Het voorliggend onderzoek sluit aan bij een implementatieproject met als doel het gebruik van tablet pc’s te introduceren in technisch en beroeps secundair onderwijs om vervolgens het potentieel van deze nieuwe technologie te verkennen als didactische tool in onderwijsleerprocessen. Het voorzien van tablet pc’s is een noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde om geïntegreerd gebruik van tablet pc’s in de klas te garanderen. Het uitgangspunt van deze studie is dat het vraagstuk naar de betekenis van tablet pc’s voor het inrichten van onderwijsleerprocessen een uitdaging is voor de hele school. Door te vertrekken vanuit een schoolontwikkelingsperspectief (cf. Hulpia & Valcke, 2004) komen - in vergelijking met de andere symposiumbijdragen - nieuwe actoren in de kijker, met name de schoolleiders en ICT-coördinatoren. Onderzoek naar ICT-integratie laat zien dat zij de meest waarschijnlijke personen zijn in een positie om organisatorische condities te scheppen (Tondeur et al., 2010), zoals bijvoorbeeld het ontwikkelen van een ICT-beleidsplan, het voorzien van de gepaste ondersteuning en monitorprocedures voor verandering (zie ook Vanderlinde et al., 2012). Ook voor de integratie van tablet pc’ lijken condities op schoolniveau van belang (zie bijvoorbeeld Li, 2010). Deze auteur geeft aan dat mobiele technologie specifieke eisen stelt aan het schoolniveau. Hierover is echter weinig geweten. Het voorliggend onderzoek wil dan ook de betrokkenheid en percepties van leraren, schoolleiders en ICT-coördinatoren ten aanzien van de condities voor de integratie van tablet pc’s in kaart brengen. Meer specifiek bestuderen we met deze studie het belang van de volgende condities: 1) visieontwikkeling, 2) leiderschap, 3) samenwerking en ondersteuning, 4) deskundigheidsbevordering, 5) infrastructuur, 6) content. Deze condities zijn geselecteerd op basis van de (ICT) literatuur over schoolontwikkeling (Kennisnet, 2007; Tondeur et al, 2010; Vanderlinde et al, 2010). Met het oog op dit onderzoeksdoel werd een exploratieve case studie opgezet in drie secundaire scholen voor technisch en beroepsonderwijs in de provincie Oost-Vlaanderen. In iedere school werden de schoolleiders en ICT-coördinatoren van geïnterviewd en vond een focusgroepsgesprek plaats met leraren, schoolleiders en ICT-coördinatoren. De resultaten tonen aan dat de scholen met een aantal specifieke uitdagingen werden geconfronteerd zoals het bewerkstelligen van een stabiel draadloos netwerk, de beveiliging en bescherming van de tablet pc’s, regelingen treffen met betrekking tot privacy, de aankoop van apps, het opladen van de toestellen, etc. Naast deze thema’s die betrekking hebben op hardware en content suggereren de resultaten dat leiderschap, samenwerking en ondersteuning, professionalisering van leraren cruciale elementen in het realiseren van een doordachte integratie tablet pc’s. De discussie focust op de mogelijkheden van het ICT-schoolbeleid meer te benutten.

1. #ord2013
De integratie van tablets in TSO en BSO: Een exploratieve
case studie naar de implicaties voor het schoolbeleid

3. Space
‘Here is the paradox:
You need ownership for fundamental
change, but you cannot get it on a large-scale by
relying on bottom-up strategies’
(Fullan, 2003, p. 32)

4. Weinig studies naar de schoolcondities voor de integratie van tablets
cf. El-Gayar, Moran, & Hawkes, 2011
> Onderzoeksdoelen:
◗ De betrokkenheid en percepties van schoolleiders en ICT-
coördinatoren tav tablets in onderwijs in kaart brengen
◗ Nagaan welke factoren op schoolniveau van belang zijn
voor de integratie van tablets in onderwijs

5. Onderzoeksdesign
• Observaties van lessen
• Documentanalyse van
lesvoorbereidingen & reflecties
• Focusgroepgesprekken met leraren,
ICT-coördinatoren en schoolleiders
• Interviews met leraren en leerlingen
• Vragenlijst bij leerlingen
• Interviews met schoolleiders
• Interviews met ICT-coördinatoren
Case studie in 3 TSO/BSO scholen

