PAGGALUGAD AT PAGTUKLAS NG MGA BANSANG KANLURANIN Pinangunahan ng Portugal at Spain ang paghahanap ng ruta. Maraming manlalayag na Portuges ang naglakbayngunit ang pinakamahalaga sa lahat ay ang paglalakbay ni Vasco da Gama sapagkatnalibot niya ang ”Cape of Good Hope” sa dulo ng Aprika na siyang magbubukas ng ruta patungong India at sa mga Islang Indies. Kung noon ay Italy, lalo na ang Venice ang nag-iisang nagkontrol sa rutang pangkalakalan patungong Silangan, ang pagtuklas ng alternatibong ruta na natuklasanng mga Portuges ang nagbigay ng hamon sa iba pang bansang Europeo na maggalugad sa ibang panig ng daigdig. Nariyan ang Spain, Netherlands, France, England, Russia, Germany, at Amerika.

1. Araling Panlipunan 7
Learning Activity Sheet #1 ( FIRST DAY )
Pangalan:_____________________ Section:________________________ Petsa:_____________ Score:___
PAGSUSURING PANGTEKSTO
PAGGALUGAD AT PAGTUKLAS NG MGA BANSANG KANLURANIN
Pinangunahan ngPortugalat Spainang paghahanapng ruta. Maraming manlalayag na Portuges angnaglakbayngunit ang pinakamahalaga sa lahat ay
ang paglalakbayni Vascoda Gama sapagkatnalibot niya ang ”Cape of Good Hope” sa dulo ngAprika na siyangmagbubukasng ruta patungong India at
sa mga Islang Indies. Kung noon ayItaly, lalo na ang Venice ang nag-iisang nagkontrol sa rutang pangkalakalanpatungongSilangan, angpagtuklasng
alternatibong ruta na natuklasanng mga Portugesang nagbigayng hamonsa iba pangbansang Europeo na maggalugadsa ibang panig ngdaigdig.
NariyanangSpain, Netherlands, France, England, Russia, Germany, at Amerika.
Nagpaligsahanang mga itopara tanghaling pinakamakapangyarihanna bansa sa mundosa pamamgitanng pagpapalawak n gmga lupain. Nanguna sa
mga ito angPortugesat Spainna naging matindi ang pagpapaligsahansa paggalugadsa mundoat pagsakopng mga lupain. Sa matinding
pagtutunggalianng dalawang bansa aynamagitan ang Papa ngSimbahang Katolikopara maiwasanangpaghantong sa digmaan ngpaligsahan ngmga
ito. Taong 1494 aynagtalaga ng“line of demarcation” o hangganankungsaangbahagi ngmundo maggagalugadang dalawang bansa. Ayonsa
TratadongTordesillas, angPortugesaymaggagalugad sa bandangsilangansamantalang angEspanya aysa bandangkanluran. Nang maipatupadang
desisyongitoaynakapaglayag na ang Espanya sa bandangkanluran kungsaanmarami nangteritoryo sa kontinentingAmerika ang nasakop. Ang
Portuges naman aynakuha langang Brazil. Ganoon pa man, hinayaanna ngEspanya na manatilisa Portuges ang Brazilhabangang Pilipinas naman na
nasa silanganna nasakopnaman ngEspanya aynanatili naman dito. Anghindi naiwasanna digmaan ngPortuges at Espanya aysa Moluccas. Ito ang
pinakamimithi na lugar na pinagkukunanng mga rekado. Sa pamamagitanng Tratadong Saragosanoong1529, nakuha ng Portuges ang Moluccas.
Malibansa Moluccas aynakakuha rin ito ngteritoyo sa India.
Ang Portugal aynakakuha ngmaraming piling lugar sa Asya. Noong 1502 nagbalik at nagtatag si Vascoda Gama ng sentrong kalakalansa
mayCalicut sa India.Nooong1505 ipinadala si Francisco de Almeida bilang unang Viceroysa silangan.Sa pamumunoni Alfonso de Albuquerque, 1510
nasakop ang Ormuz sa Golpo ng Persia(Iranngayon).Diuat Goa sa India, Aden sa RedSea, Malacca sa Malaya at Moluccas sa Ternate, Macaosa China
at sa Formosa(Taiwanngayon). Mga daungan ang pinilingsakupin ngPortugal upangmakontrol angkalakalan .Noong una ang motib oo paraanlang ay
pangkabuhayano pangekonomiya lamang hanggang sa ipinasok angKristiyanismong Katolisismosa mga nasasakupanng Portugal.Sa kalagitnaanng 16
na sigloangPortugalaymaymalawakng sakopsa Asya. Noong 1580, sinakopng Spainang Portugal ng60 taon.Nang makalaya ang Portugal noong
1640 ang kanyang mga kolonya aynakuha na ng England at France. Malibansa Espanya at Portuges, nakipagpaligsahanrinang Inglatera. Sa
pamamagitanng Italyanong marinero na si JohnCabot, napasailalimng Inglatera ang Nova Scotia Canada. Nang matalo ng Inglatera ang Spanish
Armada noong1588 ibinuhos ngInglatera ang kanyangatensiyon sa kalakalan. Sa pamamagitanng East IndiaCompany, naitatag n g Inglatera ang
