Naglalaman ng mga nangyayari sa nakaraan sa panahon ng amerikano, mga tula, at manunulat sa panahong yaon.

2. Pagbabalik sa Kasaysayan sa
Panahonng Amerikano

3. M g a I m p l u w e n s y a s a p a n a h o n n g
A m e r i k a n o :
1. Pagpapatayo ng mga paaralan
2. Binago ang sistema ng edukasyon
3. Pinaunlad ang kalusugan at
kalinisan
4. Ipinagamit ang wikang Ingles
5. Pagpapalahok sa mga Pilipino
sapamamalakad ng pamahalaan
6. Kalayaan sa pagpapahayag na
may hangganan

4. Mga Katangian ng Panitikan:
1. Hangaring makamit ang
kalayaan
2. Marubdob na
pagmamahal sa bayan
3. Pagtutol sa kolonyalismo
at imperialismo

5. Diwang Nanaig:
1. Nasyonalismo
2. Kalayaan sa pagpapahayag
3. Paglawak ng karanasan
4. Paghanap at paggamit ng
bagong pamamaraan.

6. Nahahati ang panahon ito sa
tatlo (1901-1942):
(a)Panahon ng Paghahangad
ng Kalayaan;
(b)Panahon ng Romantisismo
sa Panitikan
(c) Panahon ng Malasariling
Pamahalaan.

7. Panahon ng
Paghahangad ng
Kalayaan

8. Totoong ang dula ay ginamit
ng mga manunulat upang
ipahayag ang kanilang mga
“paghihimagsik” tulad ng
masaksihan sa Tanikalang
Ginto ni Juan K. Abad at
Kahapon, Ngayon at Bukas
ni Aurelio Tolentino.

9. Ang nakapaloob sa batas
sedisyonay hindi sila maaaring
magsulat nang lantaran ni sa paraang
pahiwatig ng kahit na angong
makapagpapaalab sa damdaming
makabayan laban sa mga Amerikano.
Hindi sila maaaring magsulat ng
laban sa mga Amerikano, laban sa
kanilang mga pagmamalabis laban sa
kanilang mga layunin na hindi naman
pawang sa kapakanang Pilipino.

10. Panahon ng
Romantisismo

11. Ang terminong romantiko (maromantiko) ay unang lumitaw noong ika-18 siglo na ang
ibig sabihin ay nahahawig sa malapantasyang katangian ng midyebal na romansa.
malalim na pagpapahalaga ng kagandahan ng kalikasan
pagpapalutang ng damdamin kaysa isipan;pagkaabala sa mga henyo, bayani at pambihirang katauhan,
at ito ay mahiwaga at may kababalaghan.

12. Lubhang emosyunal, malabis
ang pagkamoralistiko, sadyang
sumusumang sa hindi kayayang
abutin ng isipan, dumadakila sa
kagandahan at kapangyarihan ng
kalikasan, gumagamit ng
matayog na imahinasyon o
guniguni at bumabandila ng
tungkol sa kalayaang sarili.

13. . Isang katangian ng
manunulat na Pilipino ang
kakayahang ihalo
ang ‘hiniram’ na katulad ng
romantisismo sa pansariling
elemento na angkop lamang
sa kulturang Pilipino.

14. Unang- una, masasabing
nagasgas nang husto ang
paboritong paksang pag-
ibig. Sa tuwi- tuwina,
binibihisan lamang ng iba’t
ibang anyo’t kulay, ito’y
tungkol sap ag-iibigan ng
isang mahirap at isang
mayaman.

15. Isa pang katangian ng
panitikang romantiko
ay ang pagpaksa sa
katutubong buhat sa
mga lalawigan, lalo na
sa malalayong nayon.

16. Pinalutang din ang mga
tauhang kahanga-hanga,
ang maiinam na mga
katangaian o iyong
tinatawag na mga
romantikong bayani.

17. Sa ibabaw ng lahat ng ito, ang
panitikang romantiko ay yaong
nagbibigay ng aral batay sa mga
ipinangangaral ng relihiyong
Kristiyanismo. Sa tuwina’y
ikinikintal sa ispan na ang
masama’y pinarurusahan at ang
mabuti’y tumatanggap ng
karampatang gantimpala.

18. Panahon ng Aklatang-Bayan
(1900-1921)

19.  Pasingaw. Ito’y kadalasang tungkol sa mga dalagang
hinahangaan, nililigawan, sinasamba nang lihim o
pinaparunggitan dahil sa nais tawagan ng pansin ang
kapintasan sap ag-uugali o sa hitsura. Kaya ang
kadalasang nagsusulat nit ay mga lalaking
manunulat na nagkukubli sa ilalim ng mga sagisag
dahil na rin sa “kaselanan” ng mga paksang
tinatalakay.

