖ²¤üß – ‹ú ‹êÃÖÖ ÃÖ´ÖµÖ •Ö²Ö Æü¸ü ãÖÖ−Ö úß †Ö²ÖÖ¤üß ²ÖœÍü ¸üÆüß £Öß – ´Öë »ÖÓ¤ü−Ö úÖ †³ÖæŸÖ¯Öæ¾ÖÔ ×¾ÖúÖÃÖ
Æãü†Ö •ÖÖê µÖÆüÖÑ Æãü‹ ¯ÖÆü»Öê êú ׾֍úÖÃÖÖë ´Öë ŸÖß¾ÖÎŸÖ´Ö £ÖÖ … ŸÖê•Öß ÃÖê ׾֍ú×ÃÖŸÖ ÆüÖêŸÖê ‡ÃÖ ²ÖÓ¤ü¸üÖÖÆü – •ÖÆüÖÑ ÃÖê ãú»Ö †ÓÖ¸êü•Öß
×¾Ö¤êü¿Ö-¾µÖÖ¯ÖÖ¸ü úÖ 90 ¯ÖÏ×ŸÖ¿ÖŸÖ ÃÖÓ“ÖÖ×»ÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖ £ÖÖ ŸÖ£ÖÖ •ÖÆüÖÑ †−ÖãÂÖӐÖß ˆ¤ËüµÖÖêÖÖë úß ¾µÖ֯֍ú ÀÖéӏֻÖÖ ¯Ö−Ö¯Ö ¸üÆüß £Öß – úß
ŸÖ¸ü±ú ²ÖÆãüŸÖ ÃÖÖ¸êü »ÖÖêÖ †Öéú™ü Æãü‹ … ¸üÖ•Ö¤ü¸ü²ÖÖ¸ü (úÖê™Ôü) – •ÖÖê †²Ö ãÖÖµÖß ºþ¯Ö ÃÖê ¸üÖ•Ö¬ÖÖ−Öß ´Öë ÛÃ£ÖŸÖ Æîü – ŸÖ£ÖÖ úÖê™üÔ
úß ˆ¯ÖÛãÖ×ŸÖ ÃÖê ²Ö›Íüß ÃÖӏµÖÖ ´Öë †Öéú™ü ÆüÖ−Öê ¾ÖÖ»Öê ¬Ö−Öß ŸÖ£ÖÖ ´ÖÆü¢¾Ö֍úÖӁÖß ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë êú ×»Ö‹ ÃÖÖ´ÖאÖϵÖÖÑ ŸÖ£ÖÖ ÃÖê¾ÖÖ‹Ñ
ê
†−µÖ Öê¡ÖÖë «üÖ¸üÖ ˆ¯Ö»Ö²¬Ö ú¸üÖ‡Ô •ÖÖ ¸üÆüß £Öà … ¬Ö−Öß ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë êú ÃÖӍëú¦üÖ êú úÖ¸üÖ »ÖÓ¤ü−Ö ±ãú¸üÃÖŸÖ êú ÃÖ´ÖµÖ úÖê ײ֟ÖÖ−Öê
úÖ ‹ú ²Ö›ÍüÖ ëú¦ü ŸÖ£ÖÖ ¾Öéע֍ú ÃÖê¾ÖÖ†Öë – ×¾Ö¿ÖêÂÖ ú¸ü דÖ׍úŸÃÖÖ ŸÖ£ÖÖ úÖ−Öæ−Ö – úÖ ¯ÖϬÖÖ−Ö †Ö¯Öæٟ֍úŸÖÖÔ ²Ö−Ö ÖµÖÖ …
†Ö²ÖÖ¤üß úß ¾Öéרü †²Ö ¯ÖãÓ•ÖÖŸ´Öú ºþ¯Ö ¬ÖÖ¸üÖ ú¸ü−Öê »ÖÖß … ‹ú ¾ÖéÆü¤Ëü ¿ÖÆü¸ ´Öë ²ÖÆãüŸÖ ²Ö›Íüß ÃÖӏµÖÖ ´Öë ²ÖÃÖê »ÖÖêÖÖë êú
•Öß×¾ÖŸÖ ¸üÆü−Öê êú ×»Ö‹ †Ö¾Ö¿µÖú ÃÖÖ´ÖאÖϵÖÖë ŸÖ£ÖÖ ÃÖê¾ÖÖ†Öë úÖê ˆ¯Ö»Ö²¬Ö ú¸üÖ−Öê êú ×»Ö‹ ²ÖÆãüŸÖ ÃÖÖ¸êü ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë úß
†Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ £Öß … »ÖÓ¤ü−Ö ÃÖ¤üÖ ÃÖê Æüß Ã¾ÖÖãµÖ êú ×»Ö‹ ‹ú ÆüÖ×−Ö¯ÖϤü ãÖÖ−Ö ¸üÆüÖ Æîü ŸÖ£ÖÖ ¤êü¿Ö êú †−µÖ ãÖÖ−ÖÖë úß †¯ÖêÖÖ
