pemerintahan dan sumbangan yang dilaksanakan.

1. TAMADUN ISLAM
PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN ISLAM
ZAMAN
KHULAFA AL-RASYIDIN
NAME : NOOR IZATI BT MOHD PAKRI
NO ID : HR093518
SECTION : 7M
PREPARED FOR : MADAM ZEYANA

2. INSTITUSI KHALIFAH
PENGENALAN
Secara umumnya, pemerintahan dan pentadbiran Islam tidak terhenti
selepas kewafatan Nabi Muhammad s.a.w.
Pemerintahan seterusnya diterajui oleh empat orang khalifah, iaitu
Abu Bakar al-Siddiq, Umar bin al-Khattab, Uthman bin Affan dan Ali
bin Abi Talib yang berpusat di Madinah.
Zaman tersebut dikenali sebagai ''Zaman Khulafa' al-Rasyidin''.
Pemerintahan Khulafa al-Rasyidin merupakan contoh terbaik dalam
sistem pemerintahan dan pentadbiran Islam selepas zaman Nabi
Muhammad s.a.w.
Orang yang mengetuai institusi ini dipanggil Khalifah. Khalifah
(tunggal), jamaknya Khulafa ' yang membawa maksud ''pengganti''
Nabi Muhammad s.a.w.

3. Tugas Khulafa' al-Rasyidin adalah memelihara agama dan syariah
Allah s.w.t yang disampaikan kepada Nabi Muhammad s.a.w serta
mentadbir negara dan masyarakat Islam mengikut undang-undang
syariah.
Pelantikan khalifah adalah menerusi syura(permesyuaratan), secara
baiah dan ada juga melalui wasiat. Berikut merupakan jangka masa
pemerintahan:
(a)Abu Bakar al-Siddiq(11-13H/632-634M)
(b)Umar bin al-Khattab(13-23H/634-644M)
(c)Uthman bin Affan(23-35H/644-656M)
(d)Ali bin Abi Talib(35-40H/656-661M)

4. KHALIFAH ABU BAKAR AL-SIDDIQ
Terdapat permasalahan sewaktu pelantikan khalifah pertama berikutan
kewafatan Nabi. Masalah ini timbul kerana baginda tidak
meninggalkan wasiat dan terdapat persaingan.
➢
Umat Islam dari kaum Muhajirin dan Ansar telah berkumpul di
Dewan Bani Saadah utk membincangkan pelantikan khalifah
pertama.Saidina Umar telah mencalonkan Saidina Abu Bakar sebagai
khalifah dan disokong oleh Abu Ubaidah.
➢
➢
Saidina Ali bin Abi Talib juga turut membaiahkan Saidina Abu Bakar.
Saidina Abu Bakar telah dibaiahkan dlm syura sebagai khalifah
pertama.
➢

5. SUMBANGAN KHALIFAH ABU BAKAR AL-SIDDIQ
1.MENERUSKAN GERAKAN TENTERA
● Sebelum nabi wafat, baginda telah membentuk pasukan tentera yg
diketuai oleh Usamah bin Zaid ke sempadan Syam utk menyerang
Ghassan yg ketika itu berada di bawah jajahan Byzantine.
Tindakan ini dilakukan kerana beberapa org utusan nabi telah
dibunuh.
●
Selepas kewafatan nabi, saidina Abu Bakar berhasrat utk
menyambung semula usaha baginda walaubagaimanapun cadangan
tersebut kurang dipersetujui oleh sesetengah para sahabat.
●
●
Peperangan berlangsung selama 40hari, tentera Islam berjaya.

6. 2.MENENTANG GERAKAN AL-RIDDAH
●Semasa Saidina Abu Bakar dilantik menjadi khalifah keadaan telah
berubah, ramai dlm kalangan mrk yg murtad iaitu enggan membayar
zakat dan mengakui nabi-nabi palsu.
Antara yg mengaku menjadi nabi palsu ialah Musailamah al-Kazzab
di Yamamah, Sajah al-Harith (perempuan), Tulaihah al-Asadi di
Yaman, dan Al- Aswad al-Ansi di Yaman.
●
●
Saidina Abu Bakar berjaya menghapuskan golongan ini.

