Wat komt er kijken bij innovatie?

1. 1
Innoveren: een vak apart
Ir. Henk van Heerde
Syntens
innovatienetwerk voor
ondernemers

2. 2
Agenda
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wat doet Syntens?
Wat is innovatie?
Innovatienoodzaak
Innovatievermogen
Innovatietriggers: IQS en innovatiescan
Innovatiestijl: de ondernemer, ambitie en competenties
Innovatie door nieuwe verbindingen
Innovatiescan
Productinnovatie
Innovatieactieplan
•
Pauze
•
oefening

3. 3
Onze missie:
succesvolle innovatie in het MKB
concurrentiekracht van Nederland
ruimte voor ondernemerschap
ongebaande paden
succesvol innoveren

4. 4
Onze aanpak
Innovatie FOCUS:
Sparringpartner
Inspireren
Kansen herkennen
Innovatie EFFECT:
Coachen en
helpen waarmaken
van doelen
Innovatie MATCH:
In contact met
Kennis
Netwerken
met kennisinstituten
of
andere ondernemers

5. 5
Definities
Buijs (1987)
Innovatie is een sprongsgewijze verandering
in de product/markt/technologie combinatie(s)
van bestaande (industriële) bedrijven.
Tidd e.a. (2001)
Innovatie is verandering van de dingen die
een organisatie aanbiedt (product- en
dienstinnovatie) of de manier waarop zij
dit creëert en aflevert (procesinnovatie).
Ministerie van Economische Zaken (2004)
Innovatie is vernieuwing die neerslaat in
producten, diensten, processen of
organisatievormen
Drie kenmerken van innovatie:
•mate van verandering
•effect van verandering
•onderwerp van verandering

6. 6
Wat is innovatie?
Buijs (1987)
Innovatie is een sprongsgewijze verandering
in de product/markt/technologie combinatie(s)
van bestaande (industriële) bedrijven.
Tidd e.a. (2001)
Innovatie is verandering van de dingen die
een organisatie aanbiedt (product- en
dienstinnovatie) of de manier waarop zij
dit creëert en aflevert (procesinnovatie).
Ministerie van Economische Zaken (2004)
Innovatie is vernieuwing die neerslaat in
producten, diensten, processen of
organisatievormen
Drie kenmerken van innovatie:
•mate van verandering
•effect van verandering
•onderwerp van verandering

7. 7
Het object van innovatie
Wat er verandert:
product/ dienst, proces, markt, organisatie
Bedrijfsproces
proces
innovatie
organisatorische,
sociale innovatie
Product
product/
dienst
innovatie
klant
markt
innovatie

8. 8
De mate van verandering
Verandering
Verandering
Verandering
Vernieuwing, sprongsgewijze verandering,
invoering van iets nieuws
Tijd
Ontwikkeling
Tijd
Innovatie
Tijd
Incrementele
innovatie
(Buijs, 1987)

9. 9
Effect van verandering
•
•
Toegevoegde waarde / bedrijfsresultaat vergroten
Duurzame groei
Proces
innovatie
inkoopwaarde
loon
winst
Product/
Markt inovatie
verkoopwaarde
Arbeidsproductiviteit = toegevoegde waarde per gewerkt uur

10. 10
Innovatie sturen
Innoveren is het vormgeven van je toekomst !
Waarde
Toekomst
+
-/Nú
-/+
Ideeën
Tijd

11. 11
Innovatie is een kunde:
balanceren
•
•
•
Ambitie van de ondernemer en de onderneming: waar wil je
staan over 5 jaar?
Innovatienoodzaak: welke zaken binnen of buiten je bedrijf
dwingen je nu of later om te veranderen?
Innovatievermogen: hoe is het klimaat voor innovaties binnen
de onderneming, welke hulpbronnen gebruik je om innovaties
door te voeren?

12. 12

13. 13

14. 5 krachtenmodel (Porter)

15. Greiner

16. 16
Instrument voor het meten van het
evenwicht tussen innovatievermogen
en innovatienoodzaak:
• Innovatiequickscan: www.iqs.nl

17. 17
Innovatie-Quick-Scan
www.IQS.nl

18. 18
Stijlen van innoveren
•
Planmatig innoveren
Grote bedrijven, dynamische markten, stuurgroep, vanuit
strategie, stage-gate proces.
•
Intuïtief innoveren
Kleine bedrijven, ondernemer, vanuit passie, ad-hoc en open,
natuurlijke momenten
•
Bottom-up innoveren
Kennisintensieve dienstverlening, medewerkers, vanuit interesse,
afhankelijk van individu.