µÖÆüÖÑ ´Ö韵Öã-¤ü¸ü ²ÖÆãüŸÖ †×¬Öú £Öß •ÖÖê ú³Öß-ú³Öß ´ÖÆüÖ×¾Ö¯Ö×¢Ö úÖ ºþ¯Ö ¬ÖÖ¸üÖ ú¸ü »ÖêŸÖß £Öß, •ÖîÃÖê ÃÖ−ÖË 1603, 1625 ŸÖ£ÖÖ
1665 êú ³ÖµÖÖ−֍ú ¯»ÖêÖ וÖ−Ö´Öë ÃÖê †Ö׏ָüß ¯»ÖêÖ ´Öë ¿ÖÆü¸ü úß †Ö²ÖÖ¤üß úÖ 1/6 ³ÖÖÖ †£ÖÖÔŸÖË 80,000 »ÖÖêÖÖë úÖê úÖ»Ö
−Öê ×−ÖÖ»Ö ×»ÖµÖÖ … ´Ö韵Ö㠍úß ‡ŸÖ−Öß ‰Ñú“Öß ¤ü¸ü ŸÖ£ÖÖ ‡Ã֍úß ŸÖã»Ö−ÖÖ ´Öë ú´ÖŸÖ¸ü •Ö−´Ö-¤ü¸ü êú úÖ¸üÖ »ÖÓ¤ü−Ö úß †Ö²ÖÖ¤üß úÖ
þÖÖ³ÖÖ׾֍ú ׾֍úÖÃÖ ú³Öß −ÖÆüà ÆüÖê ¯ÖÖµÖÖ … ÃÖ−ÖË 1650 êú ²ÖÖ¤ü ‡ÃÖ ¿ÖŸÖÖ²¤üß ´Öë •Ö²Ö »ÖÓ¤ü−Ö úÖ ×¾ÖúÖÃÖ ÆüÖêŸÖÖ ¸üÆüÖ ¯Ö¸ÓüŸÖã
†ÓÖ¸êü•Ö †Ö²ÖÖ¤üß »ÖÖ³ÖÖ Ûãָü ¸üÆüß, ÖÏÖ´ÖßÖ Öê¡ÖÖë ÃÖê ²Ö›Íüß ŸÖÖ¤üÖ¤ü ´Öë »ÖÖêÖÖë úÖ ¿ÖÆü¸ü ´Öë †Ö¯ÖϾÖÖÃÖ−Ö Æãü†Ö וÖÃ֍êú úÖ¸üÖ
»ÖÓ¤ü−Ö úß †Ö²ÖÖ¤üß †²Ö ŸÖú úß †×¬ÖúŸÖ´Ö †Ö²ÖÖ¤üß ÆüÖê Ö‡Ô … ÃÖÓ³Ö¾ÖŸÖ: ŸÖ²Ö †šüÖ¸üÆü¾Öà ¿ÖŸÖÖ²¤üß êú †Ö¸Óü׳֍ú úÖ»Ö ´Öë
›êü±úÖê ŸÖ£ÖÖ ÆüÖêÖÖ£ÖÔ êú ÃÖ´ÖµÖ êú ‡ÃÖ ¿ÖÆü¸ü úÖê ¤êü¿Ö êú †−µÖ ³Ö֐ÖÖë êú ×»Ö‹ ¿Öîׁ֍ú ëú¦ü ŸÖ£ÖÖ ×¿Ö™üÖ“ÖÖ¸ü ‹¾ÖÓ ×¾Ö“ÖÖ¸üÖë êú
ëú¦ü êú ºþ¯Ö ´Öë ´ÖÆü¢ÖÖ ×´Ö»Öß …
26. ÃÖ¡ÖÆü¾Öà ¿ÖŸÖÖ²¤üß ´Öë »Ö−¤ü−Ö úß †Ö²ÖÖ¤üß úß ¾Öéרü úß ¤ü¸ü †×¬ÖúŸÖ´Ö £Öß ŒµÖÖë׍ú
(A) ײÖΙêü−Ö ´Öë »Ö−¤ü−Ö ´Öë ´Ö韵Ö㠍úß ¤ü¸ü ˆÃÖ ÃÖ´ÖµÖ ÃÖ²ÖÃÖê †×¬Öüú £Öß …
(B) µÖÆü ¾ÖÆü ÃÖ´ÖµÖ £ÖÖ •Ö²Ö Æü¸ü ãÖÖ−Ö ¯Ö¸ü •Ö−ÖÃÖӏµÖÖ úß ¾Öéרü ´Öë אָüÖ¾Ö™ü †Ö ¸üÆüß £Öß …
(C) ¯ÖϾÖÖÃÖß »Ö−¤ü−Ö úß †Öê¸ü ؏֓Öê †Ö ¸üÆêü £Öê ŒµÖÖë׍ú ¾ÖÆüÖÑ êú ¾µÖÖ¯ÖÖ¸ü ´Öë ²ÖÆãüŸÖ ³ÖÖ¸üß ¾Öéרü ÆüÖê ¸üÆüß £Öß …
(D) ‡Ã֍úÖ ˆ““Ö ´Ö韵Öã ¤ü¸ü ‡Ã֍êú ×−Ö´−Ö •Ö−´Ö ¤ü¸ü ÃÖê ÃÖ−ŸÖã×»ÖŸÖ ÆüÖê ÖµÖÖ …
27. ¤êü¿Ö êú ¿ÖêÂÖ ³Ö֐ÖÖë úß ŸÖã»Ö−ÖÖ ´Öë, »Ö−¤ü−Ö ´Öë ÃÖÖê»ÖÆü¾Öà ¿ÖŸÖß ´Öë †Ö²ÖÖ¤üß êú ú´Ö ÆüÖê−Öê úÖ úÖ¸üÖ ŒµÖÖ £ÖÖ ?
