1. Рашаан
Байгалиас ундарч байгаа усыг рашаан гэж нэрлэдэг. Японд рашаан их байдаг.
Энгийн халуун рашаан нь өвчин шарханд тустай ч, япон хүн ер нь рашаанд явах нь өвчин,
шархаа эдгээхийн тулд биш юм. Өдөр тутмын ажил амьдралаасаа салж, гэр бүл болон найз
нартайгаа, бие сэтгэлээ амраахын тулд рашаанд явдаг юм.
Боов
Цагаан сараар тусгайлан идэх юм олон бөгөөд тэдгээрийн төлөөлөл нь боов юм.
Боовыг боовны будаа гэж нэрлэгддэг тусгай будааг агшааж бэлдэнэ. Боов хийсний дараа
маш зөөлөн боловч, нэг өдөртөө хатуурдаг. Хатуу болсон боовыг шарж буцалгавал дахин
зөөлөрнө. Боовонд бараг амт байхгүй учраас, цуу юм уу сахараар амтлан иддэг. Зөөлөн
бөгөөд их наалдддаг болохоор идэхэд хэцүү идээ юм.
Хуй салхи
Зун өнгөрч намар болоход хуй салхи гэгдэх агаарын нам даралтын нөлөөгөөр
Японд маш хүчтэй салхи ирэх тохиолдол байдаг. Хуй салхи ирвэл, хүчтэй салхи салхилж,
бороо маш их ордог. Голын ус эргээсээ хальж, гэр усанд автаж, уул хагарч, гэр орон нурж
салхинд гэр эвдрэх, маш олон хүн нас барах тохиолдол ч бий. 13-р зуунд Японыг эзлэхээр
очсон монгол цэргүүд хуй салхины уршгаар бүгд амь эрсэдсэн гэж яригддаг.
Цас
Японы хойд хэсгээр, маш их усархаг салхи салхилдаг учраас өвлийн улиралд маш
их цас ордог. Тийм учраас цанын бааз маш их байдаг. Цанаар гулгахын тулд цас маш их
орсон нь дээр боловч, 2-3м цас орж машин болон галт тэрэг хөдлөж чадахгүй болох, гэр
нурах тохиолол ч бий.

2. Япон архи
Япон архи нь цагаан будаанаас бэлтгэсэн тунгалаг архи бөгөөд алкоголь нь 15%
орчим байдаг. Халаагаад уух явдал ч, хөргөөд уух явдал ч байдаг. Япон архийг хэмждэг
нэгж нь гоо (ごう), шоо (しょう) юм. Нэг “гоо” нь 180сс бөгөөд, нэг шоо нь 10 “гоо” юм.
Энгин архи уудаг газарт захиалга өгөх үед бол нэг “гоо” юм уу хоѐр “шоо” гоо нь, архины
дэлгүүрт бол нэг “шоо” орсон шилтэй архийг худалдан авах тохиолдолд олон байдаг.
Ойрд бүр жижиг шилэн сав юм уу цаасан саванд хийсэн зүйл ч байгаа.
Цагаан будаа
Тутраганы үрийг цагаан будаа гэдэг. Цагаан будааг буцалгахыг будаа агшаах гэдэг.
Цагаан будааг агшаасныг агшаасан будаа гэдэг. Японд хоолыг будаа гэнэ. Өөрөөр хэлбэл
япон хүний хувьд, хооллох гэдэг нь агшаасан будаа идэх явдал юм. Агшаасан будаа болон
загас, агшаасан будаа болон ногоо гэх мэтийн идэх хэлбэртэй. Зөвхөн загас ч юм уу,
зөвхөн мах гэх мэтийн идэх хэлбэр бол бараг хийдэггүй.
Аадар борооны улирал
Япон улсад 6 сарын эхнээс 7 сарын орчимд аадар бороо гэгдэх маш их устай бороо
ордог. Хүүхдүүд гадаа тоглож чадахгүй бас агаарын хэм болон чийгшил их байдаг
болохоор идэх юм өмхийрэх, маш муухай улирал юм. Гэхдээ энэ нь газар тариалангийн
талбайд аадар бороо орох нь маш чухал юм. Аадар борооны улиралд бараг юу ч орохгүйг
“юу ч үгүй аадар борооны улирал” гэх бөгөөд энэ нь будаа үйлдвэрлэхэд маш муу зүйл
юм.