sentro ngkalakalan sa India. Nakapagtatag rinito ngpermanenteng panirahan sa Hilagang Amerika. Sinundanitong pagsakop ngCeylon, Malaya, at
Singapore pati na rinangAustralia, NewZealand, at mga pulosa HilagangPasipiko. AngEnglandsa India,noong 1600 ginamit ang BritishEast India
Company,isang pangkat ng mangangalakal na Inglesna pinagkalooban ngpamahalaang Ingles ng kaukulang kapangyarihanupangmangalakal at
pamahalaanangpananakopnito at pangalagaan ang interes nito sa ibayong dagat. Pagdatingng 1612 nabigyanng permisoang Ingles para
makapagtatagng pagawaaansa Surat. Hindi nagustuhanng Portugal dahilsila ang naunang nanakop. Pagdating ng1622, tinulungan ngIngles ang mga
Persianlabansa Portuguese dahil dito nakapagtatag ngsentrong kalakalan sa kanluranat silangang baybayinng India.AngBri tishEast India Company
aynakakuha na ngconcession (pagbibigayng espesyal na karapatang pangnegosyo)sa Madras mula sa rajahng Chandragiri. Noong 1668 pinaupahan
na ni Haring Charlesang pulong Bombay. Sa taong1690 sa delta ng Ganges nakakuha ng kapirasong lupain angInglessa pagpayag ni Emperador
Aurangzebang lider ng ImperyongMogul.Ditonaitatag anglunsod ngCalcutta.Madaling nasakopangIndia dahil watak-watakang mga estadonitoat
mahina ang liderato ngImperyong Mogul na siyang naghahari sa India. Noonguna pangkabuhayan ang dahilan ngEnglandsa pagpunta sa India. Nang
makita ang malakingpakinabang sa likas na yamannitotuluyang sinakopangIndia ng England. Ang France naman aynakakuha rinng teritoryo sa
Quebec, Canada. Nakuha rin nitoangLouisiana sa Amerika a t sa Asya noong ika-18 siglonasakopngPransiya ang Laos, CochinChina, Cambodia, at
Annam. Ang mga teritoryongitoangbuong kolonyang FrenchIndo-China. AngFrance ang pangatlong bansa na gustong masakop ang India. Ang
ginawa ngFrance aynakipagsabwatan sa pinunong local ng Bengal. Ginamit ang FrenchEast India Companyna naitatagnoong 1664. Nakapatatag
ang France ng pamayanangpangkomersyal sa Pondicherry,Chandarnagore, Mahe at Karikal. Nagtapos ang interes na ito ngnagkaro onng labanansa
Plasseyng Pitong TaongDigmaansa pagitanngEnglandat France. Sa tulong ni Robert Clive, angnagtatag ng tunayna pundasyo nng Ingles sa India.
Ang England ang nagtagumpay laban sa France. Ang England ang nananatiling matatag na mananakopng India. Ang Netherlandssa pamamagitanng
Dutch East India Companyaynamahalarinsaisang bahagi ng India. Napasailalim ngNetherlands ang East Indies (Indonesia sa kasalukuyan).
KANLURANG ASYA
Sa Unang Yugto ngImperyalismoat Kolonyalismosa Kanlurang Asya ay hindi pa nagkakainteres ang mga Kanluranin dahil itoaysakopng mga Turkong
Ottoman. Ang naghahari sa panahongitoayang relihiyong Islam. Noong 1507, nakuha angOmanat Muscat ng mga mangangalakal na Portugues
ngunit pinatalsik namanng mga Arabe noong 1650. Noong1907, ang Bahrainaynagingprotectorate ng Britanya ngunit hindi rinnagtagal, pinatalsik
ang mga Britishng isang Heneral na si Shah Reza Pahlavi angmga British.
Ang Portugal, Englandat France ang mga bansang Kanluraninna nakarating sa India. Sa pag-iralng prinsipyong pang-ekonomiyangmerkantilismo ang
mga bansangKanluraninaymayiisang layuninsa pagpunta sa Asya, ang makasakopng mga lupain. Sa huliang Englandang nagtagumpaypara
maisakatuparanang interessa likas na yamanat mga hilawna materyales ngIndia. Samantalangang Kanlurang Asya ayhindi agadnasakopdahil sa
panahong ito pinaghaharianpa ito ngnapakalakas na imperyong Ottoman, at pinagpatibayng pagkakaisa dahil sa relihiyong Islam na ipinalaganapat
tinanggap sa rehiyon.

2. GAWAIN:
Punan angtalahanayanat isulat ang sumusunod: Ang mga bansang Europeona nanakopat ang mga bansa na nasakopng mga bansang
Europeo.
Mga BansangEuropeo Mga Bansang Nasakopsa Asya
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
GAWAIN BLG.4:MAP-KULAY
Pagkatapos basahin ang tekstosa rehiyonng Timog at KanlurangAsya .Ngayon, mas pagyamaninangpagkilala at talakayansa mga bansang
mananakop na Kanluranin at mga lugar na sinakopsa rehiyonng Timog
PANUTO
Kulayan ang mga bansangAsyanona sinakopng mga Kanluraninayon sa mga itinakdangkulay.
.