(A) ¯»ÖêÖ úÖ ¯ÖÏÖµÖ: ±îú»Ö−ÖÖ
(B) •Ö−Ö−Ö Ö´ÖŸÖÖ úß ×−Ö´−Ö ¤ü¸ü
(C) ¤êü¿Ö êú †−µÖ ³Ö֐ÖÖë ´Öë •Ö֍ú¸ü ²ÖÃÖ−ÖÖ
(D) »ÖÖêÖÖë úÖ †−µÖ ¤êü¿ÖÖë ´Öë •ÖÖ−ÖÖ
X-00 15 P.T.O.

16. 28. After 1600 A.D., the demography of London was characterised by
(A) high deathrates and birthrates
(B) three major outbreaks of disease, the last of which was responsible for the death
of over 80,000 people
(C) a rise in population through natural growth
(D) population stability
29. Examples of the economic hegemony of London in the seventeenth century include
(A) the movement of the Court permanently to the capital
(B) 9/10th of England’s overseas trade passing through its docks
(C) a large variety of secondary industries growing up around the port of London.
(D) London becoming England’s major intellectual and cultural centre at the time of
Defoe and Hogarth.
30. Which one of the following was not the cause of high rate of death among the people of
London ?
(A) Increasing low fertility among people
(B) Absence of diseases
(C) Family planning regulations of the State
(D) Migration of population
31. What made London a great leisure centre ?
(A) Growth of ancillary industries.
(B) Concentration of wealth among people who were earlier poor.
(C) Increased rate of mortality.
(D) Due to increase in immigrant population.
32. Which of the following sources of data is not based on primary data collection ?
(A) Census of India (B) National Sample Survey
(C) Statistical Abstracts of India (D) National Family Health Survey
33. Which of the four data sets have more dispersion ?
(A) 88 91 90 92 89 91
(B) 0 1 1 0 –1 –2
(C) 3 5 2 4 1 5
(D) 0 5 8 10 –2 –8
34. Which of the following is not related to information security on the Internet ?
(A) Data Encryption (B) Water marking
(C) Data Hiding (D) Information Retrieval
35. Which is the largest unit of storage among the following ?
(A) Terabyte (B) Megabyte
(C) Kilobyte (D) Gigabyte
X-00 16

17. 28. 1600 ‡Ô. ´Öë »Ö−¤ü−Ö úß •Ö−ÖÖÓ׍úúß êú »ÖÖÖ £Öê
(A) ˆ““Ö ´Ö韵Öã ¤ü¸ëü †Öî¸ü •Ö−´Ö ¤ü¸ëü
(B) ¸üÖêÖ úÖ ŸÖß−Ö ²ÖÖ¸ü ¯ÖÏ´ÖãÖ ºþ¯Ö ÃÖê ±îú»Ö−ÖÖ, †Ö׏ָüß ²ÖÖ¸ü ‡ÃÖ ¸üÖêÖ êú ±îú»Ö−Öê ÃÖê 80,000 ¾µÖÛŒŸÖµÖÖë úß ´Ö韵Öã Æãü‡Ô …
(C) ¯ÖÏ֍éúן֍ú ˆ−−Ö×ŸÖ êú úÖ¸üÖ •Ö−ÖÃÖӏµÖÖ ´Öë ¾Öéרü úÖ ÆüÖê−ÖÖ
(D) •Ö−ÖÃÖӏµÖÖ ´Öë ÛãָüŸÖÖ
29. ÃÖ¡ÖÆü¾Öà ¿ÖŸÖÖ²¤üß ´Öë »Ö−¤ü−Ö úß †Ö٣֍ú ˆ““ÖŸÖÖ êú ˆ¤üÖÆü¸üÖÖë ´Öë ¿ÖÖ×´Ö»Ö Æîü
(A) ¸üÖ•Ö¤ü¸ü²ÖÖ¸ü úÖ Ã£ÖÖµÖß ºþ¯Ö ÃÖê ¸üÖ•Ö¬ÖÖ−Öß ´Öë †Ö •ÖÖ−ÖÖ …
(B) ‡Ó»Öü êú ×¾Ö¤êü¿Öß ¾µÖÖ¯ÖÖ¸ü úÖ 9/10 ³ÖÖÖ ‡Ã֍êú ›üÖòú ÃÖê ÆüÖêú¸ü •ÖÖŸÖÖ £ÖÖ …
(C) »Ö−¤ü−Ö úß ²Ö−¤ü¸üÖÖÆü êú ‡¤Ôü-א֤Ôü †−Öêú ³ÖÖÓ×ŸÖ êú ׫üŸÖßµÖ ˆªÖêÖÖë úß ˆ−−Ö×ŸÖ …
(D) ›êü±úÖê †Öî¸ü ÆüÖêÖÖ£ÖÔ êú ÃÖ´ÖµÖ ´Öë ‡Ó»Öü ´Öë »Ö−¤ü−Ö úÖ ¯ÖÏ´ÖãÖ ²ÖÖîרüú ‹¾ÖÓ ÃÖÖÓÍéúן֍ú êú−¦ü ²Ö−Ö−ÖÖ …
30. »Ö−¤ü−Ö êú »ÖÖêÖÖë ´Öë ˆ““Ö ´Ö韵Öã ¤ü¸ü úÖ ÃÖ²ÖÃÖê ²Ö›ÍüÖ úÖ¸üÖ úÖî−Ö ÃÖÖ −ÖÆüà £ÖÖ ?
