ประวัตินางสงกรานต์
- 1. ประวัตินางสงกรานต์
นางสงกรานต์ เป็นคติความเชื่ออยู่ในตำานานสงกรานต์ อันเป็นเรื่องเล่า
ถึงความเป็นมาของประเพณีดังกล่าว เป็นอุบายเพื่อให้คนโบราณได้รู้ว่า
วันมหาสงกรานต์ คือ วันที่พระอาทิตย์ยกขึ้นสู่ราศีเมษ ซึ่งสมัยนั้นถือ
เป็นการเถลิงศกใหม่ หรือวันขึ้นปีใหม่ตามสุริยคติตรงกับวันใด โดย
สมมุติผ่านนางสงกรานต์ทั้งเจ็ดเทียบกับแต่ละวันในสัปดาห์ ปีไหนตรง
กับวันใด นางสงกรานต์ที่มีชื่อสมมุติเข้ากับวันนั้นๆก็จะเป็นผู้อัญเชิญพระ
เศียรท้าวกบิลพรหมออกแห่ไปสรงนำ้า ซึ่งนางสงกรานต์ทั้งเจ็ดนี้ เป็น
เทพธิดาลูกสาวท้าวกบิลพรหม และเป็นบาทบริจาริกาของพระอินทร์
จากตำานานเล่าถึงท้าวกบิลพรหมแพ้พนันธรรมบาลกุมาร ต้องตัดเศียร
ออกบูชาธรรมบาลกุมารตามสัญญา แต่เนื่องจากพระเศียรของพระองค์
ตกไปอยู่ที่ใด ก็จะเป็นอันตรายต่อที่นั้นไม่ว่าจะเป็นบนอากาศ บนดิน
หรือในนำ้า ดังนั้น ธิดาทั้งเจ็ดจึงต้องนำาพานมารองรับ และนำาไป
ประดิษฐานไว้ในถำ้าคันธชุลี ณ เขาไกรลาส ครั้นถึงกำาหนด ๓๖๕ วัน ซึ่ง
โลกสมมุติว่าเป็นปีหนึ่งเวียนมาถึงวันมหาสงกรานต์ เทพธิดาทั้งเจ็ดก็จะ
ทรงพาหนะต่างๆผลัดเวรกันมาเชิญพระเศียรของบิดาออกแห่ โดยที่
เทพธิดาทั้งเจ็ดนี้ปรากฏในวันมหาสงกรานต์เป็นประจำา จึงได้ชื่อว่า “
นางสงกรานต์” ส่วนท้าวกบิลพรหมนั้น โดยนัยก็คือ พระอาทิตย์
นั่นเอง เพราะกบิล หมายถึง สีแดงนั่นเอง
นางสงกรานต์ของแต่ละวัน จะมีนาม อาหาร อาวุธ และสัตว์ที่เป็น
พาหนะ ต่างๆ กันดังต่อไปนี้
๑. นางสงกรานต์ทุงษเทวี
- 2. ทุงษเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำาวันอาทิตย์ ทัดดอกทับทิม มีปัทมราค
(แก้วทับทิม) เป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ อุทุมพร (มะเดื่อ) อาวุธคู่
กาย พระหัตถ์ ขวาถือจักร พระหัตถ์ซ้ายถือสังข์ เสด็จไสยาสน์เหนือ
ปฤษฎางค์ครุฑ
๒. นางสงกรานต์โคราดเทวี
โคราดเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำาวันจันทร์ ทัดดอกปีป มีมุกดาหาร
(ไข่มุก) เป็นเครื่องประดับภักษาหาร คือ เตละ (นำ้ามัน) อาวุธคู่กาย
พระหัตถ์ขวาถือพระขรรค์ พระหัตถ์ซ้ายถือไม้เท้า เสด็จประทับเหนือ
พยัคฆ์ (เสือ)
๓. นางสงกรานต์รากษสเทวี
รากษสเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำาวันอังคาร ทัดดอกบัวหลวง มีโมรา
(หิน) เป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ โลหิต (เลือด) อาวุธคู่กาย
พระหัตถ์ขวาถือตรีศูล พระหัตถ์ซ้ายถือธนู เสด็จประทับเหนือวราหะ
(หมู)
๔. นางสงกรานต์มัณฑาเทวี
มัณฑาเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำาวันพุธ ทัดดอกจำาปา มีไพฑูรย์ (
พลอยสีเหลืองแกมเขียว) เป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ นมและเนย
อาวุธคู่กาย พระหัตถ์ ขวาถือเหล็กแหลม พระหัตถ์ซ้ายถือไม้เท้า เสด็จ
ไสยาสน์เหนือปฤษฎางค์คัสพะ (ลา)
๕. นางสงกรานต์กิริณีเทวี
กิริณีเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำาวันพฤหัสบดี ทัดดอกมณฑา(ยี่หุบ) มี
มรกตเป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ ถั่วและงา อาวุธคู่กาย พระหัตถ์
ขวาถือพระขรรค์ พระหัตถ์ซ้ายถือปืน เสด็จไสยาสน์เหนือปฏษฎางค์ช
สาร (ช้าง)
๖. นางสงกรานต์กิมิทาเทวี
กิมิทาเทวีเป็นนางสงกรานต์ประจำาวันศุกร์ ทัดดอกจงกลนี มีบุษราคัม
เป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ กล้วยและนำ้า อาวุธคู่กาย พระหัตถ์ขวา
ถือพระขรรค์ พระหัตถ์ซ้ายถือพิณ เสด็จประทับยืนเหนือมหิงสา (ควาย)
๗. นางสงกรานต์มโหทรเทวี