7. 3.PEMBUKUAN AL-QURAN
●Selepas siri Peperangan Islam-Riddah ramai orang yang mahir
menghafaz al-Quran terbunuh.
Saidina Umar Al-Khatab (khalifah yang berikutnya) meminta Saidina
Abu Bakar untuk mula menjalankan aktviti pengumpulan semula ayatayat al-Quran.
●
Saidina Uthman Affan kemudiannya melengkapkan aktiviti
pengumpulan al-Quran semasa beliau menjadi khalifah.
●

8. 4.MENENTUKAN BAKAL KHALIFAH
●Saidina Abu Bakar telah menamakan bakal pengganti beliau iaitu
Saidina Umar al-Khattab melalui perundingan dgn para sahabat ketika
sedang sakit.
Cadangan ini tidak mendapat tentangan daripada sahabat. Beliau
telah mengarahkan Saidina Uthman menulis keputusan tersebut.
●
Tindakan beliau ini telah berjaya mengukuhkan kedudukan politik
Islam.
●

9. 5.PELUASAN KUASA
●Saidina Abu Bakar turut meluas dan menyebarkan syiar Islam ke
seluruh semenanjung tanah Arab seperti Rom, Parsi dan Syria.
Rom merupakan sebuah kerajaan besar dan kuat yg menguasai Mesir.
Penduduknya terdiri drp pelbagai kaum dan beragama Kristian. Akibat
kezaliman pemerintahannya, rakyat sering memberontak. Keadaan ini
memudahkan pertapakan Islam di Rom.
●
Keadaan yg sama berlaku di Parsi. Panglima Khalid al-Walid dan
Muthana bin Harith dgn mudah menakluki Parsi. Penaklukan di Parsi
merupakan peluasan kuasa Islam pertama oleh Saidina Abu Bakar.
●

10. KEWAFATAN SAIDINA ABU BAKAR R.A
Khalifah Abu Bakar meninggal dunia pada tahun 13H dan beliau telah
melantik Umar al-Khattab sebagai pengganti. Beliau telah berbincang
dengan para sahabat.
➢

11. KHALIFAH UMAR BIN AL-KHATTAB
Khalifah Umar r.a telah dicalonkan oleh Khalifah Abu Bakar dengan
persetujuan para sahabat.
➢
Pemilihan Umar r.a dilakukan kerana ketokohan beliau dalam bidang
agama dan politik
➢
Khalifah Umar dalam ucapannya menyatakan betapa patuhnya orang
Arab kepada kaum Quraisy dan beliau berjanji akan memimpin
mengikut jalan yang benar.
➢

12. PEMBAHARUAN DALAM BIDANG PENTADBIRAN
PEMBENTUKAN MAJLIS SYURA
-Khalifah Umar telah membentuk satu Majlis Syura yang merupakan
majlis perunding yang tertinggi. Ianya terbahagi kepada dua iaitu
Majlis Syura Tertinggi dan majlis Syura Am.
-Anggota Majlis Syura Tertinggi terdiri daripada Uthman b.Affan, Ali
b.Abi Talib, Zaid b.Tsabit, Abdul Rahman b.Auf, Saad b.Abi Waqas
dan Muaz b.Jabal.
-Semua pekara yang melibatkan masalah politik, keselamatan dan
sosial negara akan dibincangkan bersama-sama dalam majlis tersebut.

13. -Majlis Syura ini juga bertanggungjawab menentukan polisi negara
dalam soal pemerintahan dalaman dan hubungan luar.
-Melalui amalan sistem syura, Khalifah Umar dapat mengetahui apaapa permasalahan yang berlaku dalam semua segi. Beliau juga
membuka peluang dan kebebasan kepada rakyat untuk mengemukakan
fikiran dan pendapat mereka demi kebaikan dan keadilan Islam.