(A) ×−Ö´−Ö •Ö−Ö−Ö Ö´ÖŸÖÖ ´Öë ¾Öéרü
(B) ¸üÖêÖÖë úß †−Öã¯ÖÛãÖןÖ
(C) ¸üÖ•µÖ êú ¯Ö׸ü¾ÖÖ¸ü ×−ÖµÖÖê•Ö−Ö ×¾Ö×−ÖµÖ´Ö
(D) •Ö−ÖÃÖӏµÖÖ úÖ ¯ÖϾÖÃÖ−Ö
31. »Ö−¤ü−Ö úÖê ±ãúÃÖÔŸÖ úÖ êú−¦ü ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê ׍úÃÖ−Öê ²Ö−ÖÖµÖÖ ?
(A) †−ÖãÂÖӐÖß ˆªÖêÖÖë úß ˆ−−ÖןÖ
(B) ˆ−Ö »ÖÖêÖÖë, •ÖÖê ¯ÖÆü»Öê ×−Ö¬ÖÔ−Ö £Öê, êú ÆüÖ£ÖÖë ´Öë ¤üÖî»ÖŸÖ úÖ ‡ú½üÖ ÆüÖê−ÖÖ
(C) ´Ö韵Öã ¤ü¸ü ´Öë ¾Öéרü
(D) •Ö−ÖÃÖӏµÖÖ êú ×¾Ö¤êü¿ÖÖë ´Öë •ÖÖ−Öê ´Öë Æãü‡Ô ¾Öéרü
32. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ †Öэú›ÍüÖ-ÄÖÖêŸÖÖë ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ¯ÖÏÖ¸üÛ´³Öú †Öэú›ÍüÖ ÃÖӐÖÏÆüÖ ¯Ö¸ü †Ö¬ÖÖ׸üŸÖ −ÖÆüà Æîü ?
(A) ³ÖÖ¸üŸÖ úß •Ö−֐֝Ö−ÖÖ (B) ¸üÖ™ÒüßµÖ ÃÖï¯Ö»Ö ÃÖ¾ÖìÖÖ
(C) ³ÖÖ¸üŸÖ êú †Öэú›ÍüÖ ÃÖÖ¸ü (D) ¸üÖ™ÒüßµÖ ¯Ö׸ü¾ÖÖ¸ü þÖÖãµÖ ÃÖ¾ÖìÖÖ
33. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ “ÖÖ¸ü †Öэú›ÍüÖ-×¾Ö−µÖÖÃÖÖë ´Öë •µÖÖ¤üÖ ×¾ÖÃÖ•ÖÔ−Ö ×úÃÖ´Öë Æîü ?
(A) 88 91 90 92 89 91
(B) 0 1 1 0 –1 –2
(C) 3 5 2 4 1 5
(D) 0 5 8 10 –2 –8
34. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ‡−™ü¸ü−Öê™ü úß ÃÖæ“Ö−ÖÖ ÃÖã¸üÖÖ ÃÖê ÃÖ´²ÖÛ−¬ÖŸÖ −ÖÆüà Æîü ?
(A) ›êü™üÖ ‹Û−Îú¯ÃÖ−Ö (B) ¾ÖÖ™ü¸ü ´ÖÖڍúÖ
(C) ›üÖ™üÖ Æüև؛üÖ (D) ‡Ó±úÖ´Öì¿Ö−Ö ×¸ü™ÒüÖ‡¾Ö»Ö
35. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê ³Ö›üÖ¸üÖ úß ÃÖ²ÖÃÖê ²Ö›üß ‡úÖ‡Ô úÖî−Ö ÃÖß Æîü ?
(A) ™êü¸üÖ ²ÖÖ‡™ü (B) ´ÖêÖÖ ²ÖÖ‡™ü
(C) ׍ú»ÖÖê ²ÖÖ‡™ü (D) א֐ÖÖ ²ÖÖ‡™ü
X-00 17 P.T.O.

18. 36. bit stands for
(A) binary information term (B) binary digit
(C) binary tree (D) Bivariate Theory
37. Which one of the following is not a linear data structure ?
(A) Array (B) Binary Tree
(C) Queue (D) Stack
38. Which one of the following is not a network device ?
(A) Router (B) Switch
(C) Hub (D) CPU
39. A compiler is used to convert the following to object code which can be executed
(A) High-level language (B) Low-level language
(C) Assembly language (D) Natural language
40. The great Indian Bustard bird is found in
(A) Thar Desert of Rajasthan (B) Coastal regions of India
(C) Malabar Coast (D) Delta regions
41. The Sagarmanthan National Park has been established to preserve the eco-system of
which mountain peak ?
(A) Kanchenjunga (B) Mount Everest
(C) Annapurna (D) Dhaulavira
42. Maximum soot is released from
(A) Petrol vehicles (B) CNG vehicles
(C) Diesel vehicles (D) Thermal Power Plants
43. Surface Ozone is produced from
(A) Transport sector (B) Cement plants
(C) Textile industry (D) Chemical industry
44. Which one of the following non-conventional energy sources can be exploited most
economically ?
(A) Solar
(B) Wind
(C) Geo-thermal
(D) Ocean Thermal Energy Conversion (OTEC)
45. The most recurring natural hazard in India is
(A) Earthquakes (B) Floods
(C) Landslides (D) Volcanoes
X-00 18

19. 36. bit úÖ ŸÖÖŸ¯ÖµÖÔ Æîü
(A) ²ÖÖ‡−Ö¸üß ‡Ó±úÖ´Öì¿Ö−Ö ™ü´ÖÔ (B) ²ÖÖ‡−Ö¸üß ×›üו֙ü
(C) ²ÖÖ‡−Ö¸üß ™Òüß (D) ²ÖÖµÖ¾Öê׸ü‹™ü £µÖÖê¸üß
37. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖß ¸îü׏֍ú ›êü™üÖ ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ −ÖÆüà Æîü ?