Урамшуулал
Албан газар болон байгууллагад ажилладаг хүн сарын цалингаас гадна, зун ба
өвлийн улиралд жилд 2 удаа урамшуулалт мөнгө авдаг. Сайн хүн л авах бүс жирийн хэн ч
авдаг. Урамшуулалтын хэмжээ нь жирийн сарын цалингаас хоѐр, гурав дахин их байдаг.
Урамшуулалтыг аялал болон юм худалдаж авах, түрээсийн мөнгө төлөх, зээлсэн мөнгөө
эргүүлж төлөх зэрэг хүнээсээ хамаарч янз бүрийн зүйлд зарцуулдаг.

3. Зуучлалын хурим
Настай хүн нь, төрөл садан ч юм уу танилынхаа залуухан эрэгтэй болон эмэгтэй
хүнийг уулзуулах явдал байдаг. Үүнийг зуучлал гэж хэлдэг. Зуучлуулаад харилцан
таалагдахаар харилцаа эхэлдэг. Харилцаж эхлээд дахин болно гэж үзвэл хурим хийдэг.
Ингэж хийсэн хуримыг зуучлалын хурим гэнэ. Нэг удаагийн зуучлалтаар хуримлах хүнээ
олох явдал цөөхөн, хүссэн хүнтэйгээ учрахын тулд хэдэн удаа, эсвэл хэдэн арван удаа
зуучлуулах тохиолдол олон байдаг гэнэ.
Сашими
Япон хүн загасыг түүхийгээр нь иддэг. Түүхий загасан хоолыг сашими гэдэг.
Түүхийгээр нь идэх гэж хэлэх нь загасыг тэр хэвээр нь идэх юм биш. Толгой болон хальс
ясыг нь авсан загасыг идэхэд амар хялбараар зүсэж цуунд дүрж иддэг. Загас нь шинээрээ
байхгүй бол сашими бэлтгэж чадахгүй учраас дээр үед далайгаас хол алслагдсан газарт
сашими идэж чаддаггүй байсан. Гэвч одоо хөргөгч болон хөлдөөгч бүтээгдэж байгаа
болохоор хаана ч байсан сашимийг идэх боломжтой юм.
Ожиги
Япон хүн энгийнээр гар барьж мэндэлдэггүй. Үүний оронд хүнтэй уулзах үедээ
мөн юм гуйх үедээ бас талархалын үг хэлэх үедээ нуруугаа бөхийлгөж толгойгоо
мэхийлгэж мэндэлдэг. Ингэх явдлыг “ожиги” гэдэг. Ожиги нь японы нийгэмд маш хүчтэй
өргөн тархсан ѐс заншил бөгөөд банк, их дэлгүүрт ажилладаг хүмүүс бүр илүү мэндлэх
бөгөөд ѐс шиг хийхийн тулд дасгал сургуулалт хийдэг.
Халуун ус
Мөнгөө төлөөд ордог ваннтай газрыг сэнтоо гэдэг. Сэнтоо дотор эмэгтэй хүний
халуун усных, эрэгтэй хүний халуун усных гэж ялгаад эхлээд мөнгөө төлж ордог. Хамтдаа
хөгжилтэй байдаг. Өөрсдийн өрөөндөө ваннгүй сэнтоод ордог хүн ч байдаг ба өрөөндөө
ваннтай ч сэнтоод орох дуртай хүн байдаг. Сэнтоо нь хөдөө цөөхөн ба хотуудад их байдаг
бөгөөд хүмүүс олноор үйлчлүүлдэг.

4. Марү, бацү
Японд багш нар гэрийн даалгавар шалгахдаа зөв хариултанд ○ (марү) гэж
тэмдэглэдэг. ○ (марү) нь 0 (тэг) биш юм. 0 (тэг) нь дээрээсээ зүүн тийш тойруулан бичдэг.
○ (марү) нь доороос нь баруун тийш тойруулан бичдэг. Харин алдаатай хариултанд ×
(бацү) тавьдаг. Алдаан дээр нь биш мөртлөө аль нэг газарт нь жаахан тавьдаг. Харин
жаахан сонин хариултанд △ (санкакү) тавьдаг.