20. Ang pasingaw ay naging dagli.
Sa tiyakang pagbibigay ng
kahulugan , ang dagli ay isang
maikling salaysay na
nangangaral, namumuna,
nagpapasaring at nanunuligsa.

21. Ang Tula sa Panahon ng Aklatang
Bayan

22.  Yumabong nang husto ang tula sa
panahong ito ng Aklatang-
Bayan.Masasabi pa ngang sa lahat ng
panitikan ng panahong iyon ay sa tula
nanaig nang ganap ang romantisismo
Si Francisco Balagtas ay hindi
maikakailang produkto ng kaniyang
panahon. Sa kaniyang mga isinulat na
hindi nasunog at sumapit sa kamay ng
mga sumunod na henerasyon ay ganap na
mababakas ang labis na sentimentalismo
ng kaniyang panahon.

23. Ang mga Manunulat ng
Panahon

24.  Jose Corazon de Jesus-
ang “Makata ng Puso”
ang siyang higit sa
kaninoman ay nakamana
ng korona’t setro, ng pinsel
at papel ni Francisco
Baltazar. (Huseng Batute)

25.  BAYAN KO
Jose Corazon de Jesus
 Ang bayan kong Pilipinas
Lupain ng ginto't bulaklak
Pag-ibig ang sa kanyang palad
Nag-alay ng ganda't dilag.
At sa kanyang yumi at ganda
Dayuhan ay nahalina
Bayan ko, binihag ka
Nasadlak sa dusa.
 Ibon mang may layang lumipad
Kulungin mo at umiiyak
Bayan pa kayang sakdal dilag
Ang di magnasang makaalpas!
Pilipinas kong minumutya
Pugad ng luha ko't dalita
Aking adhika,
 Makita kang sakdal laya!

26.  Lope K. Santos ang “Makata ng Buhay” sa
kaniyang mga tula, mababakas ang pagkamakata sa
pamamagitan ng pagbanggit sa mga bagay- bagay sa
buhay, lalong- lao na iyong nauukol sa
pangkalahatang bagay sa paligid. Dalubhasa ang
panulat ni Lope K. Santos sa paglalarawan ng kahit na
itinuturing na walang kuwenta at di pansing mga
bagay. Hindi rin lumihis si Lope sa kalakaran ng
pangangaral. Katunayan, may kalipunan siya ng mga
kuwentong tula na hango sa mga katutubng
salawikain

27. Pagtatapat
ni Lope K.Santos
Ibig kong kung ikaw ay may iniisip,

Sa ulo mo'y ako ang buong masilid.

Ibig kong kung iyang mata'y tumititig,

Sa balintataw mo ako'y mapadikit.
Ibig kong tuwi mong bubukhin ang bibig,

Ang labi ko'y siyang lumasap ng tamis;

Ibig kong sa bawa't pagtibok ng dibdib,


Bulong ng dibdib ko ang iyong marinig.

Hangad kong kung ika'y siyang nag-uutos,

Akung-ako lamang ang makasusunod.

Hangad kong sa iyong mga bungang-tulog,

Kaluluwa ko lang ang makpupulot.

Hangad kong sa harap ng iyong alindog,

Ay diwa ko lamang ang makaaluluod.
Hangad kong sa "altar" ng iyong pag-irog,

28.  Kamanyang ko lamang ang naisusuob.

Nassa kong kung ika'y may tinik sa puso,

Dini sa puso ko maunang tumimo.

Nasa kong ang iyong tamp't panibugho'y,

Maluoy sa halik ng aking pagsuyo;

Nasa kong ang iyong tamp't panibugho'y,

Maluoy sa halik ng aking pagsuyo;

Nasa kong ang bawa't hiling mong mabigo,

Ay mabayaran ko ng libong pangako;

 Nasa kong sa bawa't luha mong tumulo,

Ay mga labi ko ang gamiting panyo.


Nais kong sa aklat ng aking pagsinta,

Ang ngalan ng lumbay ay huwag mabasa.

Nais kong sa mukha n gating ligaya,

29.  Batik man ng hapis ay walang Makita.

Nais kong ang linis ng ating panata'y,

Huwag marungisan ng munting balisa,

 Nais kong sa buhay nga ating pag-asa'y,

 Walang makatagpong anino ng dusa.

 Mithi kong sa lantang bulaklak ng nasa'y

Hamog ng halik mo ang magpapasariwa;

Mithi kong sa minsang pagsikat ng tala,

Ay wala nang ulap na makagambala;

Mithi kong ang tibay ng minsanang sumpa'y,

Mabaon ko hanggang tabunan ng lupa.

Mithi kong kung ko'y mabalik sa wala,

Ay sa walang yao'y huway kang mawala.