19. 19
Twee richtingen:
•
•
•
Structurele aanpak:
– visie, missie, strategische keuzes
– kansen en bedreigingen
– confronteren met sterktes en zwaktes
Opportunistische aanpak:
– natuurlijke innovatiekansen
Syntenspraktijk: via innovatievraag naar innovatiestructuur

20. 20
Cyclische benadering
•
•
•
During, naar Kolb:
– Creatieve fase – selectiefase – vormgevingsfase –
toepassingsfase  nieuwe creatieve fase …
Deming: Plan – Do – Check – Act  Plan ….
Innovatiecirkel (Kamphuis):
– Bewustwording
– Positiebepaling
– Koers uitzetten
– In beweging brengen
– Op koers houden  nieuwe bewustwording ….

21. 21
Lineair – iteratief -cyclisch
Idea
generation
Screening
Commercial
Technical
Testing
evaluation Development
Commercial
Realisation
Kottler (1976)
research
knowledge
Market
finding
Invent /
analytic
design
Detailed
Design
& test
Redesign
and
produce
Kline (1985)
Bestaande
en nieuwe
activiteiten
Invoering
Ontwikkeling
Distribute
and
market
Koers
bepaling
Doel
bepaling
Buijs (1987)

22. 22
Innovatie bij kleine bedrijven
Jan Kaper)

23. 23
Indeling vlgs Rogers en de
innovatiekloof

24. 24
Triggers voor innovatie
•
•
•
•
•
•
•
•
Veranderde behoefte van klanten
Ontdekken van gat in de markt
Einde productlevenscyclus: geen markt meer, sterke concurrentie
op prijs
Beschikbaarheid nieuwe materialen, onderdelen
Nieuwe samenwerkingspartner
Nieuwe technologie
Geen personeel meer te krijgen
Veranderde wetgeving

25. Adoptie van social media
Gartner 2010 social media

26. 27

27. 28
Innovatiekansen
•
Producten en diensten:
– Extra toegevoegde waarde, nieuwe functies
– product-dienst-combinaties
– Langere levensduur: aanpasbaar, nieuwe materialen,
verbindingstechnologie, betere gebruikersinterface
– Design / ontwerp: hoogwaardiger uiterlijk, aanpassingen aan
doelgroep / trends, massa-maatwerk
– After sales (verbruiksartikelen, reservedelen, aanvullingen),
koopcyclus volgen

28. 29
Innovatiekansen
•
Marktinnovaties:
– Actieve, doelgerichte marketingaanpak
– Nieuwe doelgroepen
– Focus op doelgroep
– Customer marketing: meer uit klanten halen
– Betreden buitenlandse markten
– Verkopen via internet
– Samenwerken met partners (bundelen aanbod en/of markt,
ander business model)

29. 30
Innovatiekansen
•
Technologie en ICT:
– nieuwe materialen
– verbindingstechnologie
– verbeterde productietechnologie
– 4D CAD, visualisatie, rapid prototyping
– betere gebruikersinterface
– embedded software i.c.m., sensortechnologie
– remote monitoring en diagnose
– software as a service
– location based services, web 2.0

30. 31
Innovatiekansen
•
Proces en organisatie:
– ISO-9001, Six sigma, poka yoke, …
– HRM, IIP
– competentieontwikkeling, EVC
– kennismanagement
– creativiteitstechnieken
– ICT-ondersteuning: ERP, CRM, TSM, ECM, …

31. 32
Innovatiescan: ‘aan tafel zaken
doen’
• Hulpmiddel in proces en inhoud
• Syntens Innovatiescan helpt om:
– de ambitie te verwoorden
– innovatiekansen te vinden
– verbeteringen van het innovatievermogen te
bepalen
– en deze om te zetten in een InnovatieActiePlan
• Doorloopt analyse – diagnose - advies

