Deze bijdrage past naadloos in het algemene thema van de studiedag: de lerarenopleiding in de 21e eeuw en de toekomstige rol van de leraar. Een aantal studies wijzen immers op de cruciale rol van deze instituten om toekomstige leraren voor te bereiden om digitale middelen te integreren in onderwijsleerprocessen (bv. Drent & Meelissen, 2007). De vraag stelt zich welke strategieën kunnen ingezet worden om leraren af te leveren die digitale middelen op een adequate manier kunnen inschakelen in hun onderwijspraktijk. Met deze presentatie werpen we eerst ons licht op de strategieën die vanuit de literatuur effectief blijken (zie Tondeur et al., In Press). Vervolgens koppelen we de resultaten van deze reviewstudie aan de resultaten van een case studie over de ervaringen van studentleraren en beginnende leraren over de strategieën die zij cruciaal vonden in hun opleiding. Een van de strategieën die telkens terugkeert is het belang van het aanbieden van goede praktijkvoorbeelden. Probleem is volgens de respondenten dat zij onvoldoende voorbeelden over geïntegreerd ICT-gebruik ervaren gedurende hun opleiding. De inzet van teacher design teams (TDT) kan hiervoor een geschikte oplossing bieden. TDT kan worden omschreven als een groep van twee of meer leraren(opleiders) die samen curriculummaterialen (her)ontwerpen (Handelzalts, 2009). Onderzoek wijst uit dat ontwerpen in team een belangrijke bijdrage kan betekenen tot de professionalisering van leraren(opleiders) omdat ze op die manier over hun eigen onderwijspraktijk reflecteren (zie bv. Withcomb, Borko & Liston, 2009). Bovendien tonen recente studies aan dat de betrokkkenheid van leraren(opleiders) in TDT een effectieve strategie kan zijn om de competenties te ontwikkelen die nodig zijn om digitale middelen te integreren in onderwijs (bv. Alayyar, 2011; Koehler & Mishra, 2005). De interventie in Groep T zal gekaderd worden vanuit de beschrijving van de voornaamste kenmerken van TDT en de gerelateerde condities om dergelijke TDT te ondersteunen. Groep T is van start gegaan met TDT voor verschillende innovatiedomeinen van hun lerarenopleiding waaronder digitale aspecten van leren. Gedurende de presentatie schetsen we vanuit de praktijk de opzet en proces van deze manier van professionalisering. Referenties Alayyar, G. (2011). Developing pre-service teacher competences for ICT integration through design teams. The Netherlands: University of Twente. Drent, M. & Meelissen, M. (2007). Which factors obstruct or stimulate teacher educators to use ICT innovatively? Computers & Education, 51 (1). pp. 187-199. Koehler, M. & Mishra, P. (2005). What happens when teachers design educational technology? The development of Technological Pedagogical Content Knowledge. Journal of Educational Computing Research, 32(2), 131-52. Handelzalts, A. (2009). Collaborative curriculum design in teacher design teams. The Netherlands: University of Twente. Tondeur, J., van Braak, J., Sang, G., Voogt, J., Fisser, P., & Ott

1. Teacher design teams als strategie
voor ICT-integratie in de lerarenopleiding
Jo Tondeur
Natalie Pareja
Jeroen Thys
SoE Studiedag, Kortijk
Oktober, 2012

2. • ICT-eindtermen (september 2007)
• Lerarenopleiding is van belang om het ICT-integratieproces in het
onderwijs aan te zwengelen(Drent, 2005;ParejaRoblin et al., 2012)
• Vlaamse lerarenopleidingen voldoen niet aan de verwachting ICT te
integreren in het curriculum (Onderwijsinspectie, 2001; Tondeur et al., 2012)
• Startende leraren lijken niet klaar zijn om ICT op een effectieve wijze te
integreren in onderwijsleerprocessen (bv. Bullock, 2004;
Drent&Meelissen, 2008)
>Wat zijn mogelijke strategieën om toekomstige leraren voor te bereiden op
educatief ICT-gebruik?
Probleemstelling

3. Integrategreerdebenade
Praktijkvoorbeelden
ring
Multimedia
Professionalisering
Mentoren opleiders
Computerlessen
Praktijkervaringen Toegang tot ICT
Workshops
[Gebaseerd op een review van Kay, 2006]
Mogelijke strategieën

4. • Eerste bevindingen
– Van “ICT lessen” naarpraktijkervaringen(cf. Brush et al, 2003)
– Van TKnaarTPACK (cf. Mishra and Koehler , 2008)
– Combinatie van strategieën (cf.Tondeur et al.,, 2012)
– Samenwerking tussen opleiders en mentoren
(cf. Barton & Haydn, 2006)
“The jury is still out on which strategies work best(…).
There is a obvious mandate for more thorough analysis”
[Kay, 2006]
Effectieve strategieën?

