1. ZAKOŃCZENIE I WNIOSKI
Podsumowanie przeprowadzonej analizy wyników badań rozpocznę
od ponownego przedstawienia problemu głównego, problemów szczegółowych
oraz przyjętych hipotez.
Problemem głównym niniejszej pracy jest:
Jaką wartość stanowi praca zawodowa dla osób bezrobotnych, a jaką dla osób
pozostających w zatrudnieniu?
W odniesieniu do problemu zasadniczego wyłoniłam trzy problemy
szczegółowe:
1. Jakie wartości pracy cenią osoby bezrobotne?
2. Jakie wartości pracy preferują osoby czynne zawodowo?
3. Czy i w jakim zakresie nastąpiła zmiana systemu wartości pracy u osób obecnie
pracujących, które przed podjęciem zatrudnienia były bezrobotne?
Natomiast przyjęte przeze mnie hipotezy są następujące:
1. Zakładam, że najbardziej cenionymi wartościami pracy przez osoby bezrobotne
są wartości z grupy STABILNOŚĆ, czyli: korzyści materialne, bezpieczeństwo,
ściśle określone zasady pracy i możliwość izolacji.
2. Osoby pracujące za najbardziej cenione wartości pracy uznają, wartości z grupy
INDYWIDUALNY ROZWÓJ, tj. wiedzę, samorealizację, pobudzenie
intelektualne i samodzielność.
3. Zakładam, że u osób będących bezrobotnymi, w wyniku podjęcia pracy
w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu nastąpiła zmiana systemu
wartości pracy, tj. z grupy wartości pracy STABILNOŚĆ na grupę
INDYWIDUALNY ROZWÓJ.
Zastosowanie przyjętych metod, techniki i narzędzia badań jakim był
kwestionariusz ankiety, w oparciu o który przeprowadzono analizę wypowiedzi
respondentów, stanowiło podstawę dla ustalenia, czy przyjęte hipotezy znalazły
potwierdzenie w zebranym materiale badawczym.
1

2. Z weryfikacji zebranych danych wynika, że ponad połowa badanych osób
bezrobotnych – 55%, za najbardziej cenione wartości pracy zawodowej uznały:
bezpieczeństwo, korzyści materialne, ściśle określone zasady pracy oraz możliwość
izolacji, utożsamiając je z przyjętym dla potrzeb niniejszej pracy zbiorem wartości
pracy pod nazwą STABILNOŚĆ. Uzasadnienie powyższego wyboru pośród badanych
było zbliżone, bowiem te wartości pracy zawodowej zapewniają zarówno pewność
jutra, stabilizację, byt rodzinie, możliwość realizacji planów zawodowych oraz opiekę
dla dzieci. Zważywszy, że osoby bezrobotne najczęściej borykają się z podstawowymi
problemami wynikającymi z bieżących potrzeb, taki wybór można uznać za całkowicie
zasadny. Należy jednak podkreślić, iż 25% badanych opowiedziało się za wyborem
zbioru wartości utożsamianych z INDYWIDUALNYM ROZWOJEM i były to osoby
w wieku 20 – 30 lat oraz powyżej 41 lat. Natomiast respondenci z grupy wiekowej
31-40 lat skłonili się ku wartościom pracy ze zbioru STABILNOŚĆ.
Powyższe dane potwierdzają przyjętą hipotezę nr 1, czego dowodem są tabele
dokonanych wyborów od 16 do 19 oraz opis wypowiedzi respondentów
Dalsza analiza wyników badań potwierdziła również hipotezę nr 2, bowiem 55%
badanych osób czynnych zawodowo, głównie w wieku 31 – 40 lat oraz legitymujący się
wykształceniem średnim, opowiedzieli się za wyborem wartości pracy utożsamianych
z INDYWIDUALNYM ROZWOJEM, do którego przypisano: wiedzę, samorealizację,
pobudzenie intelektualne i samodzielność. Uzasadnieniem dokonanych wyborów była
w szczególności chęć dalszego kształcenia i podnoszenia kwalifikacji, satysfakcja
z wykonywanej pracy, spełnienie zawodowe, odpowiedzialność za realizację zadań
zawodowych oraz stwierdzenie, że człowiek uczy się przez całe życie. Przedstawione
wyniki badań obrazują tabele: 39, 40, 41 i 42.