32. 33
A
B
C
D
nu
ambitie

33. start
B. Innovaties
A. Duurzame groei
C. Innovatievermogen
extern
ambitie
intern
D. Innovatie Actieplan

34. 35
Willen, moeten, kunnen
• Zonder ambitie (droom) geen innovatie
• Wel ambitie, geen noodzaak, wel ‘kansen’:
gevaar voor teveel innovatie, hobbyisme –
maar kan heel succesvol zijn!
• Wel ambitie, ook kansen/noodzaak, geen
vermogen: eerst werken aan
innovatievermogen
• Voldoende ambitie, noodzaak en
vermogen: een gezonde basis voor
duurzame groei

35. 36

36. Treacy en Wiersma’s marktstrategie

37. 38
Innovatiekansen identificeren
• Proces:
– Welke trends, ontwikkelingen,
veranderingen, krachten doen zich
voor? (analyse)
– Wat betekent dit voor de onderneming?
(diagnose: betekenis geven)
– Welke kansen biedt dat? (genereren creatie!)
• 2 niveaus: macro en meso
(branche/keten)

38. 39
Macro: DESTEP
•
•
•
•
•
•
Demografisch
Economisch
Sociaal/cultureel
Technologisch
Ecologisch
Politiek en wetgeving

39. Demografie: Groei en vergrijzing
Ontgroening (minder jongeren)

40. Ecologie: Uitputten, smelten en stijgen
Temperatuurstijging

41. Sociaal-cultureel: (Digitale) netwerkvorming
Social networking

42. Technologische revoluties
Biotechnologie

43. Economie: Kansen en crises
44
Specialisatie

44. Politiek/Juridisch: Geopolitiek en stakeholders
BRIC landen: Brasil, Russia, India & China

45. 46
Meso: 5-krachtenmodel Porter
•
•
•
•
Leveranciers
Klanten
Concurrenten & nieuwe toetreders
Substituten
• Krachten = ontwikkeling, beweging, m.a.w. het
krachtenspel dat verandering zal veroorzaken
• Bronnen: de ondernemer, onderneming en
samenwerkende partners

46. 5 krachtenmodel (Porter)

47. 48
confrontatiematrix

48. 49
50 %
markt
penetratie
90 %
bestaand
5%
product
ontwikkeling
25 %
nieuw
product
nieuw
diversificatie
markt
creatie
onderneming
creatie
bestaand
markt
ontwikkeling
Behoeften consument
bestaand
markt
nieuw
Innovatiekansen afwegen
markt
ontwikkeling
onderneming
ontwikkeling
bestaand
nieuw
Kern competenties

49. 50
Innovatievermogen: 10 factoren
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Strategie
Organisatie en processen
Cultuur
Financiering
Vaardigheden
Verkrijgen van kennis & technologie
Genereren van ideeën
Concretiseren van ideeën
Vermarkten van nieuwe producten
Exploiteren van nieuwe producten

50. 51
Innovatiefasen

51. Wat bepaalt het succes van een
bedrijf?
Technologie, organisatie of
marketing?

52. Innovatie en
competenties
Theoretisch model, Jan Cobbenhagen (MERIT)

53. Onderzoeksresultaten
Aantal
competenties
Peloton
Koplopers
0
36%
-
1
36%
17%
2
28%
23%
3
-
60%

54. Succesfactoren binnen
competenties
• Technologie: investeren in R&D, externe
oriëntatie
• Marketing: product- en marktdiversificatie,
ketendenken, probleemoplosser, maar met
grenzen aan klantgerichtheid
• Organisatie: timing van veranderingen,
horizontaal organiseren, multidiciplinaire
teams, voorkom functionele verkokering

55. 56

56. neergang
volwassen
groei
embryo
omzet
57
Levenscyclus van bedrijven

57. 58
Innovatie en flexibiliteit
(Volberda)

58. Model Quinn
Flexibiliteit en vrijheid van handelen
Embryo- en
groeifase
Familiecultuur
Interne gerichtheid
Embryo-fase
Adhocratie
Groei- en
volwassenfase
Hiërarchie
Stabiliteit en beheersbaarheid
Externe gerichtheid
Volwassen- en
embryofase
Markt (arena)