30. Pedro Gatmaitan- nagpakita
ng pag-unawa sa kalagayang
panlipunan ng kaniyang
paligid. Taong 1913 nang
kanyang paksain ang tungkol
sa maselan na temang nauukol
sa lipuang feudal. Sumulat din
siya ng mga nauukol sa
pagmamahal sa bayan.

31. Iñigo Ed Regalado (1855- 1896 )
siya ay isa ring kuwentista, nobelista
at mamahayag ngunit ang buong
linamnam at tamis ng kaniyang
pagkamulat ay sa kaniyang mga tula
malalasap. Tinalakay niya sa
kaniyang mga tula ang buhay sa
daigdig, ang mga bagay- bagay sa
kapaligiran at ang mga di
mapapasubaliang katotohan ng
buhay.

32.  BUGTONG
May isang dalagang may buwan sa dibdib,
may tala sa noo na kaakit-akit,
nang aking makita’y natutong humibik,
nabinhi sa puso ang isang pag-ibig.
May isang binatang may luha sa mata,
may tinik sa puso at tigib ng dusa,
ang binatang ito nang iyong makita
nakaramdam ka rin ng rnunting ba1isa
May isang babaing matigas aug puso,
sa ano mang taghoy, hindi kumikibo,
kapag nag-iisa, luha’y tumutulo
may lihim na awa sa namimintuho...
May isang lalaking matibay aug dibdib,
sa bayo ng dusa’y marunong magtiis;
ma-gabi, ma-araw walang iniisip
kundi makarating sa pinto ng langit.
Ito’y isang bugtong na may-kagaanan,
nguni’t pusta tayo, di mo matuturan,
ang dalihan ay di sa hindi mo alam
kundi sa ugaling matimpiing tunay.
Nguni’t balang araw di mo matitiis
na di ipagtapat ang laman ng dibdib,
ang bugtong ko naman sabay isusulit
na ang kahuluga'y tayo sa pag-ibig.

33. Florentino
Collantes (1896- 1951)-
kapanahon ni Jose
Corazon de Jesus at
mahigpit niyang
nakaagaw sa titulong
Hari ng Balagtasan.

34.  ANG HALIK
Ni Florentino Collantes
May nangagsasabing ang halik ng tao
Ay isang pagkaing lutong paraiso
Anang iba naman ay lutong impyerno
Ewan ko kung alin dito ang totoo,
Marahil sa langgam ang tao natuto
Sapagkat una na ang hayop na ito.
At tayong Pilipino sa Kastila lamang
Umano natuto ng paghahalikan
Sa Amerikano tayo nasanay
Ng gawang paghalik kahit sa lansangan.
Datapwat sa aking ganang pagkabatid
Tayo’y may sarili’t katutubong halik
May halik Pilipino may halik Ingles
May halik Kastila at may halik Intsik.

35.  Ang halik ng Intsik ay pahigup-laway
Pisngi’y ginagawang mangkok ng linugaw
Parang humuhithit sa kwako ng apyan
Parang pumapangos ng tubong sinambay
Ang halik ng Ingles ay pasipsip-suso
Dikdikan ng labi’t ngudnguran ng nguso
Datapwa ang atin, ang halik Pilipino
Ay hindi pasipsip ni hindi pasupsop
Kung hindi pasiil, paamoy, pasinghot.
Ang halik ay bugtong na kataka-taka
Pabango ng puso at ng kaluluwa
Sa iisang tao ay walang halaga
Ngunit pulot gata kapag sa dalawa.
Ang halik ay mahal,banal at dakila
Ngunit nahihingi kung sa munting bata
Ito’y ninanakaw ng mga binata
Ngunit binibili ng mga matanda.

36.  Ang halik sa sanggol isang kautangan
Sa mutyang kasuyo ito’y karapatan
Tanda ng pag-ibig, ng damdaming
banal
Ngunit balatkayo ng pusong tulisan.
Ang halik sa sinta pag-asang sariwa
Sa mutyang asawa’y pagsintang dakila
Datapwat sa isang dalagang matanda
Ang halik ay isang pagkakawanggawa.

37. Julian Cruz Balmaceda (1885-
1947) kilalang mandudula,
mananalaysay, nobelista,
mananaliksik wika at makata. Siya
ay naging patnugot ng Surian ng
Wikang Pambansa hanggang sa
mamatay sa taong 1947.

38.  Balagtasan- isang patulang pagtatalo o debate na
higit na nakilala sa pagtangkilik ng dakilang Sinse ng
Panginay na si Francisco “Balagtas” Baltazar. Ang
kaunaunahang balagtasan ay ginanap sa bulwagan
ng Instituto de Mujeres noong 1924, ang mga
nagtagisan ng talino ay sina Jose Corazon de Jesus at
Florentino Collantes.