14. SUMBANGAN KHALIFAH UMAR BIN AL-KHATTAB
1.PENTADBIRAN WILAYAH
Beliau telah membahagikan beberapa bahagian dan melantik pegawai
yang bertugas, iaitu gabenor, setiausaha dan ketua-ketua jabatan.
●
Pegawai yang dilantik akan diperiksa harta dan peribadinya untuk
mengelakkan berlaku salah guna kuasa.
●
Setiap tahun pegawai itu akan datang ke Makkah untuk membuat
laporan.
●
Khalifah Umar dikatakan berkebolehan dalam memilih pegawaipegawai yang cekap bagi melicinkan pentadbiran, sebagai contohnya
Muawiyah b. Abu Sufian, Amru b. al-Ash, Mughirah b. Syu’bah dan
Zaid b. Sumyah.
●

15. 2.PENUBUHAN BAITULMAL
●
Beliau menubuhkan Baitulmal untuk menguruskan harta kerajaan.
Buku kira-kira juga disediakan untuk mengetahui jumlah kewangan
negara.
●
Sumber-sumber kewangan negara ialah zakat, ghanimah, jizyah,
kharaj dan usyur.
●
3.PENTADBIRAN TANAH
Tanah-tanah yang dikuasai oleh tentera Islam dibahagikan kepada dua
jenis, iaitu:
●
(i)Tanah dhimmah : tanah bertuan yang ditadbir oleh pemegangpemegang amanah yang dilantik daripada golongan ahl al-ayyam.
(ii)Tanah sawafi : tanah tidak bertuan yang tidak boleh dibeli atau
dimiliki bagi mengelakkan berlakunya perpecahan dlm kalangan umat
Islam.

16. 4.MENGASASKAN AL-DIWAN
-Al-Diwan ialah daftar atau buku catatan.
-Diwujudkan untuk mencatatkan nama-nama tentera dan keluarga
mereka serta jumlah sara hidup masing-masing.
-Bayaran sara hidup dibuat berdasarkan jasa seseorang terhadap Islam.
5.MENGASASKAN TAKWIM HIJRI
-Beliau menjadikan tahun hijrah Rasulullah s.a.w ke Yathrib
(Madinah) sebagai tarikh permulaan perkiraan kalender bagi umat
Islam.
-Pengenalan takwim hijir memudahkan catatan peristiwa-peristiwa
selepasnya.
-Memudahkan umat Islam mengingati sesuatu peristiwa dan membuat
catatan mengenainya.

17. 6.PERLUASAN WILAYAH KERAJAAN ISLAM.
●
Penaklukan merupakan antara polisi negara.
Antara wilayah yang berjaya dikuasai ialah Syria, Mesir dan Afrika
Utara
●
7.MENGGALAKKAN KEGIATAN KEILMUAN DAN
PELAJARAN
Pelbagai langkah telah dilakukan oleh Khalifah Umar untuk
mengembangkan pelajaran al-Quran. Beliau menyediakan guru-guru
bagi mengajar pelbagai ilmu berhubung dengan keilmuan dan dihantar
ke serata tempat bagi yang memerlukan serta diberi gaji yang lumayan.
●
Masjid dijadikan tempat menuntut ilmu. Umat Islam diwajibkan
menghafal surah-surah tertentu didalam al-Quran bagi menghuraikan
prinsip-prinsip utama ajaran Islam seperti surah al-Baqarah, an-Nisa,
al-Maidah dan sebagainya.
●