5. Kwalitatievestudiedatresultaten van anderekwalitatieve studies gebruikt over
“
hetzelfdeonderwerp(Hannes, 2010), bv.
Studentleraren voorbereiden op educatief ICT-gebruik
Meta-Ethnography
“A question of dialoguing with texts” [Zimmer, 2004]
Interpretativestrategieom de resultaten van kwalitatieve studies
tesynthetiseren(ontwikkeld door Noblit&Hare, 1988)
Uitdaging: generalizerenzonder de rijkdom van iederestudieteverwaarlozen
GEEN samenvatting van resultaten
Synthese van kwalitatief onderzoek

6. Tondeur, J., van Braak, J., Sang, G., Voogt, J., Fisser, P., &Ottenbreit-Leftwich, A. (2012). Preparing
pre-serviceteachers to integratetechnology in education: A synthesis of qualitativeevidence.
Computers &Education., 59(1), 134-144. Online via http://ugent.academia.edu/JoTondeur

7. TDT kan worden omschreven als een groep van twee of meer
leraren(opleiders) die samen curriculummaterialen (her)ontwerpen
(Handelzalts, 2009)
Doelen:
• Verbeteren van de praktijk: leerproces van studenten faciliteren
• Professionele ontwikkeling van leararen(opleiders)
• Delen / genereren van kennis over de praktijk
“Ongoing collaboration among educators produces teacher learning, and this ultimately
improves teaching and learning” (Levin, 2010, p. 110)
Teacher Design Teams (TDTs)

8. REFLECTEER & IDENTIFICEER
ANALYSEER EEN PROBLEEM
IMPLEMENTEER ONTWERP EEN
DE OPLOSSING OPLOSSING
[Gebaseerd op een review vanErmeling , 2010]
Algemene activiteiten van TDTs

9. TPACK
(cf. Angeli &
Valanides, 2009; Mishra
Reflectie & Koehler, 2003; Polly et
(ontwerpproces al., 2010; So &
en producten) Kim, 2009)
Samenwerking
Ontwerp als een
kernactiviteit
Eigen praktijk als
uitgangspunt
(authentieke
problemen)
Kenmerken van TDTs

10. TDTs binnen het SQD model

11. Team level
• Team kenmerken (bijv. grootte, samenstelling, type deelname)
• Team activiteiten (bijv. structuur, gedeelde visie, monitoring)
Organization
level
• Tijd
• Externe ondersteuning (bijv. coach, expert, literatuur)
• Coördinatie procedures (tussen en binnen teams)
• Ondersteuning van leidinggevenden
Voorwaarden

12. “Met de professionaliseringsdagen mikken we hoger dan enkel nascholing.
Een stap verder dringt zich op om de leeractiviteiten die onze opleiding
aanbiedt daadwerkelijk te innoveren. Innovatieruimte creëren voor
lerarenopleiders is cruciaal: tijd en ondersteuning voorzien om te
experimenteren, om na te denken over innovatie van de eigen
onderwijspraktijk en om te implementeren wat in navormingen aan bod
kwam. Een manier om die ruimte te maken, is werken met ontwerpteams.”

13. (uit de visie- en beleidstekst Digitale media en onderwijs in de lerarenopleiding van GROEP T – Leuven Education College, juli 2010)
(uit de inspiratietekst Digitale middelen en onderwijs in de lerarenopleiding van School of Education, oktober 2011)
uitdaging

14. kader

15. 5 ontwerpteams, 3 coaches, 14 vrijwillige deelnemers
(juli 2012 - februari 2013,
zwaartepunt tijdens drie opeenvolgende
professionaliseringsdagen in september)
 Communicatieve Vaardigheden
 Talen
 PO
 PKV
 Natuurwetenschappen
aangevuld met interne en externe experts
doel

16. gebaseerd op cyclus voor actiegericht onderzoek en appreciativeinquiry
proces

17. plan

18. plan

19. plan

20. plan

21. plan

22. proces

23.  transfer naar student-leraren
Lerarenopleiders maken gebruik van ontwerpteammethodiek om ook
student-leraren op hun beurt digitale middelen te laten integreren in hun
onderwijs.
 ‘gemixte’ teams
Co-creation met collega-lerarenopleiders (uit andere instellingen?) én
met studenten én met leerkrachten uit het werkveld
Voorbeeld
Student-leraren ICT vormen een ontwerpteam samen met directie,
leerkrachten en ICT-coördinator van een basisschool voor de implementatie
van tablets. Volgende keer ook met student-leraren basisonderwijs?
toekomst

24.  ‘just in time’ coaching (cfr. modellen, kaders, literatuur, …),
ook in functie van integratie digitale middelen!
 experts als lid van ‘flexibel team’
 coaches als lid van ‘flexibel team’
o ondersteuning
o (bege)leiding
 ‘practisewhatyoupreach’ m.b.t. digitale middelen en
expliciteer waar nodig (cfr. just in time)
 ‘Bottom up meets top down’ – nadruk op ruimte creëren
lessonslearned

25.  Hoe kunnen TDT op een duurzame wijze geïmplementeerd
worden in de lerarenopleiding?
 Hoe kunnen de resultaten van TDT instellingsbreed gedeeld
worden?
 Welke rol speelt het beleid in het proces van TDT?
 Welke andere strategieën zijn - naast TDT - geschikt om
toekomstige leraren voor te bereiden op educatief ICT-
gebruik?
Ter discussie

26. From http://teacherstech.net
Bedankt!
Contact:
Jo.Tondeur@Ugent.beTwitter.com/jtoneur
Natalie.ParejaRoblin@UGent.be
jeroen.thys@groept.be twitter.com/jeroenthys