Цэцэг
Японд цэцэг хатгах ухаан гэгддэг хэрчсэн цэцгийг хананд гоѐх явьдал ч сүр
жавхаатай. Хуучин япон хэлээр цэцэг гэж хэлбэл зөвхөн жүржний цэцгийг илэрхийлдэг
юм. Япон хүн бол модны мөчирт ургасан цэцгийг харах дуртай. Жүржний модны доор
цэцэг харангаа найзтайгаа хамт архи ууж хоол идэх явдлыг цэцэг таашаах гэдэг. Токиод 4
сарын эхэн үе нь цэцэг таашаах улирал юм.
Компа
Оюутнууд Сакэ-г уун уулзаж ярилцахыг”компа” гэж нэрлэдэг. Компа-д багш нар ч
оролцох явдал байдаг. Дээд болон доод ангийнхантайгаа дотно яриа өрнүүлэнгээ багш
нарынхаа хичээл дээр яриагүй яриаг сонсож болдог. Компа-д оролцон Сакэ уух аргыг
сурахаар ирсэн оюутан ч байдаг. Мөн хэт ууж согтдог хүн ч байдаг байна.
Цаг агаарын мэдээ
Японд загасны аж ахуй болон хөдөө аж ахуй, ачаа тээврийн төлөө цаг агаарын жижиг
мэдээ нь чухал болоод байна. Иймээс японы цаг агаарын мэдээ нь 6 цагийн дараах цаг
агаар, бороо болон цасны орох хүрээ, градус, салхины хурд, салхины чиглэл, далайн
давалгааны өндөр гэх мэтийг дамжуулж чаддаг. Яаж ч шинжлэх ухаан хөгжсөн ч цаг
агаарыг 100% хэлж чаддаггүй учраас цаг агаарын мэдээнд “цэлмэг аажмаар үүлших байх”
гэдэг хэлбэрийн таамаглан хэлэх арга элбэг байдаг.

5. おんせん
じ ゆ で にほん
自ぜんに お湯が わき出て いる ところの ことを おんせんと いいます。日本
びょうき
には おんせんが たくさん あります。たいていの おんせんが、病気や けがに
にほんじん い びょうき
ききますが、日本人が ふつう おんせんに 行くのは、病気や けがを なおす た
しごと せいかつ かぞく ともだち
めだけでは ありません。ふだんの 仕事と 生活から はなれて、家族や 友達と
こころ からだ い
いしょうに、 心 と 体お やすめる ために、おんせんに 行くのです。
もち
しょうがつ とくべつ た もの た だいひょう
お 正 月 には 特別な 食べ物を いくつか 食べますが、その 代 表は もちでし
べい とくべつ こめ つく つく
ょう。米と いう 特別な 米を むしてから、ついて 作ります。もちは、作った
ついたち
ときは、とても やわらかいですが、一日ぐらいで かたく なります。かたく なっ
じたい
た もちを やいたり、にたり すると、また やわらかく なります。もち自体には
あじ あじ た
あまり 味が ないので、しょうゆや さとうで 味を つけて 食べます。やわらか
た た もの
くて、よく くっつくので、食べにくい 食べ物です。
たいふう
台風
なつ あき たいふう つよ き にほん く
夏から 秋に かけて、台風と よばれる とても 強い てい気あつが、日本に 来
たいふう つよ か ぜ あめ
る ことが あります。台風が くると、強い 風邪が ふき、雨も たさん ふりま
かわ いえ みず やま いえ
す。皮が あふれて、家が 水に つかったり 山が くずれて 家が つぶされたり、
かぜ いえ ひと じゅうさんせいき
風で 家がこわれたり して、たくさんの 人が しぬ ことも あります。十三世紀
にほん き も ん ご る たいふう ぜんめつ
に 日本に せめて 来た モンゴルぐんも、台風の せいで 全滅したと いわれて
