1. 28
3. EHUN MUSKULARRA
Funtzioa:
Muskuluak eratzen ditu. Gorputzaren atal ezberdinaren mugimendua
eragiten dituen ehuna da.
Osagaiak:
Zelulak:
Muskulu-zuntz deitzen dira. Zelula hauen mintza sarkolema
deitzen da eta bere zitoplasma, sarkoplasma..Sarkoplasman,
egitura batzuk (miozuntzexkak) aurkitzen dira. Muskulu-zuntz
bakoitzak milaka miozuntzexkak ditu. Miozuntzexka bakoitzak
aktinazko 3000 bat harizpi eta miosinazko 1500 bat harizpiz osatuta
dago. Hari lodiak miosinazkoak dira eta meheak, aldiz aktinazkoak.
Muskulu-zuntzen uzkurtzeko gaitasuna, miozuntzexketan
oinarritzen da.
Sailkapena:
Hiru muskulu-ehun mota daude:
o Muskulu-ehun leuna
o Muskulu-ehun zerrendatua edo eskeletikoa
o Bihotzeko muskulu-ehuna
2. 29
3.1 Muskulu-ehun leuna
Muskulu-zuntzak fusiformeak ( luzexkak eta muturrak estuak ) dira.
Nukleo bakarra dute erdialdean. Muskulu-ehun leuna ez dago
nahitako kontrolpean menpe, hots, ezin dugu nahi dugunean mugitu,
hau da, nerbio-sistema autonomoaren bidez kontrolatuta dago .
Zelulak geldiro uzkurtzen dira. Sarkoplasmak mikroskopio optikoz
ikusten ez diren miozuntzexkak ditu, hemendik datorkio izena. Uhin
peristaltikoak edo uzkurdurak erritmikoak egiten dituzte bai digestio
hodiaren paretetan, odol basoetan, maskurian,umetokiko
paretetan….Mugimendu hauek hodietatik pasatzen diren produktu eta
zelulak igarotzen errazten du.
3.2 Muskulu-ehun zerrendatua edo eskeletikoa
Ornodunen muskuluak eratzen ditu. Hezurtzaren mugimenduetaz
arduratzen da. Muskulu-zuntzek nukleo bat baino gehiago dituzte.
Sarkoplasman mitokondria ugari agertzen dira. Zelulak arin eta nahita
uzkurtzen dira. Mikroskopio optikoekin aktina eta miosina banda argi
eta ilunak txandakatuz nola dauden kokatuta ikusten da. Itxura
honegatik datorkio “ zerrendatu” izena.
Muskulu-ehun zerrendatuaren antolakuntza
Miozuntzexkek alde argi edo ilunagoak dituzte. Alde argiek aktinazko
harizpiak soilik dituzte eta, I eremua deritzogu. Alde ilunak bestetik,
aktina eta miosinazko zuntzexkak ditu eta A eremua deitzen zaio. A
eremuaren erdialdean alde argiago bat agertzen da, H eremua (bertan
soilik miosinazko hariak agertzen dira).
H eremuaren erdialdean M guneak agertzen dira eta hor miosinazko
filamentuak lotzen dira.
3. 30
Miosinazko harizpietan aktinazko harizpietara abiatzen diren
proiekzioak daude. Egitura horiei zubi gurutzatuak deitzen
zaie.Aktinazko harizpien eta zubi gurutzatu horien arteko
elkarrekintzaren ondorioz, miozuntzexken uzkurdura gertatzen da.
Aktinazko harizpiak Z deritzen diskoei atxikita daude. Z disko horiek
miosina eta aktina ez diren beste proteina-mota batzuez osaturik
daude. Bi Z diskoren artean dagoen miozuntzexkaren atalak
sarkomera izena du.
4. 31
Makroskopikoki, muskulu-zuntza endomisio izeneko ehun konektiboz
estaltzen da. Muskulu-zuntz batzuk elkartu egiten dira eta perimisio
izeneko ehun konektiboz estaltzen dira.Muskulu-zuntz multzo batzuk
elkartu egiten dira muskulua osatuz. Muskulua epimisio deritzon ehun
konektiboz ere estaltzen da. Zorro konektibo guztiek elkartu egiten dira
eta tendoiak eratzen dituzte.
3.3 Bihotzeko muskulu-ehuna
Zelula labur eta adarkatuz osatuta dago. Elkarren artean lotzen dira,
uzkurketa batera egiteko. Zelulak nukleo bakarrekoak dira. Zuntz
zerrendatuz eratuta dago.Uzkurdura azkarra eta nahigabekoa da.
Bihotzeko pareta eta bihotzaren ondoko odol-baso handietan aurkitzen da
muskulu berezi hau.
5. 32
Taula, muskuluen ezaugarri nagusiak
Ehun mota Zelulen
itxura
Nukleo
kopurua
Itxura
zerrendatua
(ildaskatua)
bai ala ez
Uzkurketa
azkarra ala
geldoa
Nahitako ala
nahigabeko
uzkurketa
Non aurki
daiteke
Muskulu
leuna fusiformea
“huso” forma
Bakarra ez geldoa nahigabekoa digestio,
ugalketa eta
iraizketa
aparatuetan,
odol hodietan,
azalean eta
barne
organoetan
Muskulu
eskeletiko
a
zilindrikoa Bat edo
gehiago
bai bizkorra nahitakoa Hezurretan
Muskulu
kardiakoa
adarkatua,
zilindrikoa
Bakarra bai bizkorra nahigabekoa Bihotzean eta
odol baso
handietan