Z kolei z dokonanej analizy porównawczej cenionych wartości pracy przez
osoby czynne zawodowo z pozycji osoby pozostającej bez pracy wynika, iż w okresie
bycia bezrobotnym, najbardziej cenione i pożądane wartości pracy zawodowej
to STABILNOŚĆ – takiego wyboru dokonało 55% badanych. Zatem zważywszy,
że badana grupa pracowników urzędu pracy obecnie ceni wartości pracy utożsamiane
z INDYWIDUALNYM ROZWOJEM (wybór 55% badanych), a z pozycji osoby
bezrobotnej uznawali wartości pracy zawarte w zbiorze STABILNOŚĆ (w takim
samym wyniku procentowym), bezspornym jest, iż w konsekwencji podjęcia pracy
nastąpiła zmiana systemu wartości pracy. Tym samym została potwierdzona hipoteza
nr 3, czego dowodem są dane zawarte w tabelach: 56, 57, 58 i 59.
2

3. Ponadto odnosząc się do przyjętych zmiennych zależnych i wskaźników, należy
podkreślić, że zarówno badana grupa bezrobotnych, jak osób pozostających
w zatrudnieniu koncentrowała się głównie na dwóch zbiorach wartości pracy,
tj. INDYWIDUALNYM ROZWOJU oraz STABILNOŚCI, natomiast wartości
kojarzone z ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPOŁECZNĄ i WŁADZĄ nie spotkały się
z akceptacją badanych. Ma to swoje uzasadnienie m.in. w analizie wyboru cenionych
postaw wobec pracy, z których za najmniej ważne uznano opiekuńczość i odwagę
przypisując im ostatnie miejsce - 10 w przyjętej klasyfikacji, co obrazują tabele: 21 i 44.
Również ocena postrzegania pracy zawodowej z pozycji osoby bezrobotnej,
która w opinii 85% badanych nie jest narzuconą koniecznością i zbliżone procentowo
wypowiedzi badanych z pozycji osoby czynnej zawodowo (90% wyborów), jest
budująca nawet w sytuacji, gdy prawie cała badana grupa pracujących (za wyjątkiem
1 osoby) utożsamia świadczenie pracy m.in. jako jedną z możliwości zarobkowania.
Powyższe wnioski potwierdza również analiza traktowania pracy zawodowej
przedstawiona w podrozdziale 3.2.1.2., dotycząca postrzegania pracy zawodowej przez
grupę badanych bezrobotnych, z których 85% populacji uznało, iż jest jedną
z możliwości zarobkowania.
Podsumowując przyznaję, że potwierdzenie w wyniku przeprowadzonych badań
przyjętych hipotez, znajduje swoje odzwierciedlenie również w moich osobistych
obserwacjach z pozycji pracownika instytucji, która stanowiła obrany teren badań.
Niemniej biorąc pod uwagę sytuację na rynku pracy, przyjęte standardy życia oraz fakt,
że coraz więcej ludzi kształci się podnosząc swoje kwalifikacje, przyznaję,
iż postrzeganie wartości pracy zawodowej przez pryzmat zarówno bezpieczeństwa,
korzyści materialnych, wiedzy czy samorealizacji, nie pozostaje w sprzeczności lecz
wzajemnie się uzupełnia.
3

4. STRESZCZENIE
Tematem niniejszej pracy jest ocena wartości pracy zawodowej przez osoby
bezrobotne i czynne zawodowo.