Pagkatapos magawa ngbawat mag-aaral ang pagkukulay. Bubuong dyadsa bawat pangkat na kinabibilangan para mapaghambing at masuri ang
ginawa ngbawat pangkat.
Source: www.googleimages.com
PAMPROSESONG TANONG
1. Ano ang mga bansangKanluranin na sumakop sa Asya?
2. Anong mga bansa sa Asya ang mga nasakopng mga Kanluranin?
3. Anong bansa angsinakopngPortugal, England, at France sa Timog Asya? Sa ilang bansa sa KanlurangAsya?
4. Bakit hindi maagang nasakopng mga KanluraninangKanlurang Asya sa unang yugtong pananakop?
5. Bakit nagtatag ang mga bansang Kanluraninng mga kolonya sa Asya?
6. Mahalaga ba angunangyugto ngimperyalismoat kolonyalismong mga Kanluranin sa Asya?samga Asyano?
//jtba
Portugal - berde France - asul England - pula

3. Araling Panlipunan 7
Learning Activity Sheet #2 ( SECOND DAY )
Pangalan:_____________________ Section:________________________ Petsa:_____________ Score:___
PAGSUSURING PANGTEKSTO
Mga Dahilan na Lalong Nagbunsod sa mga Europeo na Maghangad ng Kolonya sa Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonyalismo sa Timog at
Kanlurang Asya (18-19 siglo)
Sa unangyugto ngImperyalismo at Kolonyalismoumiral ang pinsipyong pang-ekonomiyangmerkantilismosa Europa. Ang merkantilismoang ginamit
na dahilan ngmga Europeoupang mag-unahanna makakuha ng mga lupaing masasakopsa Asya, maymapagkukunanng likas na yaman, hilaw na
sangkap, at pagbebentahanng mga yaring produktoupang maging pandaigdigangmakapangyarihan. Ang Kolonyalismo aynagmula sa salitang Latin na
colonus na angibigsabihinay magsasaka. Ito ayisang patakaran ngisangbansa na mamamahala ng mga sinakop upang makagamit nglikasna yaman
ng mga sinakop para sa sariling interes.Kadalasanang una nilang ginagawa para maisakatuparan ang kanilangpagnanaisaypakikipagkaibigan at
pakikipagkalakalan. Kapagnakuha na angloob at saka nila isasakatuparanangtunaynilanghangarinna pagsamantalahanat pakinabangannang husto
ang likas na yamanng kolonya, magtatatag ngpamahalaang kolonyal, magpapataw at magtatakda ng paniningil ng buwis at magsasagawa ngmga
batas na makabubuti sa mga mananakop . Samantala ang Imperyalismo aynagmula sa salitangLatinna imperium na ang ibig sabihinay
command.Isang salitang Latinna nagpasimulanggamitin sa panahon ngpananakopng Imperyong Roma. Ang imperyalismoaynangangahuluganng
dominasyonngisangmakapangyarihang nasyon-estadosa aspektongpulitika,pangkabuhayan at kulturalna pamumuhayng isang mahina at maliit na
nasyon-estado upang maging pandaigdigang makapangyarihan.
Sa loob ngdalawang libong taon, angImperyong Roma aynakontrol anghalos kabuuan ngMediterranean. Bagomatapos angika-18 siglo, ang ilansa
mga bansangEuropeoat angEstados Unidos aynagpasimulang mag-kontrol ngibang mga bansa sa lupalopng Asya, Aprika at Latin Amerika. Ang
panahonmula 1800 hanggang1914 aynaging kilala bilang Pa nahon ngImperyalismo. Ang imperyalismo noongika-18 siglo aynaging resulta ngapat na
pangunahingsalik. Una, dahil sa udyokng nasyonalismo, nais ngmga nasyon saEuropa na magkaroonng malawakna kapangyarihan upang labanan
ang kanilangmga karibal na mga bansa. Ikalawa, dulot ng RebolusyongIndustriyal, nangangailangan ngmga hilaw na materyal na pagkukunan at
pamilihanna paglalagyan ngmga produktong yari na gawa mula sa kanila kaya sila aynagpalawakng kanilangmga teritoryo. Pangatlo, ang
Kapitalismo, isang sistema kung saan mamumuhunan ng kanyangsalapi ang isangtaoupangmagkaroonng tubo o interes. Sa pag-unladngkalakalan
sa pagitan ngmga Europeoat mga Asyano, dumami ang salaping naiponng mga mangangalakalna Kanluranin. Nahikayat na gamitin ngmga
mangangalakal na Kanluraninang kanilangsalaping naiponsa mga pananim at minahan sa mga kolonya para itomas kumita. Pang-apat, angWhite
Man’s Burden na isinulat ni Rudyard Kipling, isang manunulang Ingles, ipinasailalim sa isang kaisipan ang mga nasasakupanna sila aypabigat sa mga
Kanluraningbansa. Na ang mga Kanluranin aymaytungkulin na turuanat tulungan upang “paunlarin” angkanilang nasasakupan. Ito ang naging
pagbibigay-katwiranng mga Kanluraninsaginawa nilang pananakopsa Asya.ang paghahangadna ipakilala ang kanilang superyor na kultura, relihiyon
at paniniwalasa iba pangmga bansasa mundo. Noonggitnangbahagi ngika-18 siglo, karamihansa mga bansa sa lupalopng Europa aynaghangadna
magkaroonng sariling mga kolonya sa mga lupalopng Asya at Aprika. Naging bahagi itong kanilang paghahangad sa kapangyariha nat pagtatatag ng
mga pamahalaangpinatatakbong mga dayuhang mananakop. Nagtago silasa pagpapaniwala sa mga bansasa Asya at Aprika na ang kanilang
pamumunoaymagtuturosa mga itong mga makabagong pamamaraanng pagpapatakbong kanilangmga pamahalaan, ngpagsasarili at m alaking
tulongna magkaroonng nagsasariling pamahalaan. Itoang naging dahilan ngpatuloyna pagpapalawak ngkanilang mga teritoryo sa iba’t ibangbahagi
ng Asya at Aprika at tuluyang paghahangadna ito’ymaging bahagi ng kanilanglupain.