います。

6. ゆき
雪
にほん ちほう すいぶん きたかぜ ふゆ
日本の きたの 地方では、水分を たくさん ふくんだ 北風が ふくので、冬には
ゆき にほん じょう
雪が たくさん ふります。そのため、日本には スキー 場 が たくさん あります。
ゆき に め
スキーを する ためには、雪が たくさん ふった ほうが いいですが、ニメー
と る さ ん め と る くるま れっしゃ
トルも サンメートルも つもって、 車 や 列車が うごけなく なって しまった
いえ
り、家が つふれて しまう ことも あります。
にほんしゅ
日本酒
にほんしゅ べい さけ あ る こ る ど じゅうご ぱ せ ん と
日本酒は 米から つくった とうめいな 酒で、アルコール度は 十五パーセント
の ひ の にほんしゅ
ぐらいです。あつくして 飲む ことも、冷やして 飲む ことも あります。日本酒
りょう ごう ます いちごう
の 量を はかるたんいは，合（ごう）と 升（しょう）です。一合、１８０CC で、
いっしょう じゅうごう い ざ か や ちゅうもん とき いちごう にごう
一 升は 十 号 です。ふつう 居酒屋で 注 文 する 時は、一合か 二合ずつで、
さかや いっしょう か おお さいきん
酒屋では、 一 升 はいった びんを 買う こたが 多いですが、最近は、もっと
ちい かみ
小さい びんや、紙の はこに はいった ものも あります。
こめ
米
み べい べい
いぬの 実の ことを 米と いいます。 米を にる ことを、ご飯を たくと い
にほんじん しょくじ べい た
います。つまり、日本人にとって、食事と いうのは、米を 食べる ことなのです。
はん はん にく はん やさい た かた
ご飯と さかな、ご飯と 肉、ご飯と 野菜、という 食べ方は しますが、さかなだ
にく た かた
けとか、肉だけと いう 食べ方は あまりしません。
つゆ
にほん ろくがつ しちがつ おお
日本では、六月ごろから 七月ごろに かけて、つゆと よばれる、 あめの 多い
きせつ こども いえ おんど しつど たか
季節が あります。子供たちは 家の そとで あそべませんし、温度と 湿度が 高
た もの きせつ のうぎょう
いので、食べ物が くすりやすい、いやな 季節です。しかし、 農 業 の ためには、
たいせつ
つゆに ふる あめは 大切です。つゆに あめが あまり ふらない ことを、から
こめ つく
つゆと いって、米を 作る ためには よく あります。

7. ぼ な す
ボーナス
かいしゃ やくしょ つと ひと げっきゅう なつ ふゆ ねんにかい ぼ
会社や 役所などに 勤めている 人は、 月 給 の ほかに、夏と 冬の 年二回、ボ
な す かね いっかい ぼ な す きん
ーナスと いう お金が もらいます。一回の ボーナスの 金がくは、ふつう
げっきゅう にばい さんばい ぼ な す りょこう か もの ろ ん
月 給の 二倍から 三倍です。ボーナスは、旅行や 買い物や ローンの へんさい
ひと つか
など、人に よって さまざまな ことに 使います。
み あ けっこん
お見合い結婚
ねんちょう ひと しんるい し あ わか だんせい じょせい あ
年 長の 人が、親類や 知り合いの 若い 男性と 女性を 合わせる ことが あ
み あ み あ き
りまます。これを お見合いと いいます。お見合いを して、おたがいに 気に い
こうさい こうさい おも けっこん
ったら 交際を はじめます。交際して さらに いいと 思ったら 結婚します。こ
けっこん み あ けっこん いっかい み あ
の ように して 結婚する ことを、お見合い結婚と いいます。一回の お見合い
けっこんあいて み すこ ひと で あ なんかい
で 結婚相手が 見つかる ことは 少しなく、りそうな 人に 出会うために、何回
なんじゅうかい み あ ほう おお
か、あるいは 何 十 回か お見合いを する ことの 法が 多いようです。
さしみ
にほん しょう た しょう りょうり
日本は さかなを 生で 食べます。 生 の さかなの 料理の ことを さしみと
しょう た い た
いいます。 生 で 食べると 言っても、 さかなを そのままの かたちで 食べる
あたま かわ み た
のでは ありません。 頭 と 皮と ほるを とった さかなの 身を、食べやすい
おお き ゆ た しん
大きさに 切って、しょう油を つけて 食べます。さかなが 新せんでなければ さ
つく うみ つち がた た
しみは 作れませんから、むかしは 海から、はなれた 土せ方では さしみを 食べ