59. Ingrediënten succesvol innoveren
+
Strategie
Scenario's &
Architectuur
Strategie
Scenario's &
Architectuur
Strategie
Scenario's &
Architectuur
Strategie
Scenario's &
Architectuur
Strategie
Scenario's &
Architectuur
Strategie
Scenario's &
Architectuur
+
Structuur
Processen &
Organisatie
+
+
+
+
+
+
+
Structuur
Processen &
Organisatie
Structuur
Processen &
Organisatie
Structuur
Processen &
Organisatie
Structuur
Processen &
Organisatie
Structuur
Processen &
Organisatie
Cultuur
Leiderschap &
Basiswaarden
Cultuur
Leiderschap &
Basiswaarden
+
+
+
+
+
+
+
Cultuur
Leiderschap &
Basiswaarden
Cultuur
Leiderschap &
Basiswaarden
Cultuur
Leiderschap &
Basiswaarden
Cultuur
Mensen
Competenties
Vaardigheden
Mensen
Competenties
Vaardigheden
Mensen
Competenties
Vaardigheden
+
+
+
+
+
+
+
Mensen
Competenties
Vaardigheden
Mensen
Competenties
Vaardigheden
ICT, Geld
Faciliteiten
Middelen
ICT, Geld
Faciliteiten
Middelen
ICT, Geld
Faciliteiten
Middelen
ICT, Geld
Faciliteiten
+
+
+
+
+
+
+
Middelen
ICT, Geld
Faciliteiten
Mensen
Middelen
Vaardigheden
ICT, Geld
Faciliteiten
+ Leiderschap & + Competenties +
Basiswaarden
Middelen
Resultaten
Producten &
Effecten
Resultaten
Producten &
Effecten
Resultaten
Producten &
Effecten
Resultaten
Producten &
Effecten
Resultaten
Producten &
Effecten
Verwarring
geen samenhang
& visie
Chaos
=
geen besturing &
beheersing
=
Weerstand
=
Ongerustheid
=
geen binding
geen vaardigheden
Frustratie
geen voorzieningen
= Nutteloosheid
+
+
=
geen toegevoegde
waarde
Resultaten
Producten &
Effecten
=
Groei en
Verandering

60. 61
Ondernemer vs onderneming
waar toe?
Identiteit
Niveaus van leren en implementeren
Wie?
Normen/waarden
Waarom?
Vaardigheden
Hoe?
Gedrag
Wat?
Omgeving
Waar?Wanneer?
Persoonlijke visie
Dromen, ambitie, levensdoelen,
ondernemersdoelen
Identiteit
Rollen: Ondernemer /innovator /
manager, inspirator, motivator,
coach, mobilisator
Overtuigingen
Wat vind je belangrijk? Wat geloof je?
Over eigen capaciteiten, over
capaciteiten en motivatie van personeel?
Visie
Trends & ontwikkelingen,
innovatie-ambitie van het bedrijf
Identiteit / missie
Type organisatie, imago,
missie van het bedrijf
Cultuur
Welke regels deel je? Welke gedeelde
waarden en normen zijn er? Wat zijn
de ongeschreven regels?
Competenties
Structuur & systemen
Specifiek gedrag
Activiteiten
Ondernemen, leiden, aansturen,
organiseren, communiceren, innoveren
Wat doe je?
Wat zeg je?
Resultaat
Huidige situatie, waar sta je nu?
Wat heb je nu? Waar ben je nu?
Strategische plannen, systemen voor
kennismanagement, P-systemen,
arbeidsvoorwaarden, beloningsstructuren
Productieproces/dienstverlening
Communiceren
Resultaat
Resultaat / omzet /winst /
succesvolle innovaties
implementeren
Spiritualiteit
onderneming - collectief
leren
ondernemer - mens

61. Organisatorische innovatie
ondernemer - mens
onderneming - collectief
Spiritualiteit
waar toe?
Identiteit
Niveaus van leren en implementeren
Wie?
Normen/waarden
Waarom?
Vaardigheden
Hoe?
Gedrag
Wat?
Omgeving
Waar?Wanneer?
Leren
organisch
Implementeren
mechanisch

62. 63
Nieuwe ondernemer
1. Heeft visie en passie voor vernieuwing.
2. Doet niets meer alleen, is een netwerker.
3. Is continu op zoek naar nieuwe verbindingen.
4. Is transparant in doen en laten.
5. Is een kennisondernemer.
6. Is maatschappelijk betrokken.
7. Past spiritueel management toe, redeneert vanuit waarden.
8. Experimenteert en ontwikkelt in co-creatie.
9. Investeert in nieuwe business-concepten.
10. Gebruikt nieuwe ICT als vanzelf.