Ang RebolusyongIndustriyalnoong ika-18 dantaonaynagingsaliksa paghahanapng mga bansa sa Europa at Hilagang Amerika na maghanap
ng mga pamilihan na magiginglaglaganng kanilangmga produktong ginawa. Sa maraming produkto na kanilang ginawa aykinakailangan nila ng
pagtatayuanng mga bagong pabrika na kailanganangmga hilaw na materyales na sa mga bansang kanilangsakop
lamang librengmakukuha. Ang mga produktonggaya ng rubber, copper at ginto aynanggaling sa Aprika, bulak at jute sa India, at tinsa Timog
SilangangAsya. Ang mga hilawna materyales na itoaynakatulong sa pagpapalaki at pagpapalago ngmga industriya sa Amerika at saEuropa. Angilan
pa sa mga karagdagang produkto na nakilala sa pamilihangpanginternasyonalayangsaging, dalandan, melonat mga prutas na karaniwang sa
Asyalamang matatagpuan. Angmga mamamayansa Paris, Londonat Berlin aynatutonguminom ng tsaa, tsokolate, at kape kasabayng kanilang mga
pagkainat gumamit ngmga sabon na nanggaling sa palm oil ng Aprika at langis ng niyog sa Asya. Nagsilbi ring bagong pamilihan at paglalagakanng
mga produktong Kanluraninangkanilang mga bansang nasakop. Naging tagapagluwas ngmga hilaw na materyal angmga bansang sakop samantalang
ang pagbubuo ngmga itoayginagawa sa mga pabrika ngmga Kanluranin na bansa. Ganitoang naging kalakaran sa napakahabang panahon kaya
nanatiliang pagdepende sa mga produktong magkabilalalo na sa pagpaparami at pagpapalaki ng produksiyon.
Dahil sa paghahangad ngmga taga-Kanluranng mas malaki pangoportunidad sakanilang mga kolonya kaya hinimok nila ang kanilang mga
mamamayan na maglakbaytungosa mga bansasa Asya at Pasipiko. Binigyannila ng pagkakataonna mag-ari ngmga lupainang mga itosa kanilang mga
kolonya, patakbuhinang pamahalaangitinatagat pamunuanito at kontrolinang mga paaralanat ekonomiya ng mga kolonya. Dahil ditoaynagpatuloy
ang mga patakarang kolonyal at naitatag ang mga institusyongkolonyal na mag-iiwan ngtataksa pamumunong mga bansangKanluranin gaya ngGreat
Britainat Amerika. Ang mga imperyalistang bansaaygumamit ngiba’t ibangpamamaraanupang makakuha ng bagonglupain. Minsansila ay
gumagamit ng mga kasunduan, binibili angmga lupain mula sa dating mga mananakop o kaya simplengsinasakopang isang lupains a pamamagitanng
puwersang militar. Ang mga imperyalistang bansa aymayiba’t ibang anyosa pamamaraanngpagkontrol sa kanilangmga teritoryo. Ang una ay
tinatawag na colony, kung saanay direktang kinokontrol at pinamamahalaanng imperyalistang bansa ang kanyang sakop na bansa gaya ngginawa ng
Espanya sa Pilipinas, Britanya sa India at Pransiya sadating Indo-Tsina. Angprotectorate aymayroongsariling pamahalaan nguni’t ang mgapatakaran at
kautusan aydinidirekta ngimperyalistang bansa lalona sa patakarang panlabas. Tuladng ginawa ng Amerika sa Pilipinas, Britanya sa Hongkongat
Portugal sa Macau. Ang pakikipagkalakalan, pagpapalaganap ngpanibagongpaniniwala atpilosopiya ayilanlamang sa naging mga pangunahing
dahilanng pananakop ngmgabansang Kanluraninsa Asya. Upanglalong mapatatag angkanilang kapangyarihansapangkabuhayan at pulitikalna
pamumuhayng mga bansangAsyanoat tuluyanng sinakopat hinati ngmga Imperyalistang mananakopang Asya. Ang mga Britishaypangunahing
kinontrol ang kalakalansa Indianguni’t ang kanilangpananakopay nagingdaansa pag-usbong ng nasyonalismongmagpapabagsak sa kanilang rehimen
sa Indiasa tulong ngRebelyongSepoyat pagtatatagng sariling republika. Hindi lamang angIndiaang sinakopng GranBritanya sa Asya kundi maging
ang Tsina. Ang mga bansasa TimogSilangang Asya aypatuloyna sinakop ngmga bansang Kanluraningaya ng Britanya, Espanya at ngOlandiya sa
aspektongpangkabuhayan, pulitika at pamumuhayng mga tao.