W rozdziale 1 przedstawiono podstawowe pojęcia związane z pracą zawodową,
tj. definicje pracy oraz elementy składające się na proces pracy i realizację zadań
zawodowych. Koniecznym zatem było zarówno zdefiniowanie, jak i omówienie kwestii
kwalifikacji i kompetencji pracowniczych. Zważywszy, iż w badaniach dla potrzeb
niniejszej pracy wzięły udział osoby dorosłe, dokonano ogólnej charakterystyki
człowieka dorosłego, osób bezrobotnych i czynnych zawodowo w odniesieniu
do obowiązującego ustawodawstwa, a także przeprowadzono analizę podobieństw
i różnic. W dalszej części rozdziału 1 omówiono pojęcie wartości i przedstawiono ich
klasyfikacje w ujęciu różnych autorów, nawiązując do roli i funkcji wartości w życiu
człowieka oraz ich wpływie na podejmowane decyzje i działania, także w odniesieniu
do czynności zawodowych. Ponadto w ogólnym zarysie nawiązano również do
postrzegania pracy z perspektywy historycznej, obrazując jednocześnie prawo
człowieka do pracy i związane z tym obowiązki zarówno pracodawcy, jak i pracobiorcy
w świetle obowiązującego prawa. Niemniej koncentrując się przede wszystkim na
wartościach pracy i jej wpływie na kształtowanie potrzeb, postaw i systemów wartości,
w części końcowej scharakteryzowano postawy wymagane od człowieka pracy.
Natomiast w rozdziale 2 będącym metodyką badań własnych przedstawiono
przedmiot i cel badań oraz sformułowane problemy i hipotezy badawcze
z uwzględnieniem zmiennych i ich wskaźników. Ponadto zaprezentowano przegląd
metod, technik i narzędzi badawczych w ujęciu różnych autorów literatury przedmiotu,
dokonując jednocześnie ich doboru dla potrzeb badawczych niniejszej pracy.
Kolejny, 3 rozdział to analiza problemów badawczych dokonana w oparciu
o wypowiedzi osób biorących udział w badaniach zawarte w kwestionariuszach ankiet,
które stanowiły narzędzie badawcze. Część pierwsza tego rozdziału pracy została
poświęcona omówieniu wartości pracy zawodowej, cenionych przez osoby bezrobotne
w świetle wyników badań w odniesieniu do przyjętych zmiennych i ich wskaźników.
Dokonane przez respondentów wybory zostały zaprezentowane zarówno w formie
opisowej, jak również tabelarycznie oraz zobrazowane za pomocą wykresów.
4

5. Drugą część rozdziału 3 stanowią analizy wypowiedzi badanych osób czynnych
zawodowo w kwestii preferowanych wartości pracy zawodowej. Zebrane dane zostały
opracowane i przedstawione analogicznie jak w przypadku badanych bezrobotnych.
Zważywszy, że badana grupa osób czynnych zawodowo, to pracownicy Powiatowego
Urzędu Pracy w Grudziądzu, którzy przed podjęciem zatrudnienia w tej instytucji byli
bezrobotni, dalszą część rozdziału 3 stanowi komparatystyczne ujęcie dokonanych
wyborów przez pracujących z perspektywy bycia osobą bezrobotną.
Należy wspomnieć, iż w rozdziale ukazującym wyniki badań występują
powtórzenia badanych kwestii. Niemniej jest to konsekwencją przyjętych założeń
metodologicznych, których celem była chęć scharakteryzowania stosunku do wartości
pracy zawodowej dwóch grup osób badanych, w tym także analiza porównawcza
w odniesieniu do osób czynnych zawodowo dla ustalenia, czy w wyniku podjęcia pracy
nastąpiła u tych badanych zmiana systemu wartości pracy. Jednakże istotnym jest,
że przeprowadzone badania potwierdziły wszystkie przyjęte hipotezy, czyli skłanianie
się osób bezrobotnych ku wartościom pracy utożsamianym ze stabilizacją, dobrami
materialnymi i bezpieczeństwem, natomiast osoby czynne zawodowo dokonały wyboru
wartości pracy koncentrując się na czynnikach mających wpływ na ich indywidualny
rozwój, samorealizację i samodzielność z pokreśleniem istoty wiedzy.
5