18. KEWAFATAN SAIDINA UMAR BIN AL-KHATTAB
Saidina Umar wafat pada tahun 644 M selepas dibunuh oleh seorang
hamba Majusi Parsi yang bernama Abu Lu'lu'ah atau Pirouz.
●
Abu Lu'lu'ah menikam Saidina Umar kerana menyimpan dendam
terhadap Saidina Umar. Dia menikam Saidina Umar sebanyak enam
kali sewaktu Saidina Umar menjadi imam di Masjid al-Nabawi,
Madinah.
●
Saidina Umar meninggal dunia dua hari kemudian dan dikebumikan
di sebelah makam Nabi Muhammad s.a.w. dan makam Saidina Abu
Bakar. Saidina Uthman Affan dilantik menjadi khalifah selepasnya.
●

19. KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN
Timbul dua golongan yang menyokong saidina Ali dan golongan yang
menyokong saidina uthman.
➢
Masalah ini telah dapat diselesaikan oleh Abd al-Rahman bin Auf
yang diamanahkan untuk meninjau dan bertanyakan kepeda mereka
tentang kesanggupan menerima jawatan khalifah.
➢
Saidina Uthman telah dipilih kerana ketegasannya dalam menjawab
soalan yang diberikan.
➢
Uthman telah dibaiah pada bulan Zulhijjah 23H dan ditabal menjadi
khalifah pada bulan muharram 24H dan disokong oleh seluruh umat
islam termasuk Ali bin Abi Talib.
➢

20. DASAR PEMERINTAHAN KHALIFAH UTHMAN
●Saidina uthman telah mngubah dasar lama akibat perubahan politik
yang menimbulkan banyak masalah. Antaranya :
(i)beliau tidak menyekat para sahabat tinggal di luar kota Madinah
(ii)melantik gabenor-gabenor baharu yang dianggap lebih layak dan
berpengalaman
(iii)beliau mengambil alih pentadbiran tanah safawi di Iraq daripada
kaum al-Qurra(pembaca-pembaca al-quran) dan diserahkan
kepada kaum Quraisy dan ketua-ketua kabilah.
Beliau mengambil langkah mengumpulkan al-quran dan menyatukan
bacaannya.
●

21. KHALIFAH UTHMAN DIFITNAH
-Antara fitnah yang dilemparkan ialah:
(i)memihak kaum keluarga(nepotisme).
(ii)hidup boros dan mengambil wang baitulmal.
(iii)membenarkan para sahabat nabi muhammad s.a.w dan kaum
quraisy memiliki tanah di Iraq.
(iv)memihak kaum quraisy dan bekas murtad
(v)membakar nashkah al-quran

22. SUMBANGAN KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN
1.KEGEMILANGAN
●Pada era Khalifah Uthman, wilayah Islam bertambah luas hingga ke
Kabul, di bahagian timur asia, dan Maghribi di sebelah bahagian utara
Afrika.
Beliau juga berjaya menumpaskan pemberontakan dengan kekuatan
yang dimiliki. Kekuatan angkatan kaum Muslimin terserlah sehingga
dapat menundukkan pasukan Byzentine yang menguasai laut ketika itu.
●
Dengan penaklukan sepanjang pesisiran Afrika Utara maka
pengawalan laluan laut Mediterranean terletak di bawah penguasaan
islam
●

23. 2.MEMELIHARA KESUCIAN AL-QURAN
●Al-Quran al-Karim adalah tertulis dalam bahasa arab, yang
merupakan bahasa asing bagi jutaan manusia yang memeluk islam
ketika itu.
Apabila mereka membaca mushaf al-Quran maka bacaan mereka
menimbulkan kekeliruan dari sudut bacaan (qira’ah) ekoran dari tulisan
dan salinan yang berbeza.
●
Bagi mengelakkan al-Quran tercemar dari sudut tulisan dan bacaan
maka Khalifah Uthman mengambil langkah memusnahkan salinansalinan yang terdapat di Syria, Basrah, kufah, Mesir dan menetapkan
cuma mushaf yang terdapat di Madinah sahaja yang diakui
kesahihannya, dan sekaligus menjadi satu-satunya mushaf tumpuan
dan rujukan bagi kaum Muslimin seluruhnya.
●