4. Ang mga British sa India
Ang pagsisimula ngpanggagalugad ngmga bansangEuropeoang nagtulakupang magkaroonng pagkakataonangBritanya na kontrolin angkalakalansa
India. Sapamamagitanng pagtatatagng East India Company aynakontrol ng mga British angkalakalanng ruta tungosa India. Itoangnaging dahilansa
pagiging mayaman ngnabanggit na kumpanya at nagdala ngmalakingkita sa imperyo at sa mga mangangalakal na naging bahagi ngkalakalan. Dahil sa
malaking kita na tinatanggapng kompanyang British sa kalakalanaynagkaroonito ng ka-kumpetensiyang bansa ang
Pransiya. Itinatag ng Pransiya ang FrenchEast India Company nguni’t ito’yhinadlanganng mga British sa pamamagitan ng Battle of Plassey noong
1757 na kung saan aynataloang mga Pranses. Hindi lamang angkalakalan ang kinontrol ng mga British kundi nagpasimula na rin silangmagpasokat
magturo ng mga kulturalna pagbabago sa India. Sanhi ng mga pinairal na patakarang pampulitika, pang-ekonomiya at panlipunanat paglakas ng
kapangyarihangIngles, maymga umiiralna tradisyongHinduat Muslim na ipinagbawal. Tulad ng suttee o sati, ayisang boluntaryongpagsunog sa
katawan ngasawangbabae sa ibabaw ngbangkayng asawa.Ang mga babaing balo sa paniniwalangHinduaypinagbawalangmag -asawa, nagpanukala
ng batas ang Ingles na sila aypinayaganngmag-asawa. Ang pagbaba ng katayuansa lipunanng mga Brahman, ang pagpataw ngbuwis sa mga may-ari
ng lupain, at angpagtatangi ng lahi na tanging puti lamang ang binibigyan ng mataas na posisyonsa pamahalaan. Hanggang noong 1857, sumiklab
ang Rebelyong Sepoy, isang grupo ngmga kawal sa India o kilala sa tawag na Sepoyang nag-alsaupangtutulan ang pagsisimula ngpag-impluwensiya
ng mga British sa kanilangpananampalataya at panlipunang pamumuhayng mga taga-India. Nangyari ito nangnabalitaan ngmga sundalong sepoy na
Muslimat Hindu na ang taba ng baboyat baka ay ginamit na panlinis sa sandata . Sa paniniwalang Muslimang taba ng baboy aymarumi at ang taba
ng baka para sa mga Hinduayisang sagrado. Sa paniniwala ng mga Muslimat Hindu, isangpaglapastangan sa kanilang relihiyonangginawa ngmga
Ingles. Tumagal angrebelyonng ilang buwan. Maraming namatayna Ingles at mga Indianat muntiknang mapatalsikang imperyong Ingles sa naganap
na rebelyon. Kinailanganang tulong ngpamahalaang Ingles upang matigil angrebelyon. Maymga pagbabagongpampulitikal na ipinatupad ang
pamahalaang Ingles pagkatapos ngrebelyon. Ang pamahalaang Ingles angdirekta ngmamamahala sa India mula sa BritishEast India Company.
Nagtalaga ng viceroy na magigingkinatawanng pamahalaang Ingles. Noong 1877, ganapng itinalaga si Reyna Victoria bilang Empress ngIndia. Ang
maseselang posisyon aynasa pamahalaangIngles. Binigyanng pabor ang mga katutubong prinsipe nanakipagtulunganat ang ayaw makipagkaisa ay
maynaghihintayna kaparusahan. Ipinatupadang eksaminasyon sa nagnanais mamasukansa pamahalaanat nagpataw ngmataas na buwis sa mga
magsasaka. Upang maipalaganapang pangunahing interes sa kalakalansa India. Ipinaayos angmga estadona mayhidwaan. Nagtatag ngmaayos at
sentralisadongpamahalaaan. Dinala ng mga Ingles ang makabagongkaalamansa teknolohiya. Upang mabilis na madalaang mga kalakal sa mga
pantalanipinagawa ang mga daan, tulay, rilesng tren, mga pagawaan, sistema ngkomunikasyon , irigasyon, nagpagawa ng mga ospital para mabigyan
ng medikalna atensyon ang kalusugan ngmga Indian, bago dumating ang mga Inglessa Indiamaraming lumaganap na sakit tulad ngtuberculosis,
bubonic plague, malaria at iba pa na hindi alamng mga katutubokungpaano itomalalapatanng lunas. Maging ang paaralanaynagpatayosila .Sa
edukasyon ginamit ang Ingles bilang panturo sa paaralan. Maymga Indianna ipinadalaat pinag-aralsa England. Pinaunladang taniman.Sapilitang
pinagtanimang mga magsasaka. Ito’ynagbigayng mabuti at di mabuting epekto sa Indiadahil una ito’ynakatulongsa pagbabagong kanilang
pangkabuhayannguni’t ang mga imprastrakturangnabanggit aymas nakatulongng lubusansa pagpapabilisngkalakalan at pagbibigayng malaking kita
sa bansang mananakop. Maramingmganasyonalistikongpinunosa Indiaang naghangadng mga reporma at tunayna paglaya sa Britanya sa
pamamagitanng kanilangpagtatatag ngIndianNational Congress noong 1885. Nguni’t anumanang kanilang mga pagsisikap dahil nga sa malaking
kapakinabangan sa ekonomiya aypatuloypa rin itongkinontrol ngBritanya hanggang ika-19 na siglo.