6. School 1 School 2 School 3
Aantal leerlingen 414 720 500
Aantal leraren 75 120 100
Ervaring directie 3 jaar 1 jaar 8 jaar
Rol bevraagde ICT-
coördinator
Netwerkbeheerder Didactische
integratie
Technische
ondersteuning
Uren/week Full-time 2 leraren
(elk 2 uren)
Full-time
Rol tijdens het
project
Technische
ondersteuning
Technische en
didactische
ondersteuning
Technische
ondersteuning

7. • Kick-off sessie voor alle scholen
• Workshop over tablets en Apps
• Leraren aan de slag met 16 tablets
• On-line ondersteuning
• E-mail (iPad expert)
• Project blog
• Evaluatiesessie per school (focus groep)

8. Resultaten
De integratie van tablets vanuit het schoolbeleid

9. MMo
Motieven integratie tablets
#katalytische rationaliteit

10. Motieven integratie tablets
#Sociaal-culturele rationaliteit
@specifieke doelgroep TSO/BSO

11. Motieven integratie tablets
#Economische rationaliteit
@digitale ongelijkheid

12. Motieven integratie tablets
#Educatieve rationaliteit?
@Amper educatieve motieven voor de integratie
van tablets voor onderwijs

13. VOORDELEN

14. Technische voordelen
“(…) op vijf minuten
kan je je les beginnen”
(ICT S1)
“Je ziet dat ze (leraren)
daar wel interesse in
hebben ook omdat het
wellicht een kleine
computer is die je
overal mee kan nemen,
waar dat ze heel snel
dingen kunnen gaan
opzoeken” (ICT/S2)

15. Educatieve voordelen
“Ik denk dat het enorm
enthousiast kan maken,
leerlingen die je op andere
manieren niet meer kunt
motiveren, dat die er wel
bij betrokken raken hé en
dat die wel enthousiast
aan de slag gaan”
(SL2/S2)
“Het hoofddoel voor mij is
dat die iPad kan ingezet
worden als afwisseling
met andere zaken.”
(SL1/S1)

16. UITDAGINGEN

17. “Tijdens het project werd
een iPad gestolen.
Gelukkig hebben we die
kunnen traceren.
Bovendien zijn ze stuk als je
ze laat vallen!” (SL/S3)
"Ik heb wel de
netwerkbeveiliging naar
beneden moeten halen (...)
En al het internetverkeer
wordt gelogd, want in het
verleden zijn er al die films
downloaden, of wapens
verkopen op het internet en
dan staat de politie voor de
deur (ICT/S3)
Veiligheid

18. Toegang
“Ik zie daar wel
mogelijkheden hoor maar,
ik vraag mij af wat die
investering waard zal zijn”
(ICT/S3)
“Zeker naar onze
leerlingen toe, wij zouden
dat nooit kunnen eisen of
opleggen dat ze dan
moeten aankopen”(SL/S3)
“… en dan die Apps dat is
toch wel een zekere
limitering of het was
betalend” (SL/S2)

19. Ondersteuning
“Heb toch een halve dag
met de lerares
samengezeten om Apps te
bekijken die ze kunnen
gebruiken” (ICT2/S2)

20. #(nog) geen planmatige aanpak
Naar een planmatige aanpak?
“Er moet echt grondig aan gewerkt
worden en er zijn al eerste stappen gezet:
in elke vakwerkgroep is een ICT-
verantwoordelijke aangeduid die moet
verslag geven rond ‘wat doe je in uw vak?
Wat gebruik je? Wat wil je gebruiken? Heb
je voldoende materiaal?... ’.” (ICT/S2)
(…) Bedoeling is dat we een strategisch beleidsplan gaan uitschrijven (SL/S2)

21. Discussie
• Motieven voor integratie van tablets vanuit
katalytische rationaliteit (Hawkridg, 1990) en digitale
ongelijkheid.
• (Nog) geen motieven vanuit educatieve rationaliteit
• (Nog) geen planmatige aanpak op schoolniveau
 Belangrijk om eerst het potentieel/beperkingen van
tablets uit te testen, te exploreren, risico’s te nemen
(cf. Li, 2010)

22. Uitdagingen op schoolniveau
Privacy
Stabiel netwerk
Geschikte Apps
Beveiliging
Opladen tablets
TPACK
ICT-coördinatoren en leraren waren bereid
om (tijdelijk) een extra inspanning te leveren
Leiderschap? (cf. Tondeur et al., 2009)
Samenwerking en ondersteuning? (cf. Devolder et al., 2011)
Visieontwikkeling? (cf. Vanderlinde et al., 2011)

23. Resultaten
‘Here is the paradox:
You need ownership for fundamental change,
but you cannot get it on a large-scale by relying on
bottom-up strategies’
(Fullan, 2003, p. 32)