いま れいぞう れいとう ぎじゅつ
る ことが できませんでした。しかし、今では 冷蔵や 冷凍の 技術が はったつ
た
して いますから、どこでも さしみが 食べられます。

8. おじぎ
にほんじん て ひと あ とき
日本人は、ふつう あく手を しません。そのかわりに、人に 会った 時や、ものを
たの とき れい い とき こし あたま
頼む 時や、お礼を 言う 時に、腰を まげて、 頭 を さげます。この ことを
にほん かいしゃ つよ しゅうかん
おじぎと いいます。おじぎは、日本の 会社で とても ひろく 強い 習 慣 です
ぎんこう で ぱ と はたら ひと
が、銀行や デパートで 働く 人たちは、もっと ていねいに おじぎを するた
れんしゅう
めに 練 習を します。
とう
せん湯
かね せんとう せんとう なか おとこゆ
お金を はらって はいる ふるの ことを、銭湯と いいます。銭湯の 中は、男湯
おんなゆ さいしょ かね
と 女湯に わかれて いて、最初に お金を はらってから はいります。みんな
おお じぶん いえ
いっしょうに、はだかで ひとつの 大きな よくそうに はいります。自分の 家に
せんとう ゆ ひと じぶん いえ
ふろが ないので、銭湯に 行く 人も いますし、自分の 家に ふろが あっても、
おお ゆ ひと
大きな よくそうに はいるのが すきなので、せんとうに 行く 人も います。
せんとう とかい
銭湯は いなかには すくなく、都会に たくさん ありましたが、だんだん へっと
きて います。
ま る ば つ
マルとバツ
にほん せんせい しゅくだい しけん み ただ こた まる ま る か
日本では、先生が 宿 題や 試験を 見て、正しい 答えに ○（マル）を 書きま
まる ま る ぜろ ぜ ろ ちが ぜろ ぜ ろ うえ まわ
す。○（マル）は、 0 （ゼロ）とは 違います。 0 （ゼロ）は、上から ひだり 回り
か まる ま る した みぎまわ か こた
に 書きますが、○（マル）は、下から 右回りに 書きます。まちがった 答えには
かける ば つ か すこ へん まる
× （バツ）を 書きます。まちがいでは ないけれども、どこか 少し 変な、○と
かける あいだ こた さんかく さ ん か く か
×の 間 のような 答えには、 △ （サンカク）を 書きます。

9. はな
花
にほん いけはな き はな か
日本では、池花と いって、切った 花を 花びんに かざる ことも さかんですが、
に ほ ん ご はな はな
ふるい 日本語では、ただ “花”と いえば、さくらの 花の ことを あらわして
にほんじん はな み あ
います。日本人は、きの えだに さいた 花を 見上げるのが すきです。さくらの
はな み ともだち さけ の た もの
きの したで、花を 見ながら、友達と いっしょうに お酒を 飲んだり、食べ物を
た はなみ とうきょう しがつ はなみ
食べる ことを 花見と いいます。 東 京 では、四月の はじめごろが 花見の
きせつ
季節です。
こ ん ぱ
コンパ
がくせい さけ の こ ん ぱ こ ん ぱ
学生たちが お酒を 飲む あつまりの ことを コンパと いいます。コンパには
せんせい こ ん ぱ さけ の
先生が さんかする ことも あります。コンパで いっしょうに お酒を 飲みなが
はなし じょうきゅうせい かきゅうせい した
ら、 話 を する ことに よって、 上 級 生 や 下級生と 親しく なったり、
じゅぎょうちゅう き はなし せんせい き こ ん ぱ
授 業 中 には 聞けばような 話 を、先生から 聞く ことも あります。コンパに
さけ の かた まな ひと の
さんかする ことによって、お酒の 飲み方を 学ぶ 人も いますが、飲みすぎで
からだ
体 を こわす ひとも います。
てんきよほう
天気予報
にほん ぎょぎょう のうぎょう きしょう
日本では、 漁 業 や 農 業や うんゆの ために、気象に ついての こまかい
じょうほう ひつよう にほん てんきよほう ろくじかんご てんき
情 報が 必要と されます。そこで、日本の 天気予報では、六時間後との 天気、
あめ ど かぜ つよ ふう たか
雨や ゆきの ふる かくりつ、おん度、風の 強さ、風の むき、なみの 高さなど
つた かがく てんき ひゃく ぱ せ ん と い
が 伝えられます。どんなに 科学が しんぱしても、天気を 百 パーセント 言い
あ てんきよほう ”
当てる ことは できませんから、天気予報では “はれのち くもりでしょう。”と
い かた
いうような、すいそくする 言い方が つかわれます。