KANLURANG ASYA
Sa sinaunang kabihasnansa Kanlurang Asya nakaranasna itong maraming pananakop. Anghulingmananakop sa Kanlurang Asya ang Turkong Ottoman
na nagmula sa Turkey. Napakalakas ngimperyong itokaya naghari ng maraming siglo. Bukodsa pinaghaharianng mga magagaling na pinuno, ang
relihiyongIslam angginamit para makuha ang pagkakaisa ng mga Arabe. Ang KanlurangAsya aymatagal nangnag-aasam ng Nasyonalismosa kamay
ng mga TurkongMuslim. Sa pagsiklabng Unang Digmaang Pandaigdigang mga taga KanlurangAsya ay kumampi sa pwersangAlyado sa kagustuhan
nilang makalaya sa kamayng mga Turkong Ottoman. Ang inaasam nilang kalayaanaynapalitanng panibagong patakaran sa ipinatu pad ngLiga ng mga
bansa. Sa pagkakataong ito, angKanlurangAsya aysumailalim sa pananakop ngmga KanluraningEnglandat France noong1914 sa pamamagitanng
isangtsarter , o mandatong Liga ng mga bansa. Ang mga Europeong nanalo sa UnangDigmaanaymagiging mandato ng ilang teritoryo ngmga
natalong bansa. Ang Iraq at Palestine (ngayo’yIsrael , ang Westbank, angGaza Istrip, at ang Jordan) ang mandatong Great Britain, ang mandato ng
France angSyria at Lebanon. Nagkaroonng interest ang mga Kanluraninsa KanlurangAsya nangmadiskubre ang langissa Gitnang Silangan. Sa mga
isyungpulitikal at sosyal nanghimasokang mga Kanluranin sa Kanlurang Asya. Katuladng relasyonng mga Hudyo at mga Palestinong Arabe.Sa
pamamagitanng BalfourDeclaration,Nobyembre 2, 1917 sinuportahanang aspirasyonngmga Zionista naipagkaloobsa mga Hudyo angpagkakaroon
ng bahagingmatitirhansa Palestine na hindi tinanggap ngmga Nasyonalistang Arabeng Palestinona matagal ng nakatira sa Palestine. Mulanoon
hanggangngayonaywalangkapayapaan sa relasyonng mga Palestinong Arabe at mga Hudyo. Maramingdigmaanang naganapsa pagitan ng mga
bansang ito. Ang pinairal na patakarang ginamit sa Kanlurang Asya ay Sistemang Mandato (mandate system), pansamantala silang sasailalim sa
kamayng mga Kanluranin habang tinutulungansilang makapagsarili at makapagtatagng pamahalaan. Kunginyong susuriin ang Kolonyalismo at
Imperyalismongnaganapsa Timog at KanlurangAsya aypagsasamantala sa mga kolonya ngunit sa bandanghuli mauunawaanmo na ma ynaidulot ito
sa pamumuhayng mga Asyanolalona sa kalagayan ngmga bansa sa kasalukuyantuladsa India, sa Israel, sa Saudi Arabia, Dubai at iba pang bansa sa
Timog at Kanlurang Asya sa pagharapsa hamonng makabagongpanahon.

5. GAWAIN: TREE DIAGRAM
PANUTO
Isulat sa blanko ang mga dahilan ng pananakop ng mga Kanluranin sa Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonyalismo sa
Asya.Ipaliwanag ayon sa pagkaunawa ang bawat dahilan at alin sa mga ito ang nanaig sa Ikalawang Yugto ng pananakop.
PAMPROSESONG TANONG
1. Ano ang pagkakaiba at pagkakatuladng imperyalismoat kolonyalismo?
2. Ano ang mga dahilanna nagbunsodsa mga Kanluranin na lalong maghangad ngkolonya sa Timogat Kanlurang
Asya? Ipaliwanag angbawat isa.
3. Ano ang White Man’s Burden?
4. Kung ikaw ayisang mamamayan na nakaranasng pananakopng Kanluranin, anoangiyong tugonsa sinabi ni
Rudyard Kipling?
5. Tunayba na ang ngmga Kanluraninaynakatulong sa pag-unladng pamumuhayng mga Asyano?Paano?
KARAGDAGANG GAWAIN:
SAGUTIN ANG MGA SS NA TANONG PARA SATALAKAYAN.
1.Saang rehiyonsa asya matatagpuan ang India?Mahalaga bang papel ang ginampananng EnglishEast India Companysa imperyalismo na naganap sa
India? Bakit? Bakit naghimagsikang mga Sepoylabansa England?Ano angnagging bunga ng rebelyon ng1857?Paanonabuwag ang EnglishEast India
Company? Anong pagbabagoang naganapsa India?