24. 3.TUGAS DAKWAH
●Khalifah Uthman menghabiskan banyak waktu dengan menyampaikan
dakwah di kalangan orang-orang tawanan perang.
Ramai bilangan mereka yang memeluk islam ekoran dakwah yang
disampaikan oleh beliau, dan di samping itu, beliau turut mengajar fiqh
kepada penganut-penganut islam, yang pada satu ketika, menunjukkan
jemaah tentang cara-cara mengambil wudhu dengan sempurna.
●

25. 4.PENCUKAIAN DAN PERBENDAHARAAN
●Pendapatan hasil cukai untuk perbendaharaan meningkat dam hasil itu
dipergunakan sebaiknya demi kepentingan dan kebajikan rakyat.
Imbuhan ditambah untuk pelbagai peringkat dan golongan rakyat,
dan pada bulan-bulan Ramadhan, orang-orang miskin dan mereka yang
tidak berupaya disediakan makanan untuk berbuka puasa.
●
Peruntukan perbelanjaan bangunan diambil dari wang perbendaharaan
untuk membina jalan, jambatan, masjid, projek perumahan dan
kelengkapan tentera.
●
Beliau merupakan Khalifah pertama yang mengambil keputusan bagi
pembiayaan tetap untuk para Muadzin.
●

26. KEWAFATAN KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN
Beliau telah dibunuh sewaktu didalam rumah. Rumahnya dikepung
selama 40 hari.
●
●
Khalifah uthman ditemui terbunuh pada 18 zulhijjah tahun 35H.
Pembunuhan khalifah uthman merupakan suatu tragedi dalam sejarah
islam sekaligus mencerminkan sikap tamak kaum al-qurra sehingga
sanggup membunuh seorang khalifah yang sudah terdaya
mempertahankan diri kerana sudah tua,
●

27. KHALIFAH ALI BIN ABI TALIB
Khalifah terakhir dalam tamadun khulafah ar-Rasyidin ialah Saidina
Ali bin Abi Talib.
➢
Beliau merupakan sepupu kepada Nabi Muhammad. Nama sebenar
beliau ialah Ali bin Abi Talib bin Abdul Mutalib.
➢
Beliau berasal daripada keturunan Bani Hasyim dan merupakan
golongan Arab Quraisy.
➢
Beliau telah berkhidmat sebagai khalifah selama hampir lima tahun
hingga 661 Masihi.
➢
Saidina Ali bin Abi Talib juga turut diberi gelaran sebagai Abu
Thurab dan Abu Hasan.
➢

28. ➢
Beliau juga merupakan kanak-kanak pertama yang memeluk Islam.
Beliau didoakan sebagai karamah allahu wajhah(orang yang
dimuliakan wajahnya atau maruahnya oleh Allah kerana tidak pernah
menyembah berhala).
➢
Berkaitan dengan cara pemilihannya pula, Saidina Ali dipilih dan rela
menjadi khalifah dalam keadaan negara yang huru hara akibat
kewafatan Saidina Uthman bin Affan yang tidak mewasiatkan waris
penggantinya.
➢

29. PEMERINTAHAN KHALIFAH ALI R.A
Pemerintahan saidina Ali banyak dipengaruhi oleh suasana dan
kehendak semasa kerana selepas era penaklukan dan perkembangan
masyarakat Islam, banyak masalah baharu timbul.
●
Oleh sebab itu, beliau terpaksa mengubah corak pemerintahan yang
dilakukan oleh khalifah-khalifah sebelumnya.
●
Antara perubahan itu adalah memecat gabenor-gabenor yang dilantik
oleh uthman r.a yang terdiri daripada kaum keluarganya, termasuk
Muawiyah bin Abi Sufyan di Syam dan menggantikan Sahl bin Hunaif.
●
●
Mendapat tentangan dari Muawiyah r.a.
Saidina ali meneruskan usaha damai dengan muawiyah. Namun tidak
berjaya.
●