(A) ‹¸êü (B) ²ÖÖ‡−Ö¸üß ™Òüß
(C) ŒµÖæ (D) Ùêüú
38. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖß −Öê™ü¾ÖÔú ˆ¯Öú¸üÖ −ÖÆüà Æîü ?
(A) ¸üÖˆ™ü¸ü (B) Ûþ֓Ö
(C) Æü²Ö (D) ÃÖß.¯Öß.µÖæ
39. ‹ú ú´¯ÖÖ‡»Ö¸ü úÖ ¯ÖϵÖÖêÖ ×−Ö´−Ö úÖê †Öò²Ö•Öü úÖê› ´Öë ²Ö¤ü»Ö−Öê êú ×»Ö‹ ׍úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ?
(A) ˆ““Ö ÃŸÖ¸üßµÖ ³ÖÖÂÖÖ (B) ×−Ö´−Ö ÃŸÖ¸üßµÖ ³ÖÖÂÖÖ
(C) †ÃÖî´²Ö»Öß ³ÖÖÂÖÖ (D) ¯ÖÏ֍éúן֍ú ³ÖÖÂÖÖ
40. ´ÖÆüÖ−Ö ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖÖêÆü−Ö ×“Ö×›ÍüµÖÖ (ÖÏê™ü ‡Ó×›üµÖ−Ö ²ÖÙü›Ôü דÖ×›ÍüµÖÖ) úÆüÖÑ ¯ÖÖµÖß •ÖÖŸÖß Æîü ?
(A) ¸üÖ•ÖãÖÖ−Ö úÖ £ÖÖ¸ü ¸êüאÖßÖÖ−Ö (B) ³ÖÖ¸üŸÖ êú ŸÖ™üßµÖ Öê¡Ö
(C) ´ÖÖ»ÖÖ²ÖÖ¸ü ŸÖ™ü (D) ›êü»™üÖ Öê¡Ö
41. ׍úÃÖ ¯Ö¾ÖÔŸÖßµÖ ×¿ÖÖ¸ü êú ¯ÖÖ׸üÛãÖן֍úß ŸÖÓ¡Ö êú ÃÖÓ¸üÖÖ êú ×»ÖµÖê ÃÖ֐ָü´ÖÓ£Ö−Ö ¸üÖ™ÒüßµÖ ˆªÖ−Ö úß Ã£ÖÖ¯Ö−ÖÖ Æãü‡Ô Æîü ?
(A) Óú“Ö−Ö•ÖӐÖÖ (B) ‹ê¾Ö¸êüÙü ¯Ö¾ÖÔŸÖ
(C) †−−Ö¯ÖæÖÖÔ (D) ¬ÖÖî»ÖÖ¾Ö߸üÖ
42. ÃÖ²ÖÃÖê †×¬Öú ú••Ö»Ö (úÖ׻֏Ö) ׍úÃÖÃÖê ×−֍ú»ÖŸÖÖ Æîü ?
(A) ¯Öê™ÒüÖê»Ö ¾ÖÖÆü−Ö (B) ÃÖß ‹−Ö •Öß ¾ÖÖÆü−Ö
(C) ›üß•ÖÌ»Ö ¾ÖÖÆü−Ö (D) ŸÖÖ¯ÖßµÖ ¿ÖÛŒŸÖ ÃÖÓµÖ−¡Ö
43. ÃÖŸÖÆüß †Öê•ÖÖê−Ö ×úÃÖÃÖê ˆŸ¯Ö−−Ö ÆüÖêŸÖß Æîü ?
(A) ¯Ö׸ü¾ÖÆü−Ö Öê¡Ö (B) ÃÖß´Öë™ü ÃÖÓµÖ−¡Ö
(C) ¾ÖÃ¡Ö ˆªÖêÖ (D) ¸ÖÃÖÖµÖ×−֍ú ˆªÖêÖ
44. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ Öî¸ü ¯ÖÖ¸ü´¯Ö׸üú ‰ú•ÖÖÔ ÄÖÖêŸÖÖë ´Öë ÃÖê ׍úÃ֍úÖ †×ŸÖ ×´ÖŸÖ¾µÖ×µÖŸÖÖ êú ÃÖÖ£Ö ¤üÖÆü−Ö ×úµÖÖ •ÖÖ Ã֍úŸÖÖ Æîü ?
ê
(A) ÃÖÖî¸ü
(B) ¯Ö¾Ö−Ö
(C) ³Öæ-ŸÖÖ¯ÖßµÖ
(D) ÃÖ´Öã¦üß ŸÖÖ¯ÖßµÖ ‰ú•ÖÖÔ ÃÖÓ¯Ö׸ü¾ÖŸÖÔ−Ö
45. ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ÃÖ²ÖÃÖê †×¬Öú ÆüÖê−Öê ¾ÖÖ»Öß ¯ÖÏ֍éúן֍ú †Ö¯Ö¤üÖ úÖî−Ö ÃÖß Æîü ?
(A) ³Öæú´¯Ö (B) ²ÖÖœÍü
(C) ³ÖæÏֻÖ−Ö (D) •¾ÖÖ»ÖÖ´ÖãÖß
X-00 19 P.T.O.