39. Balagtasan- Balitaw- isang
anyo ng dulang Cebuano na
pinagsanib ang duplo at
balitaw. May mga
pagkakataong ang banghay ng
pagliligawan sa balitaw ay
nagiging sanligan ng pagtatalo
sa isang paksang hindi
romantiko.

40.  Batutian- isang mimetiko at satirikong
pagtatalong patula na may kayarian ng isang
dula na pinangalanan sa makatang si Jose
Corazon de Jesus na higit na kilala sa sagisag
panulat na Huseng Batute.
 Bukanegan- isang mimetikong pagtatalong
patulang nagbuhat sa pangalang Pedro
Bukaneg na itinuturing na “Ama ng
Panulaang Ilocano.” Kahawig ito ng
Balagtasa at Batutian ng mga Tagalog.

41. Crissotan- isang mimetikong
pagtatalong patulang buhat sa
pangalang Crisostomo Sotto,
ang Ama ng Panulaang
Pampango. Isa itong
pagtatalong kahawig ng
Balagtasan at Batutian ng mga
Tagalog at Bukanegan ng mga
Ilokano.

43.  Nagsimula sa paglitaw ng magsaing
Liwayway noong 1922. Ito’y nakilala
muna sa tawag na Photo News noong
mga unang taon nito.
Nagwakas sa taong 1932, sa
pagkakaatag ng Panitikan, isang
kapisanang itinuturing na siyang
sakdalista at aristokrata ng
panulatang Pilipino.

44.  Katangian ng Pampanitkan
Tinatawag itong panahon ng pagpapalaganap o
popularisasyon. Sa panahong ito, patuloy pa ring
kinawiwilihan ng mga mambabasa ang mga
kuwentong nauukol sa tapat at dakilang pag-ibig.
Namayani pa rin ang romantisismo bagam’t
masasabing may mga manunulat ng nagkaroon
ng pag-iisip at lakas ng loob na kabakahin ito at
gumawa sila ng mga hakbang upang maiangat
ang pamantayan at pataasin ang kilatis ng mga
nasusulat ng panahong iyon.

45. Ang paglabas ng Liwayway
noong taong 1922 ang siyang
higit sa lahat ay nagpasigla sa
mga sangay ng panitikang
Pilipino ay nagpasigla sa mga
sangay ng panitikang Pilipino
lalo na sa tula.

46.  Ang mga Makata:
 Amado V. Hernandez- ang makata ng Manggagawa.
Ang mga tula niya ay naglalantad ng tunatawag na
kamalayang panlipunan. Tinatalakay niya sa kaniyang
mga tula ang iba’t ibang bahagi ng buhay: tao, makina,
bayani, gagamba, langgam, panahon at pati aso.
 Julian Cruz Balmaceda- Itinuturing na haligi ng
panitikang Pilipino. Siya’y isang makata, mandudula,
kuwentista, mangangatha, dalibwika at naging patnugot
ng Surian ng Wikang Pambansa.
 Ildefonso Santos- hinangaan siya sa kanya bilang
makata ang kariktan ng kaniyang mga pananalitang
ginagamit ngunit kakambal nito ang katayugan ng
diwang ipinahayag.

47. Panahonng Malasariling
Pamahalaan

48. Ang panahong ito ay sumasakop sa
panahong nalalapit nang magwakas
ang pananakop ng mga Amerikano
hanggang sa panahon ng Hapon. Sa
panahong ito, nabigyan ng
Malasariling Pamahalaan ang mga
Pilipino sa pangungulo ni Manuel
Luis Quezon, na siyang tinaguriang
“Ama ng Wikang Pambansa”.

49.  Ang Tula
Ang panahong ito ay ay pinakanaging makulay na
tinatawag na “paghihimagsik “ ni Alejandro
Abadilla. Sa biglang tingin, ang
pinaghimagsikan” ni Abadilla ay ang porma at
hitsura ng tula lalong- lalo na ang kanyuang
nagtataglay ng “sukat at tugma” subalit panahon
at kasaysayan ang nagpbulaan dito. Winasak niya
ang matibay at makipot na bakod na
kinapapalooban ng magandang panulaan.
Nilagot niya ang matibay na kadenang sumasakal
sa kalayaan ng pagpapahayag ng masalamisim na
guniguni.

50.  Ang tula’y nagkaroon ng bagong hugis, ng bagong
anyo; tila rumaragasang tubig na tumatalunton sa
mga bundok at kapatagan at ang ibinunga’y
magkahalong katuwaan at pag-aagam- agam sa
sambayanang mahilig tumula.

51. SALAMAT SA
PAKIKINIG 