2.Bakit mahalaga ang mga daunganng Penang,Malacca at Singapore sa kalakalanng Englandsa Asya? Bakit sinakop ngEnglandangSingapore?
3. Ipaliwanagang Sphere of Influence. Bumanggit ng 5 tanim na sapilitang ipinatanim sa Indonesia sa ilalimng culture system.Bakit hinangadngUnited
States na sapilitangmagbukasang Japan sa mga Kanluranin?
4.Paanonasakop ngFrance angIndoChina? Nagingmahalaga ba ang mga naganapsa pagitanng Vietnam at France noong 1862? Ano ang nagging
bunga nito?
//jtba
Mga Dahilan na Nagbunsod sa mga Kanluranin na
Lalong Maghangad ng Kolonya sa Timog at
Kanlurang Asya (18-19 siglo)

6. Araling Panlipunan 7
Learning Activity Sheet #3 ( THIRD DAY )
Pangalan:_____________________ Section:________________________ Petsa:_____________ Score:___
PAGSUSURING PANGTEKSTO
MGA EPEKTO NG KOLONYALISMO AT IMPERYALISMO SA TIMOG AT KANLURANG ASYA (Ika-16-20 Siglo)
Maramingpagbabago sa pamumuhayng mga Asyano ang naidulot ng pananakopng mga Kanluranin sa Timog at KanlurangAsya. Angmga sumusunod
na aspetoaynagpapakita kung paanonagbagoang pamumuhayng mga katutubo. Nang tuluyang pinamahalaanng mga Kanluraninang Timog at
KanlurangAsya ang mga sumusunod na aspetoaynagpapakita kungpaano nagbagoangpamumuhayng mga Asyano.
Ang Indianat mga Arabe aylubhang naapektuhan. Pinakinabangannang hustoang mga likasna yaman at mga hilaw na sangkap bunga nang
nagaganapna Rebolusyong Industriyal na nagdulot ng pagdagsang mga Kapitalista sa mga kolonya. Ang mahabang panahonng pana nakop ng mga
Imperyong Europeo sa Asya aynaging daansa pagkakaroon ngmga pamilihanpaglalagyan ngmga produktong galingsa mga bansang mananakop at
pagkukunan ngmga hilaw na materyal na kailangan ngmga bansa sa pagbuong kanilangmga produkto. Nasanayang mga Asyano sa paggamit ngmga
produktongdayuhankaya minabuti ngmga bansang mananakop na maglagayna rinng mga pabrikang bubuosa mga hilaw na materyal na galing sa
mga kolonya. Ang natural na kapaligiranng mga bansangAsyanoayunti unting naubos at pinagkakitaanng mga dayuhan. Malaking kita at pakinabang
ang naibigayng mga pamilihan sa antas ng ekonomiya ng mga Europeong bansa nguni’t nanatilingnakatali ang ekonomiya ngmga kolonya dito.
Nagpatayo ngmga tulay, riles ng tren, kalsada ang mga mananakop upang maging mabilisang pagdadala at pagluluwas ng mga produkto. Dahil dito ay
isinilang angmga Asyanong naging mangangalakal o middleman ng mga produktokaya sila ayumunladdinsa kanilang mga pamumuhayat nanatiling
mga tagapagtaguyodng mga batas na magpapatibaysa kolonisasyon. Silaaymga nabigyanng puwesto sa pamahalaan at ekon omiya kaya naging
mahirap ang mga ginawangpag-aalsa ng ilang mga patriotikong Asyanosa dahilang sila’yhindi sumusuporta sa mga nasabingkilusan. Nais nilang
manatili ang sistemangpinatatakbong direkta o di direkta sa pamamagitannila ng mga dayuhan. Sila ngayon ang nagsamantala hanggang sa maging
mayamanat makapangyarihansa bansa. Inayos ang kalusuganng mga mamamayankaya nagtayo ng mga ospital para magamot angmga maysakit at
mabigyan nglunas angmga sakit na laganapbago dumatingang mga mananakop .Sa pagdating ng mga Kanluraninangkalagayan ngmga katutuboay
hiwa-hiwalayna estadona iba-iba angnamumuno. Nagtatagang mga mananakopng isangpamamahala. Ngunit ang mga matataas na posisyonay
para lamang sa mga Kanluranin at ang mababang posisyon aypara sa mga katutubo. Naalis sa kolonya na pamahalaan angsariling bansa. Ipinakilala
ng mga KanluraninangKaisipan na nagbigayng hindi pagkakasundo-sundong mga Asyano sa pamamahala. Nagkaroonng paghahati-hati ngrehiyonsa
mga Kanluraning bansa at nagkaroonng“fixedborder” o takdanghangganan ang teritoryo ng bawat bansa. Maging ang mga paniniwala, pilosopiya at
pananam-palataya ng mga Asyano aypinalitanng mga dayuhankaya naging mabuti itong behikulo sa kanilangmatagalna pananakop.. Nagkaroonng
paghahalong lahi ng mga katutuboat mga Kanluraninpara makuha ang katapatanng kolonya.Pinanghimasukan ang tradisyon ngmga katutubo.
Ang mga kaugalianaynahaluan tulad sa mga pagkainat istilo ngpamumuhayayginaya.