20. 46. The recommendation of National Knowledge Commission for the establishment of
1500 Universities is to
(A) create more teaching jobs
(B) ensure increase in student enrolment in higher education
(C) replace or substitute the privately managed higher education institutions by public
institutions
(D) enable increased movement of students from rural areas to urban areas
47. According to Article 120 of the Constitution of India, the business in Parliament shall
be transacted in
(A) English only
(B) Hindi only
(C) English and Hindi both
(D) All the languages included in Eighth Schedule of the Constitution
48. Which of the following is more interactive and student centric ?
(A) Seminar (B) Workshop
(C) Lecture (D) Group Discussion
49. The Parliament in India is composed of
(A) Lok Sabha & Rajya Sabha
(B) Lok Sabha, Rajya Sabha & Vice President
(C) Lok Sabha, Rajya Sabha & President
(D) Lok Sabha, Rajya Sabha with their Secretariats
50. The enrolment in higher education in India is contributed both by Formal System of
Education and by System of Distance Education. Distance education contributes
(A) 50% of formal system
(B) 25% of formal system
(C) 10% of the formal system
(D) Distance education system’s contribution is not taken into account while
considering the figures of enrolment in higher education
51. Assertion (A) : The U.G.C. Academic Staff Colleges came into existence to improve
the quality of teachers.
Reason (R) : University and college teachers have to undergo both orientation and
refresher courses.
(A) Both (A) and (R) are true and (R) is the correct explanation.
(B) Both (A) and (R) are correct but (R) is not the correct explanation of (A).
(C) (A) is correct and (R) is false.
(D) (A) is false and (R) is correct.
X-00 20

21. 46. ¸üÖ™ÒüßµÖ –ÖÖ−Ö †ÖµÖÖêÖ «üÖ¸üÖ 1500 ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»ÖµÖÖë úÖê ãÖÖ×¯ÖŸÖ ú¸ü−Öê úß ×ÃÖ±úÖ׸ü¿ÖÖë úÖ †Ö¿ÖµÖ ŒµÖÖ Æîü ?
(A) •µÖÖ¤üÖ †¬µÖÖ¯Ö−Ö êú ¯Ö¤üÖë úÖê ²Ö−ÖÖ−ÖÖ …
(B) ˆ““Ö ×¿ÖÖÖ ´Öë ×¾ÖªÖÙ£ÖµÖÖë êú ¤üÖ׏ֻÖê úÖê µÖúß−Öß ²Ö−ÖÖ−ÖÖ …
(C) ×−Ö•Öß ˆ““Ö ×¿ÖÖÖ ÃÖÓãÖÖ−ÖÖë êú ãÖÖ−Ö ¯Ö¸ü ÃÖ¸üúÖ¸üß ÃÖÓãÖÖ−ÖÖë úÖê ãÖÖ×¯ÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ …
(D) ÖÏÖ´ÖßÖ Öê¡ÖÖë êú ×¾ÖªÖÙ£ÖµÖÖë úÖê ¿ÖÆü¸üß Öê¡ÖÖë êú ÃÖÓãÖÖ−ÖÖë ´Öë ŸÖß¾ÖÎ Ö×ŸÖ ÃÖê »ÖÖ−ÖÖ …
47. ³ÖÖ¸üŸÖ êú ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ−Ö êú †−Öã“”êû¤ü 120 êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ÃÖÓÃÖ¤ü úß úÖµÖÔ¾ÖÖÆüß úÖ ÃÖÓ“ÖÖ»Ö−Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü ?
(A) êú¾Ö»Ö †ÓÖÏ•Öß ´Öë
(B) êú¾Ö»Ö ×Æü−¤üß ´Öë
(C) ×Æü−¤üß ¾Ö †ÓÖÏê•Öß ¤üÖê−ÖÖë ´Öëê
(D) ÃÖÓ×¾Ö¬ÖÖ−Ö êú †Â™ü´Ö ¯Ö׸ü׿Ö™ü ´Öë ÃÖÛ´´Ö×»ÖŸÖ ÃÖ³Öß ³ÖÖÂÖÖ†Öë ´Öë
48. ×−Ö´−Ö ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ †×¬Öú †−ŸÖٍÎúµÖÖŸ´Öú †Öî¸ü ×¾ÖªÖ£Öá-ˆ−´ÖãÖ (êúÛ−¦üú) Æî ?