30. PEPERANGAN YANG BERLAKU
●
Perang Jamal
-perang yang terjadi antara tentera khalifah Ali dengan tentera tokohtokoh Muhajirin(Talhah dan Zubayr).
-merupakan perang saudar pertama dalam sejarah islam.
Perang siffin
-perang siffin ialah peperangan antara tentera Ali dengan tentera
Muawiyah.
-Muawiyah menuduh saidina Ali bersubahat dalam peristiwa
pembunuhan Khalifah Uthman.
●

31. SUMBANGAN KHALIFAH ALI BIN ABI THALIB
●
●
1.SANGGUP MENERIMA JAWATAN KHALIFAH DALAM KEADAAN
KEGOYAHAN
Beliau sanggup menerima jawatan pemimpin tertinggi kerajaan Islam pada
ketika itu walaupun pada masa itu berlaku kegoyahan di mana bermulanya
titik pertukaran politik negara Islam yang bercelaru apabila ramai pihak
yang berebut untuk berkuasa dan menjadi ketua.
Saidina Ali bin Abi Talib telah berusaha bersungguh-sungguh sehingga
dibunuh hanya kerana untuk mengekalkan keamanan dalam negara Islam
yang telah dibina oleh junjungan mulia Nabi Muhammad.

32. 2.Menghentikan Peperangan Di Antara Umat Islam
●Beliau juga bermati-matian dalam usahanya untuk mengekalkan
kestabilan dan keharmonian negara.
Misalnya dalam satu peperangan saudara; iaitu Perang Sifin,
walaupun tenteranya hampir mencapai kemenangan dalam peperangan
terebut tetapi disebabkan ada dalam kalangan pihak musuh yang rela
mengangkat al-Quran, maka beliau sanggup menghentikan peperangan
tersebut dan memulakan proses perundingan.
●

33. 3.Membina Markas Tentera Di Parsi Dan Syria.
●Biarpun mengutamakan keharmonian dan kedamaian, Saidina Ali bin
Abi Talib juga tidak melupakan soal pertahanan negaranya. Buktinya,
beliau telah membina markas tentera di Parsi dan di sempadan Syria.
4.Meneruskan Cukai Jizyah Kepada Zimmi.
●Untuk mengembangkan sistem ekonomi negara, kutipan jizyah
diteruskan.
Perkara ini dinyatakan dalam surat yang dihantarkan kepada alAsytar.
●
Khalifah Ali meminta beliau mengikat perjanjian dengan golongan
zimmi untuk mengenakan jizyah kepada mereka.
●

34. KEWAFATAN KHALIFAH ALI BIN ABI THALIB
Pada tahun 661M Khalifah Ali bin Abu Talib meninggal dunia, akibat
dibunuh oleh kaum khawarij.
●
Kerana mereka tidak suka dengan perubahan yang dilakukan oleh
saidina Ali, bah kan mengganggap saidina Ali yang berkomplot
membunuh khalifah Uthman.
●

35. KESIMPULAN
Banyak permasalahan yang berlaku dalam pemerintahan keempatempat khalifah akibat sikap perebutan kuasa dikalangan masyarakat.
●
Pemerintahan khulafa tersebut telah banyak memberi sumbangan
kepada tamadun islam serta meluaskan wilayah islam.
●
Selepas pemerintahan khulafa' al-rasyidin, sistem pemerintahan islam
telah bertukar daripada sistem syura kepada sistem warisan, namun
begitu,sistem berkhalifah masih kekal hingga ke zaman Turki
Uthmaniyyah. Antara kerajaan yang memerintah zaman itu ialah
kerajaan Bani Umaiyah,kerajaan Abbasiyah,kerajaan Turki
uthmaniyah dan diikuti oleh kerajaan islam di India, China dan
Nusantara.
●