1. TOPRAK NUMUNESİ ALMA KURALLARI
1- Temsili Numune Alınacak Sahanın Tespiti
Numune alınmadan önce, numune alınacak sahanın toprak ve arazi karakteristikleri
tespit edilmelidir. Çünkü bir yerin toprağı diğer bir yerin toprağına benzemediği gibi, aynı
yer ve tarlalardaki topraklar bile birbirine benzememekte, değişik tip ve karakterde
olabilmektedir. Bu nedenle, temsili numune alınacak arazi parçası veya tarla aşağıda
belirtilen özellikler bakımından benzer olmalıdır.
• Topoğrafya
• Verimlilik
• Drenaj
• Arazinin Baskısı
• Toprak Rengi
• Toprak Tekstürü
• Kirlilik veya Diğer Problemlerin Belirtileri
• Toprak Üzerindeki Bitki Örtüsü
• Arazinin Jeolojik Yapısı
• Taşlılık ve Toprak Ana Materyalinin Türü
• Yetiştirilen Bitki Örtüsünün Gelişme Durumu
• Toprak İdaresi
Temsili numune alınacak tarla veya arazi bu özellikler bakımından benzer ise 20–40
dekar veya 40-60 dekarlık sahadan bir adet temsili numune alınabilir.
Bu özellikler bakımından bariz farklılıklar varsa arazi veya tarla parçalara bölünerek
daha fazla temsili numune alınmalıdır. Zira bu özellikler bakımından farklı olan iki yerden
alınacak bir temsili numune, bu iki parçanın hiçbirini temsil etmez. Böyle bir numunenin
analiz sonuçlarına göre tavsiyelerde bulunmak, herhangi bir işlem yapmak, bulunan
problemlere çözüm önermek doğru değildir.
2- Numune Alma Zamanı
Toprak numunesinin alınması iklim şartlarına bağlıdır. Sıcaklık ve rutubet şartlarının
uygun olduğu zamanlarda, yıl boyunca herhangi bir zamanda numune alınabilir. Numune
alınırken toprak, numuneyi alanın ayağına bulaşacak kadar ıslak olmadığı gibi, numune
alma aletlerine zorluk çıkaracak kadar da kuru olmamalıdır. Ancak toprak kirliliği, diğer
problemler vb. çalışmalar için en uygun olan her zamanda numune alınmalıdır.
3- Numune Alınmayacak Yerlerin Tespiti
Toprak numunesi almak için uygun olmayan yerlerden numune alındığı takdirde, bu
numunelerden elde edilecek analiz sonuçları yanlış işlemlere sebep olur.
Numune almaya uygun olmayan yerler:
• Daha önce kireç, ticari ve çiftlik gübresi konulmuş yerler,
• Arazi veya tarlanın, çukur veya tümsek kısımları,
• Harman yeri ve hayvan yatmış yerler,
• Fazla ağaçlık yerler ve ağaç dipleri,
• Su biriken kısımlar, akarsu ve sel basmış yerler,
• Yol kenarları,

2. • Sap, kök ve yabani otların yığıldığı veya yakıldığı yerler,
• Tarla hudutları ve bunlara yakın yerler,
• Çakıllı ve fazla kumlu yerler,
• Karınca ve köstebeklerin toprak yığdığı yerler,
• Çit, kanal ve orman kenarları,
• Sıraya ekim yapılan yerlerde sıra üstleri,
• Tuzluluğun bariz olarak görüldüğü yerler,
• Hafriyat veya arazi tesviyesi yapılan yerler.
4- Numune Alma
Tespit edilen sahadan genişlik durumuna göre en az 10 en fazla 20 noktadan
numune alınmalıdır. Numunenin alınacağı noktalar Şekil 1'de gösterildiği gibi
işaretlenmelidir.
Şekil-1 : Numune Alma Noktalarının İşaretlenmesi
Numune alınacak noktalar belirlendikten sonra bu noktalardan “V” şeklinde çukurlar
açılır. Bu çukurların derinliği 0-20 cm. olmalıdır. Çukurların düz kenarından paslanmaz
çelikten imal edilmiş bahçıvan beli veya kürekle 2 cm. kalınlığında bir toprak dilimi alınır.
Küreğin üzerindeki toprak diliminin sağ ve sol taraflarından çok dikkatli kesilir. Neticede 2
cm. kalınlığında, 3-4 cm. eninde ve 20 cm. boyunda bir toprak sütunu elde edilir. Bu toprak
sütunu temiz bir plastik kova içine aktarılır.
Şekil-2 : Toprak Numunesi Alma Şekli
Kovada biriktirilen 10 veya 20 adet toprak sütunu, temsili numune elde etmek için el
ile iyice karıştırılır. Karışımda mevcut olan kesekler el ile mümkün olduğu kadar iyice ezilir.
El ile karıştırılan ve temsili numuneyi temsil edecek olan toprak sütunlarının karıştırma
işlemini daha iyi bir şekilde yapılmasını temin etmek için kova, iki el ile kendi etrafında
döndürülerek çalkalanır.
Böylece temsili numunenin yeknesak olması sağlanır. Numune içerisindeki bitki
artıkları ve taşlar el ile ayıklanıp atılır. Geriye kalan numune, numune kabı veya torbasına
(tercihen naylon torbaya ) doldurulur ve ağzı bağlanır.
Numune kabı veya torbasının içine veya dışına yapıştırılacak veya bağlanacak olan iki
etiket kurşun kalem ile doldurulur. Bu etikette aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:

3. • Numuneyi alanın adı
• Numunenin alındığı tarih
• Numune numarası
• Numunenin alındığı tarla veya arazinin sahibi
• Numunenin alındığı yer
Bundan sonra numunenin analiz edileceği laboratuvara gönderilmek üzere aşağıdaki
bilgileri içeren bir form doldurulur.
• Numunenin alındığı yer ( il, ilçe, köy)
• Numunenin alındığı mevkii
• Numunenin alındığı derinlik
• Numunenin temsil ettiği tarla veya arazi büyüklüğü (dekar)
• Sulu veya kuru ziraat yapıldığı
• Bir önceki yılda yetiştirilen bitki türü
• Bir sonraki yılda yetiştirilecek bitki türü
• Daha önce verilen gübre miktar ve cinsi
• Toprak tipi
• Drenaj türü
• Elde edilen verim
• Toprak kirliliği ve diğer özel problemler
• Toprak kirliliğine sebep olan madde veya maddeler
• Toprak kirliliğinin belirtileri ve bitkilerde meydana getirdiği hasarlar
• İstenilen analizler