(A) ÃÖӐÖÖêšüß (B) ¾ÖÔú¿ÖÖò¯Ö
(C) ¾µÖ֏µÖÖ−Ö (D) ÃÖ´ÖæÆü “Ö“ÖÖÔ
49. ³ÖÖ¸üŸÖ úß ÃÖÓÃÖ¤ü ÖךüŸÖ ÆüÖêŸÖß Æîü
(A) »ÖÖêú ÃÖ³ÖÖ ¾Ö ¸üÖ•µÖÃÖ³ÖÖ ÃÖê
(B) »ÖÖêú ÃÖ³ÖÖ, ¸üÖ•µÖ ÃÖ³ÖÖ ¾Ö ˆ¯Ö¸üÖ™Òü¯Ö×ŸÖ ÃÖê
(C) »ÖÖêú ÃÖ³ÖÖ, ¸üÖ•µÖ ÃÖ³ÖÖ ¾Ö ¸üÖ™Òü¯Ö×ŸÖ ÃÖê
(D) »ÖÖêú ÃÖ³ÖÖ, ¸üÖ•µÖ ÃÖ³ÖÖ ¾Ö ¤üÖê−ÖÖë êú ÃÖד־ÖÖ»ÖµÖ ÃÖ×ÆüŸÖ
50. ³ÖÖ¸üŸÖ ´Öë ˆ““Ö ×¿ÖÖÖ ´Öë ¯ÖÓ•Öߍú¸üÖ ´Öë ׿ցÖÖ úß ¤üÖê−ÖÖë ¯ÖϝÖÖ×»ÖµÖÖë – †Öî¯Ö“ÖÖ׸üú ¯ÖϝÖÖ»Öß ¾Ö ¤æü¸üÃ£Ö ×¿ÖÖÖ ¯ÖϝÖÖ»Öß úÖ
µÖÖêÖ¤üÖ−Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
¤æü¸üÃ£Ö ×¿ÖÖÖ ¯ÖϝÖÖ»Öß µÖÖêÖ¤üÖ−Ö ú¸üŸÖß Æîü
(A) †Öî¯Ö“ÖÖ׸üú ¯ÖϝÖÖ»Öß úÖ 50 ¯ÖÏןֿ֟Ö
(B) †Öî¯Ö“ÖÖ׸üú ¯ÖϝÖÖ»Öß úÖ 25 ¯ÖÏןֿ֟Ö
(C) †Öî¯Ö“ÖÖ׸üú ¯ÖϝÖÖ»Öß úÖ 10 ¯ÖÏןֿ֟Ö
(D) ˆ““Ö ×¿ÖÖÖ ´Öë ¯ÖÓ•Öߍú¸üÖ êú †Öэú›ÍüÖë ¯Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü ú¸üŸÖê ÃÖ´ÖµÖ ¤æü¸üÃ£Ö ×¿ÖÖÖ êú µÖÖêÖ¤üÖ−Ö ¯Ö¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü Æüß −ÖÆüà
׍úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ
51. †×³Öú£Ö−Ö (A) : ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»ÖµÖ †−Öã¤üÖ−Ö †ÖµÖÖêÖ êú †úÖ¤ü״֍ú ÙüÖ±ú úÖò»Öê•Ö ׿ց֍úÖë úß ÖãÖ¾Ö¢ÖÖ úÖê ÁÖêšü
²Ö−ÖÖ−Öê êú ×»Ö‹ †Ûß֟¾Ö ´Öë †Ö‹ …
úÖ¸üÖ (R) : ×¾Ö¿¾Ö×¾ÖªÖ»ÖµÖ †Öî¸ü ´ÖÆüÖ×¾ÖªÖ»ÖµÖ ×¿ÖÖúÖë úÖê ×¿ÖÖÖ ¯ÖÏ×¿ÖÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸ü−ÖÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü …
(A) (A) ¾Öü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖÆüß Æïü †Öî¸ü (R) ˆÃ֍úÖ ÃÖÆüß Ã¯Ö™üߍú¸üÖ Æîü …
(B) (A) ¾Ö (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖÆüß Æïü ׍ú−ŸÖã (R), (A) úÖ ÃÖÆüß Ã¯Ö™üߍú¸üÖ −ÖÆüà Æîü …
(C) (A) ÃÖÆüß Æîü, (R) Ö»ÖŸÖ Æîü …
(D) (A) Ö»ÖŸÖ Æîü, (R) ÃÖÆüß Æîü …
X-00 21 P.T.O.

22. 52. The primary duty of the teacher is to
(A) raise the intellectual standard of the students
(B) improve the physical standard of the students
(C) help all round development of the students
(D) imbibe value system in the students
53. Micro teaching is more effective
(A) during the preparation for teaching-practice
(B) during the teaching-practice
(C) after the teaching-practice
(D) always
54. What quality the students like the most in a teacher ?
(A) Idealist philosophy (B) Compassion
(C) Discipline (D) Entertaining
55. A null hypothesis is
(A) when there is no difference between the variables
(B) the same as research hypothesis
(C) subjective in nature
(D) when there is difference between the variables
56. The research which is exploring new facts through the study of the past is called
(A) Philosophical research (B) Historical research
(C) Mythological research (D) Content analysis
57. Action research is
(A) An applied research
(B) A research carried out to solve immediate problems
(C) A longitudinal research
(D) Simulative research
58. The process not needed in Experimental Researches is
(A) Observation (B) Manipulation
(C) Controlling (D) Content Analysis
59. Manipulation is always a part of
(A) Historical research (B) Fundamental research
(C) Descriptive research (D) Experimental research
60. Which correlation co-efficient best explains the relationship between creativity and
intelligence ?