Ang edukasyon aynaging instrumentorinpara payapain ang mga Asyanong naghahangadng pagbabago sa dahilang ang mga nakapag-aral na
ito ang nagdala ngbagong mga ideolohiya tungosa pagbabagosa kanilang mga bansa. Itoangginamit ng mga katutubo para makalaya sa kamayng
mga mananakop. Nangmatutoang mga kolonya na ipaglabanang kanilang karapatanat nagisingang damdamin para sa pagmamahalsa bayan
reporma ang kanilangsigawsamantalangang mas nakakarami ayseparasyonnaman ang nais. Ang paghahati na ito ngantas ng uri ng mga
mamamayan aynagresulta sa dalawangsanga:ang pagtatatagng nasyon-estadosa pamamagitanng pagbubuong mga batas at Saligang Batas o ang
paglagong datingbayan na pinanatili ang dating kalinanganbago dumatingang mga dayuhang mananakop. Ang liberal na mga kaisipan aynakatulong
sa pagpukawng damdamingmakabayan o nasyonalismosa mga bansang Asyano. Itoangnagingsimula ng Pagbubuo pa
ng mga kilusang nasyonalismona naglalayong magpalaya ngmga bansangAsyanosa kamayng mga dayuhan.
GAWAIN:
Panuto: Lagyanng E_kung Ekonomiya, P_kung Pulitika, at S/K_kung Sosyo-Kultural na epekto ng Kolonyalismo at Imperyalismo sa Asya.
_____1. Ang Indiaang naging tagapagtustos ngmga hilaw na materyales at pamilihan ngproduktong Kanluranin.
_____2. Maraming katutuboang yumakapsa Kristiyanismo
_____3. Nagkaroonng “fixed border” o takdang hanggananang teritoryong bawat bansa.
_____4. Sumulpot angmga kolonyal na lungsod.
_____5. Nagkaroonng paghahalo nglahi ngmga Kanluraninat katutubo upang mapanatiliang katapatan ngkolonya.
_____6.Pag-unlad ngsistema ngtransportasyonat komunikasyon.
_____7. Nawalanng karapatanangmga Asyanona pamahalaanangsariling bansagamit angsariling sistema.
_____8. Nailipat sa Europa ang mga kayamanan ng Asya na dapat pinakinabangan ng mga Asyano.
_____9.Nagtayo ngmga irigasyon, ospital, paaralan, at simbahan.
____10. Nagkaroonng makabagongkaisipan at ideyana magamit sa pagpapatakbo ngpamahalaan, ekonomiya at iba pangaspetong buhay.
____11.Nabuo ang mga kilusang nasyonalismo.
____12.Nagtatagng maayos at sentralisadong pamahalaan.
____13.Mga Kaugalian aynahaluan.
____14. Mga istilo ngpamumuhayayiginaya sa Kanluranin.
____15.Isinilang ang mga Asyanongmangangalakalo “middle man”.
____16. Pagpapairal ng wikang Kanluraninbilang wikang gagamitin sa mga paaralan.
PAMPROSESONG TANONG
1.Anong mga pagbabago ang dulot ng pananakop ng mga Kanluranin sa Asya?
2.Anu-anong aspeto ang nabago sa Timog at Kanlurang Asya?

7. GAWAIN #2 DATA RETRIEVAL CHART
Panuto: Suriinang pagkakaiba at pagkakatuladng mga karanasanng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya na sinakop ngmga Kanluranin
noong Ikalawang Yugto ngImperyalismo. Punan ngtamang sagot ang chart. Iulat ang sagot sa klase.
Nasakop na Bansa Kanluraning bansa
na Nakasakop
Dahilan ng
Pananakop
Paraan ng
Pananakop
Patakarang
Ipinatupad Epekto
China
Japan
Pilipinas
Indonesia
Malaysia
Indo-China
Myanmar
Pamprosesong Tanong:
1. Ano-anoang bansangKanluranin na nanakopng lupainsa Ikalawang Yugto ng Imperyalismo?
2. Bakit kinailangan ngmga Kanluraninna manakopng mga lupain sa Asya?
3. Magkakatuladba angpamamaraangginamit ng mga Kanluranin sa pananakopngmga naturanglupain? Bakit?
4. Paanonaapektuhanng pananakop ngmga Kanluraningbansa angkalagayanng bansang Asyano sa panahon ngpananakop?
Gawain 3. Paghahambing - Imperyalismo
Sa pamamagitanng Venn Diagram, suriinang pagkakatulad at pagkakaiba ngUna at Ikalawang Yugtong Imperyalismong Kanluraninsa
Silangan at TimogSilangangAsya.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang naging epekto ngmga patakarang ipinatupadng mga Kanluraningbansa sa mga bansangAsyano?
2. Paanonabagoangpamumuhayng mga mamamayansa nasakop na mga bansa sa Silanganat Timog Silangang Asya?
3. Masasalaminpa ba sa kasalukuyang panahon sa Silangang Asya at Timog- Silangang Asya ang mga pagbabagong naganapdulot ngpananakopng
mga Kanluranin? Patunayanang sagot.
//jtba
Unang Yugto ng
Imperyalismo
Ikalawang Yugto ng
Imperyalismo