63. 64
Nieuwe business
combinaties van
- (samengestelde) behoefte van mensen
- trends en ontwikkelingen
- DESTEP ontwikkelingen 2005-2015
- megatrends 2010-2020
- ondernemerscapaciteiten
- innovatievermogen
- ambitie
- samenwerking

64. 65
Piramide van Maslow
Zelfontwikkeling
Erkenning
Sociaal contact
Bestaanszekerheid
Primaire biologische
behoeften

65. Kleding
Kunst
Communicatie
Onderdak
Transport
Sport
Religie
Voeding
Veiligheid
Gezondheid
Onderwijs
Energie
Werk
Ontspanning

66. 67
Samengestelde behoeften
Noodzaken tot
nieuwe verbindingen

67. 68
Nieuwe verbinding

68. 69

69. 70
Innovatierichtingen
•
•
•
•
•
Een nieuw product
Een nieuwe markt
Nieuwe technologie?
Een combinatie van twee?
Of alles tegelijk?

70. 71

71. 72

72. 73

73. 74

74. 75

75. Programma van Eisen - blad 2
De Procesboom
Productontwikkeling
Productie rijp maken
Inkopen
ONTSTAAN
Produceren
Verpakken
Opslaan
Kosten administreren
- Product ontwerpen
- Prototype maken
- Testen
- Machines aanschaffen
- Gereedschap kopen
- Personeel aantrekken
- Materiaal inkopen
- Onderdelen inkopen
- Varpakking inkopen
- Materiaal bewerken
- Onderdelen monteren
- Oppervlakte behand.
Gebruiksklaar maken
Gebruiksklaar maken
In werking stellen
- Enkelstuks verpakken
- Bundelen
GEBRUIKEN
- Onderdelen opslaan
- Producten opslaan
Uitschakelen
Schoonmaken
- Materiaalkosten
- Loonkosten
- Bepalen overhead
Onderhouden
- Op- of inladen
- Vervoeren
- Naar binnen brengen
- Uitpakken
- In elkaar zetten
- Plaatsen in omgeving
- Aansluiten
- Invullen
- Starten
- Handeling uitvoeren
- Resultaat controleren
- Handeling bijsturen
- Stoppen
- Aansluiting verbreken
- Legen
- Open maken
- Vuil verwijderen
- Sluiten
- Stofvrij houden
- Smeren
- Bijstellen
Opbergen
Prijs vaststellen
Adverteren
Onderhandelen
Koop sluiten
VERSPREIDEN
Verzendklaar maken
Transporteren
- Minimum verkoopprijs
- Kortingsstelsel bepalen
- In opbergstand brengen
- Opbergen
Repareren
- Demonteren
- Onderdelen vervangen
- Monteren
- Media bepalen
- Campagne opzetten
- Prijs
- Levertijd
- Aantal
- Vastleggen prijs/levertijd
/aantal
Uit gebruik nemen
- Uit magazijn halen
- Verpakking aanbrengen
- Opladen
- Vervoeren
- Afleveren bij winkel
Opslaan
VERDWIJNEN
Verwijderen
Opslaan
- Opbergen in voorraad
- Opbergen in winkel
Transporteren
Te koop aanbieden
- Etaleren
- Instrueren verkopers
Opslaan
- Uitzetten
- Losmaken uit omgeving
- Uit elkaar halen
- Naar opslag brengen
- Gevaarlijke stoffen
verwijderen
- Uit opslag halen
- Vervoersgereed maken
- Op- of inladen
Verkopen
- Product afrekenen
- Product inpakken
- Demonteren
- Recyclen
- Verschrotten
- Verbranden

76. Klantervaringscirkel

77. Kansen voor contact

78. 79
Innovatievragen?
henk.vanheerde@syntens.nl
(alleen voor ondernemers)
088 – 444 0 222
#syntens
info@syntens.nl
Syntens
www.syntens.nl
Syntens
Syntens innovatieadviseur
Syntens