(A) 1.00 (B) 0.6
(C) 0.5 (D) 0.3
X-00 22

23. 52. †¬µÖ֯֍ú úÖ ¯ÖÏÖ¸üÛ´³Öú úÖµÖÔ Æîü
(A) ×¾ÖªÖÙ£ÖµÖÖë êú ²ÖÖîרüú ßָü úÖê ‰Ñú“ÖÖ ú¸ü−ÖÖ
(B) ×¾ÖªÖÙ£ÖµÖÖë êú ¿ÖÖ¸üß׸üú ßָü úÖê ‰Ñú“ÖÖ ú¸ü−ÖÖ
(C) ×¾ÖªÖÙ£ÖµÖÖë êú ÃÖ¾ÖԯցÖßµÖ ×¾ÖúÖÃÖ ´Öë ÃÖÆüÖµÖŸÖÖ ¯ÖÆãÑü“ÖÖ−ÖÖ
(D) ×¾ÖªÖÙ£ÖµÖÖë ´Öë ´Ö滵Ö-¯Ö¨ü×ŸÖ ³Ö¸ü−ÖÖ
53. ÃÖæ´Ö (´ÖÖ‡ÎúÖê) †¬µÖÖ¯Ö−Ö †×¬Öú ¯ÖϳÖÖ¾Ö¿ÖÖ»Öß Æîü
(A) †¬µÖÖ¯Ö−Ö-†³µÖÖÃÖ úß ŸÖîµÖÖ¸üß êú ¤üÖî¸üÖ−Ö
(B) †¬µÖÖ¯Ö−Ö-†³µÖÖÃÖ êú ¤üÖî¸üÖ−Ö
(C) †¬µÖÖ¯Ö−Ö-†³µÖÖÃÖ êú ²ÖÖ¤ü
(D) ¯ÖÏŸµÖêú ÃÖ´ÖµÖ
54. ×¾ÖªÖ£Öá †¬µÖ֯֍ú ´Öë ׍úÃÖ ÖãÖ úÖê ÃÖ²ÖÃÖê †×¬Öú ¯ÖÃÖ−¤ü ú¸üŸÖê Æïü ?
(A) †Ö¤ü¿ÖÔ¾ÖÖ¤üß ¤ü¿ÖÔ−Ö (B) ú¹ýÖÖ
(C) †−Öã¿ÖÖÃÖ−Ö (D) ´Ö−ÖÖê¸Óü•Öú
55. ‹ú ¸ü§ü ¯Ö׸üú»¯Ö−ÖÖ Æîü
(A) •Ö²Ö “Ö»ÖÖë êú ²Öß“Ö úÖê‡Ô ׳Ö−−ÖŸÖÖ −Ö ÆüÖê …
(B) ¿ÖÖê¬Ö-¯Ö׸üú»¯Ö−ÖÖ êú ÃÖ´ÖÖ−Ö
(C) ¯Öύéú×ŸÖ ´Öë ¾µÖÛŒŸÖ ×−Öšü
(D) •Ö²Ö “Ö»ÖÖë êú ²Öß“Ö ×³Ö−−ÖŸÖÖ ÆüÖê …
56. ˆÃÖ ¿ÖÖê¬Ö úÖê, •ÖÖê †ŸÖßŸÖ êú †¬µÖµÖ−Ö «üÖ¸üÖ −Ö‹ ŸÖ£µÖÖë úß ÖÖê•Ö ú¸üŸÖß Æîü, ŒµÖÖ úÆëüÖê ?
(A) ¤üÖ¿ÖÔ×−֍ú ¿ÖÖê¬Ö (B) ‹êןÖÆüÖ×Ã֍ú ¿ÖÖê¬Ö
(C) ×´Ö×£ÖÆüÖ×Ã֍ú ¿ÖÖê¬Ö (D) ×¾ÖÂÖµÖ ×¾Ö¿»ÖêÂ֝Ö
57. ׍ÎúµÖÖ-×−Öšü ¿ÖÖê¬Ö Æîü
(A) ‹ú ¾µÖÖ¾ÖÆüÖ׸üú ¿ÖÖê¬Ö
(B) ¿ÖÖê¬Ö וÖÃÖê ŸÖÖŸúÖ׻֍ú ÃÖ´ÖõÖÖ†Öë úÖê Æü»Ö ú¸−Öê êú ×»Ö‹ ׍úµÖÖ •ÖÖ‹
(C) †−Öã¤îü‘µÖÖÔŸ´Öú ¿ÖÖê¬Ö
(D) †−Öãºþ¯Ö-¿ÖÖê¬Ö
58. ¯ÖϵÖÖêÖÖŸ´Öú ¿ÖÖê¬ÖÖë ´Öë ׍úÃÖ ¯ÖÏ׍ÎúµÖÖ úß †Ö¾Ö¿µÖúŸÖÖ −ÖÆüà Æîü ?
(A) †¾Ö»ÖÖêú−Ö (B) •ÖÖê›Íü-ŸÖÖê›Íü
(C) ×−ÖµÖ−¡ÖÖ (D) ×¾ÖÂÖµÖ ×¾Ö¿»ÖêÂ֝Ö
59. •ÖÖê›Íü-ŸÖÖê›Íü ÃÖ¤îü¾Ö ׍úÃ֍úÖ ³ÖÖÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü ?
(A) ‹êןÖÆüÖ×Ã֍ú ¿ÖÖê¬Ö (B) ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ ¿ÖÖê¬Ö
(C) ×¾Ö¾Ö¸üÖÖŸ´Öú ¿ÖÖê¬Ö (D) ¯ÖϵÖÖêÖÖŸ´Öú ¿ÖÖê¬Ö
60. ×−Ö´−Ö×»Ö×ÖŸÖ ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ ÃÖÆü-ÃÖ´²ÖÛ−¬ÖŸÖ ÖãÖÖӍú ÃÖ¾ÖÖì¢Ö´ÖŸÖÖ ÃÖê ÃÖé•Ö−ÖÖŸ´ÖúŸÖÖ †Öî¸ü ²Öãרü´ÖŸÖÖ êú †Ö¯ÖÃÖß ÃÖ´²Ö−¬Ö
úÖ Ã¯Ö™üߍú¸üÖ Æîü ?
(A) 1.00 (B) 0.6
(C) 0.5 (D) 0.3
___________
X-00 23 P.T.O.

24. Space For Rough Work
X-00 24